Zwaveldynamiek in het West-Nederlandse laagveengebied - ORAS ...

Tabel 5. zwavelbalans op bedrijfsschaal voor een melkveehouderij in de negentiger jaren, gebaseerd
op Oenema & Postma (2003).
Input Atmosferische depositie 20 kg S ha -1 jaar -1
Kunstmest 20
Totaal input 40
Output Afvoer via de koe 3
Uitspoeling naar het grondwater 30
Uitgescheiden S buiten het bedrijf 4
Opslag in de bodem 3
Totaal 40
Interne recycling Opslag in voer 40
3.3.3 Sulfaat uit meststoffen
Opname door koe via voer 32
Dood gewas en wortels naar de bodem 23
Uitgescheiden door grazend vee 25
Meststoffen bevatten ook zwavel (NMI, 2000). Zo bevat rundvee mest 2.4; 2.2 en 0.7 kg
SO4 m -3 . Bij gebruik van K-bemesting (K2SO4) en Mg-bemesting (MgSO4, Kieseriet)
wordt ook sulfaat toegevoegd. Ook een meststof als superfosfaat bevat veel sulfaat (ca.
40%). Gras neemt weer zwavel op en bevat gemiddeld 3.8 g S kg -1 droge stof
(Remmelink et al., 2005).
Oenema (1999) maakte een schatting van het overschot op bedrijfsniveau van
Nederlandse melkveehouderijen en kwam op 25-50 kg S ha -1 j -1 . Uitgaande van
Whitehead (2000) geven Oenema en Postma (2003) de waarden in tabel 5 voor
extensieve veehouderij. Zij geven tevens waarden voor interne recycling. Belangrijke
conclusie uit deze tabel is dat er slechts weinig zwavel via de koe wordt afgevoerd, en
dat voor een veehouderij de aanvoer via atmosferische depositie en kunstmest de
belangrijkste aanvoerroutes zijn. Drijfmest maakt deel uit van interne recycling en hoeft
dus niet in beschouwing te worden genomen. Uiteindelijk wordt door de bedrijfsvoering
10 kg S ha -1 j -1 van het bedrijf afgevoerd of vastgelegd. De aanvoer van zwavel in de
jaren negentig (Tabel 3, 5) was nog hoger dan nu het geval is. We veronderstellen dat er
grosso modo nog 15 kg S per jaar wordt aangevoerd, terwijl de afvoer rond de 10 kg S
zal blijven liggen. Dit suggereert dat er momenteel, rond 2010 een bedrijfsvoeringsoverschot
zou bestaan van 35-10=25 kg SO4 ha -1 j -1 . Dit overschot spoelt uit naar de
diepere bodem en sloot.
20