Zwerfafval - Toetswijzer
Zwerfafval - Toetswijzer
Zwerfafval - Toetswijzer
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Lespakket voor praktisch onderzoek biologie in vmbo<br />
<strong>Zwerfafval</strong>, kan ik er wat aan doen?<br />
In opdracht van de Stichting Nederland Schoon heeft de Citogroep praktische opdrachten<br />
voor het vmbo ontwikkeld rond het thema zwerfafval. Practica die goed aansluiten bij de<br />
kerndoelen en domeinen uit het examenprogramma biologie en waarbij het toetsen van<br />
vaardigheden centraal staat. Kortom practica die u een hoop werk uit handen kunnen nemen.<br />
Er zijn twee lespakketten op de markt gebracht: een voor het hoogste niveau TL/GL/KB<br />
(theoretische, gemengde en kaderberoepsgerichte leerweg) en een voor BB<br />
(basisberoepsgerichte leerweg).<br />
Inhoud<br />
Het pakket '<strong>Zwerfafval</strong>, kan ik er wat aan doen?' voor TL/GL/KB en BB bevat:<br />
• 4 praktische opdrachten<br />
• sectorwerkstuk of keuzeopdracht<br />
• docentenhandleiding<br />
• cd-rom<br />
De opdrachten voor de leerlingen zijn per practicum op kopieerbare werkbladen op A3formaat<br />
uitgegeven.<br />
De practica verdienen een plaats in het schoolexamen vmbo. De practica herbergen een groot<br />
aantal vaardigheden die getoetst moeten worden en sluiten nauw aan bij het<br />
examenprogramma. De practica hebben naast een educatieve functie ook een
maatschappelijke functie. Bovendien verlichten de practica de taak van de docent door aan<br />
een groot aantal eisen uit het examenprogramma te voldoen. De practica zijn leuk, leerzaam<br />
en eenvoudig uit te voeren door de leerling. Een welkom neveneffect is dat deze practica,<br />
zonder betuttelend of belerend te zijn, de leerlingen meer bewust maken van de schade van<br />
zwerfafval voor het milieu. Die bewustwording kan mogelijk tot het besef leiden dat ze zelf<br />
wat kunnen veranderen aan zwerfafval op school.<br />
Hieronder vindt u meer informatie over de inhoud van de opdrachten, de getoetste<br />
vaardigheden, duur van de opdrachten, bestelwijze, etc.<br />
Pakket voor TL/GL/KB<br />
Het materiaal voor TL/GL/KB bestaat uit vier praktische opdrachten en een voorbeeld van een<br />
sectorwerkstuk. Het thema van de practica en het sectorwerkstuk is zwerfafval. Het materiaal<br />
is gemaakt voor de leerlingen in de bovenbouw van het vmbo, dus de leerjaren drie en vier.<br />
De practica en het sectorwerkstuk zijn zo gemaakt dat ze bruikbaar zijn voor elke<br />
biologiedocent, ongeacht ervaring, beschikbare materialen of ondersteuning. In de practica<br />
staan de onderzoeksvaardigheden centraal. Ook de professionele vaardigheden uit de<br />
onderdelen LB/K/2en ZW/K/2 van het afdelingsprogramma van Landbouw en Zorg en Welzijn<br />
moeten worden toegepast. De onderwerpen sluiten aan bij een aantal eindtermen uit het<br />
examenprogramma, maar vooral bij BIO/K/7 (mensen beïnvloeden hun omgeving).<br />
De praktische opdrachten in het kort:<br />
Practicum 1<br />
Het eerste practicum gaat over zwerfafval in en om de school. De leerling gaat zwerfafval in<br />
een groepje verzamelen, indelen, het gewicht bepalen en het aandeel van elk type afval op<br />
het totaal uitzetten in een grafiek.<br />
Tijdsduur: een lesuur.<br />
Practicum 2<br />
In het tweede practicum onderzoekt de leerling welke factoren de afbraak van afval<br />
bevorderen. Verder bepaalt hij/zij of dit voor elk soort afval hetzelfde is.<br />
Dit practicum wordt op twee momenten uitgevoerd. Eerst zetten de leerlingen gelijke stukjes<br />
afval in petrischaaltjes onder verschillende omstandigheden weg. Vervolgens wordt om de<br />
dag de mate van vertering bekeken. De resultaten worden na een week verwerkt.<br />
Tijdsduur: tweemaal een lesuur met een week tussen beide momenten. In deze week moeten<br />
de leerlingen zelfstandig driemaal de mate van vertering of afbraak opschrijven. Dit neemt<br />
per keer niet meer dan 10 minuten in beslag.<br />
Practicum 3<br />
In dit practicum onderzoekt de leerling de invloed van het zwerfafval op dieren.<br />
Tijdsduur: tweemaal een lesuur. Een lesuur is nodig om het practicum met muggenlarven in<br />
te zetten. Gedurende een week schrijven de leerlingen om de dag op hoeveel muggenlarven<br />
er zijn doodgegaan. Na een week is er weer een lesuur nodig om de resultaten te verwerken.<br />
Practicum 4<br />
In dit practicum bekijkt de leerling de invloed van zwerfafval op planten. Dit practicum<br />
bestaat uit twee delen. Eerst bekijkt de leerling de invloed van zwerfafval op de kieming van<br />
zaadjes en in het tweede deel bekijkt de leerling de invloed van datzelfde afval op de<br />
lengtegroei van kiemplantjes.<br />
Tijdsduur: tweemaal een lesuur.<br />
Voorbeeld practicum 4:<br />
Allereerst ga je kijken naar de invloed van zwerfafval op de kieming van zaden. Je<br />
onderzoeksvraag is dan: ‘Hoeveel zaadjes kiemen er bij verschillende soorten zwerfafval?’<br />
In het tweede deel van dit practicum ga je kijken wat de invloed van verschillende soorten
zwerfafval is op de groei van kiemplantjes.<br />
Wat heb je nodig?<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
zaadjes, bijvoorbeeld tuinkers<br />
zes bloempotjes<br />
scherpzand, bijvoorbeeld zand uit de zandbak<br />
liniaal en logboek<br />
verschillende soorten afval:<br />
- GFT-afval: fruit/brood<br />
- sigarettenpeuken<br />
- kauwgom<br />
- viltstiften<br />
- blik<br />
Wat ga je doen?<br />
Vul zes bloempotjes met zand tot ongeveer 1 cm onder de rand. Zorg ervoor dat het zand vochtig<br />
is maar niet nat.<br />
Pak vijf stukjes afval van gelijk gewicht en doe in vijf potjes elk een andere soort afval. Haal bij<br />
de viltstift de vulling eruit en stop deze in het zand. De rest van de stift mag je weggooien. Je houdt<br />
het zesde potje over zonder afval.<br />
Dek het afval af met een klein laagje zand.<br />
(1p) 1 Waarom is het belangrijk om één potje zonder afval weg te zetten?<br />
Sectorwerkstuk<br />
Onderdeel 5 is een opzet voor een sectorwerkstuk en kan ook als lange praktische opdracht<br />
worden uitgevoerd.<br />
De leerling wordt uitgedaagd om één klein stukje van het zwerfafvalprobleem op te lossen.<br />
Daarvoor moet hij/zij eerst bij medeleerlingen een informatief onderzoek verrichten,<br />
vervolgens een werkplan maken en tenslotte medescholieren overtuigen. Deze opdracht kan<br />
uiteraard in tijd zeer variëren.<br />
Pakket voor BB<br />
Voor de BB-leerlingen is een vergelijkbare set practica gemaakt. Het verschil is dat de zinnen<br />
korter zijn, de instructie meer gestructureerd is en verduidelijkt is met plaatjes en<br />
bijvoorbeeld het onderzoek naar het effect van zwerfafval op planten beperkt is tot het effect<br />
op de kieming. De laatste opdracht is een keuzeopdracht waarin de leerlingen een poster<br />
moeten ontwerpen.<br />
Voorbeeld keuzeopdracht:<br />
Jij krijgt de opdracht om een poster te maken over zwerfafval.<br />
Met jouw poster moet je de andere leerlingen wakker schudden. In je eentje kun je dat afval in en om de<br />
school niet de baas. Je wil iedereen laten weten en laten zien dat het zonder die troep een stuk toffer<br />
wordt.<br />
Hieronder staan vijf ideeën.<br />
Kies een idee uit.<br />
Maak een passende poster bij dat idee.<br />
Zorg dat de boodschap helder is en goed overkomt.<br />
Overleg met je docent over het formaat.<br />
Idee 1<br />
Weg met al die horecatroep. Weg met die blikjes, bekers en plastic patatbakjes.<br />
Sta je er wel eens bij stil wat je elke dag weggooit als je gegeten hebt?<br />
Kan het niet een beetje minder?<br />
Neem eens een gezonde boterham van thuis mee.
Idee 2<br />
Op school komt een zogenaamde groene container voor al het groente, fruit en ander afval dat verteert.<br />
Zorg dat leerlingen hem gaan gebruiken.<br />
Leer ze wat er in kan en wat het nut is.<br />
Idee 3<br />
Plaats een oproep om mee te helpen aan een eenmalige schoonmaakactie op het schoolplein en in de<br />
aula.<br />
Verzamel al het afval en maak er een vuilnisbelt van.<br />
Maak op die manier duidelijk dat je school geen vuilnisbelt moet worden.<br />
Idee 4<br />
Roken is heel erg ongezond.<br />
Bovendien is een weggegooide peuk slecht voor het milieu.<br />
Tabak doodt de kleine beestjes in de bodem en het water.<br />
Die beestjes zijn juist belangrijk bij de afbraak van afval.<br />
Wist je dat zo’n weggegooide peuk nog twee jaar rondzwerft?<br />
Zorg dat iedereen weet dat zo’n peuk niet op de grond hoort.<br />
Nog beter is het om helemaal met roken te stoppen.<br />
Idee 5<br />
Ook je broek of schoenen wel eens onder de kauwgom gehad?<br />
Smerig hé?<br />
Maak een plakbak voor al die stickerige, uitgekauwde kauwgoms. Zorg dat ze niet meer onder tafels en<br />
stoelen en op de vloer geplakt worden. Roep de hulp van je medeleerlingen in.<br />
Informatie en bestellen<br />
Wilt u meer informatie over het practicum, dan kunt u bellen naar Nederland Schoon:<br />
(0900) 555 555 6.<br />
Voor inhoudelijke informatie kunt u terecht bij Mariëtte Lieverse van de Citogroep, telefoon<br />
(026) 352 14 82.<br />
Nederland Schoon heeft ook een zwerfafvalbox ontwikkeld om schoolbreed een campagne te<br />
starten om het zwerfafval in en om de school aan te pakken. Voor 750 leerlingen betaalt u<br />
€ 20,- verzendkosten voor deze box.<br />
Ook op de site van de Citogroep en op de site van Nederland Schoon<br />
kunt u inhoudelijke informatie vinden over het lespakket.<br />
Eén pakket ‘<strong>Zwerfafval</strong>: kan ik er wat aan doen?’ kost € 32,50.<br />
Voor beide pakketten samen betaalt u dus € 65,-.<br />
U kunt het pakket bestellen bij:<br />
Stichting Nederland Schoon<br />
Postbus 11736<br />
2502 AS Den Haag<br />
Fax (070) 304 20 88<br />
E-mail info@nederlandschoon.nl<br />
Binnen twee weken krijgt u het pakket met de rekening toegestuurd.