1998 - 4 - Orchideeën Vereniging Vlaanderen

Uw tweede orchidee
Marion J. Allen
Hoe moet een tweede orchidee gekozen worden?
Zoals bij veelliefhebbers was je eerste orchidee vast een
Plta/nenopsis. Het is gelukt deze plant een. tweede keer in bloei
te krijgen en nu overweeg je meer orchideeen, vooral andere,
te gaan kweken. Er rijzen dan vragen als: "kan ik die andere
plant weI kweken" of misschien erger "zal ik die plant niet
dood laten gaan". Je gaat naar een orchideeententoonsteHing
en ziet daar bijzonder fraaie planten. Als je nu geen goede
voorlichting krijgt, zul je waarschijnlijk op een dwaalspoor
komen en niet met orchideeen verder gaan omdat je nieuwe
plant(en) niet wil(len) gaan bloeien. Doch, als je maar eerst
enig inzicht krijgt welke planten het (wellicht) weI bij je zouden
gaan doen, klln je jezelf ontwikkelen tot een echte orchideeenliefhebber.
Eigenlijk moet je een plant niet te veel kiezen omdat ze zo
aantrekkelijk bloeit. Beter is het om op de bouw van de plant
te letten. ijk naar de soort bladeren en of de plant schijnknollen
heeft. Op deze manier is een vrij betrouwbaar beeld
te krijgen of je de plant zult kunnen kweken. Planten zijn in
groepen in te delen, al passen veel planten meestal njet netjes
in een bepaalde groep. maar toch kan zo'n indeling erg verhelderend
werken. Meteen kan dan duidelijk worden dat het
je (waarschijnlijk) niet lukken zal bepaalde soorten goed te
kweken.·
De bladeren
De bladeren vonnen het eerste punt waarnaar je moet kijken.
De blader n vangen het licht op en prodllceren de bouws tenen
voor de plant. De verschillen tussen de bladsoorten van
orchideeen vertellen veeI over de omstandigheden waaronder
de planten in de natllur groeien en over de eisen die ze stellen
bij de tedt.
De bladgrootte is dan een eerste gegeven. Erg grote bladeren,
zoals Lycaste en Calmlthe hebben, wij zen er op dat de planten
zulke grate bladeren nodig hebben om goed te groeien.
Planten met grote bladeren groeien in de schaduw. Planten
met rolronde bladeren in de volle zon. En tussen deze twee
uitersten komen allerlei bladgroottes voor.
De bladdikte en de stugheid van het blad wijzen weer op
andere aanpassingen aan bepaalde groeiplaatsen. Phalaellopsis
en vele Cattleya-soorten hebben dikke bladeren. Deze kllnnen
tegen uitdrogen.
Miltoniopsis ll.it de bergbossen van Columbia en Ecuador hebben
dunne zachte bladeren. Deze planten groeien daar waar
altijd vochtige lucht voorkomt en waar een zachte bries de
planten koelt.
Maar er bestaan ook orchideeen met dunne, enigszins leerachtige
bladeren, dit om uitdrogen te voorkomen. Zulke planten
kunnen beter tegen lage Ill.chtvochtigheden, zoals vele
Ol1cidiUIII-soorten.
Orchideeen die hun bladeren laten vallen brengen onervaren
kwekers in verwarring: planten zoals Lycoste I7romatica en
Calanthe. Meestal denken ze, dat ze ernstige fouten gemaakt
hebben bij de verzorging. Maar de bladeren van zulke soorten
worden oktober - november bruin en vallen daarna af als
voorbereiding op een rust-periode. Geef zo'n plant dan nauwelijks
water en zet de plant wat koeler. Wacht tot de plant
weer tekenen van leven, van hernieuwde groei, vertoont met
de normale water- en mestgift. Oendrobillm nobile (de soart en
haar hybriden) moet zelfs met een spaarzame watergift tot
bladval. gedwongen worden. Lukt het n.iet de plant in rust te
krijgen, dan za l deze niet gaan bloeien, maar veel jonge plant­
74 Orchideeen 4/98
jes geven. Planten die deze behandeling verwachten komen
uit een omgeving waar.of lage temperaturen of droogte actieve
groei (20 goed als) onmogelijk maken. Probeer dit gedrag
van.de planten te acccpteren en wacht een a twee maanden
op tekenen van hergroei.
Een speciale opmerking moet gemaakt worden over orchideeen
die dikke bladeren hebben. Niet aileen kunnen ze beter
tegen lage luchtvochtigheden maar ze hebben vedal CQ2
opname in de nacht. Deze eigenschap leidt er toe, dat ze bij
korte nachten, zoals bij ons in de zomer, minder goed zullen
groeien dan in perioden met wat langere nachten. Ze zijn
daarom onder Nederlandse omstandigheden beslist moeilijker
te kweken, 20als Pllpilionalltite (Vanda teres).
De stengelknollen
In principe zijn stengelknollen (pseudobllJben) water-opslagorganen.
Plante.n met grote knollen of dikke stengels
(DendrobililUSoorten) z ijn zo gebouwd omdat 7.e groeien op
plaatsen met een uitgesproken droogteperiode. Dit wijst er bij
de teelt op, dat ze bij de verzorging een dIoge periode nodig
hcbben. Zelfs klLlmen dergelijke planten dood gaan, als ze
zo'n periode niet krijgen. Beginn nde liefhebbers geven zulke
planten te veel water. Voorbeeld n: Catt/eYIl\ dikke stengel
Oelldrobiul1I, Oncidiu /II en Coelogynes. D la tste twee geslachten
hebben dikke stengelknoUen, die jets kunnen rimpelen als
ze volgroeid raken. De laatste gevormde knollen echter moeten
opgezwollen zijn en er glad uitzien. Doen ze rut nj t, dan
ZOll je eens naar het wortelgestel kunnen kijken om te zien of
je te weinig of juist te veel water gegev n hebt. an nen de,
anders gezonde, witte wortds, bruin en zijn verrot. In be ide
gevallen, te veel of te weinig water, vertoont de plant he tzelfde
beeld: geen groei en een verdroogde plant.
Orchideeen met stengeiknollen zullen niet zo gallw dood
gaan als ze slecht (= onv ldoende) verzorgd. worden.
Orchideeen zonder stengelknollen vragen cen andere verzorging.
Deze hebben geen water-opslagorganen (Phalaenopsis,
Paphiopedilu111, Ma sdevll flia) e.n krijgen daarom een r gelmatige
watergift.
Oved gens bestaan er p lanten met zeer dikke knollen en met
rdatief heel kleine. Dit leidt er toe, dat de planten toch wei
een verschillende behoefte aan water zullen hebben, zaken
omdat de bladgroottes (= verdamping) ster kllnnen verschillen.
Hoe nl! een collectie op te bouwen?
Als je nam verschillende soorten orchideeen kijkt, valt het je
op dat z verschillendc eisen tijdens de teelt aan hun verzorging
zullen stellen. Verstandig is wellicht dat, als je ervaring
opgedaan hebt met de teelt van Pha/ael/apsis, je als tweede
plant er een kiest die ongeveer dezelfde verzorgingseisen
stelt, bijvoorbeeld Paphiopedilum.
Catt/eyll's met dikke, met een waslaag bedekte bladeren en
goed ontwikkelde tengelknollen vragen duidelijk een andere
ve.rzorging: veellicht en een droge-wortel-periode tussen de
watergiften. Oncidiums hebben dunne, leerachtige bladeren
en grate knoUen. Oppassen met de watergift. Bovendien zullen
de planten tegen wat lagere luchtvochtigheid kunnen.
Miltoniopsis heeft stengelknollen en grote, dunne bladeren.
Deze planten vragen weI om cen regelmatige watergift. Hier
zijn de knoll en aileen van belang om de planten de dagperiode
met lage luchtvochtigheden goed door te laten komen
(hoge bladtemperaturen, wanne zonnestraling, grote verdamping).
Gesteund door het nL! verkregen inzicht is het mogelijk langzamerhand
een vrij diverse collectie op te bouwen, waarbij
het weI aan te bevelen is planten (soorten) die ongeveer