voedsel als gave - Hervormde Vrouwenbond

Hervormde Vrouwenbond
Genieten van
voedsel
als gave
van God
Jaargang 60, nummer 7/8, juli/augustus 2012
Bijbelstudie 2 en 3 In gesprek met Anja Verslag algemene
de Sonnaville
ledenvergadering
06 en 11 16 24

Inhoud
02
10
21
Even bijpraten 03
Agenda 04
Meditatie 05
Bijbelstudie 2 06
Bijbelstudie 3 11
Interview Anja de Sonnaville 16
Weze(n)lijk 19
Ziekenhoekje 20
Bijbelse visie op voeding 22
Verslag algemene
ledenvergadering 24
Dichter bij
het Licht
Familieportret 28
Aankondiging bondsdag 30
Financieel overzicht 32
Vakantieweken
alleenstaanden 33
Boeken 33
Leden die ons ontvielen 34
Colofon 35
Gedicht 36
Reageren op dit nummer? redactiehv@hervormdevrouwenbond.nl

Even bijpraten
M.M. Jonker-Hakkert,
voorzitter
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Bidden
Het was even uitblazen na alle ontmoetingen met de bestuursleden
van onze verenigingen, maar het was de moeite waard! We ontmoetten
hen op de algemene ledenvergadering (leest u mee met wat we
bespraken?) en op vier bijeenkomsten in de regio. Het functioneren
van de verenigingen, de regio’s en de activiteiten van de vrouwenbond
kwamen aan de orde. Fijn dat dit in een open en ontspannen sfeer kon!
Er was herkenning: als vrouwen bijbelstudie doen en elkaar ontmoeten
staan hoog in het vaandel.
Natuurlijk kunnen er altijd nieuwe leden bij, mooi om te zien dat er
creatieve manieren voor de ledenwerving gezocht worden. Gebed is
hierbij onmisbaar, we hoorden een mooi getuigenis dat de Heere op
het gebed mensen in het hart gaf zich aan te sluiten bij de kring!
Ook thuis blijft er veel om voor te bidden, bijvoorbeeld voor de geestelijke
crisis in ons land. In de achterliggende tijd werd duidelijk zichtbaar
dat ons volk steeds meer losraakt van God. Opiniepeilingen laten
zien dat steeds minder mensen op een christelijke partij stemmen.
Sport beheerst mensen meer dan godsdienst. ‘God zij ons genadig en
zegene ons; Hij doe Zijn aangezicht over ons lichten.’
Getuigen
‘In de duisternis zie je het licht nog beter….’ Als er ziekte in je leven
komt, geeft dat veel aanvechting. Zal de duisternis het winnen? Anja
de Sonnaville veranderde van een gezonde jonge vrouw in een vrouw
die bij alles hulp nodig heeft. Haar leven is niet zinloos, ze ervaart
haar ziek zijn zelfs als een opdracht. Door haar navolging van de grote
Kruisdrager en haar gedichten mag ze een getuige zijn van het Licht
der wereld. Haar ogen spreken er ook van! Gebroken licht weerkaatst
de mooiste kleuren…
Genieten
Wat kun je genieten van de creativiteit van andere mensen. Door de
schoonheid van woorden of beelden word je geraakt. Zo verging het
me bij het lezen van het gedicht ‘Onbeperkt’. Ik weet zeker dat dit ook
de ervaring is van anderen die een vakantieweek met onze gasten
met een beperking doorbrengen. Wie is er beperkt? Ben ik niet zelf
beperkt in het leven tot Gods eer?
Ontroerend kunnen ook beelden uit de natuur zijn. Een bloem, een
majestueuze boom, een klein lieveheersbeestje of de machtige bergen.
De Schepper heeft het wonderlijk gemaakt, wij mogen ervan
genieten. Zomaar dicht bij huis of verder weg, als we op vakantie
gaan. Ik kan er van genieten als mensen dit kunnen vastleggen en met
ons delen. Creativiteit is een gave van God. ❖
03

Agenda
Welkom in de regio
Voor alle data geldt: zo de Heere wil
en wij leven zullen.
Insturen gegevens naar:
redactiehv@hervormdevrouwenbond.nl
Regio Gouda
Datum: 13 september 2012
Gebouw: De Driestar, zaal Gamma,
Ronsseplein 1
Plaats: Gouda
Onderwerp: Heiligmaking: een onmogelijk ideaal?
Spreker: dr. P.F. Bouter
Aanvang: 19.45 uur
Regio Zeist
Datum: 4 oktober 2012
Gebouw: Rehoboth
Plaat: Westbroek
Onderwerp: Leven in de schaduw van de dood
Spreker: ds. P.C. Hoek
Aanvang: 19.45 uur
Regio De Langstraat
Datum: 4 oktober 2012
Gebouw: De Wijngaard, Fazant 6
Plaats: Sprang-Capelle
Onderwerp: Geestesgaven
Spreker: dr. A.A. Teeuw
Aanvang: 19.30 uur
04
Regio Noordoost-Veluwe
Datum: 9 oktober 2012
Gebouw: Het Open Huis
Adres: Kerkstraat 1
Plaats: Oldebroek
Onderwerp: Vergeving
Spreker: ds. M.J. Schuurman
Aanvang: 19.45 uur
Bondsdag
27 september 2012,
De Veluwehal, Barneveld
Besturenbijeenkomsten
2012
Oud-Beijerland Dinsdagochtend 23 oktober
IJsselmuiden Dinsdagochtend 30 oktober
Barneveld Dinsdagochtend 13 november
Bodegraven Dinsdagochtend 20 november
Gorinchem Dinsdagochtend 27 november ❖

Meditatie
M. Molendijk-van
Bemmel, Hardinxveld-
Giessendam
Rust
Vindt u het ook zo moeilijk om de rust te zoeken
die nodig is om stil te worden tot God?
Om voor een moment alle bezigheden te laten
liggen en je te richten op wat werkelijk nodig is?
Wat heerlijk dat we een periode van vakantie
mogen krijgen. Dat we mogen ontspannen, mogen
recreëren, in de diepste zin van het woord.
De Heere Jezus is ons hierin ten voorbeeld.
In alle drukte tijdens Zijn omwandeling op aarde,
zonderde Hij Zich af voor gebed. Daar nam Hij de
tijd voor. Daar had Hij behoefte aan. Hij kon niet
zonder. Wat bewoog Hem ertoe? Hij zag de menselijke
ellende. Verrichtte tekenen en wonderen.
Maar voelde ook dat de mensen Zijn Woord niet
wilden. Natuurlijk, er waren er enthousiast geworden
bij het zien van al die wonderen. Maar dat
was nog geen bekering. Er was nog zoveel te
doen. Jezus leefde als Reine te midden van onreinen.
Alleen vanuit de stille omgang met Zijn
Vader, ontving Hij steeds nieuwe krachten om de
weg te kunnen gaan. Om mensen te brengen tot
geloof en bekering.
Ook voor u, jou en mij heeft Hij de stilte gezocht,
de gemeenschap met Zijn Vader. Niet omdat wij
Hem zo graag wilden dienen. Vanuit onszelf
zoeken we de Heere niet. Is dat bij jou al veranderd?
Jezus zocht de verborgen omgang met de
Vader, vanuit de onmetelijke liefde tot zondaren.
In Hem en door Hem en tot Hem zijn immers alle
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
…begaf Zich naar een eenzame plaats,
en bad daar.
Markus 1:35b
dingen? Jezus wil ons ook hierin tot een voorbeeld
zijn. Een bekende uitspraak zegt: bijbellezen
is inademen, bidden is uitademen.
Als we zien naar ons gebedsleven, kunnen we
alleen maar stil en beschaamd worden. Maken wij
tijd vrij voor de persoonlijke ontmoetingen met
de Heere? Waar leven wij voor? Ook wij kunnen
het gebed niet missen. We moeten dorsten als
een hert dat verlangt naar water. Want hoe kunnen
wij dienen zonder gevoed te worden? Lukte
het vandaag niet Hem te zoeken in het gebed?
Stel niet uit en doe het vanavond nog!
Bent u een vakantieganger of een thuisblijver?
Voor ieder van ons geldt: Als we weinig bidden,
hebben we ook weinig te verwachten. De Heere
wil zoveel schenken op het gebed. Als we dat
mogen ervaren, kan het niet anders of we gaan
Hem, vol verwondering, grootmaken! Dan zoeken
we naar momenten van afzondering. Zeker in
deze weken, waarin we ons werk mogen laten
rusten.
Het gebed van Jezus was gericht op de glorie van
Zijn Vader. Er was een verlangen om Zijn wil te
doen. Laten we afzien van onszelf en ons oog
richten op Hem. Nu is Hij in de hemel, bij Zijn
Vader. Maar ook daar bidt Hij als de grote Hogepriester
voor Zijn volk, met innerlijke ontferming
bewogen. Daardoor alleen mogen en kunnen we
verder. Om Jezus’ wil, uit genade. Amen. ❖
05

Bijbelstudie 2
Een gedurfd verzoek
Dr. M. van Campen
Alexander Verhuellstraat 2b
6717 JB Ede
0318-646694
mvancampen@solcon.nl
06
Lezen
Nehemia 2:1-10
Zingen
Psalm 86:6
Psalm 91:1 en 5
Psalm 145:3 en 5
In het eerste hoofdstuk van dit bijbelboek ontmoeten
we Nehemia als een man van gebed. Hoofdstuk
2 tekent hem vooral als een man van de daad. Heel
treffend merkt Walter Lüthi op dat de daad bij Nehemia
groeit uit het gebed. Ze horen bij elkaar.
Daden die niet gedragen worden door ons bidden, missen de leiding
en de hulp van God. Gebeden die blijven steken in woorden kunnen
heel gemakkelijk goedkoop worden. Ons gebedsleven is als het goed is
een sterke stimulans voor ons handelen. Zo is het in ieder geval bij
Nehemia.
Intussen ziet onze man er niet bepaald florissant uit als we hem opnieuw
ontmoeten. Integendeel. De schokkende mededelingen van zijn
broer Hanani en de vier maanden van rouw en van vasten die daarop
volgden, hebben hun sporen nagelaten. Een grote neerslachtigheid
heeft zich meester gemaakt van Nehemia. Zijn gezicht is zo getekend
door het verdriet, dat het zelfs de koning opvalt. Als deze erover
begint, wordt Nehemia bang, doodsbang. Waarom eigenlijk? Omdat
het ten strengste verboden is dat Perzische hovelingen in een bedrukte
stemming voor hun vorst verschijnen. Het zal ook wel iets te maken
hebben met het grillige karakter van koning Arthasasta. Daar staat hij
om bekend. Toch vindt Nehemia de vrijmoedigheid om eerlijk te vertellen
wat er op zijn hart ligt. En dan nodigt de koning hem tot zijn
grote verrassing uit om met zijn verzoek voor de dag te komen. In
plaats van boos te worden steekt de machtige vorst Nehemia welwillend
de hand toe.
Een schietgebedje?
Voordat Nehemia de moed heeft zijn gedurfde verzoek uit te spreken,
zoekt hij eerst contact met de hemel (vs. 4). Een schietgebedje? Zo
zouden wij het misschien noemen, maar schietgebedjes komen we in
de hele Bijbel niet tegen. Wonderlijke uitdrukking trouwens: schietgebedje.
Waar die term vandaan komt, is onduidelijk, al zijn er in de loop
van de tijd wel diverse verklaringen voor gegeven. Iemand bracht de

zegswijze in verband met een oorlogssituatie. Als
er veel gewonden getroffen waren door een
kogel, had de aalmoezenier (de oorlogspriester)
geen tijd om bij alle gewonden op het slagveld
een uitvoerig gebed uit te spreken. Meer dan een
kort gebed kon er dan niet af. De bekende Van
Dale vermeldt bij schietgebed: een kort gebed in
nood. Daar komt het in de praktijk meestal wel op
neer. Als mensen in problemen zijn geraakt, als er
sprake is van gevaar of angst dan roepen ze tot
God om uitkomst, ook als ze normaal gesproken
nooit (meer) bidden. Als de nood voorbij is, dan is
God in de regel ook weer snel vergeten. Maar
zelden wordt Hij gedankt voor de redding, waarom
gevraagd werd.
Bij Nehemia treffen we regelmatig korte gebeden
aan (vgl. 4:4, 9; 5:19; 6:9, 14; 13:14, 22, 29, 31). Maar
Nehemia’s spontane gebeden staan niet los van
het geregelde gebedsleven dat hij leidt. God is
voor Hem geen eerste hulp bij ongelukken, maar
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
het adres waar Nehemia dagelijks aanklopt om te
spreken met zijn hemelse Vader. Dat zet zijn
‘schietgebedjes’ wel in een ander licht.
De invloed van een vrouw
Er is nog iets wat opvalt in het gesprek tussen
Nehemia en de koning. Uitdrukkelijk wordt vermeld
dat de koningin daarbij aanwezig was.
Nadere bijzonderheden worden over deze vrouw
niet verteld. Zelfs haar naam wordt niet genoemd.
We mogen ervan uitgaan dat zij de voornaamste
vrouw uit de koninklijke harem was (vgl. Dan 5:2,
3 en 23). Een uitlegger suggereert dat zij de
bekende koningin Damaspia was (Tekst voor
tekst, 251, 252). Duidelijk is wel dat de koningin
invloed heeft kunnen uitoefenen op de houding
en de beslissingen van de koning. Anders zou zij
niet zo expliciet worden vermeld in dit hoofdstuk.
Zoiets gebeurt trouwens niet alleen in een vorstelijk
paleis. Ook in een eenvoudige eengezinswoning
07

spelen vrouwen niet zelden een belangrijke rol.
Zij kunnen hun man beïnvloeden zowel in positieve
als in negatieve zin. Hier ligt een enorme
verantwoordelijkheid voor christenvrouwen.
Helpen zij hun mannen om te spreken en te
handelen in lijn met Gods bedoeling? Of dragen
zij er juist aan bij dat hun mannen God buiten
hun leven, buiten hun werk en buiten hun huwelijk
en gezin houden? Ook voor ongetrouwde
vrouwen ligt hier een taak. Zowel in het kerkelijke
als in het maatschappelijke leven kunnen zij
mannen terzijde staan met de kennis en wijsheid
die hun zijn geschonken.
Een verrassend antwoord
Maar nu het verzoek, het gedurfde verzoek van
Nehemia. Wat wil hij eigenlijk van de koning? Hij
vraagt hem terug te mogen keren naar de stad
waar zijn vaderen begraven liggen. Merkwaardige
manier van zeggen. Wij zijn geneigd te denken:
‘Vertel nu maar meteen dat je naar Jeruzalem
terug wilt’.
Maar voor een joodse man als Nehemia is Jeruzalem
niet alleen belangrijk omdat hij er zelf
vandaan komt, maar ook omdat zijn voorgeslacht
er heeft geleefd en gestorven is. De band met
vorige generaties is heel sterk. Bovendien symboliseren
de graven op de Olijfberg niet alleen de
geschiedenis die zich hier heeft afgespeeld. Zij
vormen ook een profetie van de toekomst. Volgens
het bijbelboek Zacharia zal de opstanding
der doden aan het einde van de tijden hier beginnen.
Als de Messias komt, zullen zijn voeten staan
op de Olijfberg en dan zullen de graven geopend
worden (Zach. 14:4). Wie in de buurt van Jeruzalem
begaven ligt, zal er snel bij mogen zijn als de
messiaanse tijd aanbreekt. Nog altijd vormt het
een imposant gezicht: al die graven – naar schatting
wel zo’n 150.000 – op de hellingen van de
Olijfberg.
Krijgt Nehemia toestemming om te vertrekken?
Jazeker, maar hij moet wel vertellen wanneer hij
weer zal terugkeren. Kennelijk wordt zijn aanwezigheid
aan het Perzische hof zeer op prijs ge-
08
steld. Toch zal Nehemia niet met een paar weken
of maanden terug zijn. Niet minder dan 12 jaar is
hij landvoogd in Juda geweest (5:14).
Een royaal gebaar
Nehemia hoeft niet met lege handen aan de reis
te beginnen. Hij krijgt koninklijke brieven mee die
hem een vrije doorgang garanderen als hij de
rivier de Eufraat eenmaal gepasseerd zal zijn.
Bovendien heeft de koning hem een schrijven
meegegeven voor Asaf de houtvester, die de
scepter zwaait over de koninklijke ‘lusthof’. Het
Hebreeuwse woord voor ‘lusthof’ (pardes) betekent
letterlijk paradijs. In Prediker 2:5 wordt het
vertaald met ‘boomgaard’ (HSV) of ‘park’ (NBV).
Het betreft hier kroondomeinen waarvan niet
zeker is waar ze gelegen hebben. Maar in ieder
geval mag Nehemia de bomen in dit park gebruiken
voor het werk dat hij in Jeruzalem hoopt te
gaan verrichten. Hij zal er de poorten van de
tempelburcht mee kunnen renoveren.
Vermoedelijk bevond deze burcht zich later bij het
tempelcomplex van Herodes, aan de noordkant,
waar de burcht Antonia was gebouwd. Ook het
benodigde materiaal voor de herbouw van de
stadsmuur en voor het huis waarin Nehemia zelf
zijn intrek zal nemen, kan hij betrekken bij de
houtvester Asaf. Wat een last zal er van de schouders
van Nehemia afgevallen zijn. Hij ziet er de
goede hand van God in dat de koning hem al deze
dingen toezegt en daarmee zijn opdracht vergemakkelijkt.
Misschien kunnen wij daar nog iets van
leren. Erkennen wij ook de zorg van onze goede
God in alle dingen die we ontvangen? Vaak vinden
we het allemaal vanzelfsprekend. Of we vinden
dat we er recht op hebben omdat we er tenslotte
hard voor gewerkt hebben. Wie mag leven van
genade, ziet in alles de goede hand van de Heere
en zal Hem daarvoor ook de eer willen geven.
Over één toezegging van de koning moeten we
vooral niet heen lezen. Nehemia krijgt niet alleen
brieven mee voor een veilige overtocht en garanties
voor voldoende bouwmaterialen, maar bovendien
nog een sterke escorte die hem onder-

weg zal beschermen. Officieren en ruiters zullen
meegaan om op te treden tegen struikrovers en
andere vijanden die het op de karavaan van
Nehemia hebben voorzien. En reken maar dat ze
daar last van krijgen. Zo’n grote groep mensen
met hun bezittingen trekt als een magneet roversbenden
en andere lieden met verkeerde
bedoelingen aan. Maar ook daarover hoeft Nehemia
zich geen zorgen te maken. Dankzij de royale
medewerking van de koning zullen ze veilig kunnen
reizen. Nehemia is er dankbaar voor.
Een opmerkelijke tegenstelling
Opmerkelijk dat Ezra in soortgelijke omstandigheden
anders handelde. Toen deze schriftgeleerde
een aantal jaren geleden op weg ging naar
Juda met een aantal ballingen kreeg ook hij een
koninklijke geleide aangeboden. In tegenstelling
tot Nehemia weigerde Ezra echter beleefd doch
beslist. ‘Nee, dank u wel majesteit. Ik heb uw
soldaten en uw wapens niet nodig. Ik waag het
met de goede hand van mijn God, de God van
Israël’ (Ezra 8:22).
Heeft Ezra soms meer vertrouwen dan Nehemia?
We moeten niet te snel zijn met onze conclusies.
De ene situatie is de andere niet. Ezra had zich
Gespreksvragen
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
vastgelegd op zijn geloof. Tegenover de heidense
koning had hij zo hoog opgegeven van Gods
macht, dat het een verloochening zou zijn om
daarop terug te komen. Laten we ook bedenken
dat Nehemia niet zelf gevraagd heeft om deze
militaire escorte, ze werd hem aangeboden.
Bovendien reisde Nehemia als koninklijke beambte
en Ezra niet, dat maakt de zaak ook wezenlijk
anders. We kunnen eruit leren dat we elkaar niet
te gemakkelijk mogen veroordelen als de ander
een andere keuze maakt dan wij. Sommige mensen
willen zich niet verzekeren tegen brand of
inbraak omdat ze vertrouwen op Gods bescherming.
Hebben zij per definitie een groter geloof
dan christenen die wel een verzekering afsluiten?
Hebben mensen die een alarminstallatie in hun
huis laten aanleggen bij voorbaat minder vertrouwen
dan anderen die weigeren een beveiligingsbureau
in de arm nemen? Er is verschil in
situatie en wat voor de een nodig is, kan voor een
ander minder noodzakelijk zijn. Voor ons allen
geldt dat we ons diepste vertrouwen niet mogen
zetten op mensen of dingen. Boven alles gaat het
erom dat we ons geborgen mogen weten bij de
levende God, door het geloof in de Heere Jezus
Christus. ❖
1. Het treurige gelaat van Nehemia werd aanleiding voor een cruciaal gesprek in het paleis.
Kent u meer van zulke schijnbaar onbelangrijke voorvallen, die een verrassend effect blijken
te hebben (vgl. Ex. 2:5 en Ruth 2:3)? Wat hebben deze ‘toevalligheden’ ons te zeggen?
2. Hoe kijkt u aan tegen de relatie van bidden en handelen zoals die met name in het Jodendom
sterk wordt beleefd? Hoe is dat onder ons? Praat er met elkaar over door.
3. Kent u meer voorbeelden uit de (bijbelse) geschiedenis waarbij mannen zich laten beïnvloeden
door vrouwen? Op welke wijze kunnen vrouwen hun kennis en wijsheid aanwenden om
mannen daarmee van dienst te zijn in het kerkelijke en maatschappelijke leven? Hoe kan er
sprake zijn van negatieve invloed?
4. In alle zegeningen Gods goede hand zien, net als Nehemia. Hoe beleeft u dat voor uzelf? Hoe
zou het komen dat veel christenen Gods weldaden vanzelfsprekend vinden?
5. Hoe kijkt u aan tegen het verschil in handelwijze tussen Ezra en Nehemia? Wat is bepalend
bij het maken van onze keuzes?
6. Wat sprak u persoonlijk aan in dit gedeelte en wat vond u moeilijk?
09

Bij de bijbelstudie
Bidden
Bidden is nooit vrijblijvend. Bij Nehemia vloeit de
daad rechtstreeks voort uit zijn gebed. Wie zich
tot God richt in het gebed moet ook bereid zijn
de weg te gaan die God ons wijst en te doen wat
God van ons vraagt. In het Hebreeuwse woord
voor bidden zit ook de notie van ‘zich verbinden’.
Al biddend verbindt de bidder zich aan de roeping
die God hem of haar geeft in deze wereld.
Deze roeping is nadrukkelijk vertolkt in de Thora.
Diep is dit besef doorgedrongen in het Jodendom.
Vrome Joden hebben de gewoonte om
tijdens het bidden gebedsriemen te dragen, de
zogeheten tefillien. Op deze riemen bevinden
zich twee zwarte doosjes, waarvan het ene wordt
gebonden op het voorhoofd en het andere op de
linkerhand. In deze doosjes bevinden zich korte
teksten uit de Thora. Een daarvan is het zogeheten
Sjema Jisraeel, de bekendste en belangrijkste
geloofsbelijdenis van het Jodendom. De woorden
van het Sjema Jisraeel – ‘Hoor Israël – zijn regel-
10
recht afkomstig uit het Oude Testament. We
kunnen ze vinden in Deuteronomium 6:4-9.
In het Sjema klinkt ook de oproep om God lief te
hebben en je te houden aan Zijn geboden. Zo
wordt de religieuze Jood die dagelijks het Sjema
bidt telkens weer herinnerd aan de opdracht om
te leven volgens Gods heilrijke en heilzame
geboden:
‘Luister, Israël! De Heere, onze God, de Heere is
één! Daarom zult u de Heere, uw God, liefhebben
met heel uw hart, met heel uw ziel en met heel
uw kracht. Deze woorden, die ik u heden gebied,
moeten in uw hart zijn. U moet ze uw kinderen
inprenten en erover spreken, als u in uw huis zit
en als u over de weg gaat, als u neerligt en als u
opstaat. U moet ze als een teken op uw hand
binden en ze moeten als een voorhoofdsband
tussen uw ogen zijn. U moet ze op de deurposten
van uw huis en op uw poorten schrijven.’ ❖

Bijbelstudie 3
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Een machtige
belijdenis
Een jonge proponent wordt bevestigd in zijn eerste
gemeente. De dorpskerk zit stampvol. Familie en
vrienden zijn gekomen om dit bijzondere moment mee
te maken. De harten zijn vervuld met dankbaarheid.
De studiejaren van de kersverse dominee mochten voorspoedig verlopen.
Op een beroep heeft hij niet lang hoeven te wachten. Met overtuiging
heeft hij ja gezegd tegen de gemeente waaraan hij op deze
zondagmorgen wordt verbonden. Toch ziet hij er in zijn hart ook
geweldig tegenop. Zal hij het werk aankunnen? De catechisaties, het
vergaderwerk en niet te vergeten de wekelijkse prediking? Zal de
verantwoordelijkheid niet te zwaar op zijn schouders drukken? Lang
heeft hij gezocht en gebeden om een bijbeltekst die hem de weg kon
wijzen. Wat het uiteindelijk geworden is? Een woord uit Nehemia 2,
het hoofdstuk dat we deze maand op de vrouwenvereniging behandelen:
‘De God van de hemel, Hij zal ons doen slagen en wij, Zijn dienaren,
zullen opstaan en gaan bouwen’ (vs. 20).
Reken maar dat Nehemia er ook tegenaan gekeken heeft. Na een
lange en gevaarlijke reis is hij gearriveerd in de heilige stad. Jeruzalem,
stad van Gods verkiezing, stad van de vrede. De stad, zo hoog
geroemd door psalmisten en profeten. Wat zingt Psalm 48 ook weer?
Hoe schoon, hoe welgelegen,
wat vreugd voor d’aard, wat zegen
is Sions berg, hoe groots, hoe blij,
hoe heerlijk aan de noorderzij!
Wie is ’t, die niet de Godsstad roemt,
de stad des groten Konings noemt.
Een deprimerende inspectietocht
Een prachtige stad, Jeruzalem. Zeker, maar toch is dat niet wat Nehemia
aantreft als hij met zijn gezelschap de bergen rond Jeruzalem
overgetrokken is. Integendeel, zijn ogen zien vergane glorie en daar is
Dr. M. van Campen
Alexander Verhuellstraat 2b
6717 JB Ede
0318-646694
mvancampen@solcon.nl
Lezen
Nehemia 2:11-20
Zingen
Psalm 48:1, 2 en 6
Psalm 122:1 en 3
Psalm 147:1 en 6
11

hij nog meer van doordrongen na de inspectietocht,
die hij meteen na aankomst heeft ondernomen.
Hij gunt zichzelf maar weinig rust om bij te
komen van de reis. Na drie dagen al trekt hij
eropuit om poolshoogte te nemen. Midden in de
nacht gaat hij. Helemaal alleen, zodat hij door
niemand wordt waargenomen. Nehemia wil geen
slapende honden wakker maken en de vijanden
voortijdig alarmeren. Gezeten op zijn rijdier – vermoedelijk
een ezel of een muildier – trekt hij van
poort tot poort. Overal treft hij afgebroken muren
en verbrande poorten aan. Bij de koningsvijver
– ook wel de Siloahvijver genoemd – is de
puinhoop zo groot dat zijn rijdier er niet overheen
kan komen. Nehemia weet inmiddels voldoende,
de zaken staan er nog hopelozer voor
dan hij had kunnen vermoeden. Toch gaat hij niet
moedeloos bij de pakken neerzitten. Dat zouden
wij misschien wel verwacht hebben. Nietwaar, er
is bij ons soms heel wat minder voor nodig om
alle moed te laten zakken. Er hoeft maar iets te
gebeuren in ons persoonlijk leven of in ons gezin
of we zijn ten einde raad. Hoe dat komt? Omdat
12
we te veel naar beneden kijken in plaats van
omhoog. Te veel afgaan op de omstandigheden.
Meer letten op onze onmogelijkheden dan op
Gods mogendheden. Wie het met Hem waagt,
komt nooit bedrogen uit. Voor de Heere is geen
berg te hoog en geen afgrond te diep. Hij opent
deuren die voor ons gesloten zijn en baant wegen
waar voor ons gevoel alles opgebroken is.
Wat doet Nehemia? Hij roept de leiders van het
volk bij elkaar en houdt een appellerende toespraak.
Nehemia ontkent niet dat de situatie
ernstig, zeer ernstig is. Hij erkent volmondig dat
Jeruzalem een verwoeste stad is, waar ogenschijnlijk
geen eer meer aan te behalen valt. Maar
in het geloof mag hij meer weten en meer zeggen.
Hij roept de notabelen van zijn volk, de
priesters, de edelen, en de overige beambten op
om de handen uit de mouwen te steken en de
muren van Jeruzalem te herbouwen (vs. 16).
Een venijnig wapen
En de reactie? Die valt bepaald niet mee. De
tegenstanders reageren met spot en hoon. Een

venijniger wapen is niet denkbaar. Kritiek kun je
nog weerleggen, daar is op zichzelf niets mis
mee. Maar spot is net als een dolk die in je rug
wordt gestoken. Door met iemand te spotten
schrijf je hem in feite af. Je neemt hem niet
serieus. Je vindt het niet de moeite waard om
een normaal antwoord te geven.
Wie zijn die spotters eigenlijk? Ze worden hier
met naam en toenaam genoemd. Ik zie Sanballat
staan, de Horoniet. Sanballat is een Babylonische
naam, afgeleid van de maangod Sin. De bijnaam
Horoniet verwijst vermoedelijk naar Beth-Horon,
een plaats die in het stamgebied van Efraïm ligt
(Joz. 16:3, 5). Het is goed denkbaar dat Sanballat
daar vandaan kwam. De tweede spotter is Tobia,
de Ammonietische slaaf. Het woord slaaf sluit
niet uit dat deze man toch een goede positie had
en bijvoorbeeld een regeringsfunctionaris was.
De vermelding dat hij een Ammoniet was, maakt
duidelijk dat er met enige neerbuigendheid op
hem werd neergekeken. Ammonieten en Israëlieten
stonden niet op al te goede voet met elkaar.
Ammonieten mochten niet in de gemeente des
Heeren komen (Deut. 23: 3,4; Neh. 13:1-3). In de
praktijk werden de Ammonieten door de Israëlieten
veracht.
De derde spotter die zich tegenover Nehemia
opstelt, is de Arabier Gesem. Vermoedelijk was hij
een gewichtig en invloedrijk man in die dagen.
Sommige uitleggers zijn van mening dat hij stadhouder
was over de provincie Arabië.
Sanballat, Tobia en Gesem, een merkwaardig
drietal. Ze hebben weinig met elkaar gemeen,
maar ze vinden elkaar in de haat tegen Nehemia.
Ze verwijten hem dat hij rebelleert tegen de
koning. Maar dat is een doorzichtig smoesje. Ze
zijn natuurlijk doodsbang dat het optreden van
Nehemia ten koste zal gaan van hun eigen positie.
Dat is bepaald geen uitgestorven verschijnsel.
Zelden reageren mensen zo venijnig, als wanneer
ze zien dat hun invloed, hun macht bedreigd
wordt. Natuurlijk proberen ze dat te verhullen
door naar iets anders te wijzen, maar als je goed
luistert, kun je die luchtballon al snel doorprik-
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
ken. Wij mensen zijn nu eenmaal gebrand op
onze eigen eer en onze eigen reputatie. Alles wat
daaraan knaagt, willen we liefst zo snel mogelijk
uit de weg ruimen. Wat dat betreft kunnen we
nog heel wat leren van onze Meester Jezus Christus.
Zocht Hij Zichzelf? Nee, Zijn leven was dienen.
Hij wilde steeds de minste zijn. En datzelfde
vraagt Hij ook van Zijn volgelingen. Laten we
voortdurend bidden om de Heilige Geest, Die het
ons zal leren. Niet zo ik-gericht bezig zijn. Niet
onmiddellijk in de boom zitten als men ons te na
komt. Niet willen heersen, maar dienen.
Een vrijmoedig getuigenis
Nehemia is niet bepaald onder de indruk van de
spot die over hem heen komt. Hij laat zich niet
intimideren. Hij betaalt zijn tegenstanders ook
niet met gelijke munt. Zijn antwoord is eerder
een belijdenis, een geloofsgetuigenis. De spotters
willen zijn werk tegenhouden, maar Nehemia
weet de God van Israël aan zijn zijde. En als Die
werkt, wie zal het dan keren? ‘God van de hemel
zal ons doen slagen…’. Machtige geloofsbelijdenis.
‘God van de hemel zal ons
doen slagen…’.
Machtige geloofsbelijdenis!
Zeggen wij het Nehemia na? Ook wij worden
soms voor een schijnbaar onmogelijke opgave
gesteld. Ik denk aan die vrouw van wie de man
kanker had. Met heel veel liefde verzorgde ze
hem. Maar de situatie verslechterde zozeer dat
de huisarts op een dag tegen haar zei: ‘Ik vrees
dat het nu te zwaar voor u gaat worden. Dag en
nacht klaar staan, dat houdt geen mens vol’.
Waarop die vrouw antwoordde: ‘In eigen kracht
red ik het inderdaad niet, maar God van de hemel,
Die zal het mij doen slagen’.
In de kerkelijke gemeente kan het er soms deplorabel
uitzien. De kerkverlating slaat toe en onder-
13

linge spanningen verzwakken de gemeente van
binnenuit. De financiële situatie laat veel te
wensen over. Als na verloop van tijd ook nog de
dominee vertrekt, zit de kerkenraad met de
handen in het haar. Totdat een van de broeders
wijst op Nehemia 2:20. Met deze woorden mogen
we elkaar bemoedigen. We belijden onze eigen
kleinheid en machteloosheid. Maar tegelijkertijd
geven we hoog op van onze God, voor Wie niets
onmogelijk is. Wij zien misschien als een berg op
tegen de taak die ons op de schouders wordt
gelegd. Laten we het dan niet verwachten van
eigen kwaliteiten of capaciteiten. We mogen
omhoog zien, naar Hem, Die hemel en aarde
gemaakt heeft en Die machtig is om te helpen.
14
Gespreksvragen
Afhankelijkheid en verantwoordelijkheid
Dat betekent ondertussen niet dat wij met de
armen over elkaar mogen gaan zitten. Het geloof
in Gods hulp en leiding schakelt onze inzet niet
uit, maar juist in. Daarom voegt Nehemia onmiddellijk
iets toe aan zijn geloofsbelijdenis. ‘God van
de hemel, Hij zal ons doen slagen en wij Zijn
dienaren zullen opstaan en gaan bouwen.’ Wij
mogen geen tegenstellingen maken tussen dingen
die de Bijbel bijeenhoudt. Afhankelijkheid en
verantwoordelijkheid zijn als de twee brandpunten
van een ellips. Zowel het een als het ander
is nodig. Dan worden we ook bewaard voor
eenzijdigheden, zowel voor activisme als voor
lijdelijkheid. ❖
1. Hoe komt het dat veel mensen, ook veel christenen, zo gemakkelijk moedeloos worden als het
tegenzit? Welke rol speelt ons karakter daarbij? Welke suggesties kunnen we elkaar in dit
opzicht aanreiken? (vgl. 1 Kon. 19:1-8).
2. Herkent u het dilemma tussen afhankelijkheid enerzijds en verantwoordelijkheid anderzijds?
Noem eens voorbeelden uit uw eigen leven of uw omgeving. Welk risico ligt vandaag meer op
de loer, dat van activisme of van lijdelijkheid? Leg uit wat u bedoelt en praat er met elkaar over
door.
3. Spot is een venijnig wapen. De Heere Jezus heeft Zijn discipelen nadrukkelijk voorgehouden
dat zij op smaad en hoon moesten rekenen. Navolging van Christus levert kennelijk per definitie
minachting op. Wat merkt u daarvan in uw eigen omgeving? Lees en bespreek met elkaar
de volgende teksten: Matth. 5:11; Luk. 23:11; 1 Petr. 4:14.
4. Waaruit blijkt dat Nehemia het goede zoekt voor zijn volk (vs. 10)? Hoe kunnen wij vandaag het
goede zoeken voor Israël en wat houdt dat concreet in (vgl. Ps. 122 en Rom. 11:11)?
5. Wat hebt u van dit gedeelte geleerd en welke vragen blijven er nog over? Praat er met elkaar
verder over door.
6. Lees de aanvulling op de bijbelstudie rustig door en reageer erop. Lees en bespreek vervolgens
met elkaar het genoemde gedeelte Efeze 6:10-18.

Bij de bijbelstudie
Geestelijke strijd
In de Studiebijbel Oude Testament (deel 6, pag.
137) staat een mooie conclusie naar aanleiding
van dit bijbelgedeelte:
‘Nehemia toont zich in dit hoofdstuk een voorzichtig
en zorgvuldig leider, die met Gods hulp
zijn volksgenoten aanspoort om het goede werk
ter hand te nemen. Als het nodig is, kan hij ook
duidelijk de grenzen aangeven. In zijn optreden
vormen afhankelijkheid, gebed tot God, voorzichtigheid
en besliste actie een eenheid. Maar wie
het goede zoekt, wordt niet altijd begrepen.
Jodenhaat en antisemitisme hebben diepe wortels’
(vgl. ook Esther 3). Vanuit het geloof in de
levende en handelende God is het niet nodig te
blijven steken in het zien van ‘puinhopen’, maar
mogen we gericht zijn op Gods toekomst en van
daaruit handelen. Dit betekent overigens niet dat
al onze initiatieven zullen slagen, ook al wordt
daarbij Nehemia 2:20 gelezen. Wel mag er vertrouwen
zijn in Gods hulp als wij ons geheel
afhankelijk van Hem opstellen en luisteren naar
Zijn wil. De woorden ‘goed’ en ‘kwaad’ komen
vaak voor in dit hoofdstuk. Als we God dienen,
worden we betrokken in een geestelijke strijd
waarin deze grote tegenstelling tot uiting komt
(Ef. 6:10-18)’.
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
afbeeldingen zijn o.a. ontleend aan www.bijbelaantekeningen.nl
De geestelijke wapenrusting (Ef. 6:10-18)
Verder, mijn broeders, word gesterkt in de Heere
en in de sterkte van Zijn macht.
Bekleed u met de hele wapenrusting van God,
opdat u stand kunt houden tegen de listige
verleidingen van de duivel.
Want wij hebben de strijd niet tegen vlees en
bloed, maar tegen de overheden, tegen de
machten, tegen de wereldbeheersers van de
duisternis van dit tijdperk, tegen de geestelijke
machten van het kwaad in de hemelse gewesten.
Neem daarom de hele wapenrusting van God aan,
opdat u weerstand kunt bieden op de dag van het
kwaad, en na alles gedaan te hebben, stand kunt
houden.
Houd dan stand, uw middel omgord met de
waarheid, en bekleed met het borstharnas van de
gerechtigheid,
en de voeten geschoeid met bereidheid van het
Evangelie van de vrede.
Neem bovenal het schild van het geloof op,
waarmee u alle vurige pijlen van de boze zult
kunnen uitblussen.
En neem de helm van de zaligheid en het zwaard
van de Geest, dat is Gods Woord,
terwijl u bij elke gelegenheid met alle gebed en
smeking bidt in de Geest en daarin waakzaam bent
met alle volharding en smeking voor alle heiligen. ❖
15

Interview
16
Dichter
bij het Licht
P.J. Veldmanvan
Zonneveld,
Sint Anthoniepolder
Vleugellam zit Anja de Sonnaville (51) in haar rolstoel.
Maar haar blauwe ogen stralen. ‘Het is genade
dat ik mezelf als vrije vogel heb leren schikken in
deze situatie. Wat een verdriet heb ik gehad omdat
ik niet meer voor mijn gezin kon zorgen.’ Anja
schrijft gedichten. ‘Die zijn voor mij niet alleen een
noodzake lijke uitlaatklep maar ook een mogelijkheid
om van hét Licht te getuigen. Mijn ziekte is niet alleen
maar negatief. In de duisternis zie je immers
het licht nog beter.’
Sinds 2004 kampt Anja de Sonnaville met de agressieve en levensbedreigende
spierziekte ALS (Amyotrofische Laterale Sclerose). Het
gevolg is dat ze volledig afhankelijk is geworden van de zorg van
anderen: thuiszorg, haar man Paul, vriendinnen. Eten en drinken krijgt
ze via een sonde. Water mag nog door een rietje maar de angst voor
verslikking of verstikking ligt altijd op de loer. Praten gaat moeizaam,
daarom is vriendin Annette als ‘tolk’ bij het gesprek aanwezig.
In haar gezonde jaren was Anja als docent verpleegkunde werkzaam
aan de Christelijke Hogeschool Ede. Hoewel compleet anders, is haar
leven nog steeds betekenisvol. Onlangs verscheen haar vierde dichtbundel,
‘Gebroken licht’. Daarin schrijft zij over haar leven en ziekte,
haar verdriet en vreugde, haar machteloosheid en geluk. ‘Een goed
gedicht is als een steen in de vijver. Het waaiert uit, heeft effect en
komt op ongedachte wijze bij je terug. Veel mensen herkennen zich in
wat ik schrijf. Ik krijgt veel reacties via de mail of per post, uit binnen-
en buitenland. Het is voor mijn man en mij enorm bemoedigend.’

Dankzij een computer met digitaal toetsenbord,
dat Anja met haar ogen bestuurt, is zij in staat te
typen en te mailen en zo met haar lezers te
communiceren. Haar gedichten worden gelezen
in verpleeghuizen, besproken door studenten
Verpleegkunde en ze hoorde van een catecheet
die ze gebruikt bij de huwelijkscatechese. Anja
krijgt veel bezoek. Noodgedwongen is zij voor
velen een rustpunt in een hectische wereld. Ze
lacht: ‘Ik vergelijk mezelf weleens met de apostel
Paulus tijdens zijn huisarrest in Rome. Hij ontving
allen die tot hem kwamen. Zo mag ik ook een
luisterend oor zijn’.
Ik zie mijn situatie als een opdracht
De titels van haar vier verschenen bundels verwijzen
allemaal naar het thema ‘Licht’. ‘Ik probeer
me niet bij de duisternis van deze ziekte
neer te leggen. Toen de diagnose ALS werd
vastgesteld heb ik in mijn gemeente de ziekenzalving
aangevraagd en ontvangen. Daar is geen
genezing op gevolgd maar toch heb ik er grote
troost uit gekregen. De manier waarop Jezus, het
Anja met haar vriendin Annette
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Licht der wereld, zich op weg begaf naar de
plaats waar Hij zou gaan lijden is voor mij een
voorbeeld. Hij geeft aandacht, liefde, aan de mensen
om Hem heen. Ik zie mijn situatie als een
opdracht om Hem in alle eenvoud na te volgen.’
Op de vraag of God van haar lijden weet, zegt
Anja: ‘Ik geloof van wel. Hij houdt van me en weet
alles. Ik ben dankbaar voor psalmen en gezangen,
‘Ik vergelijk mezelf weleens
met de apostel Paulus tijdens
zijn huisarrest in Rome.’
liederen, boeken, voorbeelden van ouders en
grootouders, mijn man en kinderen. Ik ben dankbaar
voor mijn leven. Als ik terugkijk dan ben ik
verwonderd over de loop der dingen. Alsof ik ben
toegerust voor deze ziekte’. Hoewel er sprake is
van overgave wil dat niet zeggen dat Anja het
altijd met de Heere eens is. ‘Ik worstel met Hem
in mijn gebeden. Het lijden in de wereld heeft iets
17

Gebroken licht
Mijn stil verdriet is als een kleine steen.
Een steen. Wat wordt daarvan? Wat zou dat ooit?
Zo alledaags, onooglijk is zijn vorm
meer dan een een kiezelsteen kan het niet zijn.
Ik bijt mijn tanden erop stuk.
Hoezo wilt U hem hebben, God? Veel liever
gooi ik al mijn glazen in, het doet er immers
toch niet toe, althans niet meer sinds mij
de dood werd aangezegd. Nee, laat hem zijn
een kleine deksteen voor mijn graf.
Waarom? Nu, goed dan, omdat U het bent.
Vreemd dat Uw vingers met veel zorg
mijn grauwe kiezel keren in Uw witte licht.
U slijpt, polijst geduldig elk facet.
Er glinstert kleur: gebroken licht.
Ik schaam me. Ik heb klein gedacht, oneindig
veel te klein gedacht van wat U kunt met leed,
met mij, een afgeschreven steen. De glans
die op mijn leven licht, de schittering,
die komt van U, mijn God, alleen.
Anje Maria de Sonnaville
dat me moedeloos maakt. Het Koninkrijk der
hemelen lijkt soms zo ver weg. Zeker als mensen
van wie je houdt God vaarwel zeggen. Dat doet
me nog veel meer verdriet dan mijn ziekte.’
Wat het lijden van Christus voor Anja betekent?
‘Heel veel’, zegt ze. ‘Allereerst heb ik daardoor
verzoening voor mijn zonden ontvangen. Maar ik
geloof dat Hij ook deze ziekte heeft gedragen.
Twee keer heb ik als koorlid in de Mattheüs Passion
meegezongen. Het is indrukwekkend om
zowel gelovige in het heden als medeverantwoordelijke
aan Zijn dood in het verleden te zijn.
Dankzij Christus’ opstanding is er perspectief
18
over de dood heen.’ Veel troost en wijsheid heeft
Anja gevonden in het evangelie van Johannes.
Het laat zich ook lezen als een voorbeeld van
welbewuste voorbereiding op het sterven.
Iets in mij verlangt naar Huis
Het is een wonder dat Anja er nog mag zijn. Dat
is haar vaak tot vreugde maar er zitten verschillende
kanten aan, zo zegt ze. ‘Het vraagt veel
uithoudingsvermogen van ons allebei en ook van
ons netwerk. We zijn blij nog samen te zijn. Ik ben
ook dankbaar dat ik onze beide zoons volwassen
heb zien worden. Maar de zorgen zijn dichtbij.
Eén hoestbui kan het einde zijn. Iets in mij verlangt
ook erg naar Huis. Toch probeer ik op mijn
post te blijven tot de tijd daar is.’
Anja gelooft dat God niet alleen het begin maar
ook het einde van haar leven bepaald heeft. Maar
ze geeft toe dat de gedachte aan de toekomst
spannende momenten oplevert. Zal zij steeds
meer moeten inleveren, haar spraak volledig
verliezen, ademnood kennen misschien? Allemaal
vragen die haar soms bang maken. ‘We proberen
per dag te leven. Ik hoop dat ik nog een tijd
levensmoed heb en dat het levensmoede stuk
niet te lang zal duren. Deze situatie is een grote
oefening in vertrouwen: de Heere laten zijn wie
Hij voor mij zijn wil. Wat de Toekomst betreft: ik
houd me vast aan Jezus’ woorden en verder laat
ik me verrassen.’ ❖
Mede n.a.v.
Gebroken licht,
door Anje Maria de
Sonnaville; uitg.
Filippus, Heerenveen,
2012; ISBN
978 90 768 9038
8; 104 blz.; € 12,50

Column
Distels
De distels staan tot mijn knieën. Een fluitenkruid van meer dan een
halve meter hoog steekt dwars door de hortensia’s omhoog. Ik probeer
me te herinneren hoe lang het geleden is dat ik het onkruid heb
weggehaald en de tuin er piekfijn uitzag. Een week of drie? Dat moet
haast wel. Vorige week heb ik wel gezien dat het nodig was om weer
even ‘de tuin te doen’, maar nu loopt het echt de spuigaten uit.
Twee dagen regen, afgewisseld met zon hebben de jong opgeschoten
onkruidjes goed gedaan. Brandnetels en paardenbloemen grijnzen
me aan.
Met tegenzin begin ik aan de klus. Wat heb ik een hekel aan dit soort
achterstallig onderhoud. Ik heb spijt dat ik niet gewoon elke week
even met de schoffel door de tuin heb gelopen. Als je het bijhoudt is
het bijna geen werk, nu is het uitgegroeid tot een klus die een hele
ochtend gaat kosten. Een distel is zo groot geworden dat ik eerst op
zoek moet naar tuinhandschoenen om het monster met wortel en tak
uit te kunnen rukken. Als het me vervolgens tien minuten kost om de
handschoenen te vinden wordt mijn motivatie er niet beter op.
Maar na een tijdje heeft het toch ook wel iets rustgevends. Je ziet in
ieder geval wat je gedaan hebt. En ik heb tijd om na te denken. Ik
besef dat het geestelijk eigenlijk net zo is. Zonder dat je het goed
beseft kan er zomaar geestelijk onkruid opschieten in je levenstuin.
Een vergeten gebed kan zomaar wortel schieten tot een slordig gebedsleven
en geestelijke kilte. Een niet bedwongen neiging om over
anderen te roddelen kan zomaar het gevoel van eigen superioriteit,
geestelijke zelfvoldaanheid en hardheid op laten groeien. Slecht naar
elkaar luisteren en vasthouden aan eigen standpunten kan leiden tot
verhitte discussies over geloofszaken waarbij het onkruid van een
koud en liefdeloos hart zomaar kan gaan wortelen.
Maar vervolgens besef ik dat wij onze eigen geestelijke tuin niet zelf
schoon en onkruidvrij kunnen houden. Dat wij van nature eigenlijk
juist ons onkruid koesteren, verzorgen, hoog op laten schieten. Alleen
als we dagelijks de Koning in onze tuin uitnodigen, Hem zoeken, krijgen
we zicht op de bedorven groeisels die aangepakt moeten worden.
Alleen in Zijn aanwezigheid en met Zijn hulp kunnen in ons tuintje
bloemen tot Zijn eer groeien.
Met een zucht strek ik mijn knieën, stram van het lange zitten. Ik kijk rond.
De tuin is weer schoon. En er is nog genoeg om over na te denken. ❖
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Leendert van Wezel
is werkzaam in de
bankwereld en is schrijver.
Weze(n)lijk
19

Ziekenhoekje
Post voor het ziekenhoekje
kunt u sturen naar
M. Molendijk-van Bemmel,
Oranjestraat 72, 3373 AL
Hardinxveld-Giessendam.
20
Ons houvast is
dat God ons vasthoudt…
Een merkwaardige uitspraak, maar met een geweldig
diepe ondertoon. Nadat ik het nogmaals tot me
door laat dringen, besluit ik het deze maand te
gebruiken, ter bemoediging voor een ieder die deze
rubriek leest. Wat een waarheid schuilt er in deze
woorden. Ons houvast is dat God ons vasthoudt.
Ons houvast is dus niet die vriendelijke arts in het ziekenhuis. Ook niet
die zorgzame vriendin of zus. Nee, onze enige zekerheid is die onwankelbare,
sterke Rots. Alles om je heen kan je uit handen geslagen
worden. Alle hoop je ontnomen… Maar… als je houvast, je leven verankerd
is in Hem, zal Hij je nooit loslaten!
Kent u die troost? Leef jij vanuit deze werkelijkheid? Hem te mogen
kennen is de bodem van ons bestaan. De enige troost, het enig houvast,
in leven en sterven.
Alle eigen zekerheden moeten aan de kant. Ze vormen een blokkade
in het naderen tot God. Wat kan het moeilijk zijn dit los te laten. En
toch vraagt de Heere dat van ons.
Wees dan vandaag eens stil. Laat alle zorgen en beslommeringen
liggen. Roep Hem aan. Vraag of Hij wil leren Zijn wil te doen verstaan.
Alles wat God vraagt, dat geeft Hij. En niet alleen voor één dag of voor
een bijzonder moeilijk moment, maar voor altijd.
Hij luistert naar mensen die hun houvast buiten zichzelf zoeken en
vinden. Steeds weer. Vasthoudend en geduldig wil Hij onderwijs geven,
iedere dag opnieuw. Ik las ergens: Een gelovig mens wóónt in de
schuilplaats van de Allerhoogste. Lees of zing het maar met Psalm 91.
‘… wie God vertrouwt, die deert geen kwaad. Uw tent zal veilig wezen…’
Zo mogen we, ook in de vakantietijd, elkaar bemoedigen. Of u nu wel of
niet op reis gaat deze weken, God is aan geen plaats of tijd gebonden. ❖

Laat ik zo voor altijd
in mijn hart
een stille plaats bewaren:
een heilige, stille plek,
met de herinnering aan Uw kruis,
een klein en rustig tuintje,
waar niemand
blijvend toeft,
een plaats gewijd
aan overpeinzingen van
Uw zorg en liefde. ❖
(uit: Het verborgen leven van gebed, David McIntyre)
Post voor de zieken
Er is een plaatsje in het ziekenhoekje gevraagd
voor mevr. J. Pelleboer. Zij is ongetrouwd en
trouw lid van vrouwenvereniging ‘Dorkas’ uit
IJsselmuiden. Ook ging zij als gast mee in de
vakantieweken. Vorig jaar heeft zij een herseninfarct
gehad en sinds die tijd kan zij haar arm niet
meer gebruiken en ook niet lopen. Zij wordt nu
verzorgd in een verpleeghuis.
Haar adres is: Myosotis, Engelenbergplantsoen 3,
8266 AB Kampen, afd. Nieuwe Markt 1B3.
Vr.ver. ‘De Heere is onze Banier’ uit Capelle a/d
IJssel wil post aanvragen voor drie leden.
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Mevr. G. Kaptein is zes keer opgenomen geweest
in het ziekenhuis. Haar adres is: Zaagmolen
3, 2906 RJ Capelle aan den IJssel.
Mevr. C. van Splunter-Timmermans is vanwege
haar leeftijd en lichamelijke conditie niet
meer in staat de vereniging te bezoeken. Haar
adres is: Zorgcentrum De Vijverhof, Reigerstraat
251, 2903 LJ Capelle a/d IJssel.
Ook mevr. A. Kleinjan-Spek kan niet meer
aanwezig zijn op de verenigingsavonden. Ook
haar adres is: Zorgcentrum De Vijverhof, Reigerstraat
251, 2903 LJ Capelle a/d IJssel.
Een kaartje zal hun goed doen! ❖
21

Artikel
Eet verantwoord,
voel je goed
22
Vakantietijd. Even de drukte van alle dag ontvluchten.
Lekker ontspannen en lekker eten. Tenminste,
als dat laatste toegestaan is.
Er zijn heel wat medelanders die om medische redenen niet alles
mogen consumeren wat ze zouden willen. Daarnaast zijn er honderdduizenden
die zich vrijwillig onderwerpen aan de hyperige dictaten
van dieet goeroes als dokter Frank en – al wat langer geleden –
mevrouw Bakker. Je staat er altijd weer van te kijken hoe vaak de
succesverhalen van calorieënjagers voorbijkomen in huis- tuin- en
keukengesprekken.
Van alle kanten bereiken ons signalen die iets zeggen over eten: wel of
geen e-nummers, al of niet biologisch eten? Als je niet uitkijkt zou je er
zenuwachtig van worden. Wie kan ons zeggen waar we goed aan doen?
Heeft de Bijbel ons ook nog iets te zeggen als het gaat over ons eten?
Natuurlijk is voedsel gemaakt om ervan te genieten. Maar let wel,
gezónd genieten van goed eten. Deze verantwoordelijkheid heeft God
aan ons toevertrouwd. In 1 Kor. 10:31 staat heel treffend: Of u dus eet
of drinkt of iets anders doet, doe alles tot eer van God. Laten we
daarom bewust omgaan met onze eetwijze.
Dan moet soms het roer om. Kritisch kijken naar al dat bewerkte en
moderne voedsel, maar niet krampachtig. Hoe dichter het voedsel bij
zijn natuurlijke staat blijft, bij de manier waarop de Heere het geschapen
heeft, hoe beter het voor ons is. Ons lichaam moet functioneren
zoals Hij het bedoeld heeft.
Naast gezond en gevarieerd eten zijn ook beweging en rustpauzes
nodig. Dan mag er balans gevonden worden in een leefstijl die gezond,
goed en verantwoord is. Alles met mate, daar gaat het nu net om. En
eigenlijk wisten we het wel. ❖
M. Molendijk-van Bemmel, Hardinxveld-Giessendam

Bijbelse visie op voeding
Fieke van Genderen werkt als praktijkverpleegkundige
in Molenaarsgraaf/Oud-Alblas.
Zij gaat in op een
aantal vragen over de bijbelse visie
op voeding.
Waarom is er in onze cultuur zoveel aandacht
voor eten en diëten?
Er is de laatste jaren toenemende aandacht voor
eetpatronen en diëten. De sterk toenemende
welvaartsziekten tonen namelijk aan dat het
westerse eet- en leefpatroon niet bijdraagt aan
de gezondheid.
De feiten: bijna een verdubbeling van patiënten
met diabetes 2 (ouderdomssuiker) in de afgelopen
15 jaar. De groep mensen met allergie voor
bepaalde voeding, hart- en vaatziekten, kanker
en obesitas groeit. Allemaal ziekten die aantoonbaar
gerelateerd zijn aan ‘slechte’ voedingspatronen.
Onze westerse voeding bevat vaak te veel
suiker, zout en verzadigd vet.
Heeft de Bijbel ons iets te zeggen als het gaat
over ons eten?
Samen met iemand eten had voor de Israëlieten
een diepe betekenis, er was sprake van een relatie
van vriendschap en/of genegenheid. Voor de maaltijd
werd alle tijd genomen. In het Oude Testament
zie je de spijswetten. De grondlijn hiervan is zuiverheid,
raadzaam om ook nu toe te passen. De Heere
Jezus laat in Markus 7:14-23 zien dat niet wat de
buik ingaat je onrein maakt – dat komt er immers
ook weer uit! Daardoor worden de spijswetten uit
het OT in een ander perspectief geplaatst.
Wat moeten we met de e-nummers?
E-nummers zijn additieven in voedingsmiddelen
die door de Europese Unie toegestaan zijn voor
menselijke consumptie, inclusief de maximaal te
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
gebruiken hoeveelheden. Het gebruik van sommige
additieven, zoals conserveringsmiddelen,
lijkt gerechtvaardigd op grond van voedselveiligheid.
Het nut of de schadelijkheid van kleurstoffen
en smaakversterkers staat ter discussie
omdat deze niet nodig zijn voor veilige consumptie.
Wanneer je voeding veel dieetproducten en
kant-en-klaarproducten bevat, loop je het risico
bovengemiddeld veel e-nummers binnen te krijgen.
Hoewel de risico’s niet afdoende bewezen zijn, is
er een tendens hier voorzichtig mee om te gaan.
Wat moet je met ‘matigheid’ als je altijd trek hebt?
Probeer na te gaan wat er achter ‘altijd trek’ zit
wanneer je drie hoofdmaaltijden per dag en wat
tussendoortjes neemt. Is het je lichaam dat
behoefte heeft of heeft eten een andere functie
gekregen?
Je geniet vaak veel meer van iets wat je niet
dagelijks krijgt of neemt; zie het als een gave van
God daarvan te mogen/kunnen genieten.
Heb je tips voor vrouwen die gezond willen eten
maar niet mee willen doen met hypes?
Eet gevarieerd, niet overmatig veel maar zeker
ook niet te weinig. Lees de etiketten! Beweeg
voldoende, dagelijks een halfuur maar liever nog
een uur. Dit hoeft niet in de sportschool, een
stevige wandeling of fietstocht is ook prima. Van
groot belang is de motivatie om te werken aan
een gezond eet- en leefpatroon. ❖
23

Verslag
Algemene
ledenvergadering
24
Op 22 mei 2012 werd in Putten de algemene ledenvergadering
gehouden. Waren daar alleen bestuursleden
aanwezig, dit verslag is voor alle leden toegankelijk.
Zo kunt u lezen wat er besproken is, en kun jij
als betrokken lid meeleven.
Opening
De voorzitter, mevr. Jonker, heet iedereen welkom.
Agendapunten zijn onder andere de jaarverslagen, inzage in het
beleid en de mogelijkheid om hierover vragen te stellen. Er is een
bestuursverkiezing en ‘s middags de lezing van de heer P.J. Vergunst.
We zingen Ps. 104:1 en 2, waarna de voorzitter voorgaat in gebed. Zij
leest Lukas 24:44-53.
‘Fijn dat u naar Putten gekomen bent’, zo begint zij haar openingswoord.
‘Het is goed dat wij het werk voor onze verenigingen laten bepalen
door Gods Woord. Het woord van de Heere Jezus heeft voor alle
terreinen van ons leven iets te zeggen. In het gedeelte uit Lukas 24
komen we verschillende kernwoorden tegen: onderwijs, aanbidding,
gehoorzaamheid en samen.
Jezus geeft ook na de opstanding nog onderwijs aan Zijn discipelen.
Aanbidding blijft over om Wie Hij is en wat Hij heeft gedaan. Hoe
verschillend ze ook zijn, door de liefde van Christus zijn Zijn volgelingen
aan elkaar verbonden. Zij hebben gebeden om de vervulling en
het is Pinksteren geworden.
Ook nu mogen wij bidden om Gods beloften, want die zijn in Christus
ja en amen. Dan wordt het opnieuw Pinksteren.’
Aansluitend zingen we Psalm 119:3 en 9.
Notulen van de algemene ledenvergadering 2011
Goedgekeurd en vastgesteld.

Bespreking jaarverslag
Geen vragen, goedgekeurd en vastgesteld.
Bespreking financieel verslag
Mevr. Hulsman neemt het woord: De balans geeft
aan dat er extra inkomsten waren op de bondsdag
en themabijeenkomsten.
De portokosten van De Hervormde Vrouw zijn
hoger. De algemene kosten zijn lager.
Voor komend jaar zijn de uitgaven hoger begroot
voor de nieuwe website. Uiteindelijk zijn we
gunstiger uitgekomen dan begroot. We zijn hier
dankbaar voor.
De vakantieweken hebben ook een hogere opbrengst.
De giften waren begroot op € 100.000
en hadden een hogere opbrengst. Het totaalbedrag
is nu gerealiseerd door een legaat van
€ 8300. Alle giften blijven nodig.
De heer Bronkhorst van Accon geeft een toelichting
op de jaarrekeningen.
Hierna vraagt de voorzitter aan de vergadering
het bestuur decharge te verlenen voor het gevoerde
beleid. Dit wordt met applaus ondersteund.
De voorzitter bedankt de heren Bronkhorst en
Meijers.
Bestuursverkiezing
Mevr. de Jong, mevr. Jonker en mevr. Mijnheer
zijn aftredend en hebben zich herkiesbaar gesteld.
Mededelingen vanuit het landelijk bestuur
1. Bijbelstudie 2012/2013: Nehemia, scibent dr. M.
van Campen uit Ede.
In het juninummer komt een artikel over andere
verwerkingsvormen bij de bijbelstudie.
2. Bondsdag 2012: de vrouwenbond is 60 jaar
geleden opgericht. Daarom is het thema: Bouwen
en bewaren, n.a.v. Judas 20 en 21. Spreker is dr.
H. van den Belt. Medewerking verlenen ook mevr.
A. Kommers-Visser en ds. N. de Jong van resp.
GZB en IZB.
3. Naam bondsdag: Vorig jaar is er gevraagd om
ideeën. Er was geen voorstel bij dat de lading van
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
de dag dekte en de meerderheid van het bestuur
kreeg. Daarom laten we het zo.
4. ALV 2013: op 28 mei.
5. Themabijeenkomsten: De achterliggende
themazaterdagen met jonge vrouwen beantwoordden
aan hun doel. Er waren diverse vragen
over de leeftijd, het blijkt dat het ‘zaterdagconcept’
mensen aanspreekt.
In 2013 willen we D.V. twee themazaterdagen
voor jonge vrouwen en twee voor alle leeftijden
houden. De ‘gewone’ themabijeenkomsten blijven,
er wordt overal hetzelfde thema besproken.
Op de zaterdagen wordt ritmisch gezongen en
naast psalmen staan er ook liederen op het
programma. ’s Middags zijn er workshops.
6. Ritmisch zingen: Vorig jaar is de mening gepeild,
er was toen geen meerderheid. Gezien de
veranderingen in de achterliggende tijd (lay out
van ons blad, gebruik HSV) vinden wij het niet
wenselijk op alle bijeenkomsten ritmisch te gaan
zingen.
7. Verenigingsnieuws: Opgeheven: ‘Omnia ad Dei
Gloriam’ uit ’s Heerenbroek en ‘Maria-Martha’ uit
Waddinxveen. Aangemeld: Vrouwenvereniging
‘Debora’ uit Garderen en ‘Jonge Bijbelstudiegroep,
groep E’ uit Rouveen. De voorzitter heet
hen hartelijk welkom.
8. Bezoek aan regio’s: In 2011 zijn de regio’s
Langstraat en Flakkee bezocht. We vinden het
contact met regiobesturen en besturen van
verenigingen heel belangrijk. Doel is o.a. de leden
bewust te maken om jongeren erbij te krijgen.
25

Op 5 juni bezoeken we de regio’s Zuid-Veluwe en
Zeist en op 12 juni Maas en Waal en Betuwe.
N.a.v. een schriftelijke vraag: heeft de regio een
taak om te reageren naar de plaatselijke politiek
(over bijv. zondagsontheiliging, abortus, euthanasie,
aanstootgevende reclame)? Het heeft een
meerwaarde om dit via de plaatselijke kerkelijke
gemeente te doen.
9. Pr-cie: Zij wil actief meedenken bij het opstarten
van nieuwe verenigingen. Waarom nieuwe
verenigingen? Als blijkt dat er geen jonge leden
aansluiten, is het goed om een eigen kring te
starten.
10. Website: We zijn bezig met het ontwikkelen
van een nieuwe website. Deze moet beter toegankelijk
zijn voor informatie, en ook geschikt voor
aanmeldingen.
11. Statuten van de vrouwenbond: Deze komen op
de website, ook in boekvorm verkrijgbaar.
12. 25+ bijeenkomsten: Op uitnodiging van de
Hervormde Mannenbond denken we met hen na
over zaterdagse bijeenkomsten voor jonge mannen
en vrouwen van 25+.
13. Vakantieweken: U kunt als (bestuurs)leden
actief zijn door mensen in de gemeente op de
weken te attenderen. Ook wat betreft financiële
steun, denk aan de opbrengst van een actie of
verkoping. Bevraag ook uw diaconie wat zij er
aan doen om mensen op vakantie te laten gaan.
Rondvraag
– Opmerking: Er is een boekje van ds. Velema:
Biddend bouwen. Dit is bruikbaar bij de bijbelstudies
– De agenda: graag andere plaatjes met meer
26
kleur en een lintje of een hoekje wat je kunt
afscheuren. Idee: Foto’s van de vier jaargetijden.
Opgemerkt wordt dat er een kleinere
uitgave in de winkels lag. Dit is ons niet bekend.
– Er zijn verenigingen die niet uitkomen met de
bijbelstudie. Kunnen in het februarinummer
twee bijbelstudies geplaatst worden? Dit kan
niet i.v.m. de paasliturgie. Het is wel mogelijk de
bijbelstudie op te vragen per mail. Gevraagd
wordt of deze ook geplaatst kan worden op de
website, dit doen we niet omdat men dan geen
abonnement op De Hervormde Vrouw neemt.
– Een jongevrouwendag was gelijk met een
Evadag. Voor 2013 zijn de data van de themazaterdagen
al bekend.
– Zijn de verwerkingsvormen voor de bijbelstudies
nu al bekend en kunt u die nu al doorgeven?
De voorzitter noemt twee voorbeelden
(vers voor vers methode en het parafraseren).
– Themazaterdagen voor jonge vrouwen: is het
mogelijk om een leeftijd te noemen? Volgend
jaar ligt de grens bij 45 jaar, er zijn dan ook
dagen voor alle leeftijden.
– Wie zijn de leden van de vrouwenbond? (In de
uitnodiging voor de ALV werden de bestuursleden
genoemd). De verenigingen zijn de leden
van de VB. De besturen vertegenwoordigen de
verenigingen en daarom worden de bestuursleden
uitgenodigd voor de ALV. Als het bestuur
verhinderd is, is het geen bezwaar als er leden
komen.
– Kan de bijbelstudie niet op de website geplaatst
worden? Op de Waarheidsvriend kan
men een digitaal abonnement nemen, dit kost
wel extra. We denken erover na of we dit (met
vertraging) gaan doen.
– Eén keer per seizoen een gezamenlijke ochtend
te beleggen van een jongere en een oudere
vereniging. Dit werkt heel goed naar elkaar.
– Het is moeilijk om jonge vrouwen erbij te krijgen.
– I.v.m. werkende vrouwen kun je afwisselend op
dinsdag en woensdag bij elkaar komen.
– De ervaring is dat een nieuwe vereniging die
start met jonge leden vaak beter functioneert

dan dat je jongeren aan laat sluiten bij de
bestaande vereniging.
– In Rouveen noemt men de nieuwe kring geen
vrouwenvereniging maar bijbelstudiekring.
– Op de jongevrouwendag zou je de niet-leden
kunnen activeren om een kring te bezoeken.
We zijn hier als bestuur bewust terughoudend
mee geweest.
– Tip: De oproep voor de stafleden plaatsen in de
kerkbladen. Dat wordt wel gevraagd, maar ze
wordt niet altijd geplaatst.
PR-moment: door mevr. Molendijk en mevr. Olie.
Enkele tips:
– Het is goed om een ‘contactpersoon’ op de
vereniging te hebben die nadenkt over en op
zoek gaat naar vrouwen die nog niet op de
vereniging zitten.
– DHV aan de belijdeniscatechisanten geven.
– Bij de geboorte of doop van een kindje een
uitnodiging en DHV geven, leuk verpakt met
bijv. sokjes.
– Na afloop van Alpha of Emmausgroep een
uitnodiging en DHV geven.
– In de gemeentes op wijkavonden of startweekenden
DHV’s uitdelen met folders (aan te vragen
bij pr-cie).
Een overzicht met de tips is verkrijgbaar.
We zingen Psalm 133:1 en 3 terwijl er gecollecteerd
wordt voor de onkosten van deze dag.
De voorzitter sluit de morgenvergadering, waarna
mevr. Hulsman voorgaat in gebed.
Mevr. Berkhoff opent de middagvergadering: zij
heet de heer P.J. Vergunst, algemeen secretaris
van de Gereformeerde Bond, hartelijk welkom.
We zingen Psalm 84:1 en 6, zij leest Filippensen
1:1-11 en gaat voor in gebed.
De dames De Jong, Jonker en Mijnheer zijn met
algemene stemmen (364) herkozen.
Mevr. Berkhoff is dankbaar dat zij verder mogen
gaan. We zingen hun toe Psalm 37:2 en 3.
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Mevr. Mijnheer spreekt mede namens de andere
dames: Zij bedankt voor de stemmen van de
leden en voor het in hen gestelde vertrouwen.
Lezing drs. Vergunst
De heer Vergunst begint zijn lezing ‘Onze geloofshouding
naar de gemeente’ met te wijzen op het
belang van ieders persoonlijke geloofshouding.
Een samenvatting van de lezing is opgenomen in
het juninummer van De Hervormde Vrouw.
Na afloop van de lezing stelt de heer Vergunst de
vraag: ‘Vindt u het makkelijker of moeilijker dan
vroeger positief betrokken te zijn op de gemeente?’
Er ontstaat een levendige discussie waarin
veel nadruk ligt op het gesprek tussen de generaties
en het belang van het gebed voor de hele
gemeente. ’Als je voor en met elkaar bidt, ga je
anders naar elkaar kijken. Het gebed is de eerste
taak voor de gemeente.’
Mevr. Jonker bedankt de heer Vergunst en wenst
de bestuursleden sterkte bij het maken van het
nieuwe programma.
Zij hoopt iedereen op de bondsdag weer te ontmoeten,
bedankt voor de aanwezigheid en wenst
iedereen een goede thuisreis.
We zingen Psalm 122:1 en 2, waarna de heer
Vergunst eindigt met gebed. ❖
A. Bouma-Groothuis, secretaris
27

Interview
Familie Hol-van Tilborg uit Kesteren
28
Van links naar rechts (moeder, dochter, schoonmoeder):
Els van Tilborg-Korevaar (47)
Linda Hol-van Tilborg (23)
Gerrie Hol-van den Bogerd (54)
Lid van: vrouwenvereniging ‘Helpende Handen’ te
Kesteren
Hoe lang zitten jullie (samen) op de vereniging?
Gerrie: Ik ben lid sinds de oprichting van de vereniging, 27 jaar geleden.
Els: Ik ben 23 jaar lid.
Linda: Ik heb er mijn eerste seizoen opzitten.

Linda, was het feit dat je moeder en schoonmoeder
op de vrouwen vereniging zitten voor
jou een drempel om ook lid te worden?
Linda: Nee, helemaal niet. Het was een logisch
vervolg op de 20+-kring, waar ik met mijn man op
zat. Na de geboorte van onze zoon zijn we daarvan
afgegaan, samen met een bevriend echtpaar
dat ook een baby kreeg. De mannen werden lid
van de mannenvereniging en ik ging met mijn
vriendin naar de vrouwenvereniging. Je zoekt
toch iets waar je samen bijbelstudie kunt doen.
Mijn moeder stimuleerde mij om lid te worden. Zij
was ook jong toen ze lid werd. Trouwens, ik maakte
al vroeg kennis met de vrouwenvereniging: ik
ging als kind met mijn moeder mee, als ze een
jarig ouder lid bezocht.
Hoe is het om met elkaar op de vereniging te
zitten?
Els: Het doet je goed als je ziet dat de jonge gene -
ratie in je voetsporen treedt. Dat is geen vrucht
van eigen werk, maar ik ben er wel dankbaar om.
Gerrie: In 3 Johannes vers 4 staat: ‘Ik heb geen
meerdere blijdschap dan hierin, dat mijn kinderen
in de waarheid wandelen’. Dát is het. Het is goed
en nodig dat je kinderen clubs en verenigingen
bezoeken, dat ze samen Gods Woord bespreken.
Bereiden jullie de bijbelstudie gezamenlijk voor?
Els: Niet bewust.
Linda: Je vraagt weleens: ‘Heb jij de vragen al
gemaakt?’ Dan spoor je elkaar aan.
En nabespreken, gebeurt dat?
Gerrie: Vragen waar je in de groep niet goed
uitgekomen bent, bespreken we nog weleens.
Linda: Die vraag over wat jongere vrouwen van
oudere kunnen leren en andersom, daar is in de
hele familie over gepraat! Wat daaruit kwam?
Jonge vrouwen hebben vaak een frisse kijk op
dingen, ouderen houden liever vast aan het oude
vertrouwde.
Gerrie: Ouderen hebben meer levenservaring,
daar mogen ze iets van doorgeven.
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Els: Je hebt elkaar nodig op de vereniging, jong
en ouder.
Gerrie: Het is goed als ouderen en jongeren op
één vereniging zitten, dat zorgt voor een gezond
evenwicht.
Linda: Ik vind het wel een nadeel dat er zo weinig
twintigers op de vereniging zitten. Tijdens de
bijbelstudie maakt het leeftijdsverschil niet veel
uit, maar in de pauze is het toch wel gezellig om
met leeftijdgenoten te kletsen.
Gaan jullie bij elkaar in een groepje zitten
tijdens de bespreking?
Els: Wij tellen af. Dus we gaan in de grote kring
naast elkaar zitten, dan zitten we met de bijbelstudie
juist niet naast elkaar.
De Hervormde Vrouw…
Els: Die lees ik van voor tot achter. Het themanummer
vond ik ook erg mooi.
Linda: Ik snuffel het blad altijd eerst even door
om te kijken of er Huisstof in staat.
Gerrie: De bijbelstudies vind ik erg leerzaam, het
is fijn om die op de vereniging te bespreken. De
illustraties bij de nieuwe bijbelstudie vind ik
prachtig. De vorige waren niet zo mijn stijl.
Linda: Ze waren wel verhelderend.
Gerrie: Ik geniet ook van de mooie gedichten;
vooral die van het ziekenhoekje gebruik ik regelmatig
om op een kaart te schrijven naar zieken. ❖
Volgende keer in Familieportret: vijf (schoon)
zusters uit Bruchem/Kerkwijk/Delwijnen.
Zit u ook met uw dochter of zus op dezelfde
vrouwenkring of -vereniging? Ga jij samen
met je moeder? Deel (jo)uw ervaringen met
onze lezers! Of geef een familie door die dat
betreft. Uw reactie is welkom op redactiehv@
hervormdevrouwenbond.nl of op het redactieadres
(zie colofon). ❖
29

Bondsdag 2012
30
Welkom op de
bondsdag!
Wellicht bent u op vakantie als dit blad bij u op de
mat valt, maar de voorbereidingen voor de bondsdag
zijn in volle gang! Het lijkt nog ver weg, maar we
verwachten u allemaal D.V. op 27 september in Barneveld
in De Veluwehal, Nieuwe Markt 6, 3771 CB in
Barneveld (tel. 0342-417979).
Thema en sprekers
Het thema voor de bondsdag is: ‘Bouwen en bewaren’, n.a.v. Judas
vers 20 en 21. Onze bond werd 60 jaar geleden opgericht. We mochten
bouwen en werden gebouwd en onze opdracht is om ook te bewaren
bij het Woord. Veel verenigingen zijn ontstaan vanuit een zendingskrans;
zij mochten bouwstenen aandragen voor de gemeenten op het
zendingsterrein, ver weg en dichtbij.
Naast dr. H. van den Belt, die een lezing verzorgt, komen nog twee
andere sprekers aan het woord. Mevr. A. Kommers-Visser, die met haar
man uitgezonden is geweest namens de GZB, zal iets vertellen over
het bouwen en bewaren op het zendingsterrein ver weg. Ds. N. de Jong,
werkzaam voor de IZB in Rotterdam, vertelt over bouwen en bewaren
in onze multiculturele samenleving.
Aanvang en sluiting
De bondsdag begint om 10.15 uur en wordt rond 15.15 uur afgesloten.
Muzikale omlijsting
Tijdens de dag zal zang & muziekkwartet ‘Filiae’ uit Hoevelaken voor
ons zingen en musiceren. De begeleiding van de samenzang is in
handen van de heer F.J. Berkhoff.
Opname op cd of dvd
In de middagpauze kunt u deze bestellen, u ontvangt ze dan per post.
Kosten € 15,00. Wilt u de dag opnieuw beluisteren, dan raden wij u de
cd’s aan. Op de dvd ziet u de lezingen en een impressie van de dag.

Ringleiding
Er is ringleiding in de zaal van De Veluwehal.
Lezing op de website
Het openingswoord van onze voorzitter en de
lezingen kunt u na de bondsdag downloaden op
www.hervormdevrouwenbond.nl
Een handicap?
De Veluwehal is goed toegankelijk voor rolstoelen,
ook kunt u een rolstoel reserveren. Telefonisch
038-3325993 of per mail: secretariaat@
hervormdevrouwenbond.nl. In de zaal is ruimte
vrij voor rolstoelgebruikers. De Veluwehal beschikt
over speciale toiletten voor gehandicapten.
Bloemengroet zieke leden
Langdurig zieke leden van uw vereniging kunt u
verrassen met een bloemengroet van de bondsdag.
Tot en met vrijdag 21 september kunt u de
namen opgeven bij mevr. Bouma, tel. 038-
3325993 of per mail: secretariaat@hervormdevrouwenbond.nl
Deze bloemengroet is gratis en kan na afloop van
de dag opgehaald worden bij het podium.
Kinderoppas
Neem gerust uw kleine kinderen mee! In gebouw
Rehoboth, tegenover De Veluwehal, is vanaf 9.45
uur goede kinderopvang. De oppasdames verwachten
dat u uw kind in de middagpauze zelf
eten geeft. De leiding van deze crèche is in handen
van mevrouw Arenda Haan uit Barneveld.
Het is beslist nodig dat u uw kind uiterlijk 21 sep tember
opgeeft bij mevr. Bouma, tel. 038-3325993,
zodat er voldoende dames ingeschakeld kunnen
worden om deze zorg op zich te nemen.
Verkooptafel
We willen de agenda opnieuw onder de aandacht
brengen. Ook nu ligt er weer een prachtige agenda
voor u klaar.
‘Reik mij Uw hand’ is een bundeling ziekenhoekjes.
Dit boekje is heel geschikt om cadeau te geven
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
en kost € 4,50. Natuurlijk zijn er deze dag ook
stroopwafels, bonbons, zilverwerk en veel kaarten
en kerstkaarten te koop.
Collecte
Om de bondsdag mogelijk te maken is er veel
geld nodig. De kosten voor deze dag bedragen
minimaal 10 euro per persoon. Evenals vorig jaar
wordt er één collecte gehouden. Ook nu kunt u
gebruik maken van een machtiging. Deze vindt u
bij De Hervormde Vrouw van september en ook
op de bondsdag. Uw gift is dan aftrekbaar van de
belasting. U begrijpt dat wij de collecte weer van
harte aan bevelen! Mocht u een gift willen bestemmen
voor het vakantiewerk dan kan dit door
een envelop met vermelding ‘Vakantiewerk’ in de
collectezak te deponeren.
Komt u niet naar de bondsdag en wilt u toch een
gift voor de bondsdag geven, dan kan dit door de
machtiging die in het septembernummer komt, in
te vullen en op te sturen naar het bondsbureau,
Beatrixstraat 20a, 3862 DB Nijkerk.
Parkeren
De Veluwehal beschikt aan beide zijden over een
parkeerterrein. Hier geldt betaald parkeren. Het
tarief is € 1,10 per uur en € 6,00 per dag.
Ook hebben we toestemming gevraagd voor
gebruik van de parkeerplaats van de kerk van de
gereformeerde gemeenten, Nairacstraat 24. Hier
zijn 175 (gratis) parkeerplaatsen, het is ± 8 min.
lopen naar De Veluwehal. Wanneer er die dag een
begrafenis is, is de parkeerplaats niet tot onze
beschikking. Vanaf 25 september wordt dit aangegeven
op onze website.
We verwachten u/jou allemaal in Barneveld om
samen aan het begin van een nieuw verenigingsseizoen
toegerust te worden vanuit de Bijbel en
de onderlinge contacten te vernieuwen.
Graag tot ziens in Barneveld! ❖
Namens de regelingscommissie,
A. Bouma-Groothuis
31

Financieel overzicht
VOOR ELKAAR
vakantieweken
In de maand mei werden de volgende giften/
collecten ontvangen:
Diaconieën/kerkenraden:
Putten € 2.850,61
Valburg € 300,00
Voorthuizen € 1.150,43
Wekerom € 565,25
IJzendoorn € 347,00
Zeist € 140,75
Zierikzee CGK € 450,00
Diac. Prot. Gem. te ? € 1.786,57
Vrouwenverenigingen/kerkkransen:
Bergambacht € 100,00
Elspeet € 250,00
Goes ‘Febe’ € 100,00
Lelystad ‘Esther’ € 155,80
Lopik ‘Lydia’ € 500,00
32
Ottoland € 120,00
Rijssen ‘Eliseba’ € 550,00
Rijssen ‘Hulda’ € 460,00
Schoonhoven € 30,00
Streefkerk € 165,00
Diversen:
R. B. te G. € 30,50
Ring Gouda € 500,00
Ring Maas en Waal € 263,90
Via mevr. De Jong
– diaklankbeeld Reeuwijk ‘Ruth’ € 120,00
Via mevr. Nap
– kaartverkoop Lunteren € 44,00
Totaal € 10.979,81
Het vakantieseizoen is al weer aangebroken.
Enkele weken mochten al worden gehouden.
Graag zeggen wij u dank voor uw bijdragen die
dit mogelijk maken. ❖
H.A. Cysouw, penningmeester
Giften voor de vakantieweken gehandicapten zijn welkom op ING 3388772 t.n.v. VOOR ELKAAR vakantieweken.

VOOR ELKAAR vakantieweken
Genieten
in Brabant
Het is lang geleden dat de commissie vakantieweken
voor alleenstaanden een week in Brabant heeft
georganiseerd. Dit jaar dus wel weer, het is een
Boeken
Aankondigingen
Dichter bij God, door J. van het Goor; uitg. in
eigen beheer door Lowland Vormgeving, Rijssen,
2012; ISBN 978 90 818 8850 9; 115 blz.;
€ 9,90
Een mooi geïllustreerde dichtbundel van een
Rijssens predikant. De uitgave bevat 48 pastorale
verzen. De opbrengst van de bundel is
volledig bestemd voor een goed doel. Bestellen
via www.dichterbijgod.nu ❖
Vrouwen van Babylon. Prinsessen, priesteressen,
prostituees in de bakermat van de
cultuur, door Marten Stol; uitg. Kok, Utrecht,
2012; ISBN 978 90 435 0150 7; 496 blz.;
€ 35,00
Een wetenschappelijk naslagwerk over vrou-
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
nieuwe locatie in Oisterwijk. We hopen dat u als gast
mag genieten van het Brabantse landschap en de
gastvrijheid. De Utrechtse heuvelrug wordt regelmatiger
bezocht: in Doorn staan al heel wat voetstappen
van deelnemers aan onze weken. Een
fraai buitenhuis is daar de vakantieaccommodatie.
Alle gasten en stafleden een goede en gezegende
vakantieweek toegewenst.
In het septembernummer van De Hervormde
Vrouw hopen we aandacht te geven aan de kerstweek.
❖
Met vriendelijke groeten namens heel de commissie,
W. Mijnheer-Brink
Giften voor de vakantieweken alleenstaanden zijn
welkom op rekening ING 6131670, t.n.v. VOOR
ELKAAR vakantieweken
wen in Mesopotamië. In dit overzicht aandacht
voor veel verschillende onderwerpen: huwelijk,
echtscheiding, erfrecht, vrouwen en werk,
kleding, prostitutie, waarzeggerij etcetera. ❖
Het land van duizend morgens, door
Lauraine Snelling; uitg. Mozaïek, Zoetermeer,
2012; ISBN 978 90 239 9405 3; 388 blz.,
€ 19,90
1880. Jonge mensen verlaten Noorwegen om
in Amerika een veelbelovende toekomst tegemoet
te gaan. Ondanks een barre overtocht en
zware pioniersreis, houdt hoofdpersoon Ingeborg
dapper vol. Overvallen door een verschrikkelijke
winter worden ontberingen doorstaan
en verliezen geleden. ❖
33

Leden die ons ontvielen
En nu, wat verwacht ik o HEERE, mijn hoop die is op U.
Psalm 39:8
34
Op 9 mei 2012 heeft de Heere uit ons midden
weggenomen
mevr. J. Slob-Verheij
in de leeftijd van 89 jaar.
Bestuur en leden van vrouwenvereniging ‘DABAR’
Ameide, mei 2012
Mijn genade is u genoeg.
Op 10 mei 2012 is door de Heere na lange moeilijke
jaren uit dit leven weggenomen ons oud-lid
mevr. Anna Catharina
van Herk-Hogendoorn
in de leeftijd van 93 jaar.
De Heere geve haar kinderen en kleinkinderen
kracht en troost om verder te gaan!
Bestuur en leden van vrouwenvereniging
‘Zendingsarbeid’
Krimpen a/d IJssel, mei 2012
Want Gij zijt mijn heil, o HEER’,
’k Blijf U al den dag verwachten.
Psalm 25:2 (berijmd)
In dat uitziende verlangen is door de HEERE
op 23 mei 2012 van ons weggenomen
ons zeer geliefd en trouw lid
mevr. A. Tinholt-van Lindenberg
in de leeftijd van 90 jaar.
Bestuur en leden van vrouwenvereniging
‘Ora et Labora’
Breukelen, mei 2012
Onverwachts door de Heere Thuisgehaald
ons gewaardeerd lid
Gerrie Westrik-Bergman
in de leeftijd van 75 jaar.
Wij zullen haar in liefde gedenken en missen
als organist van onze vereniging.
Leden en bestuur van vrouwenbijbelstudievereniging
‘Rondom het Woord 1’
Hasselt, 28 mei 2012
De Heere bewaart de eenvoudigen,
ik was uitgeteerd, doch Hij heeft mij verlost.
Psalm 116:6
De Heere heeft uit ons midden weggenomen
ons trouw en meelevend lid
Gerda van Duijn-de Hoop
in de leeftijd van 63 jaar.
Bestuur en leden van vrouwen vereniging ‘Damaris’
Katwijk, 3 juni 2012
Op 2 juni 2012 is in haar Herder en Heiland ontslapen
ons trouw en dierbaar lid
Hillie Nissink-van Olst
in de leeftijd van 48 jaar.
Dankbaar gedenken wij wat Hillie voor ons heeft
betekend. We wensen haar man, kinderen en familie
Gods nabijheid toe.
Vrouwenkring ‘Tryfosa’
IJsselmuiden, juni 2012
Want U, HEERE, bent mijn toevlucht.
Ps. 91:9
Op 3 juni 2012 heeft de Heere weggenomen ons oud-lid,
mevr. J. Baan-Bos
in de leeftijd van 84 jaar.
Met dankbaarheid gedenken wij wat zij voor onze
vereniging heeft betekend, ook in de jaren dat zij
bestuurslid was. We wensen de familie Gods nabijheid toe.
Bestuur en leden van vrouwenstudiekring ‘Claudia’
Molenaarsgraaf, juni 2012

Colofon
De Hervormde Vrouw juli/augustus 2012
Hervormde Vrouwenbond
Bond van Hervormde Vrouwenverenigingen op gereformeerde grondslag
Landelijk bestuur
Voorzitter
M.M. Jonker-Hakkert, Havikstraat 40, 3882 JH Putten,
0341-357766, mmjonker@hervormdevrouwenbond.nl
1e secretaris
A. Bouma-Groothuis, Groenendael 141, 8271 EH IJsselmuiden,
038-3325993, secretariaat@hervormdevrouwenbond.nl
2e secretaris
M. de With-Damsteegt, Margrietstraat 6, 2964 CE Groot-
Ammers, 0184-663283, secretariaat@hervormdevrouwenbond.nl
Penningmeester
N.A. Hulsman-v.d. Brink, Langestraat 6, 8281 AL Genemuiden,
038-3855270, penningmeester@hervormdevrouwenbond.nl
Vakantieweken verstandelijk gehandicapten
G.A.B. Berkhoff-Prins, 0548-517858
gabberkhoff@hervormdevrouwenbond.nl
J. Cazant, 0348-401104 jcazant@hervormdevrouwenbond.nl
Vakantieweken alleenstaanden
H. de Jong-Akster, 038-3323237
hdejong@hervormdevrouwenbond.nl
W. Mijnheer-Brink, 0578-641279
wmijnheer@hervormdevrouwenbond.nl
Vakantieweken lichamelijk gehandicapten
T. Kuyt-Verolme, 035-5251348
tkuyt@hervormdevrouwenbond.nl
Aanvragen klankbeeld vakantieweken
J. Doorneweerd-Snel, Irenestraat 4, 3291 BK Strijen,
078-6454670
jdoorneweerd@hervormdevrouwenbond.nl
klankbeeldvakantieweken@hervormdevrouwenbond.nl
Contactadres ziekenhoekje en pr-commissie
M. Molendijk-van Bemmel, Oranjestraat 72,
3373 AL Hardinxveld-Giessendam, 0184-615116
mmolendijk@hervormdevrouwenbond.nl
Opgave overlijdensadvertenties
Eindredactie De Hervormde Vrouw
redactiehv@hervormdevrouwenbond.nl
Groenendaal 39, 4041 XX Kesteren
Website
www.hervormdevrouwenbond.nl
Voor het bestuur bestemde correspondentie zenden
naar de secretaris.
Redactie De Hervormde Vrouw
Hoofdredactie
M.M. Jonker-Hakkert (adres: zie bij het landelijk bestuur)
Eindredactie
A. Tukker-Versluijs, Groenendaal 39, 4041 XX Kesteren,
redactiehv@hervormdevrouwenbond.nl
Secretaris
M. Molendijk-van Bemmel (adres: zie bij het landelijk bestuur)
Leden redactiecommissie
J. Cazant, E.W. ten Hove-van den Brink,
P.J. Veldman-van Zonneveld, beeldredactie:
H. Wijnbergen-de Wit, C. Beijeman-Beijleveld
Inzenden kopij
tot de 1e van de voorafgaande maand naar de eindredacteur
Uitgave
verschijnt 11 x per jaar; € 16,00 per jaar; losse nummers: € 2,00
Abonnement
wordt aangegaan voor 1 jaar; opzeggen voor 1 december
bij het Hervormd Bondsbureau
Visuele beperking
informatie en opgave voor gesproken editie,
groot letteruitgave en braille bij het CBB, Postbus 131,
3850 AC Ermelo, 0341-565499
Hervormd Bondsbureau
Beatrixstraat 20a, 3862 DB Nijkerk, tel. 033-2456699,
bondsbureau@filternet.nl
Opgave nieuwe leden, adreswijzigingen en wijzigingen in het
bestuur (schriftelijk)
bestelling zilverwerk
Openingstijden
maandag t/m vrijdag: 8.30 - 11.30 uur
Bankrekeningnummers
Giften t.b.v. de Hervormde Vrouwenbond
Bankrek. 56 60 60 876 t.n.v. Herv. Geref. Vrouwenbond
ANBI geregistreerd onder nr. 815135105
Betaling contributie/abonnement
Bankrek. 37 78 71 621 t.n.v. Herv. Geref. Vrouwenbond
Giften t.b.v. vakantieweken gehandicapten
ING 3388772 t.n.v. VOOR ELKAAR vakantieweken
Legateren
De Hervormde Vrouwenbond in uw testament of
wilsbeschikking? Info: penningmeester of website.
35

Gedicht
36
Onbeperkt
Dít is de mens,
veel lijkt in hem te prijzen.
Hij leert, studeert,
verruimt zijn blik,
zijn kunnen kent geen grenzen.
Die mens is groot,
hij klopt zich op de schouder.
Wat kan hij niet?!
Toch is hij klein,
zijn kunnen zeer beperkt.
Een ander mens,
soms hand en voet gebonden,
hij ligt en lacht,
spreekt niet of zacht;
zijn leven is beperkt.
Hoor dan die mens!
In hart en huis ontvangt God lof
met kromme zin
recht uit het hart;
wie noemt hem nog beperkt?
Juist deze mens
laat op mij diepe indruk na.
Hij is spontaan,
ontvankelijk
voor Gods Woord – onbeperkt.
’t Is deze mens
wiens status is gewijzigd;
eerst handicap
nu nieuw begaafd,
door genade onbeperkt.
Mijn mede-mens,
hij houdt de lofzang gaande
met woorden soms
of schaterlach.
Zeg mij: wie is beperkt? ❖
Ds. J. van het Goor
(ervaring van een vakantieweek
met mensen met een beperking)