Zwaveldynamiek in het West-Nederlandse laagveengebied - ORAS ...

omdat de dichtheid afneemt. Smolders et al. (2011) presenteren vergelijkbare profielen
voor een drietal percelen in de Lopikerwaard.
Tabel 4. Maaivelddaling als functie van drooglegging (Jansen et al., 2009)
Drooglegging (cm) Maaivelddaling (mm j -1 )
Veen zonder kleidek Veen met kleidek
30 6.6 2.2
45 9.2 3.6
50-80 10.2 4.9
3.3.2 Vorming sulfaat door oxidatie van veen
In de droge periode oxideert de organische stof. Dit is een zichzelf versterkend proces,
omdat de organische stof na het eerste contact met zuurstof minder stabiel wordt en
daardoor in opvolgende jaren makkelijker oxideert. Bij de oxidatie wordt ook het
organisch gebonden zwavel geoxideerd tot sulfaat. De mate van oxidatie is afhankelijk
van de drooglegging en van de eventuele aanwezigheid van een kleidek. Onder een
kleidek treedt minder inklinking op (Schothorst, 1977; Jansen et al., 2009; Tabel 4).
Deze oxidatie leidt tot maaivelddaling (zakking) van de percelen. Massop heeft voor
onderzoek naar behoud van veenbodems door ander peilbeheer (Jansen et al., 2009) een
kaart gemaakt met maximale maaivelddalingen, gebaseerd op een polderpeil van 40 cmmv
(Fig. 6). In werkelijkheid zijn momenteel de polderpeilen vaak lager, met
bijbehorende grotere maaivelddalingen. De traditionele drooglegging in veengebieden is
minder en wel ca. 20 cm-mv (Hendriks, 1997). In figuur 6 komen de veengebieden
duidelijk naar voren met maaivelddalingen tussen 2 en 11 mm j -1 .
Veen bestaat uit een dichtere, veraarde bovenlaag en een slappe, nattere basis (Fig. 7,
drie verschillende profielen, met vooral aanzienlijke variatie tussen deze profielen in %
organische stof). De dichtheid van de basis is laag (ca. 0.15 kg l -1 ). Bij zakking wordt
organische stof in de bovenlaag geoxideerd. Dit wordt gecompenseerd door aanvulling
uit de slappe basis. Het lijkt dus verstandig dat er wordt gerekend met dichtheden van de
onderlaag. De berekening is stap voor stap uitgewerkt in kader 2.
Kader 2. Schatting van de hoeveelheid sulfaat die vrijkomt bij een maaivelddaling van 1 mm uit
mineralisatie van het organische veen en uit oxidatie van minerale sulfiden inclusief pyriet (zie sectie
3.2 en hoofdstuk 4).
Een laag eutroof veen van 1 mm (dichtheid 0.15 kg l -1 , 80% organische stof, Rob Hendriks, pers.
mededeling, zie ook Fig. 6) komt overeen met 120 g drooggewicht aan organische stof per m 2 . Deze
organische stof bevat circa 0.2% organisch S. Bij 1 mm zakking wordt dus 120 x 0.002 = 0.24 g SO4 –
S m -2 j -1 gevormd, dit is 2.4 kg S ha -1 j -1 . Een conservatieve schatting van de hoeveelheid minerale
zwavel in een veenbodem is ca 2% (zie Fig. 5 en sectie 3.3.1). Oxidatie van deze sulfiden levert 150 x
0.02 = 3.0 g SO4-S m -2 j -1 of 30 kg ha -1 j -1 per mm maaivelddaling.
Dat deze aanpak van schatten van pyrietoxidatie gerechtvaardigd is, wordt ondersteund door de
bevinding van Hendriks en Van den Akker (2012) die een 1 e -orde snelheidsconstante vonden voor
pyrietoxidatie oiv zuurstof door kalibratie van het model SWAP-ANIMO met gegevens over
pyrietgehalten en sulfaatconcentraties in Westelijke veenweiden van 0,015 j -1 wat de orde van grootte
is van de potentiële afbraaksnelheid van eutroof-mesotroof laagveen (Vermeulen en Hendriks, 1996).
Zij berekenden sulfaatproducties door pyrietoxidatie in de orde van 300-400 kg SO4-S ha -1 j -1 . Dit komt
overeen met een maaivelddaling van 10-13 mm j -1 volgens bovenstaande schatting.
18