N I E U W S B R I E F 2010 - 2 - RAAP Archeologisch Adviesbureau

More documents

Recommendations

Info

verhaal achter een vondst Raadsels rond een prehistorische pot 1De opgraving In 2009 is in Rhenen-Remmerden in opdracht van de provincie Utrecht een opgraving uitgevoerd op de plek waar inmiddels een rotonde is gerealiseerd. Hierbij troffen de archeologen van RAAP volgens verwachting de plattegronden van diverse boerderijen en spiekers aan. Deze zijn te dateren in de Bronstijd en de IJzertijd, in een enkel geval mogelijk nog iets jonger. Oftewel: geen hele grote verrassingen, totdat… 2De ontdekking Op de laatste dag, jawel, werd een complete en rijk versierde urn gevonden, op z’n kop begraven in een kuiltje. In en onder de pot werd niets bijzonders aangetroffen. Daaromheen werden vijf palen opgetekend. Een vondst die meer vragen oproept dan antwoorden geeft. Besloten werd de pot met inhoud en al te verpakken en te lichten. Aldus geschiedde. 3De CT-scan De pot reisde eerst naar het Leids Universitair Medisch Centrum, dat zo was vriendelijk hun geavanceerde CT-scanner voor nader onderzoek beschikbaar te stellen. Het leverde onthutsende beelden op èn een lichte teleurstelling. Je ‘vliegt ’ door de pot, maar meer dan zand en grind zit er niet in. De pot is ooit door de ploeg geraakt en op die manier gevuld. Geen - meetbare - verrassingen dus. Foto’s pot: Restaura 4De ‘opgraving’ binnen Vervolgens is de pot door Restaura laag voor laag uitgelepeld en gerestaureerd: puur vakwerk. De pot is rijk versierd met een zogenoemde Kalenderberg-versiering en wordt vooralsnog gedateerd in de Vroege IJzertijd (800-500 voor Chr.). Een klein vlak leek uitgespaard: hier is een figuratieve voorstelling aangebracht. De maker heeft de Kalenderberg-versiering uitgewist en dit figuur op het laatste moment aangebracht. 5De pentagone structuur De context is zeer bijzonder te noemen. Zo’n urn wordt zelden in een nederzetting aangetroffen, en zeker niet op z’n kop in een kuil. Een verklaring als bouwoffer lijkt te simpel. En om het raadsel nog wat groter te maken: de pot is in een 5-paalsstructuur aangetroffen. Deze pentagone structuur werd pas naderhand herkend; de pot is op het snijpunt van maar liefst drie putten aangetroffen. pot 6De voorstelling En dan de voorstelling op de pot: een paar lijnen, meer is het niet. Een mens, een dier? Een krabbel? De eerste handtekening? Parallellen zijn er niet. In 1962 is in De Lutte (Twente) een kleine urn met daarop vier gestileerde paarden aangetroffen. Het motief op onze pot is veel minder duidelijk, meer gestileerd. 7Het raadsel Wat stelt dat motiefje nu voor? RAAP vroeg het aan bezoekers van de Reuvensdagen (dé ontmoetingsplek voor archeologen) en kreeg vele suggesties, zoals jager met speer, merkteken van de maker en man met grote penis. Opvallend was dat studenten de meest creatieve opmerkingen hadden, amateurs vaak waardevolle en de prominenten allemaal zonder meer ‘hert’ zeiden. Omdat hert ook het meest genoemd werd, houden we het op een hert.
verbeelding van archeologie KORTE BERICHTEN Grote bijlen onthuld in Kleine Beerze In de Kleine Beerze bij het Brabantse Hoogeloon is afgelopen zomer een bijzonder kunstwerk geplaatst, dat herinnert aan een topvondst uit de prehistorie. In oktober 2008 werden tien puntgave bijlen uit de Bronstijd ontdekt bij de aanleg van een ecologische verbindingszone in het dal van de Kleine Beerze. RAAP begeleidde deze graafwerkzaamheden in opdracht van Waterschap De Dommel. De bijlen, die op een vierkante meter bij elkaar lagen, zijn grofweg 3500 jaar oud en komen uit verschillende Europese landen. Waarschijnlijk zijn ze bewust bij elkaar in de bedding van het beekdal achtergelaten en hadden ze een rituele functie. Net als mensen tegenwoordig op sommige plaatsen muntjes in het water gooien om het lot gunstig te beïnvloeden, zo deden mensen dat vroeger ook. De Werkgroep sculptuur Kleine Beerze heeft er hard aan gewerkt om het verhaal van de bijlen zichtbaar en beleefbaar te maken. Het resultaat is een fraai kunstwerk bestaande uit twee grote bijlen van cortenstaal, die in het hart staan van een paddenpoel aan de Kleine Beerze. De plek is bereikbaar via een nieuw wandelpad vanuit de bestaande wandelroute in het beekdal. Het kunstwerk dat de titel ‘de bemiddelaars’ meekreeg, is gemaakt door Huub de Kort uit Bladel. Het kwam tot stand door samenwerking van RAAP en de Werkgroep sculptuur Kleine Beerze, de Stichting ’t Loons Heem, de werkgroep Erfgoed & Landschap Kempen, enkele ondernemers en met provinciale subsidie (Mooi Brabant). Op verzoek van RAAP-projectleider Jan Roymans wierp de kraanmachinist die de bijlen had opgegraven een bijl in de poel als offer aan de goden. Een symbolische daad en queeste naar de subsidiepot: alle ondersteuning vanuit de godenwereld kan namelijk gebruikt worden voor het bijeenbrengen van geld voor de reconstructie van de Kabouterberg in Hoogeloon. Filmbeelden van de onthulling zijn binnenkort te bekijken via de website van RAAP. Met opgestroopte broekspijpen togen RAAP projectleider Jan Roymans (links) en Bart Beex van de Werkgroep sculptuur Kleine Beerze afgelopen zomer het water van de Kleine Beerze in, om het bijlenkunstwerk van zijn verpakking te ontdoen. Column De goddeloze commerciëlen Ah, een geluid uit het hart! Mag ik op deze plaats hartgrondig instemmen met de woorden van Riemer Knoop, die mij in een column in Archeologie Magazine op vaardige wijze het gras voor de voeten wegmaait. Vrij vertaald stelt hij dat de commerciële archeologie in een puberale fase verkeert en daarin vooralsnog zal blijven hangen. Van bittere commercie is, zijn inziens, amper een spoor te ontdekken. De geluiden, de bezwaren, tegen de archeologische markt zijn vooral afkomstig van de universiteiten, of beter gezegd, de publieke sector. Als marktarcheoloog voel je je bijna een beetje smerig bij dergelijke geluiden. Wij commerciëlen die alles voor geld doen! Beschaamd kruip je weer onder je steen; onwillekeurig overvalt die sensatie me af en toe. En welja, ergens spoort het niet: op commerciële wijze bedrijven wat een wetenschap heet te zijn. Maar mag ik dan een pleidooi houden voor de evidente voordelen van het systeem, voor het feit dat ook wij commerciëlen een geweten hebben en zonder veel wroeging ’s avonds op de bank neerploffen? Commercieel archeologisch onderzoek levert altijd, maar dan ook echt altijd, een onderzoeksrapport op, en vaak meer dan dat. En in dat vermeende ‘rapportenkerkhof’ zitten parels. Uiteindelijk zijn het toch dezelfde beroepsgekken die daar aan het werk zijn. ‘Ons soort mensen’ is de conclusie die op universiteiten zomaar mentaal zou kunnen indalen. Goed, ik chargeer en laat ik daarbij duidelijk stellen dat er binnen de archeologische markt, zoals elke markt, wel degelijk misstanden voorkomen en fouten worden gemaakt. En toch, en toch, het zelfreinigend vermogen van de markt is ontegenzeggelijk aanwezig. Misstanden zijn vooralsnog te overzien. Pubers hè? En weet je wat nu echt het grote voordeel is van een archeologische markt? Dat we uit onze ivoren toren zijn afgedaald, dat we in de maatschappij staan, met boeren praten, met gemeentes, met iedereen eigenlijk. Waar anders dan in de markt weet je beter wat er daadwerkelijk speelt en leeft onder mensen, welke belangen tegen elkaar moeten worden afgewogen en wanneer je als archeoloog nou eens niet tot het uiterste moet gaan? Met maar één doel: het bewaren en bewaken van het maatschappelijk draagvlak. Dat we daarin puberaal opereren zie ik eerder als een voordeel. Het is wat, de goddeloze commerciëlen als de hoeders van het draagvlak. Wie had dat gedacht? Ivar Schute Senior projectleider bij RAAP
Page 1 and 2: verbeelding archeologische vondst N
Page 3 and 4: V.l.n.r.: het opmeten van de paalsp
Page 5 and 6: eleid Brummen dankt haar bestaan du
Page 7 and 8: Wat heb je zoal gevonden? Omdat het
Page 9: ook gebieden aanwijzen waar geen ar

N I E U W S B R I E F 2010 - 2 - RAAP Archeologisch Adviesbureau

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?