vragen en antwoorden - Gemeente Heerhugowaard

Beantwoording vragen n.a.v. informatieavond
hoogspanningstracé De Draai 15 april 2013
Aan: Bezoekers informatieavond verkabeling hoogspanningstracé De Draai
Van: Gemeente, TenneT, Liandon, Novec en het Antennebureau
Datum: 31 mei 2013
Onderwerp: Beantwoording vragen verkabeling hoogspanningstracé De Draai
In deze memo zijn de meest gestelde vragen opgenomen met betrekking tot de verkabeling van
de hoogspanningslijn door De Draai. Deze memo is opgesteld door de gemeente
Heerhugowaard in samenwerking met TenneT, Liandon, Novec en het Antennebureau.
Algemene informatie
De gemeente is opdrachtgever voor de verkabeling. TenneT is eigenaar van de
hoogspanningslijn. Het technisch beheer, ontwerp en realisatie van de verkabeling ligt bij
Liandon. Novec is een dochterbedrijf van TenneT en verhuurt opstelplaatsen voor telecomantennes.
Voor het opstellen van telecomantennes dient verantwoording te worden afgelegd aan
het Antennebureau van het Rijk.
Vragen:
1. Van waar tot waar loopt de verkabeling?
De verkabeling loopt van mast 8 (Oostdijk) t/m mast 16 (net over de spoorlijn richting Hoorn).
Hiervoor is gekozen om de situatie voor de woningen binnen en direct buiten De Draai gelijk
te trekken. De verkabeling heeft een lengte van ca. 3 km.
2. Waarom kiest de gemeente voor een verkabeling?
Door de kabels ondergronds te brengen wordt de landschappelijke aantrekkelijkheid van plan
De Draai vergroot. Daarnaast wordt hiermee het elektromagnetisch veld (EM veld) verkleind
wat betekent dat er sprake is van een smallere zone en fors minder woningen binnen het
elektromagnetisch veld van het hoogspanningstracé.
3. Hoe diep komen de kabels?
De kabels in agrarisch gebied worden gelegd op een diepte van 1.80 m. Op niet-agrarisch
terrein worden de kabels 1.20 m diep gelegd. Op een aantal locaties (bij wegen, waterlopen
en spoor) worden de kabels geboord, ca. 7 m diep.
4. Wordt er rekening gehouden met toekomstige uitbreiding van capaciteit?
Ja. In geval van een grotere (toekomstige) elekticiteitsvraag is op verzoek van TenneT
rekening gehouden met een derde circuit. De kabels van dit circuit worden nog niet
aangelegd, de boringen worden (waarschijnlijk) wel alvast meegenomen.
Het derde circuit zal geen invloed hebben op het elektromagnetische veld. De uitbreiding
gebeurt binnen de voorschriften van het bestemmingsplan. Het spanningsniveau (150 kV) blijft
ook gelijk, er is geen sprake van toename (naar bijvoorbeeld 380 kV).
5. Hoe verhouden de gezondheidsaspecten van de nieuwe situatie zich tot de oude?
Bij hoogspanningslijnen is sprake van een elektromagnetisch veld. Volgens de huidige
richtlijnen van het Ministerie is de grenswaarde voor woningbouw en tuinen bepaald op 0.4
microTesla. Binnen het gebied waar sprake is van een groter elektromagnetisch veld mogen
geen woningen of tuinen gerealiseerd worden.

2
In de oorspronkelijke situatie, vastgelegd in het bestemmingsplan (gemeenteraad 2004), is
rekening gehouden met een zone van 2x30 m. In 2005 heeft het RijksInstituut voor
Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een Richtlijn opgesteld op basis waarvan in de situatie als
in De Draai een zone van 2x60 m wordt geadviseerd.
Bij verkabeling als nu uitgevoerd gaat worden zijn de richtlijnen om een gebied van 2x10 m vrij
te houden.
Door de verkabeling van het hoogspanningstracé in en langs De Draai voldoet de situatie voor
de bestaande woningen in en rond De Draai (ca. 120 bestaande woningen, m.n.
Mondriaanlaan en Matsyslaan) en nieuwe woningen in De Draai aan de Richtlijn van het
RIVM. Deze woningen komen op ruime afstand van de nieuwe EM zone te liggen.
6. Hoe worden de kabels i.r.t. het magneetveld neergelegd?
Het elektromagnetisch veld (0.4 microTesla) komt buiten bestaande percelen (woning en tuin)
en nieuwe gebieden (woningbouw) te liggen. Op een aantal locaties kruist de verkabeling
particuliere percelen, hierover is contact geweest met de bewoners en er is een overeenkomst
gesloten.
7. Hoe verhouden deze werkzaamheden zich tot bijvoorbeeld de situaties die in het
nieuws zijn (Oostzaan)?
In Oostzaan is sprake van 380 kV terwijl in De Draai sprake is van 150 kV. In Oostzaan is dus
sprake van een grotere magneetveldzone.
8. Hoe zeker is de verkabeling?
De vergunning is afgegeven en de gesprekken met grondeigenaren zijn afgerond. De
gemeenteraad heeft budget beschikbaar gesteld via de grondexploitatie van De Draai. De
uitvoerende aannemer is bekend en zal op korte termijn van start gaan met het werk.
9. Hoe verlopen de werkzaamheden (in welke volgorde):
Aanbrengen nieuwe kabels, ombouwen eindmasten, aansluiten kabels, verwijderen
bovengrondse lijnen, omzetten telecom-antennes, verwijderen masten.
10. Gaan alle masten weg?
Nee. De gemeente wil mast 14 (aan de westkant van de locatie Reigersdaal) laten staan om
bestaande telecom-antennes te kunnen behouden en antennes uit andere masten bij te
plaatsen. De mast wordt wel omgebouwd, de armen gaan eraf en de mast wordt iets hoger.
11. Wat gebeurt er met de telecom-antennes?
De gemeente wil hoogspanningsmast 14 te laten staan, mast 14 zal omgebouwd worden als
een telecom-mast. De antennes die hierin reeds aanwezig zijn blijven gehandhaafd. De
telecom-antennes die in 2 andere masten in De Draai aanwezig zijn (en in verband met de
verkabeling gesloopt worden) en antennes uit een mast die wellicht op termijn verdwijnt nabij
de begraafplaats aan de Krusemanlaan (in verband met de aanleg van de Westfrisiaweg)
worden hier ook in ondergebracht.
12. Heeft de plaatsing van de nieuwe telecom-antennes gevolgen voor de gezondheid?
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat elektromagnetische velden van antennes een
verwarmend effect hebben. Dit is een bekend verschijnsel. Zonlicht bijvoorbeeld, ook een
elektromagnetisch veld, zorgt ook voor opwarming. Om te voorkomen dat ons lichaam te veel
opwarmt door radiogolven, heeft de International Commission on Non-Ionizing Radiation
Protection (ICNIRP) blootstellingslimieten voorgesteld. Deze commissie bestaat uit een groep
onafhankelijke wetenschappers. De limieten die de ICNIRP voorstelt, gelden onder andere
voor het radiofrequente gebied, waar ook de frequenties voor draadloze en mobiele
toepassingen onder vallen. De Raad van de Europese Unie heeft de limieten van ICNIRP aan
de lidstaten aanbevolen. Nederland hanteert deze limieten. Bij het vaststellen van de
blootstellingslimieten zijn ruime veiligheidsmarges ingebouwd.
Wereldwijd wordt veel onderzoek gedaan naar effecten van elektromagnetische velden. De
Gezondheidsraad, het Kennisplatform EMV&G (ElektroMagnetische Velden en Gezondheid)
en de Wereldgezondheidsorganisatie houden deze onderzoeken nauwlettend in de gaten. De
Gezondheidsraad is een onafhankelijk adviesorgaan van de Nederlandse regering. Het
Kennisplatform beoordeelt onderzoeken over elektromagnetische velden. Volgens de

3
Gezondheidsraad, het Kennisplatform en de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er geen
aanwijzingen dat antennes negatieve gezondheidseffecten veroorzaken, zolang de
blootstelling beneden de gehanteerde limieten blijft.
Bij de plaatsing van telecom-antennes dient te worden voldaan aan de blootstellingslimieten.
De plaatsing wordt gemeld bij het Antennebureau van het Rijk. Het Rijk controleert of binnen
de limieten wordt gebleven.
Bron: brochure alles over antennes,
http://www.antennebureau.nl/actueel/folders+en+brochures
13. Welke stralingscriteria liggen ten grondslag aan de keuze voor het behouden van mast
14?
Het woord ‘straling’ wordt gebruikt voor elektromagnetische golven met zo’n hoge concentratie
energie, dat deze schade aan levend weefsel toe kunnen brengen. De grens ligt bij een
frequentie van 3.000.000 GHz (gigahertz). Alle frequenties onder de 3.000.000 GHz zijn nietioniserend
te noemen, alles boven de 3.000.000 GHz is ioniserende straling. De
elektromagnetische golven die worden gebruikt voor mobiele telecommunicatie zijn nietioniserend
omdat deze frequentie hebben tussen de 100 kHz tot 300 GHz. Bij mobiele
telecommunicatie is dan ook geen sprake van ‘straling’.
De hoogspanningslijn die door de nieuwbouwwijk De Draai loopt wordt ondergronds gebracht.
Hierdoor kunnen verschillende hoogspanningsmasten worden verwijderd. In een aantal van
deze masten zijn antenne-installaties voor mobiele communicatie aanwezig. Wanneer deze
antennes verdwijnen, verslechtert daarmee de telecomdekking in Heerhugowaard ernstig.
Voor deze antennes moet daarom een oplossing worden gevonden.
Concreet zijn er op dit moment actieve antennes aanwezig in de hoogspanningsmasten 12,
13 en 14 en in de telecommast aan de Krusemanlaan (begraafplaats) die niet kunnen worden
gehandhaafd. Vanuit ruimtelijke overweging is getracht om alle vervangende antennes te
bundelen in één mast, om zo een wildgroei aan hoge masten in Heerhugowaard te
voorkomen. Het bundelen van antennes in één mast wordt vaak toegepast. Dit wordt ook wel
site-sharing genoemd.
Om een geschikte locatie te vinden voor een mast waarin alle antennes kunnen worden
gebundeld, hebben de betrokken telecomoperators een zogenoemd ‘zoekgebied’ aangeleverd
waarbinnen zij een alternatief nodig hebben. De zoekgebieden van de betrokken operators
zijn over elkaar gelegd en daaruit bleek dat een locatie nabij hoogspanningsmast 14 de enige
mogelijkheid biedt om alle antennes in één mast te bundelen. Omdat daar al een mast staat,
is de meest voor de hand liggende keuze om alle antennes te bundelen in de bestaande mast
14.
14. Wat zijn de wettelijke voorschriften m.b.t. het behouden van de telecom-mast en de
bijbehorende risico’s?
De hoogspanningsmast wordt omgebouwd tot telecom- mast door de ‘armen’ van de mast te
verwijderen en door de mast waar nodig wat te verstevigen. Voor wat betreft de sterkte van de
mast, zal deze worden getoetst aan de Eurocode 1 NEN-EN 1991 Belastingen op constructies
en Eurocode 3 NEN-EN 1993 Ontwerp en berekening van staalconstructies. De
elektromagnetische veldsterkte op publiekelijk toegankelijke plaatsen rondom de mast zal
voldoen aan de ‘Basisrestricties’ zoals gepubliceerd in de ‘Aanbeveling van de Raad’
1999/519/EG van de Adviesraad van de Europese Unie. Dit zijn de zogenaamde ICNIRP
normen.
15. Is er een risicotaxatierapport van mast 14?
Er is geen specifiek risicotaxatierapport opgemaakt voor het handhaven van mast 14, omdat
deze voldoet aan de geldende wet- en regelgeving. Bij de totstandkoming van deze wet- en
regelgeving is namelijk al uitvoerig onderzoek gedaan naar risico’s.
Uit wetenschappelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van antennes is naar voren
gekomen dat bij hoge veldsterktes het lichaam op kan warmen. Om onnodige opwarming te
voorkomen, zijn blootstellingslimieten opgesteld. Deze limieten geven de maximale waarden
aan waar een persoon aan mag worden blootgesteld.
De blootstellinglimieten zijn vastgesteld door ICNIRP, de International Commission on Non-
Ionizing Radiation Protection (ICNIRP). Deze commissie bestaat uit een groep onafhankelijke
wetenschappers. ICNIRP heeft internationale richtlijnen vastgesteld voor de blootstelling van
de mens aan elektromagnetische velden in het frequentiegebied van 0 Hz tot 300 GHz.

4
Binnen dit gebied vallen ook de frequenties voor mobiele telecommunicatie (100 kHz tot 300
GHz). In 1999 heeft de Raad van de Europese Unie de richtlijnen van ICNIRP aanbevolen
aan haar lidstaten. Nederland hanteert, net zoals de meeste Europese landen, de
aanbevolen ICNIRP.
16. Kan er inzage gegeven worden in het stralingsniveau?
Antennes voor mobiele communicatie hebben in de praktijk een dusdanig laag vermogen, dat
de blootstellingslimieten op publiek toegankelijke plaatsen in Nederland niet worden gehaald.
Voor het plaatsen van nieuwe antennes worden dan ook geen veldsterkteberekeningen
vereist en gemaakt. In plaats daarvan moet de antenne-eigenaar volgens de
Telecommunicatiewet, uiterlijk 30 dagen na het plaatsen van een antenne-installatie bepaalde
technische specificaties aanleveren voor het Antenneregister. In het Antenneregister
(www.antenneregister.nl) is per antenne-installatie onder andere zichtbaar in welke richting de
antennepanelen zenden, het maximaal uitgezonden vermogen, de gebruikte frequentie en de
veilige afstand van het antenne-paneel.
Agentschap Telecom, de toezichthouder op het gebruik van radiofrequente
elektromagnetische velden, voert jaarlijks door heel Nederland steekproefsgewijs
veldsterktemetingen uit om na te gaan of de blootstellingslimieten op publiek toegankelijke
plaatsen nergens worden overschreden. Bij deze veldsterktemetingen worden alle
elektromagnetische velden van 100 kHz tot 300 GHz in het radiofrequente gebied gemeten,
waarbij het hoogst gemeten signaal op dat moment wordt geregistreerd.
Uit geen enkele veldsterktemeting blijkt dat de blootstellingslimieten op publiek toegankelijke
plaatsen worden overschreden. Op straatniveau wordt meestal tussen de 0,5 en 3 Volt per
meter gemeten. In woningen is dit in de meeste gevallen 1 Volt per meter of minder.
De blootstellingslimiet voor antenne-installaties voor mobiele communicatie liggen tussen de
39 en 61 Volt per meter. De geldende limiet is afhankelijk van de frequentie waarop wordt
uitgezonden.
17. Waarom worden de telecom-antennes niet naar het zuiden verplaatst?;
Omdat er dan onvoldoende telecomdekking is. Bijvoorbeeld op het spoor richting Hoorn. Dit
met de consequentie dat naast het normale mobiele telefoonverkeer, ook het
communicatiesysteem van de Nederlandse Spoorwegen daarvan hinder ondervindt.
18. Zijn er alternatieven voor het plaatsen van antennes op de mast ter hoogte van Pieter
de Hooghstraat ?
Vanuit ruimtelijke overweging is getracht om alle vervangende antennes te bundelen in één
mast, om zo een wildgroei aan hoge masten in Heerhugowaard te voorkomen. Het bundelen
van antennes in één mast wordt vaak toegepast. Dit wordt ook wel site-sharing genoemd.
Om een geschikte locatie te vinden voor een mast waarin alle antennes kunnen worden
gebundeld, hebben de betrokken telecomoperators een zogenoemd ‘zoekgebied’ aangeleverd
waarbinnen zij een alternatief nodig hebben. De zoekgebieden van de betrokken operators
zijn over elkaar gelegd en daaruit bleek dat een locatie nabij hoogspanningsmast 14 de enige
mogelijkheid biedt om alle antennes in één mast te bundelen. Omdat daar al een mast staat,
is de meest voor de hand liggende keuze om alle antennes te bundelen in de bestaande mast
14. Daarnaast is het zoekgebied zéér beperkt voor de operators, alles nabij de bestaande
mast 14.
19. Wat zijn de gezondheidsrisico’s m.b.t. de antennes voor jonge kinderen?
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de elektromagnetische velden die antenneinstallaties
produceren een verwarmend effect hebben. Om te voorkomen dat ons lichaam
onnodig opwarmt door antenne-installaties zijn blootstellingslimieten opgesteld, de
zogenaamde ICNIRP normen.
Op plaatsen die toegankelijk zijn voor het publiek kunt u niet zo dicht bij een antennepaneel
komen dat de blootstellingslimieten worden overschreden. Uw lichaam wordt dus niet te veel
opgewarmd door antennes.
Er is de laatste jaren discussie ontstaan over eventuele andere gezondheidseffecten dan
opwarming van het lichaam. Sommige mensen zijn bang dat diverse gezondheidsklachten,
zoals hoofdpijn, slapeloosheid en duizeligheid, veroorzaakt worden door elektromagnetische
velden van antennes. Regelmatig wordt er onderzoek gedaan naar deze klachten in relatie tot
antennes. De uitkomsten van deze gezondheidsonderzoeken zijn divers. In de meeste

5
onderzoeken kan er geen verband worden gelegd, maar soms verschijnt een publicatie waarin
dit verband wel aanwezig lijkt te zijn. Er zijn verschillende organisaties die de onderzoeken op
het terrein van antennes en gezondheid analyseren en beoordelen. Dit zijn onder andere de
Gezondheidsraad en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). In alle adviezen die van de
Gezondheidsraad zijn verschenen, geeft ze aan dat gezondheidseffecten op korte termijn van
antennes niet zijn aangetoond. Over klachten door langdurige blootstelling geeft zij aan dat
deze niet te verwachten zijn. In beide gevallen geldt dat de blootstellingslimieten niet mogen
worden overschreden.
Er gelden geen andere blootstellingslimieten voor kinderen. In het rapport ‘Invloed van
radiofrequente telecommunicatiesignalen op kinderhersenen’, uitgegeven door de
Gezondheidsraad op 18 oktober 2011 staat letterlijk: “Is er aanleiding voor kinderen andere
blootstellingslimieten voor te stellen dan voor volwassenen? Het antwoord op deze vraag is:
nee, want bij de vaststelling van de blootstellingslimieten is expliciet rekening gehouden met
de mogelijke extra gevoeligheid van kinderen en andere kwetsbare groepen. Mede daarom is
bij de vaststelling van de blootstellingslimieten voor de algemene bevolking een ruime
onzekerheidsmarge van een factor 50 toegepast. De commissie ziet in de gegevens die zij in
dit advies heeft gepresenteerd geen reden om voor kinderen andere blootstellingslimieten aan
te bevelen dan voor volwassenen”.
20. Welke procedures kunnen er nog gevoerd worden tegen het handhaven van de mast?
Voor het plaatsen van het bouwwerk (in dit geval de hoogspanningsmast) is in het verleden
een bouwvergunning verleend. Antenne-installaties kunnen vervolgens vergunningsvrij
worden bijgeplaatst. Dit betekent dat omwonenden geen mogelijkheden hebben om bezwaar
aan te tekenen tegen het (bij)plaatsen van antenne-installaties in een bestaande mast.
21. Welke procedures moeten er nog gevolgd worden t.a.v. de telecomzenders en het bijplaatsen
van antennes?
Er dienen geen procedures gevolgd te worden, zie vraag 20.
22. Is het mogelijk om een hoge geluidswal bij de rotonde op de Van Veenweg te plaatsen met
eventueel ook beplanting?
Ten tijde van de afgegeven vergunning, waren de toen geldende regels van de Wet
Geluidshinder van toepassing. Er is nu geen noodzaak om aanvullende maatregelen te
nemen.
23. Hoe ziet de planning eruit?
Inrichten werkterrein: juni 2013
Aanbrengen ondergrondse kabels: juli – oktober 2013
Ombouw eindmasten: juni – november 2013
Verwijderen bovengrondse lijnen en sloop masten: november 2013 – januari 2014.
24. Welke hinder is te verwachten?
De meeste hinder ontstaat op de Oosttangent (Krusemanlaan - Van Veenweg). Dit is met
name voor belang voor bouwverkeer richting De Draai. Hierbij zal een rijstrook worden
gestremd.
Overige werkzaamheden vinden plaats in het veld en leveren weinig hinder op.
25. Wat zijn de kosten van het project?
De kosten van het hele project van ondergronds verkabeling incl. voorbereiding zijn geraamd
op ca. 6 miljoen Euro.
26. Wie voert de werkzaamheden uit?
De gemeente is opdrachtgever van de werkzaamheden. TenneT is eigenaar van de lijn en het
technisch beheer ligt bij Liandon (onderdeel Alliander). Liandon heeft een aannemer
gecontracteerd (HAK Electron) de de werkzaamheden uitvoert.

Conctactgegevens
6
Indien er nog vragen zijn dan kunt u contact opnemen met de onderstaande personen:
Algemene vragen, projectleider gemeente, Dhr. M. van Gastel, 072-5755652 ,
post@heerhugowaard.nl
Technische vragen:projectleider Liandon, Dhr. B. Noordhoek, 06-46134318,
bart.noordhoek@alliander.com)
Vragen over magneetvelden: projectleider TenneT, Dhr. H. Stultiens, 06-53860663,
harry.stultiens@TenneT.eu)
Vragen over antennes: Antennebureau, 0900-2683663 of info@antennebureau.nl.
Voor vragen over de uitvoering (tijdens de werkzaamheden)kan ook contact opgenomen worden met
de gemeentelijke toezichthouder: Dhr. E. van Gendt, 06-22557603, e.vangendt@heerhugowaard.nl)
Hoe worden omwonenden verder op de hoogte gehouden?
De omwonenden worden met een brief op de hoogte gesteld. Overige communicatie vindt plaats via
Stadsnieuws en de gemeentelijke website.