Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

Gouda en de Moderne Devotie
regel aan. In 1418 nam Clinckaert echter het initiatief tot de overgang naar de regel van
Augustinus, samen met Pieter Gerritsz, biechtvader van Sint Barbara te Delft. De eerste
kloosters die dit persoonlijk initiatief van Clinckaert volgden, waren Den Hem (tussen 4 november
1418 en 13 april 1419) 57
en Sint Hieronymusdal te Delft. Weldra werden ze gevolgd
door de Goudse broeders van het klooster Stein. Hiermee was de ontwikkeling ingezet die
zou leiden tot de vorming van het kapittel van Sion. 58
Men kan zonder overdrijving stellen
dat in de beginfase Willem Clinckaert de stuwende kracht achter deze beweging was, en
'zijn' klooster Den Hem het hoofdkwartier. Bij tenminste één gelegenheid zou hij zich ook
direct met Goudse zaken bemoeien: als prior van Den Hem was Clinckaert in 1425 betrokken
bij de overdracht van het huis van Dirk Florensz in de Spieringstraat aan het kapittel
van Sion in wording. 59
Het is dus allerminst toevallig dat we een assistent van Clinckaert ontmoeten als degene
die het Goudse Margarethaklooster overreedde om de regel van Augustinus aan te nemen.
De logische volgende stap, aansluiting van dit vrouwenklooster bij het kapittel van de Regulieren
van Den Hem, Delft en Stein, werd dan ook vrijwel onmiddellijk gezet, op 24 februari
1424.60 r)[ rk van der Aer heeft echter in dezelfde tijd nog een rol in het Goudse gespeeld:
die van prior van het klooster Stein. We vernemen daarvan slechts op één plaats. In een oorkonde
van 20 april 1436 verklaart een zekere Gerrit Jacobsz dat, toen hij nog schout van
Stein was, Dirk van der Aer als prior van de Regulieren in het land van Stein een schenking
van negen morgen land aldaar had aanvaard. 61
Wanneer dat prioraat zich heeft voorgedaan
wordt niet vermeld, alleen dat het al enige tijd geleden was. 62
Nu vermeldt de kroniek van
het Margarethaklooster (f. 5) dat Dirk van der Aer in 1424 overleed. Zijn prioraat ging dus
in ieder geval vooraf aan dat van Herman Jansz, die in 1431 prior was. Het necrologium
van Stein noemt uitdrukkelijk Jacob Gerritsz als eerste prior. 63
Dirk van der Aer is hem dan
opgevolgd. Hoogstwaarschijnlijk betekent dit dat zijn kortstondige prioraat van Stein samenviel
met zijn rectoraat in de Spieringstraat.
Met het overlijden van Dirk van der Aer kwam er aan de invloed van Den Hem nog geen
eind. Zijn opvolger als rector van Sint Margaretha was Hugho Wilhelmi Cruuf, en volgens
de kroniek van dit klooster was ook hij een conventuaal van Den Hem. 64
In het kroniekje
van Den Hem wordt hij inderdaad vermeld als de 'diaken Huijch Willemsz': hij behoort tot
degenen die met Willem Clinckaert en Dirk van der Aer de derde regel van Franciscus omarmen.
65
In 1436 is hij blijkbaar vanuit Gouda weer terug in Den Hem, want we vinden hem
dan als socius van de prior van dat klooster genoemd. 66
In 1444 fungeert hij er als procura­
tor. 67
57 Vergelijk StrAK, Archief Den Hem, inv. 36 = hs. 118 f. 79 = Lans nr 83 met inv. 37 = hs. 118 f. 60v = Lans
nr 85.
58 Ypma, Generaal kapittel, 34-50.
59 StrAK, Archief Den Hem, inv. 4 = Lans nr 107 (14 juni 1425).
60 StrAHM, Archief kloosters, regest 263.
61 ARA, Archief klooster Stein, inv. 12.
62 Ik heb geen vermeldingen van Gerrit Jacobsz als schout gevonden die tot nadere datering zouden kunnen leiden.
In ieder geval zit Van Heel, 'De reguliere kanunniken', 64, ernaast, wanneer hij het prioraat van Dirk
van der Aer op 1436 stelt.
63 OKG 6 (1949) 101 op 16 maart; zie noot 31.
64 Kroniek f. 5; zie ook Taal, Goudse kloosters, 72.
65 Zie hiervoor noot 54.
66 GA Leiden, Archief kloosters, inv. 569 (Lans nr 127).
67 StrAK, Archief Den Hem, inv. 124 = hs. 118 f. 26v = hs. 119 f. 4v = Lans nr 151; inv. 123 = hs. 118 f. 24
= hs. 119 f. 5 = Lans nr 152; inv. 125 = hs. 118 f. 26 = hs. 119 f. 4 = Lans nr 153.
12 51