Noordzee-weekdieren: Gastropoda - Strandvondsten

Afb. 44. Littorina saxatilis „ecoforma" tenebrosa.
Voor- en achterzijde. 5 x vergroot.
Recent onderzoek (Janson, 1985) heeft op
grond van morfologische en genetische analyse
aangetoond dat L.rudis (Maton, 1797) en L.saxa-
tilis (Olivi, 1792) als synoniemen beschouwd
moeten worden. Eveneens werd aangetoond
(Janson en Ward, 1985) dat L.tenebrosa (Monta-
gu, 1803) niet als aparte soort gezien kan worden.
Door een groot aanpassingsvermogen is
L.saxatiiis in staat de meest uiteenlopende habi-
tats te bewonen. Op grond van met name de
schelpvorm kunnen we in de verschillende habi-
tattypen verscheidene „eco-vormen" onderscheiden.
Janson en Ward (1985) stellen voor
van „ecotypes” of „ecomorphs” te spreken.
„Ecotype" is een analoge term uit de plantkunde
en „ecomorph" is een in dit verband eerder
gebruikte term (o.a. Fretter & Graham, 1980).
Om de Nederlandse terminologie niet met een
nieuw vreemd woord te belasten wordt hier in dit
verband gesproken van „ecoforma", al moeten
we ons realiseren dat deze term taxonomisch
gezien van groter belang is dan de aanduiding
„forma” . Voorlopig lijkt het juister ons van de
neutrale term „ecoforma" te bedienen. De beslissing
omtrent taxonomische status en de te hanteren
term zal uiteindelijk bij de nomenclatuur-
commissie liggen.
Afb. 45 Originele afbeelding van Turbo saxatilis
zoals Olivi hem in 1792 noemde.
„ecoforma" saxatilis
De vrij slanke schelp van saxatilis heeft slechts
4 windingen, bij een hoogte van 10 mm. Sculptuur
indien aanwezig bestaat uit min of meer
kantige, symmetrische spiraalrichels. Verhoudingsgewijs
lichte schelp met een grote, donker
gekleurde mondopening. Mondrand dun en aan
de spilzijde nauwelijks omgeslagen.
Variabel van kleur, wit, grijs, of bruinachtig, vaak
met afwisselende patroontjes van vlekjes en/of
lijntjes.
Het dier heeft een grotere voet als rudis. Deze
vorm leeft hoog in het littoraal, meestal op verti-
kale, vrij sterk geëxponeerde wanden, in spleten
en gaten in de Pelvetia-zone en hoger tot in de
korstmoszone.
„ecoforma” rudis
De doorgaans stevige schelp van rudis heeft
5 windingen bij een hoogte van 10 mm. De altijd
aanwezige spiraalsculptuur bestaat uit groeven
en asymetrische richels (dwarsdoorsnede). In
bovenaanzicht zijn de dwarsdoorsneden volgens
de lijnen mondrand-top-schelprand en de
haaks daarop staande gelijk in lengte.
De mondrand is vooral aan de onderrand vrij
vita marina zeebiologische dokumentatie m ei-juni1987 noordzeeweekdieren