herfst 2012 - Ivn

IVN Rijk van Nijmegen
Bladsmoes
herfst 2012

Colofon
Lidmaatschap.
Het lidmaatschap loopt van 1 januari t/
m 31 december en wordt
telkens stilzwijgend met één jaar verlengd.
Opzeggen dient voor 1 november te
gebeuren bij het secretariaat.
Leden van IVN Rijk van Nijmegen betalen
in 2014 € 17,50 per jaar.
Donateurs dragen in 2014 minimaal
€ 15,00 per jaar bij.
Bladsmoes is het ledenblad van IVN
Rijk van Nijmegen en wordt verzorgd
door de werkgroep Communicatie.
Het verschijnt vier maal per jaar, bij het
wisselen van de seizoenen
Aan dit herfstnummer 2012 ( nummer
160 ) werkten mee:
Anne Baard, Doornroosje, Hans Tierates,
Joop Speekenbrink ( ook foto's ) ,
Toine Heijmans, Peter Engelhard, Alie
Verbaas, Len Matser
Onderzoek: Loes de Valk
Vormgeving: Jan Cornelissen
Redactieadres:
ivnredactie@gmail.com
per post: Weezenhof 5220
6536 DZ Nijmegen
Kopijsluiting:
15 februari - 15 mei – 15 augustus –
15 november
IVN Rijk van Nijmegen
IVN Centrum Karwij
Couwenbergstraat 22
6535 RZ Nijmegen
tel 024 354 23 26
e: ivn.rijkvannijmegen@planet.nl
w: www.ivn.nl/rijkvannijmegen
Bank: ING 3007527
t.n.v. penningmeester IVN Rijk van
Nijmegen
Bestuur (p/a Karwij)
Anne Baard, voorzitter
Lies Brinkmann, secretaris
Aldo van Broekhoven
Nico van der Poel
Jana van Voorden
Werkgroepen en coördinatoren
Communicatie
Hans Tierates
(024) 344 27 64
hans@tierates.nl
Jeugdeducatie
Elise Raspe
(024) 344 59 72
eliseraspe@hotmail.com
2
Groen en ruimte
Bea Peeters
(024) 344 40 35
beapeeters@online.nl
Praktisch Natuurbeheer
Koby van der Knaap
(024) 324 05 82
kobyvanderknaap@chello.nl
Excursies
Henk Voskuilen
024 378 16 72
h.voskuilen2@chello.nl
Natuurpaden
Pieter Willemsen
(06) 51815953/(024) 323 03 09
pieterwillemsen@yahoo.com
Publiekscursussen
Han Oomen
(024) 350 38 83
han.oomen@planet.nl

Redactioneel
Hoe beleef JIJ de natuur?
IVN vraagt bezoekers van de Floriade
(en anderen) om hun natuurherinnering
achter te laten op de IVN-website.
Vertel daar je mooiste, gekste of
meest emotionele natuurherinnering.
Maar wat betekent zo’n herinnering?
En wil je die delen?
Meestal zal het een bijzonder voorval
of een onverwacht gebeuren zijn, ergens
buiten.
Recent of verder in het verleden.
Iets wat indruk heeft gemaakt op degene
die het beleefde.
Als zesjarige wandelend op een wat
afgelegen pad aan de rand van het
Haagse Zuiderpark, uitkijkend over de
weilanden die er toen nog waren, stond
ik plotseling oog in oog met een levensgrote
reiger. Die ervaring ben ik nog
steeds niet vergeten, al kruisten sindsdien
tientallen van deze vogels mijn
pad. Maar wat was er zo bijzonder aan
die ene reiger?
Een andere ervaring valt meer in de
categorie van de gekke herinneringen.
Wandelend in de Belgische Ardennen
kwamen we op een naar later bleek
verboden terrein.
Een heel mooi heuvelachtig bosgebied
bij een beek, slanke dennen, tamelijk
dicht op elkaar. En tegelijk zeiden mijn
wandelmaatje en ik tegen elkaar: “hé,
een kasteeltje”. Mooi niet, alleen maar
de bij elkaar staande dennen tegen
een helling. “Natuurlijk” gezichtsbedrog.
De sterkste beleving omdat je zo iets
niet verwacht?
Zomaar ’s avonds tijdens een vakantie
vanaf je tent wat lopen en terechtkomen
op een holle weg, een zandpad
door een bosje en dan sta je ineens
tussen vele honderden vuurvliegjes.
Onvoorstelbaar. Maar het gebeurt
wel.
De mooiste natuurherinnering?
Bij een rouwproces vinden mensen
Groen leven - zo doe je dat-
Dit nieuwe boek wil een praktische gids
zijn voor ieder die kiest voor een duurzame
leefstijl.
Dus met oog voor mens, milieu en
economie.
Hoe kun je tamelijk eenvoudig toch
behoorlijk groen en duurzaam leven?
In deze gids wordt allereerst aandacht
besteed aan het hoe en waarom van
een groene en duurzame leefstijl.
Besproken worden onderwerpen als:
kiezen voor producten met een keurmerk,
afval-scheiding, energiebesparing,
gebruik van groene energie, milieubewust
en zuiniger reizen, duurzaam
sparen en beleggen.
Wat doe je met de verwarming van je
huis en welke verlichtingsbronnen zijn
waar aan te raden? Zonnecellen of een
windmolen, of toch maar niet?
Bij al deze hoofdstukjes steeds tips hoe
je door eenvoudig handelen en goed
nadenken duurzaam kunt consumeren
( en soms “consuminderen”).
Alle artikelen zijn voorzien van heldere
tekeningen, tabellen of foto’s die de
teksten verlevendigen en verduidelijken.
Het boek is in een vlotte en begrijpelijke
stijl geschreven.
Kortom, 132 pagina’s waar je wat aan
hebt, zowel voor jezelf als bij het geven
van een excursie of in een gesprekje
over duurzaamheid.
Groen leven is een uitgave van de
Consumentenbond in samenwerking
met Milieu Centraal.
Voor de prijs van € 22,50 te bestellen
via www.consumentenbond.nl/groenleven
.
3
nogal eens rust in de natuur. Soms bij
een bepaalde boom, anderen gewoon
ergens op de hei of aan een beek of
rivier.
Voor hen misschien wel de meest
emotionele natuurbeleving in een tijd
van verdriet.
Velen onder ons zullen wel iets in dit
beleven herkennen.
Als IVN willen we jong en oud de natuur
laten zien en mensen zo bewust
maken van de waarde ervan.
Als het ons lukt om tijdens excursies
en bij andere activiteiten de deelnemers
zo de natuur te laten beleven dat
ze zich dat nog lang herinneren, zijn
we zeker op de goede weg.
In deze Bladsmoes vindt u weer de
vaste rubrieken en nieuws uit onze
afdeling Rijk van Nijmegen.
De redactie wenst u ook ditmaal veel
leesplezier .

Bestuursmededelingen
Afscheid
Frank ten Doesschate heeft laten
weten dat hij door niet voorziene
persoonlijke omstandigheden heeft
besloten het bestuurslidmaatschap
met onmiddellijke ingang te beëindigen.
Het bestuur respecteert de beslissing
van Frank.
Lidmaatschap
Het verenigingsjaar loopt van 1 januari
t/m 31 december.
Het lidmaatschap wordt telkens
stilzwijgend met een jaar verlengd.
Opzegging dient voor 1 november
schriftelijk te geschieden bij het
secretariaat per post of e-mail.
Het bedrag van het lidmaatschap
2013 is door de ALV bepaald op
€ 17,50
De minimum donatie is door het
bestuur gesteld op € 15,00 -
-
Verhuizing Karwij
Karwij is in het wijkcentrum Hatert
intern verhuisd.
De nieuwe plek is lokaal B2. Op de
begane grond, tegenover de ingang
van
de grote zaal.
Telefoon en adressering zijn ongewijzigd.
Het antwoordapparaat wordt regelmatig
afgeluisterd op ingesproken
berichten.
Voor reservering van Karwij contact
opnemen met de secretaris, Lies
Brinkmann.
Spoorzoekers???
Tijdens excursies is zoeken naar
sporen in de natuur een geliefde
bezigheid van IVN-ers.
Uitzoeken waar een lid gebleven is
wordt door het secretariaat / de ledenadministratie
echter
niet zo op prijs gesteld.
Meld ons daarom een nieuw adres,
een verandering van telefoonnummer
of van uw e-mailadres. Sturen
naar het adres van Karwij volstaat.
Bedankt voor de te nemen moeite.
-
Natuurgidsencursus
Begin januari 2013 begint een nieuwe
natuurgidsencursus.
In de vorige Bladsmoes stond al een
verhaal over de eerste voorbereidin-
‘Tekenen natuurlijk!’ door Joop Speekenbrink
Onder deze titel wil ik met natuurliefhebbers
aan de slag om zich te scholen
in illustratief en creatief tekenen. Omgaan
met waarnemen en registreren in
tekeningen, ook schilderen en eenvoudige
druktechnieken. Als je tekent, kijk
je anders dan wanneer je fotografeert.
Basisprincipes tekenen zijn gewoon te
leren. Als je kunt kijken, kun je al bijna
tekenen. In de prachtige ruimte bij de
Natuurtuin denk ik met een 6 tot 12
belangstellenden te kunnen werken. In
beperkte mate is er tekenmateriaal en
koffie/thee tegen kostprijs te gebruiken.
Onderwerpen komen uit door
cursisten verzameld materiaal, van
kalebassen tot gevederde verkeersslachtoffers.
Zelf aanschaffen: Potlood HB en 4B,
zwarte fineliner of pen en Oost-Indische
inkt. Eventueel een aquareldoosje,
kleurpotlood, schetsboekje met
tenminste 120 gramspapier.
Data: 8 donderdagochtenden vanaf
18 oktober tot 20 december. Bij voldoende
belangstelling volgt in het
nieuwe jaar een tweede serie.
Kosten: € 7.50 per ochtend van 9.30
uur tot 12.00 uur.
Aanmelden: Joop.speekenbrink@gmail.com
Tel: 0628880956 / 024-3220188
4
gen.
Sindsdien is er hard doorgewerkt
aan de verdere invulling en veel ligt
nu vast.
De cursus omvat ongeveer 40 bijeenkomsten,
verdeeld over de periode
januari 2013 - juni 2014.
De ca. 22 lesavonden zijn op donderdag,
gemiddeld één keer per 3
weken. Daartussen zijn er buitenexcursies
op de zaterdag. Ook zijn er
werkweekends gepland.
Wij vragen de cursisten lid te worden
van IVN, voldoende tijd beschikbaar
te hebben voor de cursus en de
daaruit voortkomende activiteiten
en bereid te zijn na de cursus als
natuurgids voor IVN afdeling Rijk
van Nijmegen regelmatig excursies
te begeleiden.
Het maximum aantal deelnemers is
50. Er wordt een zekere selectie
toegepast op basis van onze vraag
en uw aanbod. De minimumleeftijd
bij aanvang van de cursus is 17 jaar.
De inschrijving is inmiddels geopend
en sluit op 15 oktober 2012.
Voor meer informatie en inschrijving
kunt u terecht bij Peter Engelhard,
Zijn e-mailadres is pam.engelhard@chello.nl

Operatie Gidsencursus, gezien vanuit een
coördinatiepost
Nog een paar maanden en het circus
van de nieuwe Gidsencursus begint
echt. De dompteurs staan al klaar (“soms
een beetje de zweep er over”),
helpers in soorten en maten popelen
om in actie te komen (“zaagsel en
spinraggen weg, de marsmuziek op de
lessenaar; hier en daar een clown tot
de orde geroepen”).
En waar doen we dat allemaal voor? -
Juist, voor onze nieuwe gidsen! Ze
komen al aangestormd. Er waren er
die zich al vier keer of zelfs vier jaar
geleden bij de kassa hebben gemeld.
De Nieuwsbrief van IVN Rijk van Nijmegen
meldde: “de inschrijving is geopend”
en de mails met aanmeldingen
stroomden toe. En dat terwijl de aanplakbiljetten
nog moeten worden opgehangen
en de tent nog niet staat.
Er waren er bij die de muziek al dachten
te horen maar dat is meer een soort
fata morgana. Want de inschrijving
sluit pas op 15 oktober en daarna volgt
nadere informatie en een inschrijfformulier.
Kleine beestjes
Een herfstachtige regendag in de
zomer.
‘Kleine beestjes’, is het excursiemenu
voor vandaag.
Afbellen? Doen we nooit! De reis van
huis naar de school start trouwens al
ver voor schooltijd. En hoe bereik je zo
vroeg de twee knapen die meedoen
vandaag in het kader
van hun maatschappelijke stage. We
zien wel.
Op de wandeling van de bushalte naar
de school blijken dikke naaktslakken
eveneens op weg.
Stevig vermomd in regenkleding wacht
daar Eleonore al. Zij springt bij nu het
team jeugdeducatie wat aan het inkrimpen
is. De twee stagiaires zijn ook
al gearriveerd.
Wij gaan maar eens overleggen in de
klas. Iedereen is het over eens: naar
buiten gaan met de kinderen staat
Intussen hebben we even tijd om terug
te kijken naar eerdere gidsencursussen.
Er zijn zeker mensen die nog weet
hebben van jaren her, maar de coördinatiepost
heeft alleen de gegevens
van de cursus van 2001 en van 2007
geraadpleegd.
We waren benieuwd hoeveel gediplomeerde
gidsen nog actief zijn bij onze
IVN afdeling. Met andere woorden:
“waar doen we het allemaal voor?”
De lichting 2001 heeft 32 afgestudeerde
gidsen opgeleverd. Volgens de
gegevens van de werkgroepen in het
laatste jaarverslag zijn hiervan nog 13
actief. Van hen heeft één het gebracht
tot bestuurslid en twee tot coördinator
van een werkgroep.
De lichting 2007 bestond uit 30 gidsen
met diploma. 21 zijn nog actief in Rijk
van Nijmegen en een viertal in Rijn-
Waal. Deze lichting leverde 2 bestuursleden
waarvan een voorzitter en
5 werkgroepcoördinatoren.
vandaag buiten kijf.
Met de leskist en het dossier ‘Kleine
Beestjes’ trekken we ons terug voor
een korte
beraadslaging en een taakverdeling.
De twee stagiaires gaan met een
loeppotje gewapend even naar buiten,
op jacht naar kleine beestjes.
In de klas worden we verwachtingsvol
ontvangen en we leggen ons programma
voor.
Om de beurt nemen we als waarnemende
docenten dan plaats in de
‘praatstoel’ voor de klas.
Het geheim van de ‘kleine beestjes -
VVV’ wordt doorgenomen: hun functie
als Voedselvoorziening, als Vuilnisman
en bij de Voortplanting. .
Beurtelings lezen de stagiaires het
verhaal van ‘Dikkie de pissebed’ -
voor. Er wordt goed geluisterd, want
5
Samengevat, na 10 jaar is 41 % nog
actief en na 5 jaar nog 70 %. Voorwaar,
geen slechte score! Voeg daar bij: 3
bestuursleden en 7 coördinatoren over
de afgelopen 10 jaar en een rooskleurig
beeld doemt op. En dan hebben we
het nog niet over de gidsen die hun
emplooi bij andere natuurorganisaties
hebben gevonden.
Gewapend met deze kennis en voortbouwend
aan de piramide van de vele
gidsencursussen in de 40 jaren van
onze afdeling, wagen we opnieuw de
sprong vanaf de trapeze in de wetenschap
dat we een stevig vangnet hebben
in onze actieve leden.
Peter Engelhard
na afloop weten de kinderen veel bijzonderheden
van het leven van de
pissebed na te vertellen.
Eleonore heeft het lieveheersbeestje
als onderwerp gekozen, aller lievelingsbeestje
dat toch niet zo heel lief
is. De stagiaires tekenen een tor op het
bord.
Buiten in de regen hebben de kleine
beestjes zich goed verstopt. In huis kun
je vaak ook in de winter wel beestjes
vinden. Mag de spin wel in de badkamer
blijven wonen?
Uit de leskist worden de zoekkaarten
en de loepjes uitgedeeld en is het tijd
de gevangen
insecten nader te bekijken. Ja, insecten
zijn kleine beestjes, maar niet alle
kleine beestjes zijn insecten.
Alie Verbaas
Juni 2012

Werkgroep groen en ruimte
“Dat lijkt me nou de meest abstracte
groep van het IVN. Geen bomen kappen,
heggenvlechten, plantjes en insecten
determineren, geen vogels
spotten … maar wat dan wel? Participeren
in relevante overlegplatforms en
ad hoc commissies, gevraagd en ongevraagd
advies geven? Spannend
hoor!”
“We zijn helemaal niet abstract, we
hebben de meeste contacten buiten
het IVN, we werken met mensen”. Aan
het woord is Bea Peeters. Net terug
van een vakantie in Canada waar ze
zich verwonderd heeft over natuur in
de meest uiteenlopende milieus. Gedreven
en kundig heeft ze haar 400
achterstallige mailtjes al verwerkt. Ze
is ook bijgelezen over actuele natuurgebeurtenissen
en heeft de perikelen
rond de bomenvernielende Winterswijkse
Aziatische Boktor tot zich genomen.
“Ja, we moeten hele pakken
lezen om beslagen ten ijs te komen.
Binnen de werkgroep heeft ieder twee
taakvelden om up to date te blijven.
Regelmatig is er overleg bij iemand
thuis en dan ligt de tafel echt vol met
stukken, kaarten en studiemateriaal.
Ons belangrijkste doel is te zorgen/te
proberen dat er natuur ontstaat of over
blijft waar anderen natuurbeleving uit
putten. Beleef de natuur. Gesprekken
en milieueducatie met bestuurders is
daarbij middel. Je moet contacten
leggen en je moet netwerken. In onze
club zit een heleboel knowhow. Biologen,
een landschapsarchitect, een
kunstenaar, gidsen, een onderwijskundige,
een psycholoog, bestuurders,
en iemand met uitgebreide kennis
van de Flora- en Faunawet; samen
proberen we beleid voor te bereiden.
We zijn een denktank, we hebben ervaring,
voeren gesprekken, geven en
volgen cursussen. We werken met
mensen en we proberen het IVN-idee
over te brengen”.
Enthousiast vertelt ze verder over de
kleine successen. Dicht betrokken bij
onder andere Klankbordgroep Overasseltse
en Hatertse Vennen maar ook
bij de bomeninventarisatie in de gemeente
Nijmegen. Het gaat ook vaak
over ‘kleine’ dingen. Een boom die in
de weg staat, maar waar samen met
de projectontwikkelaar naar een oplossing
gezocht wordt. De platanen op het
te verbouwen Plein 1944, werden zelfs
in hun geheel richting Waalkade verplaatst.
Het moet niet zo zijn dat een
boom sneuvelt omdat er dan op een
parkeerterrein een auto meer kan
staan. We proberen beleid te beïnvloe-
6
den. Het beleid wordt in Amsterdam
middels de statuten –‘onze catechismus’-vastgelegd,
maar wordt voor ons
gebied met veel overleg uitgevoerd.
Wij komen nooit op voor eigenbelang
of het belang van een individuele burger,
wel voor natuurwaarden. We zijn
ontstaan vanuit een natuurbeschermingsorganisatie.
Educatie, ook van
beleidsvoerders, is daarbij van belang.
Soms duren dingen wel eens lang.
Onze besluiten moeten gefiatteerd
worden door ons IVN-bestuur en in de
gemeente beslist de gemeenteraad.
Daardoor wordt alles soms stroperig
traag maar zo zit democratie in elkaar.
Op mijn vraag of ze dan toch een klein
baasje is dat met haar vingers overal
een beetje in zit, reageert ze zoals je
van een roodharige kunt verwachten.
Fel, energiek, gedreven, intens en
eerlijk maar nooit handelend uit eigenbelang,
ontkracht ze mijn provocatie.
Bea, succes met je intense werkgroep.
Tot ziens in ieder geval op de gidsencursus
enne … dan heel graag heel
veel over plantjes enzovoort.
JS

Groen goud
Er pronkt een koningin
in mijn tuin
en staat er pront te stralen –
zij heeft haar goeie goed
aangedaan
en alle juwelen waarmee
ze kan pralen:
exact zevenenzestig
amethisten drinkbekertjes
waaruit de wespen
hun zoete natje komen halen.
Queen Wespenorchis is haar naam
en haar statige schoonheid
is moeilijk in mensenwoorden
te vertalen.
Toine Heijmans
07.20112
7

Meneer maatpak graait in vuilniszak
Laatst kreeg ik een flashback naar vijf
jaar geleden. We waren destijds ook
net verhuisd en hadden onze vuilniszakken
netjes in een hoekje van de
tuin gedeponeerd. Al snel merkte ik, tot
grote frustratie, dat de berg met groene
DAR-afvalzakken slachtoffer was geworden
van beesten die zichzelf hadden
getrakteerd op een smakelijk
hapje voedingsresten. Het eerste wat
ik riep: “Stelletje rotkatten!!!” Iedere
katachtige die ik in de buurt trof, werd
door mij gezien als eventuele aanstichter
van onze - inmiddels - vuilnisbelt.
Tot die ene dag.
“Kijk schat, wat een prachtige vogels
zijn het toch!” Het zwart-witte verenkleed
van de ekster blonk als een Armani-maatpak
in het lentezonnetje.
Prachtig, die blauwe glans op de veren.
Heerlijk, die eigenwijze en nieuwsgierige
ogen. De vogel streek neer, hipte
rustig door de tuin. Wat een gezellig en
prachtig dier. Op dat moment mocht
heel de eksterpopulatie van Nederland
wel door ons tuintje springen.
Even later zetten we de vuilniszakken
aan de weg. Sommige ‘aangevallen’
zakken plakten we even netjes dicht.
“Nu maar hopen dat die ‘rotkatten’ zich
niet weer gaan uitleven op die zakken,
kan ik dadelijk allemaal rommel uit de
voortuin en van de straat gaan vissen”,
snauwde ik verbolgen. En ja hoor,
raak! Toen ik even later over straat liep
en zag dat ook de buren inmiddels hun
afvalzakken bij het verzamelpunt - de
rode brandkraan voor ons huis – hadden
gezet, zag ik grote stukken afval
uit de zakken hangen. Wild opengereten.
Gelukkig dat ik op dat moment
geen kat door de straat zag struinen!
Heterdaad
Een poosje later kwam ik terug. Ik
betrapte de dader op heterdaad! Een
grote, prachtige ekster was als een
bezetene de berg met vuilniszakken
aan het terroriseren! Het beest keek
me nonchalant aan en ging gretig verder
met zijn viergangenmaaltijd. Met
een stukje afgekloven kippenpoot
vloog de vogel uiteindelijk weg.
Mooie vogels, sterker nog: prachtige
vogels. Dat voorop gesteld. Maar ze
waren geen vriendjes meer van me.
Gelukkig belandde onze voorraad
vuilniszakken direct na het ‘afvalincident’
in ons schuurtje. Scheelde een
hoop frustratie. Enkel proefde ik een
bittere nasmaak wanneer de zakken
aan de straat stonden en de zwart ‘gevleugelde
vrienden’ weer smakelijk
hun buikjes vulden. Eigenlijk wel een
lachwekkend gezicht. Het leken wel
mannen in veel te dure maatpakken
die als zwervers in vuilnisbakken wan-
8
hopig op zoek waren naar voedsel. Er
kon zelfs een glimlachje bij me vanaf.
De vuilniszakken zetten we voortaan
in ons schuurtje en aangezien daar
binnen no time een muizenfamilie haar
habitat had gevonden, bemoeide ik me
in ons huishouden niet meer met de
taak ‘afval’.
Terug naar dit moment. Onlangs verhuisd.
Vuilniszakken in de tuin, netjes
in een hoekje naast het schuurtje. “Kijk
schat, wat mooi.” Een ekster met in
haar kielzog een kleiner exemplaar
(waarschijnlijk haar jong) strijkt neer in
onze tuin. Onze dochter rent vrolijk
achter de ‘ooogels’ aan. Zoonlief vindt
het allemaal erg interessant. Ik geniet…Ineens
de flashback! Net iets te
laat…Ik hoor gerommel bij de vuilnisberg.
Moeder en kindje kijken ons eigenwijs
aan. Hun opbrengst: een stuk
hamburger, hompje stokbrood en een
botje sparerib - we hebben met dit
mooie weer regelmatig de barbecue
aangezwengeld-.
Mijn opbrengst - enkele dagen later- :
een mooie, houten bak waar de vuilniszakken
veilig in kunnen worden
opgeborgen. Geen muizen meer in de
schuur en geen opengereten vuilnisparadijs
meer in de tuin.
Eksters, vrienden: ik dank jullie!
Doornroosje

Niet zomaar een lid...
Alie Verbaas
Aan alle kanten is ze me aangeprezen.
“Onvermoeibaar, betrouwbaar, feeling
met jeugd, sjouwt met kisten, bergwandelingen”.
Die moet ik zien, die moet
een verhaal hebben: Alie Verbaas –
druk met jeugdeducatie maar bovendien
een no-nonsense-dame waar de
energie vanaf spat..
Na een telefonische afspraak- ergens
in België is ze bezig als ‘Patron’ van de
Nederlandse Bergsportvereniging- ontmoet
ik haar in Bemmel. In haar tuin
die haar devies ademt: ‘Natuur moet je
een beetje helpen’, zie ik een prachtig
bloeiende slingerplant. “Wat is dat eigenlijk?”
“Een bosrank. Ik heb hem al
jaren in mijn tuin maar hij vertikte het.
Dit jaar was zijn laatste kans. Ik heb
hem drastisch teruggesnoeid en …
moet je nu eens kijken. Vol bloem!” Van
kinds af aan interesse in natuur maar
na haar loopbaan als wijkverpleegkundige
– dat was vroeger nog een allround
vak – heeft ze zich vanaf 1991
onder andere als schoolgids ingezet
en is meegegaan als begeleidster bij
de Zonnebloem. In die tijd volgde ze
ook een gidsencursus maar kwam er
achter dat al die namen leren van
plantjes en beestjes niets voor haar
was. Praktijk, met kinderen, in de
werkgroep jeugdeducatie, in het ziekenhuis
in samenwerking met het dierenlab
past haar beter. Onlangs moest
ze met dat laatste trouwens stoppen.
80 Jaar vinden ze daar de limit en daar
is ze het zichtbaar niet mee eens.
Tijdens ons gesprek gaan we even
naar de overkant waar de vroegere
zwemplas veranderd is in een natuurgebied
met loopbrug over het water.
Daarachter onder andere een veldschuur,
schooltuinen en een dijkmagazijn.
Volgens mij zit ze wel een beetje
in iedere organisatie. Niet als bestuurder,
daar moet ze niet veel van hebben,
maar als werker of begeleider. We
ontmoeten vier vergaderaars en een
buitenschoolse opvanger die allemaal
een woordje voor haar hebben. In de
tuintjes van 4 x 1.20m, zie je meer en
minder leerling-aandacht. “Ik ben best
streng hoor, als het onkruid niet weg
is, krijg je geen plantjes”.
Terug naar jeugdeducatie. Eigenlijk
schrik ik ervan. Wat een omvang, wat
een werk! Chronisch onderbezet. Ik tel
op een lange lijst 50 deelnemende
scholen. Het hele jaar door dagelijkse
natuurexcursies, soms per school drie
op één dag: Amfibieën, vogelexcursies,
de boswachter helpen, heggen
knippen, stuwwallen, afdalen naar de
beek en water proeven, flora en fauna
etc.. De kinderen komen liefst op de
fiets of voor de kleintjes op een locatie
dicht bij school, als het niet anders kan
rijden ouders met volle auto’s. Twee
tot drie vrijwilligers zijn er altijd wel
nodig en dan de uitgebreide administratie
en planning nog. Ook zijn er nog
veldkisten met schepnetjes, zeefjes
etc., waarmee niet alleen gesjouwd
moet worden maar die ook in orde
moeten blijven. Door wie? Alie?, ook
dat nog? Dit is volgens mij gewoon
werk. “Waar haal je de aanvulling van
vrijwilligers vandaan? Pabo’s, onderwijzers,
studenten?” “Overdag hebben
die het te druk, dus het moet toch vaak
van ouderen komen. Vervelend is dat
scholen soms zomaar de afspraken
proberen te veranderen. Dat gaat gewoon
niet”.
9
Ondertussen is de werkgroep jeugdeducatie
ondanks de schamele bijdrage
van scholen van € 25,- per les,
de grootste sponsor van IVN Rijk van
Nijmegen. Omdat ze alles low budget
en samenwerkend probeert te regelen,
zijn de onkosten laag. Ik ben bang dat
ik nieuwe medewerkers een beetje
afschrik maar er is wel dringend behoefte
aan. Mensen als Alie kom je niet
zo vaak tegen maar het is natuurlijk wel
heel leuk werk met kinderen op scholen
en in de natuur. Wie zich door dit
energiekanon geïnspireerd voelt,
melde zich vooral. De scholen zijn
weer begonnen. Bel of mail Ans
Schriever!! (Zie colofon).
Alie bedankt voor dit gesprek. Ik wens
je nog heel veel plezier met de geweldige
bergen die je nog steeds verzet!
JS

De Floriade - indrukken van zo maar een bezoeker-
Een pretpark als de Efteling, een grote
tuinderij of iets met groen en natuur?
De Floriade heeft van alles wel wat. Of
misschien wel heel veel. Want ze is
groot en groots. Deze tienjaarlijkse
Wereld Tuinbouw Expo beslaat ditmaal
maar liefst 66 ha.
Ingepast in bestaand bos, zoveel mogelijk
duurzaam gebouwd. Deels bedoeld
om na afloop gebruikt te worden
als onderdeel van een nieuw ontwikkeld
handelsconcept voor de tuinbouw
rond Venlo.
De beeldbepalende bouwwerken zie je
al van verre. Eenmaal op het Floriadeterrein
valt je de strakke naar toch
vriendelijk ogende organisatie op..
In vijf werelden (hoofdthema’s), onderling
gescheiden door bos, met elk een
eigen decor en activiteiten zie en beleef
je natuur, cultuur, techniek en flora
steeds weer op een andere manier.
Spectaculaire tuinaanleg concurreert
met bloemrijke bermen en een tuinbouwgedeelte
met moderne kassen,
en weer wat verderop een Ying Yangtuin.
Maar je vindt er ook een kwekerij
van oude groentes en fruit.
Kunst in een groot glazen gebouw, die
door bloembinders en kwekers vorm is
gegeven. Soms exotisch, maar ook
met gewone bloemen.
Veel aandacht is er voor duurzaamheid,
een thema dat je door de hele
expo steeds weer tegenkomt. En innovatie
en educatie, op allerlei terreinen.
En verder vermaak, hier dus entertainment
genoemd. Van een strand tot een
bamboebos, met film en presentaties.
Muziek naast waterwerken, de grotten
van Han nabij Indonesische gebouwtjes.
Je kunt dit alles bekijken als wandelaar,
vanuit een treintje of van bovenaf
zittend in een gondel van de kabelbaan
die hoog boven de Floriade zweeft.
Opvallend bij zo’n zweeftocht is het
vogelnest beneden je. “Through animal
eyes “ is het motto. Passend bij
educatie is zeker deze stand die IVN
samen met enkele andere organisaties
heeft opgebouwd..
Voor jongeren is er een nat stukje
verborgen natuur gemaakt, voor o.a.
het ontdekken van waterbeestjes en
het bekijken van vogels en andere
passanten. In het paviljoen een folderstand
en de gehele dag door IVN-ers
van afdelingen uit het gehele land, die
de bezoekers over de natuur vertellen
en laten zien wat IVN in de praktijk
betekent.
10
Natuurlijk kun je je afvragen wat zo’n
expo voor natuur en milieu betekent.
Worden die honderdduizenden bezoekers
allemaal natuur- of milieufanaten
na alles wat ze gezien hebben? Natuurlijk
is dat niet zo.
Wel hebben ze kunnen zien wat het
belang is van een duurzame samenleving
en wat er op dit gebied speelt. En
vooral ook, wat je daar zelf aan kunt
doen.
Omdat er juist voor jongeren diverse
interactieve presentaties zijn zal er bij
een aantal van hen zeker wel iets van
blijven hangen. En dat is voor de toekomst
mooi meegenomen.
Educatie samen met entertainment,
ook als IVN zullen we de waarde van
deze combinatie in het Nederland van
vandaag moeten erkennen.

Midzomeravond aan de Waal
De jaarlijkse midzomeravond van onze
afdeling was ditmaal bij Sprok aan de
Waal.
Een mooi uitzicht vanaf het balkon op
de rivier met het drukke verkeer van
op- en afvarende schepen, klein, groot
en nog groter.
Wat later de dreigende wolkenpartijen
boven de stuwwal.
En binnen een toespraakje van onze
voorzitter Anne Baard, teruggaand ver
in de tijd met de toenmalige viering van
de zonnewende.
Gevolgd door het huldigen van onze
jubilarissen. Met één veertigjarig lidmaatschap
en twee vijfentwintigers.
Met felicitaties, een oorkonde en IVNspeld.
Een echt feestelijk gebeuren.
Daarna een korte excursie langs de
Waaloever, maar toen brak alsnog de
voor die avond voorspelde enorme
plensbui los.
Gelukkig was dat niet van invloed op
het verhaal dat onze gids van IVN Rijn
Waal, Frans Mikx, vertelde o.a. over
de uiterwaarden en over de vernuftige
installatie voor de Waterlinie, nabij de
defensiedijk. Daarmee kon het waterpeil
in Lek en IJssel ten tijde van de
Koude Oorlog worden gemanipuleerd.
Goede oude tijden van Neder-
lands vakmanschap!
Terug bij Sprok bleven de doorweekte
IVN-ers nog lang napraten met een
drankje om de nattigheid buiten te
vergeten.
Van één van de jubilarissen kreeg de
redactie een impressie van haar beleving
van deze avond, die we aansluitend
afdrukken.
Een midzomerbijeenkomst aan de
Waal in Sprok bij Lent/Bemmel
Voor Mans van Doorn en mij wel een
heel bijzondere avond. We werden
namelijk verrast
met resp. een zilveren en gouden IVN
speld voor 25- en 40 jarig IVN lidmaatschap.
We misten wel tot ons verdriet enkele
mensen, ook van het eerste uur, Thijs
van Doorn en Martin Verplak, die ons
helaas ontvallen zijn. Mieke en Wim
Schurink miste ik ook; zoals Mieke mij
later vertelde, waren zij door familieomstandigheden
verhinderd
Heel leuk was het er even bij stil te
staan hoe jeugdeducatie begon. Cora
Sikkema (nu donateur) en ik bezochten
een cursus Milieu, georganiseerd
door Pro Mundi Vita en de Radboud-
Zo kan het ook – de plastic soep
Iedereen die mij sinds de vakantie al
heeft gesproken, weet het al: de voorzitter
is volledig vol van al het prachtigs
dat zij heeft gezien en laat geen mogelijkheid
onbenut om die schoonheid
met anderen te delen. Lyrische verhalen
over ijsbergen, ijsberen, walrussen,
walvissen, poolvossen en vogelkolonies,
waar je getrakteerd wordt op
een kakofonie van vogels, naast verhalen
over miniplantjes op de toendra,
vallen je ten deel.
Helaas was ook één van de grotere
milieuproblemen erg zichtbaar op het
zo bijzondere Spitsbergen. Meteen al
bij de eerste zodiaclanding op een
volledig onherbergzame plek troffen
we het strand aan vol met plastic afval;
jerrycans, boeien, visnetten, delen van
wasmanden, stofzuigerslangen, maar
ook tot kleine stukjes ‘versnipperd’
plastic in alle mogelijke kleuren, waar-
van de herkomst niet meer te achterhalen
is. Niet verwonderlijk dat sommigen
dieren dit voor voedsel aanzien.
Een deel van dit afval is van boord
geslagen van schepen bij slecht weer,
maar aan het andere deel zijn we met
elkaar schuldig .
De eerste keer dat ik op televisie beelden
zag vanuit de lucht van de plastic
soep die in de oceanen ronddobbert,
was ik hevig geschrokken.
Nu wil het geval dat bij Spitsbergen
vanwege de ligging vlakbij de Noordpool,
allerlei zeestromen samenkomen.
Hierdoor is er overmatig veel
aanspoeling mogelijk van afval vanuit
alle stroomrichtingen van de hele wereld.
In plaats van de plastic soep, heb
je dan een plastic strand….
Toen ik dan ook zo’n strandje betrad
in één van meest desolate hoeken van
de wereld, met daar een enorm kwets-
11
universiteit. We werden daar zo door
bezield dat we iets moesten doen om
dit door te geven. Dat mondde uit in de
gidsencursus om dan de schooljeugd
te inspireren en op de hoogte te brengen
van de kwetsbaarheid van de natuur.
Later werd de jeugdeducatie groep
uitgebreid tot de inspirerende die het
nu al jaren is. Wat een fijne tijd heb ik
bij IVN gehad. Later ging dat werk over
naar de Heemtuin in Malden.
Rest mij nog te vermelden dat ook
Koen van Rossum op het lijstje van
jubilarissen stond; hij was die avond
verhinderd. Koen was de man van de
Bladsmoes,(naam door hem ingebracht)
met zijn prachtige verhalen
daarin over zijn belevenissen op zijn
tochten door Nederland
We genoten ook van de inleiding van
onze voorzitter Anne Baart, met een
prachtig verhaal over de mythen en
legenden rond 21 juni, het begin van
de zomer.
Een fantastische avond, jammer dat de
weergoden niet wat later in actie kwamen.
Len Matser
bare en unieke natuur en daar zoveel
plastic aantrof, was ik volledig ontdaan.
Gelukkig was ik op reis met een
schip dat is aangesloten bij de AECO
(een internationale organisatie om
cruise expedities en toerisme in het
Arctisch gebied te laten plaatsvinden
met zorg voor de kwetsbare natuurlijke
omgeving, lokale culturen en cultureel
erfgoed), waardoor we mee konden
helpen bij het schonen van de stranden.
Bij elke landing hebben Richard
en ik met een aantal reisgenoten zoveel
mogelijk plastic verzameld. Aan
het einde van de reis kon dit worden
ingeleverd zonder extra kosten.
Naast enorm genieten van het bijzondere
landschap en haar bewoners, heb
ik zo ook een steentje kunnen bijdragen
bij het in stand houden van al dit
moois. Zo kan het ook!
Anne Baard

agenda
zo. 21 oktober Paddenstoelenexcursie Heumensoord
Aanvang 14.00 uur. Tot ca. 16.30 uur.
Vertrekpunt: Beukenlaan, nabij Scheidingsweg 2 Nijmegen
za. 27 oktober Het duistere Nachtleven tussen Wolfsberg en Muntberg
Aanvang 19.00 uur Tot ca. 21.00 uur
Vertrekpunt: tegenover Houtlaan 2 in Groesbeek
zo. 11 november Excursie naar het Kraaiendal
Aanvang 14.00 uur Tot ca. 16.00 uur
Vertrekpunt: P-plaats aan de Maldensebaan in Groesbeek, nabij het kruispunt met de Biesseltsebaan en conferentiecentrum
de Poort
wo. 26 december Wandeling “Het Nederrijk in Kersttooi ”
Aanvang 12.00 uur Tot ca. 14.00 uur
Vertrekpunt: P-plaats bij de Canadese militaire erebegraafplaats Zevenheuvelenweg 38 in Groesbeek.
za. 12 januari 2013
Alleen voor onze leden: een bijzondere Nieuwjaarsbijeenkomst.
Het begin van de viering van veertig jaar IVN Rijk van Nijmegen.
Zet de datum vast in uw agenda. Meer informatie volgt.
Voor alle excursies geldt: leden van IVN Rijk van Nijmegen gratis.
Niet-leden betalen per volwassene € 2,00
Uitgebreide informatie omtrent bereikbaarheid ed. op de website www.ivn.nl/rijkvannijmegen
Jeugdagenda ( in samenwerking met het Natuurmuseum)
wo. 10 oktober zwammen over paddenstoelen (Duivelsberg)
wo. 14 november egelspeurtocht ( bos van Marienboom)
wo. 12 december uilenballen uitpluizen (Natuurmuseum)
Aanvang steeds om 14.00 uur, met het einde om ca. 16.00 uur.
Voor deze activiteiten is aanmelden vooraf bij het Natuurmuseum noodzakelijk.
Tel. 024-329 70 70 of per mail info@natuurmuseum.nl
Voor kinderen van leden van IVN Rijk van Nijmegen geldt een kortingsregeling
Voor het excursieprogramma van de KNNV-afdeling Nijmegen, ga naar www5.knnv.nl/afdeling-nijmegen ,
klik op ‘agenda’
Indien onbestelbaar retour: couwenbergstraat 22, 6535 RZ Nijmegen