Zwaveldynamiek in het West-Nederlandse laagveengebied - ORAS ...

3.3.5 Uitspoeling van sulfaat
Uitspoeling vindt plaats in de periode november tot april. In deze periode is er een
neerslagoverschot van ca. 300 mm. Kemmers et al. (2003), laten bijvoorbeeld zien dat in
een schraalgrasland in de Alblasserwaard (Zijdebrug) het sulfaatgehalte in het
bodemvocht van de bovenste 10 cm in september hoog is (80 en 164 mg SO4 l -1 ). Dit
water zal uitspoelen naar de sloot. De meting in maart laat zien dat dit water in de winter
is vervangen door water met een lager sulfaatgehalte (18 en 13 mg SO4 l -1 ). Er zijn
relatief weinig gegevens bekend van sulfaat, maar de uitspoeling van nitraat is veel beter
onderzocht. Bij vergelijking van een veen en zandgebied blijkt dat de uitspoeling van
nitraat in een veengebied een factor 10 kleiner is dan de uitspoeling in een zandgebied
(Van Beek & Heinen, 2000). Dit verschil wordt verklaard door de mogelijkheid van
denitrificatie in het veen. Nitraat in water dat eerst in de bodem infiltreert en na lange tijd
in de sloot komt zal worden gedenitrificeerd. Alleen nitraat met een korte transportroute
zal in de sloot terechtkomen. Uit deze vergelijking volgt dat 10% van het
neerslagoverschot via de korte route in de sloot komt. Ook sulfaat dat de lange route
volgt zal worden gereduceerd en vervolgens als sulfide in de bodem worden vastgelegd.
Dit sulfaat zal niet uitspoelen naar de sloot. Sulfaat via de korte route zal uitspoelen naar
de sloot. Het percentage is waarschijnlijk hoger dan voor nitraat, omdat sulfaat pas wordt
gereduceerd als al het nitraat is verdwenen. Het gehalte daalt ook niet volledig tot nul
(zie 3.3.6). Op basis van Meinardi (2005) schatten we dat 30% naar de sloot zal
uitspoelen.
Uit voorgaande kan worden geconcludeerd dat voor de uitspoeling van sulfaat vooral de
processen nabij de sloot van belang zijn. Met de afleiding van de breedte van een
kritische zone langs een waterloop van waaruit een stof uitspoelt naar het
oppervlaktewater is een start gemaakt in het onderzoek naar Fosfaatlekkende gronden
(Schoumans et al., 2008). Het concept veronderstelt dat alleen de ondiepe routes door de
bodem bijdragen aan de belasting van oppervlaktewater en dat de stof in het water dat
een grotere diepte bereikt wordt vastgelegd of afgebroken. De diepte van het grensvlak
van waaraf het water wordt “gezuiverd” is bepalend voor de mengverhouding van
uitstromend grondwater dat wel of niet door de “gereduceerde” ondergrond is
gestroomd. In dit onderzoek is er van uitgegaan dat 30% van het in het perceel gevormde
sulfaat kan uitspoelen naar de sloot. De rest infiltreert naar de ondergrond en zal daar
weer worden gereduceerd tot sulfide en kan vervolgens worden vastgelegd.
3.3.6 Oxidatie van organische stof door sulfaat
Onderzoek van de groep van Freeman (Freeman et al., 2004; Fenner & Freeman, 2011)
suggereert dat bij de eerste oxidatie van veen de meest persistente fenolen worden
afgebroken. Het overblijvende veen is daarna makkelijker afbreekbaar onder anoxische
condities. De eerste oxidatie kan gebeuren bij een extreem droge nazomer of bij
aanpassing van de drooglegging na maaivelddaling. Een daaropvolgend herstel van een
hoog waterpeil hoeft de in gang gezette afbraak dan niet noodzakelijkerwijs weer te
stoppen. Zuurstof is de belangrijkste electronenacceptor bij de oxidatie van veen. Sulfaat
is ook een electronenacceptor en kan verantwoordelijk worden gesteld voor een deel van
de bodemdaling. In kader 4 is geschat hoeveel sulfaat nodig is om bodemdaling door
sulfaatoxidatie te verklaren.
22