IN BED MET JOHN EN YOKO - Pauw & Witteman

MAANDAG 24 MAART 1969
18 IN BED MET JOHN EN YOKO
de zij met hem terug naar Japan, waar haar kunstactiviteiten door een
deel van de critici met de grond gelijk werden gemaakt. In Japan ontmoette
zij de Amerikaanse filmer Tony Cox, die onvoorwaardelijk voor
haar werk viel. Het huwelijk met Toshi werd ontbonden en Yoko trouwde
in 1963 met Cox, met wie zij een dochter (Kyoko) kreeg.
Yoko bleek echter niet voor het moederschap geschapen en begroef
zich in haar kunst. Zij verbaasde haar publiek in Tokio en Kyoto onder
meer met een performance van vier uur waarin een schoonmaker het
theater aanveegde. In een andere act (Cut Piece, 1964) nodigde zij het
publiek uit om stukken uit haar jurk te knippen, tot er een vrijwel naakte
kunstenares voor hen stond.
Maar haar onconventionele kunst leek meer tot haar recht te komen
in New York. Eind 1964 stak zij de oceaan weer over. In beperkte kring
maakte zij naam met voorstellingen als Stone Piece (1966), waarin zij
zich verborg in een grote zak en de fantasie van het publiek prikkelde
over wat er in de zak gebeurde.
Later zou zij ook John interesseren voor dit zogenaamde Bagism: de
gedachte dat er pas echt communicatie kan bestaan als alle vooroordelen
over ras, leeftijd, haarlengte of geslacht geen kans krijgen door zich te
verstoppen in een zak. Dan kan de luisteraar niet worden afgeleid en
komt de boodschap het zuiverst over. Yoko was op dit idee gekomen
door het motto van het boek Le Petit Prince van Antoine de Saint-Exupéry,
waarin wordt gesteld dat je alleen maar scherp kunt kijken met het
hart omdat het essentiële onzichtbaar is voor het oog.
Haar Bagism-voorstelling in New York leverde Yoko een uitnodiging
op voor Destruction in Art, een avant-gardekunstsymposium in Londen.
Haar performance werd door de Britse pers met enthousiasme begroet.
John Dunbar vroeg haar eind 1966 of zij naar eigen inzicht een
tentoonstelling wilde inrichten in zijn Indica Gallery.
Over de eerste ontmoeting tussen John Lennon en Yoko Ono hangt een
mythische waas. Vrijwel alle betrokkenen kleuren de gebeurtenis anders
in. Zo houdt Ono tamelijk ongeloofwaardig vol dat zij geen idee had wie
The Beatles waren en dus al helemaal niet wist wie die Lennon wel
mocht wezen, die op de dag voor de officiële opening haar expositie Unfinished
Paintings and Objects bezocht. Anderen roepen dat de berekenende
kunstenares direct in de gaten had dat zij met John Lennon een
niet onbemiddelde mecenas aan de haak kon slaan.
Feit is dat Lennon aanvankelijk dacht dat hij in de maling werd genomen
door de kunstenares die een appel te koop aanbood voor 200 Britse
pond, maar hij vermaakte zich toch wel met Ladder Piece: een witte trap
waar bovenaan een kaartje hing met het woord ‘YES’. De vonk sloeg
echt over bij een stuk hout, een handvol spijkers en een hamer met de
tekst: ‘Sla er een spijker in.’ Lennon wilde de hamer pakken, maar Ono
wilde het kunstwerk maagdelijk houden voor de echte opening. De
praktische Dunbar haalde haar over toch wat toeschietelijker te zijn.
Voor 5 shilling mocht Lennon zijn gang gaan. Toen hij vervolgens voorstelde
om haar denkbeeldig 5 shilling te geven en een denkbeeldige spijker
in het kunstwerk te slaan, begrepen de twee dat ze op dezelfde golflengte
zaten.
Lennon zou Yoko later omschrijven als ‘de enige vrouw die ik ooit
heb ontmoet die in elk opzicht mijn gelijke was. Mijn meerdere eigenlijk.
Nog nooit was ik iemand tegengekomen die de moeite waard was
om een gelukkig getrouwde staat van verveling voor op te breken.’ Hij
vatte de mening op dat alles wat hij met The Beatles had gedaan triviaal
was.
Yoko had dat al snel in de gaten. Toen zij zoveel kaartjes en brieven
naar John stuurde dat zijn vrouw Cynthia argwaan kreeg, probeerde hij
Yoko tegenover zijn vrouw nog verontschuldigend weg te moffelen als
‘another nutter wanting money for all that avant-garde bullshit’. Maar in de
maanden die volgden werd de relatie tussen John en Yoko steeds hechter,
ten koste van Johns huwelijk met Cynthia en zijn samenwerking met de
24 MAART 1969
MAANDAG
FROM PARIS TO THE AMSTERDAM HILTON 19