B-Lijn 19 - Schermvliegen

2. Rollen
2.1 Beschrijving van de figuur rollen
Het scherm rolt om de lengteas, de piloot schommelt
t.o.v. de topas van links naar rechts. Het zijdelings
wegduiken van het scherm geeft ook een beweging
om de langsas en de te vliegen baan lijkt op een
slangbeweging. Het rollen kan door actieve ondersteuning
van de piloot tot een wing-over gebracht
worden, een vliegmanoeuvre waarbij de bovenste
vleugeltip zich vertikaal boven de onderste vleugeltip
bevindt.
2.2 De oorzaak van de vliegfiguur
Verticale windscheringen, die bij elke thermiekkolom
te vinden zijn, kunnen krachten op het scherm uitoefenen
waarbij één vleugelhelft van onderen aangestroomd
wordt en de andere vleugelhelft van boven.
Zonder actief reageren van de piloot duikt het scherm
weg of klapt aan één zijde in. Deze situatie komt vaak
voor bij het zijdelings in vliegen van een thermiekkolom.
2.3 Het zelf veroorzaken van het vliegfiguur
(actief in- en uitleiden)
In volle vaart wordt één rem matig snel aangetrokken
en het pilotengewicht wordt naar de aangeremde
zijde gebracht. Opgepast; niet te snel aanremmen, dit
kan namelijk negatief draaien tot gevolg hebben. Door
deze beweging zal het scherm snel wegdraaien naar
de aangeremde zijde. De piloot zal door de centrifugaalkracht
naar buiten geschommeld worden. Hierna
wordt de rem regelmatig volledig omhoog gelaten. Als
de rem omhoog is wordt de andere zijde op dezelfde
manier aangeremd. Door het regelmatig wisselend
aanremmen wordt het scherm opgeschommeld. De
kunst is om deze figuur vloeiend en ritmisch te laten
verlopen. De hoek die het scherm maakt met zijn horizontale
is sterk afhankelijk van de dynamiek van het
betreffende scherm. Daarom helpt deze figuur, net als
het knikken, het gevoel te krijgen hoe het scherm zich
gedraagt. De figuur rollen wordt begrensd door het zijdelings
inrollen van een vleugeleinde (eventueel grotere
inklappers), zeker als de centrifugaalkrachten van
de piloot niet goed worden benut en er te vroeg wordt
teruggestuurd. De figuur uitleiden doe je door met
beleid tegen te sturen. Op het moment dat je scherm
weer naar een kant wil gaan, rem je dit licht tegen.
2.4 Gevaren bij een extreme vliegtoestand
rollen
Bij het inklappen van de bovenste vleugelbuitenzijde
(de niet aangeremde zijde) komt het in de regel niet
tot heftige reacties. De naar beneden bewegende
piloot ontwikkelt een sterke aanstroming aan de ingeklapte
zijde, die zich geheel of gedeeltelijk weer zelfstandig
opent. Grote problemen kunnen ontstaan
wanneer de onderzijde inklapt doordat er te vroeg en
te wild wordt teruggestuurd, terwijl de massa van de
piloot nog in beweging is en de aangeremde zijde te
abrupt wordt vrijgegeven. De draaibeweging kan door
het inklappen versterkt worden, waarbij het scherm in
een ongecontroleerde steilspiraal komt. Deze dient
dan direct hersteld te worden. Sommige schermen zijn
daarom ook moeilijk te controleren. Een ander gevaar
is dat het scherm negatief kan gaan draaien. Dit kan
door een te sterke, te snelle of een te lang vastgehouden
stuurbeweging veroorzaakt worden.
3. Eenzijdige inklappers
3.1 Beschrijving van de verschillende vormen
van eenzijdige inklappers
Een eenzijdige inklapper is een deformatie van een
schermuiteinde of meer. De cellen zijn niet meer
gevuld met lucht, het doek hangt naar beneden en
wordt naar achteren gedrukt door de vliegsnelheid.
Klapt meer dan 50% van het scherm weg dan spreken
we van een grote inklapper. Bij de meest voorkomende
zijdelingse inklapper klapt het niet met druk gevulde
deel van het scherm in. Door de vliegsnelheid wordt
dit deel van het scherm direct naar achteren weggedrukt.
Er ontstaat een kenmerkende diagonale knik
over de breedte van het scherm. Een andere, welke
niet veel voorkomt, is de inroller. Hierbij rolt het
scherm aan één zijde zijdelings in, van buiten naar
binnen. Kenmerkend is hierbij dat de kniklijn parallel
aan een celtussenwand loopt.
3.2 De oorzaak van de vliegfiguur
Zijdelingse inklappers is het meest voorkomende probleem
bij schermvliegen. In thermisch actieve lucht
moet men rekening houden met inklappers. Ook andere
luchtverstoringen zoals andere piloten, rotors en
verticale windscheringen kunnen inklappers veroorzaken.
Afhankelijk van de klassenindeling draait het
scherm bij een passieve pilotenhouding langzaam of
sneller naar de ingeklapte zijde weg. In extreme
gevallen gaat het scherm in een steilspiraal. Een actief
sturende piloot kan in de meeste gevallen een inklapper
voorkomen.
3.3. Het zelf veroorzaken van de vliegfiguur
(actief in- en uitleiden)
Ingerolde inklappers worden door sterk rollen veroorzaakt
(zie ook 2.1. en 2.3.). De eenvoudigste manier
om een scherm tot inklappen te brengen, is om impulsief
aan de A-lijnen of aan de A-riser te trekken. Hoe
meer lijnen, hoe groter de inklapper. Het onbelaste
gedeelte van het scherm is aan het harnas duidelijk te
voelen (de lijnen hangen slap). Met een controleblik is
de grootte van de inklapper te herkennen. Er moet
vanzelfsprekend aan de intacte kant van het scherm
gedoceerd geremd worden om het wegdraaien van
het scherm te stoppen. Gedurende de zekerheidstraining
kan de riser naar beneden worden gehouden,
met gedoceerde rembewegingen tegensturen en het
gewicht naar de niet ingeklapte zijde verplaatst worden.
Het uitleiden gebeurt nadat het scherm eerst op
de juiste koers is gebracht. Hierna kan het scherm
weer geopend worden door de rem aan de ingeklapte
zijde krachtig naar beneden te trekken. Kleine pompbewegingen
hebben meestal weinig effect, omdat alle
lijnen slap hangen. In de meeste gevallen opent het
scherm zich weer van binnen naar buiten. Een andere
manier die we oefenen, is door na de inklapper het
scherm gelijktijdig aan twee zijden voor 50% kort aan
te remmen. Het grote voordeel van deze manier is dat
je de draaiing stopt terwijl je een drukverhoging geeft.
De drukverhoging samen met de rembeweging aan de
ingeklapte zijde zorgen ervoor dat veel lucht naar deze
ingeklapte zijde wordt gestuwd en het scherm erg snel
kan herstellen. Het regelmatig trainen van eenzijdige
inklappers geeft je vertrouwen in jezelf en je scherm.
Het oefenen van inklappers met een ingetrapt speedsysteem
kan, afhankelijk van het type en de klassenindeling
van het scherm, behoorlijk heftig zijn.
3.4 Gevaren bij een extreme vliegtoestand
inklappen
Wordt bij het wegdraaien van het scherm te sterk
tegen geremd, dan bestaat de mogelijkheid tot negatief
draaien. Wordt het scherm niet gestabiliseerd, dan
draait het naar de ingeklapte zijde weg en kan het in
een steilspiraal raken. Dit zal zeker gebeuren als het
scherm door de lijnen is geslagen. Het scherm veroorzaakt
zo veel meer weerstand en daardoor een groter
draaimoment.