Maatschappijleer schoolexamen 11 februari - SchoolSamenvatting.nl

http://www.schoolsamenvatting.nl/ - De site voor samenvattingen
Hoofdstuk 3 (§ 1 t/m 5 bestuderen, § 6 globaal, § 8 + 9 onderlinge relatie)
Paragraaf 1
Historie
Steden groeien rijke burgerij wil de macht van de vorst beperken (anders geen belasting
betalen)(no taxation without representation) overlegorganen met rijke mannen (=parlement)
grondrechten nodig (voor mening uitten) ideeën vrijheid & gelijkheid vraag om
volkssoevereiniteit = politieke macht is afgeleid van het volk en wordt uitgeoefend namens het
volk (regering verantwoording afleggen aan volk en niet meer aan de koning of aan God.
NL 1848 grondwet Thorbecke, macht vorst minderen Maar nog GEEN echte democratie:
UK 1783 koning geen macht parlement Geen algemeen kiesrecht (alleen
rijke mannen)
VS 1776 onafhankelijkheidsverklaring tegen van
Noord-Amerika
Fr 1789 Franse Revolutie einde macht koning
1917 algemeen kiesrecht voor mannen
1919 algemeen kiesrecht voor vrouwen
1918 veel Europese landen voor het eerst democratisch
1945 onafhankelijke koloniën groeien democratieën
1960 – 1980 tegengegaan democratieën in koloniën
1980 – nu val communisme & verzet dictaturen toename democratieën
Veel van die nieuwe democratieën hebben het echter niet gered of functioneerde slecht.
Tegenwoordig is bijna 2/3 van de landen min of meer democratisch en woont 60% van de
wereldbevolking in een democratie.
Democratie
= politiek stelsel dat het mogelijk maakt om op basis van meerderheidsbesluiten op vreedzame
en ordelijke wijze conflicten op te lossen en afspraken te maken over de inrichting van de
samenleving.
Basiselementen:
Alle volwassen inwoners kunnen d.m.v. algemeen kiesrecht invloed uitoefenen op de
besluitvorming
Een aantal grondrechten is gewaarborgd om in vrijheid die invloed te kunnen uitoefenen.
Een democratie kan alleen functioneren als er ook sprake is van een rechtsstaat.
Mensen zijn geen ondergeschikte onderdanen, maar burgers, die plichten & rechten hebben.
Gelijkheid: alle burgers hebben gelijke rechten en mogen niet gediscrimineerd worden
Vrijheid: burgers moeten hun eigen leven inrichten zoals ze willen, behalve als het de
vrijheid van anderen schaadt.
In een democratie worden verschillen en conflicten niet onderdrukt, maar erkend en
gereguleerd. Iedereen heeft verschillende belangen. Iedereen kan zijn ideeën, die vaak samen
hangen met hun belangen naar voren brengen.
Het is een stelsel met een ingebouwde, maar beperkte onzekerheid. (leiders kunnen
weggestemd worden, maar mogen wel opnieuw proberen + niet gevangen genomen).
Achter democratie zit een gematigd positief mensbeeld, een idee over hoe mensen zijn en wat zij
kunnen. Mensen kunnen het met elkaar eens worden over het bestuur maar omdat zij
verschillende belangen en ideeën hebben, kent een democratie regels om conflicten te
beslechten en garanties tegen machtsmisbruik.
Kenmerken Parlementaire Democratie
1. Algemeen Kiesrecht: alle volwassen mannen en vrouwen mogen stemmen (geheim)
2. Verkiezingen: Elke vier jaar kiezen we leden van parlement (neemt besluiten over wetten
en controleert de regering) of volksvertegenwoordiging
3. Vrijheid van meningsuiting: mensen kunnen vrij hun mening geven (maar geen
http://www.schoolsamenvatting.nl/ - De site voor samenvattingen