22.09.2013 Views

Game voorkomt medicatie- fouten - Syntens

Game voorkomt medicatie- fouten - Syntens

Game voorkomt medicatie- fouten - Syntens

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

innoveer!<br />

Banken moeten de ondernemer weer serieus nemen > De manieren van fi nancieren<br />

> Groeikansen benutten > 36 pagina’s FINANCIERING VAN INNOVATIE > Innoveren = delen<br />

Innovatie in de praktijk › nr 01 › 2013<br />

UMC UTRECHT<br />

Werkt met QLVR aan een<br />

interactieve oplossing voor<br />

verbetering van communicatie,<br />

<strong>medicatie</strong>gebruik en<br />

therapietrouw.<br />

<strong>Game</strong><br />

<strong>voorkomt</strong><br />

<strong>medicatie</strong><strong>fouten</strong><br />

IMX CAPITAL<br />

Coacht QLVR bij het vinden<br />

van investeerders en het<br />

verkrijgen van fi nanciering.<br />

QLVR<br />

Maakt zorg en leren<br />

effectiever met games<br />

en interactieve media.<br />

Werkt nu aan een<br />

medicijnengame.


› 2<br />

IN BEELD<br />

HAJO WITTE<br />

Hajo Witte is lid van de vereniging Gemina<br />

Project, een zogeheten living history-groep<br />

die de geschiedenis naspeelt. Phalera<br />

Filmworks werkt vaak samen met zulke<br />

verenigingen vanwege hun accurate<br />

weergave van historische kleding, wapens<br />

en uitrustingen.<br />

MARC SANDERS<br />

Marc Sanders is historicus, docent en<br />

oprichter van Phalera Filmworks. Om<br />

het budget bij elkaar te krijgen voor een<br />

educatieve fi lm over slaven en gladiatoren<br />

in de Romeinse tijd zette hij op advies van<br />

<strong>Syntens</strong> crowdfundingplatform CineCrowd in.<br />

Bijdragen uit binnen- en buitenland maakten<br />

uiteindelijk de fi lm Het houten zwaard<br />

mogelijk.<br />

Het volk bepaalt<br />

Phalera Filmworks wendde zich tot crowdfunding voor Het Het houten houten<br />

zwaard, zwaard d een educatieve film fi lm over Romeinse slaven en gladiatoren gladiatoren. Net<br />

als in de amfi theaters van toen, lag hun lot in de handen van het volk.<br />

ROLAND VAN DE PAS<br />

Uitgeverij Malmberg benaderde Phalera voor<br />

fi lmpjes en animaties als lesmateriaal. Hierop<br />

schakelde <strong>Syntens</strong>-innovatieadviseur Roland<br />

van de Pas een externe partij in op het gebied<br />

van intellectueel eigendom. In het kader van<br />

klanten vinden en binden liet hij daarnaast<br />

een hogeschool marktonderzoek doen naar<br />

educatieve en multimediale aspecten van<br />

diverse musea.<br />

YVO JOLIE<br />

LESLIE VAN BERKEL<br />

FOTOGRAFIE JEROEN DIETZ<br />

Yvo Jolie is stagiair bij Phalera. Als<br />

datahandler zorgt hij ervoor dat alle<br />

opnamen in de computer worden geladen,<br />

geadministreerd en gebackupt.<br />

Phalera maakt fi lms, instructieve animaties,<br />

interactieve applicaties, beeldmateriaal<br />

voor museumexposities en digitale<br />

leeromgevingen. Een vaste partner voor<br />

animatieproductie is het bedrijf ivorm<br />

van Leslie van Berkel. Voor Het houten<br />

zwaard creëerde Van Berkel alles wat niet<br />

meer bestaat, zoals Romeinse straten en<br />

amfi theaters.


› 4<br />

INHOUD ›<br />

HANS<br />

BIESHEUVEL<br />

‘Een visie van<br />

de overheid<br />

op de banken<br />

ontbreekt’<br />

innoveer! gebiedende wijs van: innoveren (innoveerde) 1 (overg.; h. geïnnoveerd) als nieuwigheid<br />

invoeren 2 (onoverg.; is geïnnoveerd) zich vernieuwen • (1512) ‹ Fr. innover<br />

18<br />

31<br />

2 IN BEELD Het volk bepaalt<br />

5 CHAT De duurzame Bottlenecker verovert Europa<br />

6 INNOVATIELAT Michiel Mol reikt naar de sterren<br />

8 OUTLOOK De verschillende manieren van fi nancieren<br />

13 MIJN TROTS 30 Jump Movement krijgt een jump-start in New York<br />

14 SCHAKELS Innovatief idee? Doe een haalbaarheidsstudie<br />

16 UPDATE Innovatienieuws en -ontwikkelingen op een rijtje<br />

17 MIJN TROTS 31 Voedselleveranciers staan in de rij voor Fishmasters<br />

18<br />

MIJN VISIE ‘Banken moeten de ondernemer weer serieus nemen’<br />

23 STELLING ‘Bij een fi nancieringsvraag gaat het vaak niet over geld’<br />

24 OPINIE Innoveren = delen<br />

27 QUIZ Test uw kennis en win!<br />

28 VAN BELANG Hoop voor groeiende MKB-ondernemers in Zuid-Holland<br />

31 MIJN TROTS 32 ZwangerTotaal gaat digitaal<br />

32 LEERMOMENT Welk type investeerder past bij u?<br />

34 AGENDA Wat mogen ondernemers echt niet missen?<br />

35 UPDATE Wegwijzer slimmer fi nancieren<br />

36 VOOROP QLVR zet de gezondheid op het spel<br />

COLOFON<br />

CHAT<br />

› › › FOTOGRAFIE 5 ILYA VAN MARLE<br />

› 5<br />

innoveer! brengt innovatie in de<br />

praktijk. innoveer! verschijnt één<br />

keer per kwartaal en wordt gratis<br />

verspreid onder ondernemers.<br />

Uitgever<br />

<strong>Syntens</strong> Innovatiecentrum<br />

Concept en realisatie<br />

Scripta Media bv<br />

Redactie<br />

Dorine Boon, Willo Eurlings,<br />

Saskia de Jongh, Kasper<br />

Marinus, Arjan van der Meer,<br />

Naomi Moezel, Houk Nolten,<br />

Herman Poos, Jan Henk<br />

Verburg, Sabine van Wylick,<br />

Viola Wijnands, Debby van<br />

Wijngaarden<br />

Art direction en vormgeving<br />

Marjolein Rams<br />

Coverfoto<br />

Lars van den Brink<br />

Beeld<br />

Ivo van der Bent, Jaap van den<br />

Beukel, Jeroen Dietz, Erik<br />

Franssen, Suzanne Karsters,<br />

Maarten Kools, Ilya van Marle<br />

Traffi c<br />

Jacqueline Konermann<br />

Met medewerking van Koosje de<br />

Beer, Lonneke Gillissen, Nicole<br />

Gommers, Sabina Koelewijn,<br />

Willem van Leeuwen, Annemiek<br />

Planting, Ruud Slierings<br />

Aanmeldingen,<br />

adres wijzigingen en<br />

opzeggingen<br />

www.innoveermagazine.nl<br />

Lithografi e<br />

Grafi media Amsterdam<br />

Drukwerk<br />

Senefelder Misset<br />

Volg<br />

ons op<br />

Twitter!<br />

@<strong>Syntens</strong><br />

chat maart 2013<br />

Hey Lucas, hoe staat het met de buitenlandse<br />

plannen?<br />

Binnen vijf jaar willen we voet aan de grond<br />

hebben in Spanje, Frankrijk, Engeland en<br />

België.<br />

Hoe ver ben je nu?<br />

In Spanje zitten we in de fase marktonderzoek.<br />

De toeristische gebieden zijn een enorm<br />

potentieel. Maar ik wil eerst precies weten<br />

hoe de glasinzameling en -recycling in zijn<br />

werk gaat en met welke partijen we kunnen<br />

samenwerken. Met de bijdrage vanuit het<br />

Programma Starters op Buitenlandse Markten<br />

en jullie adviezen konden we doelgericht aan de<br />

slag met het verkennen van de markt.<br />

En hoe gaat het in Nederland?<br />

De vermelding in de MKB Innovatie Top 100 en<br />

de nominatie voor de Emergo-innovatieprijs<br />

vorig jaar waren goede publiciteit. En ook het<br />

promofi lmpje via de stichting Zeeuwse Innovatie<br />

Groep / Zeeuwse Aanjaag Groep.<br />

Waar richt je je nu op?<br />

Op het samenwerken met de sociale<br />

werkplaatsen. Omdat ze concurrerend kunnen<br />

werken. En het past bij onze missie: groen én<br />

sociaal zijn. En partijen benaderen die veel nonreturn<br />

glas hebben, zoals verzorgingshuizen,<br />

vakantieparken, campings en misschien ook wel<br />

moskeeën.<br />

ANGELO MULDER,<br />

innovatieadviseur <strong>Syntens</strong><br />

LUCAS ROOSE,<br />

directeur Calibrator b.v.,<br />

’s Gravenpolder<br />

wat<br />

De Bottlenecker: een fullservice<br />

systeem van vermaling,<br />

inzameling en recycling<br />

van glas in de horeca. Glas<br />

vermalen bespaart 80 procent<br />

volume, dus er kan meer glas<br />

per keer worden ingezameld.<br />

De Bottlenecker wordt al in<br />

diverse horecagelegenheden<br />

toegepast en valt onder de<br />

Milieu Investeringsaftrek<br />

(MIA) en de willekeurige<br />

afschrijving milieu-investeringen<br />

(Vamil). Ze staan op<br />

de milieulijst en leveren<br />

een bijdrage aan het Green<br />

Key-keurmerk voor horecabedrijven.<br />

ontwikkelingspartner<br />

- Programma Starters op<br />

Buitenlandse Markten,<br />

- Stichting Zeeuwse Innovatie<br />

Groep / Zeeuwse Aanjaag<br />

Groep.<br />

wanneer<br />

Doelen 2013-2018: Nederlandse<br />

markt veroveren;<br />

samenwerken met sociale<br />

werkplaatsen in Nederland;<br />

exporteren naar Spanje,<br />

Frankrijk, Engeland en<br />

België.<br />

wanneer<br />

Ontwikkeling concept<br />

en demonstratiemodel<br />

2011-2012.


RUBRIEK INNOVATIELAT<br />

› 6<br />

› ›<br />

CV ›<br />

MICHIEL MOL (43) is oprichter van onder meer internetmarketingbureau<br />

Lost Boys (nu LBi), Media Republic en Guerrilla <strong>Game</strong>s. Ook is hij oprichter<br />

en mede-eigenaar van Force India F1 en Space Expedition Corporation<br />

(SXC). Bouwt graag LEGO met zijn kinderen.<br />

Meer ondernemer dan<br />

De naam Michiel Mol is bijna synoniem aan innovatie.<br />

Nog voordat er een handvol soortgelijke bedrijven<br />

bestond, richtte hij zich op internet en computer games.<br />

En nu leidt hij een van de twee eerste commerciële<br />

ruimtevaartbedrijven voor particulieren ter wereld.<br />

01 02 03 04<br />

MICHIEL MOL<br />

› › › 7<br />

07<br />

manager<br />

TEKST LONNEKE GILLISSEN BEELD BART KOETSIER/HH<br />

05 06 08<br />

09 10<br />

INNOVATIECIJFER<br />

Of het nu om internet gaat of ruimtereizen,<br />

Michiel Mol weet als geen andere ondernemer<br />

in te springen in nieuwe marktontwikkelingen.<br />

DNA<br />

‘Bij alle bedrijven waarbij ik<br />

betrokken ben is innovatie<br />

een belangrijk onderdeel.<br />

Dat is niet voor niets zo. Ik<br />

heb niet zo veel interesse in<br />

het handhaven van de status<br />

quo en een klein beetje groei,<br />

maar krijg veel energie van<br />

innovatie, oorspronkelijkheid<br />

en creativiteit – zaken die<br />

voor mij dicht bij elkaar liggen<br />

en in mijn DNA zitten. Zonder<br />

dat heb ik het niet naar mijn<br />

zin.’<br />

WERELDWIJDE<br />

INVESTEERDERS<br />

‘De banken zijn vandaag de<br />

dag risicomijdend. Als het om<br />

innovatieve ondernemingen<br />

met oorspronkelijke concepten<br />

gaat, waar banken nog<br />

geen verstand van kúnnen<br />

hebben omdat wat zij doen<br />

nog niet eerder is gedaan,<br />

is een bank de laatste partij<br />

waar ze kunnen aankloppen.<br />

Dus zijn ze aangewezen<br />

op andere manieren van<br />

fi nancieren. In Nederland<br />

bestaan subsidieregelingen<br />

voor innovatieve start-ups,<br />

maar dat is op mij niet van<br />

toepassing: ik ben afhankelijk<br />

van privé-investeerders.<br />

Daarbij is een goed netwerk<br />

belangrijk, veel mensen<br />

kennen en zo’n goed verhaal<br />

hebben dat ze willen investeren.<br />

Met SXC hebben we nu na<br />

twee investeringsrondes acht<br />

investeerders; Nederlanders,<br />

maar ook Amerikanen, Zwitsers,<br />

Australiërs. Mensen die<br />

geloven in de commerciële<br />

toekomst van de ruimtevaart.<br />

En uiteraard doe ik zelf mee<br />

om te laten zien dat ik er ook<br />

volledig in geloof.’<br />

DELEGEERFREAK<br />

‘Ik ben als ondernemer alleen<br />

geschikt in de startfase van<br />

een bedrijf. De fase van de<br />

snelle groei en expansie. Ik<br />

werk alleen goed met een<br />

aantal mensen om me heen<br />

dat beter is in hun vak dan ik.<br />

Ik ben het tegenovergestelde<br />

van een controlfreak en vind<br />

het heel leuk om een klein<br />

team gemotiveerde mensen<br />

tot grote hoogten te brengen.’<br />

TEGENZIN<br />

‘Bij Lost Boys ging ik op<br />

een gegeven moment met<br />

tegenzin naar mijn werk. Daar<br />

snapte ik niets van, want alles<br />

was fantastisch. Het heeft<br />

dan ook even geduurd voor<br />

ik erachter was dat ik veel<br />

meer ondernemer ben dan<br />

manager. Toen ik dat ontdekte<br />

heb ik daar direct twee mannen<br />

aangenomen, zodat ik me<br />

weer met strategie en visie<br />

kon bezighouden.’<br />

NO FREE LUNCH<br />

‘Waar ik bij elk bedrijf<br />

dagelijks op hamer is focus.<br />

Je moet een heel duidelijk<br />

doel stellen en voor ogen<br />

hebben hoe je dat doel wilt<br />

bereiken, en daar vervolgens<br />

bijna blindelings voor gaan<br />

zonder je te laten afl eiden<br />

door randverschijnselen. En<br />

dan doorzetten, want zelfs het<br />

allerbeste idee of product dat<br />

bijna niet meer weg te denken<br />

lijkt uit onze maatschappij,<br />

heeft eerst geïntroduceerd<br />

moeten worden. There’s no<br />

such thing as a free lunch.’


› 8 › OUTLOOK<br />

TEKST SABINA KOELEWIJN<br />

FOTOGRAFIE MAARTEN KOOLS<br />

Banken zijn in deze crisistijd huiverig om<br />

risico’s te nemen. Vooral jonge, innovatieve<br />

bedrijven komen moeilijk aan een lening. Het<br />

ministerie van Economische Zaken werkt<br />

daarom samen met diverse partijen aan<br />

optimale toegankelijkheid van fi nanciering.<br />

De maniere<br />

van fi nancie<br />

e economische- en fi nanciële situatie is momenteel<br />

ongunstig voor de fi nancierbaarheid<br />

van het bedrijfsleven. Rinke Zonneveld, directeur<br />

Ondernemerschap bij het ministerie van<br />

Economische Zaken: ‘Een hoger percentage<br />

bedrijven dan voorheen krijgt de fi nanciering<br />

niet rond, waarbij kleine bedrijven het lastiger<br />

hebben dan grote. Enerzijds omdat hun fi nanciële<br />

gezondheid afneemt, anderzijds omdat<br />

de fi nancieringsvoorwaarden voor banken<br />

internationaal zijn aangescherpt. Financiers<br />

› › 9<br />

HELEEN WILLEMSEN<br />

oprichter BabyBloom Healthcare bv<br />

Industrieel ontwerper Heleen Willemsen ontwikkelde<br />

de BabyBloom: een volledig nieuwe,<br />

gebruikersvriendelijke couveuse. Uniek is de<br />

vrije ruimte onder de couveuse, waardoor deze<br />

over moeders bed geplaatst kan worden. Ook<br />

uniek is de licht- en geluidwerende kap, die de<br />

hersenontwikkeling van de baby beschermt<br />

tegen schadelijk licht en geluid. Willemsen<br />

en haar compagnon Jeroen van den Hout<br />

wonnen met de BabyBloom diverse prijzen:<br />

de New Venture Businessplan-competitie<br />

en de Herman Wijffels-innovatieprijs. Met<br />

het prijzengeld, een innovatiekrediet van de<br />

overheid én een starterslening van het Leids<br />

Universitair Medisch Centrum, de Universiteit<br />

van Leiden en de Rabobank konden ze in 2009<br />

een prototype ontwikkelen.<br />

‘De starterslening was een omslagpunt, het<br />

was precies wat we nodig hadden voor het<br />

innovatiekrediet. Toen we eenmaal een deel<br />

van de benodigde fi nanciering binnen hadden,<br />

konden we een innovatiekrediet aanvragen<br />

bij het ministerie van Economische Zaken<br />

(AgentschapNL). Daarvoor zaten we in een<br />

kip-en-eisituatie: om een prototype te ontwikkelen<br />

hadden we fi nanciering nodig, maar een<br />

voorwaarde daarvoor was nou juist een goed<br />

prototype. We zijn twee jaar op zoek geweest<br />

naar investeerders en kregen keer op keer<br />

te horen: jullie zijn nog niet zover. Toen we<br />

eenmaal investeerders hadden gevonden,<br />

kwamen we ook in aanmerking voor een borgstellingskrediet<br />

(IBSK).’ Private investeerders<br />

vond Willemsen via een dochteronderneming<br />

van de Rabobank.<br />

Het resultaat van alle inspanning staat<br />

inmiddels als een huis. Begin dit jaar was de<br />

offi ciële introductie van de innovatieve Baby-<br />

Bloom-couveuse en nam het OLVG-ziekenhuis<br />

in Amsterdam hem als eerste in gebruik. In de<br />

nabije toekomst volgen hopelijk meer landen.<br />

Willemsen: ‘We hebben een aantal focuslanden<br />

in Europa geselecteerd, maar vanwege<br />

de crisis wordt hier momenteel weinig geïnvesteerd.<br />

Daarom richten we ons ook op de<br />

Verenigde Staten – de grootste couveusemarkt<br />

ter wereld – en het Midden-Oosten.’<br />

zijn terughoudender geworden.’ ›


› 10 ›<br />

Adequate mix<br />

<strong>Syntens</strong>-innovatieadviseur Monique Czarnecki<br />

ziet dat innovatieve bedrijven vaker aangewezen<br />

zijn op alternatieve fi nanciering: ‘Informal<br />

investors, de zogenaamde Business Angels, en<br />

venture capitalists worden steeds belangrijker.<br />

Zij hebben een kloppend ondernemershart en<br />

willen hun kapitaal, kennis en netwerk delen.’<br />

Czarnecki verwacht daarnaast dat ook crowdfunding<br />

meer terrein gaat winnen.<br />

‘De beste strategie voor bedrijven is een<br />

adequate mix van fi nancieringsbronnen’,<br />

aldus Zonneveld. ‘Maar er zijn nog te weinig<br />

bedrijven op de hoogte van de mogelijkheden.<br />

Daarom besteedt Economische Zaken veel<br />

aandacht aan voorlichting. Tijdens de Week<br />

van de Ondernemer in april, bijvoorbeeld, is<br />

fi nanciering een van de centrale onderwerpen.<br />

Ondernemers leren hier meer over de verschillende<br />

vormen van fi nanciering en komen in contact<br />

met aanbieders van fi nanciering. Daarnaast<br />

is in samenwerking met de Nederlandse<br />

Vereniging van Banken en MKB-Nederland<br />

de website www.ondernemerskredietdesk.nl<br />

opgericht, waar ondernemers terecht kunnen<br />

met hun vragen over fi nanciering.’<br />

Van subsidies naar kredieten<br />

Het ministerie geeft niet alleen voorlichting<br />

over innovatiefi nanciering, maar probeert<br />

het ook zo goed mogelijk te stimuleren. Zo<br />

zijn om groei en innovatie te ondersteunen<br />

de Groeifaciliteit en het Innovatiefonds MKB+<br />

beschikbaar. De Groeifaciliteit is een garantieregeling<br />

die banken en investeerders over<br />

de streep moet trekken om risicodragend<br />

kapitaal te verstrekken aan ondernemers. Met<br />

het Innovatiefonds MKB+ voorziet de overheid<br />

snelgroeiende, startende ondernemers van<br />

‘Ondernemers moeten hun<br />

plannen kritischer bekijken<br />

en eerder bijstellen’<br />

kredieten en risicokapitaal voor innovatie.<br />

Zonneveld: ‘Met de Seed Capital-regeling, dat<br />

een onderdeel is van het Innovatiefonds MKB+,<br />

zijn in 2012 vijf nieuwe investeringsfondsen<br />

gestart die zorgden voor 32 miljoen euro aan<br />

risicokapitaal voor jonge innovatieve ondernemingen.<br />

EZ draagt de helft bij.’<br />

Beide regelingen illustreren de huidige<br />

verschuiving van subsidies naar kredieten<br />

en garanties. Zonneveld: ‘Dit kabinet zet<br />

het beleid voort van minder subsidies, meer<br />

kredieten, een aantrekkelijk fi scaal pakket en<br />

een kennisinfrastructuur die ten dienste staat<br />

van economie en maatschappij. Bedrijven<br />

worden zo meer geprikkeld om het geld goed<br />

te besteden.’ Monique Czarnecki vindt de<br />

verschuiving in het overheidsbeleid een goede<br />

zaak: ‘Ondernemers moeten hun plannen<br />

kritischer bekijken en zo nodig in een vroege<br />

fase bijstellen en verfi jnen.’<br />

Optimale toegang<br />

tot fi nanciering<br />

Om groeiende en innovatieve bedrijven<br />

optimale toegang tot fi nanciering te geven<br />

worden er nog meer maatregelingen getroffen.<br />

Zonneveld: ‘Voor kleinere bedrijven wordt het<br />

kredietplafond van de microfi nancieringsorganisatie<br />

Qredits verhoogd van 50.000 euro naar<br />

150.000 euro. Daarnaast is onlangs de borgstellingsregeling<br />

voor het MKB (BMKB) als pilot<br />

opengesteld voor niet-banken om de toegang<br />

tot fi nanciering voor het MKB te verbeteren.<br />

Ook onderzoeken we samen met het veld of<br />

factoring, leasing en crowdfunding voor een<br />

deel van de bedrijven verdere mogelijkheden<br />

kunnen bieden. Om ervoor te zorgen dat<br />

grotere bedrijven in staat blijven bankleningen<br />

aan te trekken en bankgaranties te verkrijgen,<br />

DOKI TOPS<br />

mede-oprichter en CEO van Eximion bv<br />

› 11<br />

Zes jaar geleden richtte Doki Tops met drie<br />

partners Eximion op. Twee jaar later lanceerden<br />

ze de eerste commerciële versie van het<br />

Kalydo-platform. Kalydo maakt het mogelijk<br />

om heel snel games te spelen: met een paar<br />

klikken begin je binnen 30 seconden met een<br />

spel, in plaats van dat je urenlang downloadt<br />

en een registratieprocedure doorloopt. Offi -<br />

cieel heet Kalydo een cloud powered game<br />

platform. ‘Wat wij doen, is slim games distribueren<br />

en beheren’, zegt Tops. ‘Dat doen we in 20<br />

talen, op twee continenten en voor verschillende<br />

uitgevers. Wij focussen op het profi jt van de<br />

eindgebruiker. Inloggen hoeft bijvoorbeeld niet<br />

meer, dat doe je met je Facebook-account.’<br />

Kalydo is anno 2013 ruim 20 miljoen keer<br />

geïnstalleerd in 20 landen. Eximion heeft nu 20<br />

medewerkers in dienst.<br />

Hoe hebben vier studenten dit innovatieve<br />

bedrijf binnen zeven jaar tot een succes weten<br />

te maken? Tops: ‘Op een bijeenkomst voor<br />

startende ondernemers van de Kamer van<br />

Koophandel ontmoetten we mensen van<br />

<strong>Syntens</strong>. We kwamen via hen in contact met<br />

bedrijvennetwerken en hoorden van het innovatie<br />

borgstellingskrediet (IBSK) van de<br />

overheid. Via mijn netwerk vond ik vervolgens<br />

een private investeerder die belangstelling<br />

had. Parallel aan dat traject hadden we tegelijkertijd<br />

contact met AgentschapNL van het<br />

ministerie van Economische Zaken en met een<br />

specialist voor borgstellingskredieten van de<br />

ABN Amro. We hebben bij AgentschapNL eerst<br />

een aanvraag ingediend voor vermindering van<br />

de afdracht van loonheffi ng over R&D-werkzaamheden<br />

(WBSO - Wet Bevordering Speur-<br />

en Ontwikkelingswerk). Voor ondernemers<br />

die op grond van de WBSO een zogenaamde<br />

verklaring Speur- en Ontwikkelingswerk<br />

krijgen gelden ruimere voorwaarden voor het<br />

Borgstelling MKB Krediet. Toen dat eenmaal<br />

rond was, konden we vrij snel zaken doen met<br />

ABN Amro. Het ministerie stond de afgelopen<br />

jaren borg voor in totaal 500.000 euro. Toch<br />

niet gek voor vier jongens uit een arbeidersgezin<br />

die computers hebben gekocht en de<br />

stagiaires betaalden met gebakken eieren en<br />

energiedrankjes’, zegt Tops lachend.<br />

Eximion wil de komende twee jaar uitbreiden:<br />

naar tablet, mobiel en live op grote netwerken<br />

in China, Rusland en Zuid-Amerika; nieuwe<br />

contracten afsluiten en operationeel zijn<br />

binnen één maand in plaats van zes; en last<br />

but not least de huiskamer veroveren met de<br />

technologie van het bedrijf op tv.<br />


› 12 OUTLOOK<br />

‹<br />

wordt de GO-regeling permanent gemaakt.<br />

Deze regeling voor middelgrote en grotere ondernemingen<br />

is bedoeld voor leningen tussen<br />

1,5 en 50 miljoen euro. De overheid staat garant<br />

voor 50 procent van de lening.’<br />

Ten slotte werkt EZ aan een nieuwe subsidieregeling,<br />

MKB Innovatiestimulering Topsectoren<br />

(MIT), waardoor het MKB meer bij innovatie<br />

in de topsectoren betrokken wordt. Bij al deze<br />

veranderingen ziet Zonneveld een belangrijke<br />

taak weggelegd voor <strong>Syntens</strong>: ‘De topsectoren<br />

bepalen op welke thema’s aangevraagd kan<br />

gaan worden. <strong>Syntens</strong> is betrokken bij innovatie<br />

in de topsectoren en kan goed over deze<br />

regeling adviseren. Door zijn grote netwerk<br />

is <strong>Syntens</strong> bij uitstek de partij om innovatieve<br />

ondernemers te helpen bij fi nancieringsvragen<br />

en innovatieplannen.’<br />

BENNO GROOSMAN<br />

algemeen directeur Salusion bv<br />

‘Salusion staat voor oplossingen in de gezondheidszorg’,<br />

zegt Benno Groosman. Het bedrijf<br />

ontwikkelde Sensotive, een innovatief product<br />

voor de incontinentiezorg. In het normale incontinentieverband<br />

wordt een sensorsticker aangebracht<br />

die met een draagbare scanner kan<br />

worden uitgelezen. De sensorsticker geeft aan<br />

wanneer het verband moet worden vervangen.<br />

Waarom dit product? ‘Mijn compagnon Gerard<br />

Vaandrager en ik moesten tijdens onze studie<br />

bedrijfskunde voor onze master Entrepreneurship<br />

een casus uitwerken op basis van een<br />

bestaand patent. Het patent dat we destijds<br />

vonden was er één op een sensorconcept in<br />

luiers. We informeerden bij familieleden die in<br />

de zorg werkten en beseften dat zo’n product<br />

écht een oplossing zou bieden in de zorg.’ De<br />

studentondernemers stopten hun spaargeld<br />

in een proof of concept en haalden een Pre<br />

Seed-fi nanciering van het VUmc binnen. Via<br />

het Subsidieprogramma Kennisexploitatie<br />

(SKE) kregen ze een lening van 100.000 euro.<br />

Een cruciaal moment voor de ontwikkeling van<br />

Sensotive.<br />

In 2011 tekenden ze met een ontwikkeld<br />

prototype in op de aanbestedingsregeling<br />

Small Business Innovation Research (SBIR)<br />

van het ministerie van Economische Zaken<br />

(AgentschapNL). SBIR beoogt innovatieve oplossingen<br />

voor maatschappelijke vraagstukken<br />

te stimuleren. ‘We dongen mee op het thema<br />

preventie in de zorg. Je moet een voorstel indienen<br />

voor productontwikkeling, je plan moet<br />

maatschappelijk relevant zijn en je moet het<br />

kunnen uitvoeren’, zegt Groosman. Met het ministerie<br />

van Volksgezondheid, Welzijn en Sport<br />

als klant verwierf Salusion sneller legitimiteit<br />

bij zorginstellingen. De SBIR speelde ook een<br />

belangrijke rol bij de bankfi nanciering. Groosman:<br />

‘Banken fi nancieren het liefst een product<br />

dat af is en waarvoor al klanten zijn. Alleen<br />

een patent is lastig te waarderen. Daarom is<br />

een borgstelling van de overheid zo belangrijk<br />

voor de bankfi nanciering. We kregen een<br />

borgstelling van 60 procent van de fi nanciering.<br />

De overige 40 procent hebben we afgedekt op<br />

basis van omzet, persoonlijke borgstelling en<br />

met een garantie van een leverancier.’<br />

Salusion heeft inmiddels vijf zorginstellingen<br />

als klant en werkt aan een project voor gehandicaptenzorg<br />

in Bangladesh. Er staan 7,5 fte op<br />

de loonlijst. Een nieuw product voor de thuiszorg<br />

is in ontwikkeling. Dit jaar willen Groosman<br />

en Vaandrager ‘gecontroleerd groeien’ in<br />

Nederland en over een jaar de grens over.<br />

› Organisatie en proces › MIJN TROTS › 13<br />

TEKST ANNEMIEK PLANTING FOTOGRAFIE IVO.ME<br />

‘Ik kon mijn idee<br />

in New York<br />

presenteren’<br />

30<br />

INEKE HURKMANS, oprichter en eigenaar Jump Movement ›<br />

in dienst drie mensen, aangevuld met een projectmede werker<br />

en freelance IT-specialist › product het Jump Programma, dat<br />

met gespreksvormen en een online applicatie organisatieontwikkeling<br />

in grote groepen vormgeeft met minimale inzet van<br />

externe consultants › innovatie organisatieverandering vanuit<br />

self empowerment: zelforganiserend, laagdrempelig met effect<br />

op individueel en uiteindelijk groepsniveau; minimale interventies<br />

tegen lage kosten › omzet vijftigduizend euro in 2012;<br />

in 2013 is de verwachte omzet achthonderdduizend euro › rol<br />

<strong>Syntens</strong> begeleidde de aanvraag voor de startsubsidie Prepare 2<br />

Start, waarmee Jump in het buitenland kon worden gelanceerd<br />

Als consultant merkte<br />

ik dat duurzame borging<br />

van nieuwe kernwaarden,<br />

visies en missies vaak<br />

een probleem was. Daar<br />

wilde ik iets op verzinnen.<br />

In 2011 testte ik<br />

mijn Jump-methode op<br />

verschillende doelgroepen.<br />

Jacqueline de Theije<br />

van <strong>Syntens</strong> nam deel<br />

aan Jump in de testfase.<br />

Zij was enthousiast en<br />

bracht mij in contact met<br />

de partij waarbij ik de<br />

startsubsidie Prepare 2<br />

Start heb verkregen.<br />

De methode werkt als<br />

volgt: het management<br />

van een organisatie kiest<br />

een gezamenlijk thema.<br />

Daarna worden alle medewerkers<br />

willekeurig in<br />

groepjes verdeeld die zeven<br />

vastgestelde vragen<br />

moeten beantwoorden in<br />

relatie tot dat thema. Is<br />

het thema bijvoorbeeld<br />

“de omzet moet omhoog”<br />

en de vraag “waar wil<br />

je naartoe?” dan kan<br />

een salesmedewerker<br />

antwoorden met: “Ik ga<br />

twee mensen per week<br />

extra bellen.” Zo stelt<br />

iedereen zich een persoonlijk<br />

doel dat naar het<br />

gemeenschappelijke doel<br />

toewerkt. Drie maanden<br />

lang krijgen medewerkers<br />

eens per week een<br />

mail die ze helpt hun doel<br />

te realiseren. Dankzij<br />

Prepare 2 Start kon ik<br />

mijn idee mét negen<br />

medewerkers in New<br />

York presenteren. Een<br />

geweldige “Jump-start”<br />

voor mij!


› 14 Kennischeque voor vraagstukken<br />

Een beladingsrobot zorgt ervoor dat machines in de metaalindustrie ook<br />

buiten kantooruren kunnen draaien. De innovatie van ondernemer Frank<br />

›<br />

Biemans moet het mogelijk maken de robots ook kwaliteitscontroles te laten<br />

uitvoeren. Maar is de innovatie haalbaar?<br />

‘<strong>Syntens</strong><br />

bekijkt ons<br />

bedrijf van<br />

bovenaf’<br />

Ondernemer<br />

TEKST KOOSJE DE BEER FOTOGRAFIE JAAP VAN DEN BEUKEL<br />

FRANK BIEMANS ‘Beladingsrobots<br />

worden ’s nachts ingezet om de bezettingsgraad<br />

en daarmee de effi ciency te<br />

verhogen van bijvoorbeeld machines die<br />

frees- en draaibewerkingen uitvoeren.<br />

Mijn idee was om deze robots ook<br />

kwaliteitscontroles te laten uitvoeren.<br />

Maar was dat haalbaar? Voor mij als<br />

ondernemer is het goed om zo nu en dan<br />

te sparren met iemand die veel weet van<br />

de branche maar er niet zelf inzit. Kim<br />

Rekko van <strong>Syntens</strong> bekijkt onze bedrijvigheid<br />

van bovenaf en vanuit meerdere<br />

invalshoeken. Dat is waardevol: we<br />

hebben regelmatig gesprekken over<br />

mijn bedrijfsvoering en ik ben meerdere<br />

malen echt aan het denken gezet. BMO<br />

Automation is een sterk groeiend bedrijf<br />

en daardoor heb ik als ondernemer<br />

andere functies en taken gekregen. Ik<br />

kreeg het gevoel dat ik de hele dag aan<br />

het rennen was zonder te bereiken wat<br />

ik eigenlijk voor ogen had.’<br />

Kennisleverancier<br />

GERARD VAN RIJN ‘Ik merk dat het<br />

MKB-ondernemers vaak ontbreekt<br />

aan tijd en geld om een haalbaarheidsstudie<br />

naar een nieuw idee te laten<br />

uitvoeren. Voor Frank Biemans van BMO<br />

Automation nam een kennischeque<br />

deze drempels weg. Zijn machine vision<br />

biedt zeker toegevoegde waarde, maar<br />

de investeringen zijn hoog. In de haalbaarheidsstudie<br />

heb ik de technische<br />

mogelijkheden benoemd en gekeken<br />

naar de bedrijfseconomische kant van<br />

de innovatie. Globaal is de conclusie<br />

dat de rentabiliteit afhankelijk is van de<br />

waarde van het te bewerken product.<br />

Voor relatief goedkope producten is de<br />

MACHINE VISION VOOR BELADINGSROBOT ›<br />

‘Franks<br />

machine vision<br />

is rendabel en<br />

uitvoerbaar’<br />

investering nu nog te hoog. Wanneer<br />

er echter een complex en duur product<br />

met een hoge toegevoegde waarde<br />

wordt bewerkt, ligt dit anders. Dan is het<br />

belangrijk het zo snel mogelijk te weten<br />

als er iets met de bewerking misgaat.<br />

Voor deze categorie is de kwaliteitscontrole<br />

die Frank wil ontwikkelen voor de<br />

beladingsrobot zeker rendabel en ook<br />

technisch goed uitvoerbaar.’<br />

De beladingsrobot voorziet de machines in de metaalindustrie van materiaal,<br />

bijvoorbeeld metalen platen die bewerkt kunnen worden. Wanneer er in het<br />

proces iets verkeerd gaat, kan dat lange tijd de productie beïnvloeden. Door de<br />

robots met de inzet van machine vision-technieken en gespecialiseerde software<br />

kwaliteitscontroles te laten uitvoeren kan er eerder worden ingegrepen.<br />

<strong>Syntens</strong>-adviseur<br />

KIM REKKO ‘Frank vroeg zich af in hoeverre<br />

het fi nancieel en technisch haalbaar<br />

zou zijn om beladingsrobots ook<br />

kwaliteitscontroles te laten uitvoeren.<br />

Dit is bij uitstek een vraagstuk waarvoor<br />

Limburgse en Zeeuwse ondernemers<br />

subsidie kunnen krijgen in de vorm van<br />

een kennischeque vanuit het project<br />

OP-zuid, een project gefi nancierd met<br />

Europees geld. Met de kennischeque uit<br />

dit project kunnen MKB-ondernemers<br />

technologische kennis inkopen, onder<br />

voorwaarde dat de ingekochte kennis<br />

ook direct toegepast kan worden in het<br />

vernieuwingsproces of product. Met<br />

de kennischeque kon Frank Stratinno<br />

‘BMO<br />

wordt<br />

aangesloten<br />

op het netwerk<br />

van <strong>Syntens</strong>’<br />

SCHAKELS›<br />

15<br />

opdracht geven om een haalbaarheidsstudie<br />

uit te voeren. Nu help ik Frank<br />

met het vormgeven van een visie op<br />

langere termijn en met het stroomlijnen<br />

van zijn organisatie en de dagelijkse<br />

gang van zaken. Door het toepassen van<br />

timemanagement wordt hij nu bijvoorbeeld<br />

gedwongen prioriteiten te stellen.<br />

Bovendien wordt hij aangesloten op het<br />

netwerk van <strong>Syntens</strong>, zodat hij op termijn<br />

zijn innovatie ook kan vermarkten.’


UPDATE<br />

INNOVATIENIEUWS &<br />

-ONTWIKKELINGEN<br />

OP EEN RIJTJE<br />

Webinars:<br />

IDEAAL VOOR DRUKKE<br />

ONDERNEMERS<br />

Bent u op zoek naar nieuwe oplossingen en<br />

inzichten, maar hebt u geen tijd om workshops<br />

te bezoeken? U wilt advies van een deskundige,<br />

maar hebt geen zin in fi les? Meldt u dan<br />

aan voor een van de webinars die <strong>Syntens</strong><br />

organiseert. Inspiratie vanaf uw eigen werkplek!<br />

Op 19 maart en 18 april organiseert <strong>Syntens</strong><br />

in samenwerking met CrowdAboutNow een<br />

webinar over crowdfunding. In dit online<br />

groepsseminar legt Tom Vroemen van<br />

www.crowdaboutnow.com uit of u succes<br />

zou kunnen boeken met deze manier van<br />

fi nancieren. U kunt uw eigen casus inbrengen<br />

door websites op te geven om gezamenlijk te<br />

01 02<br />

bekijken of door materiaal op uw PC met de<br />

groep delen. In de chat is ruimte om vragen<br />

te stellen. Na inschrijving ontvangt u met de<br />

tijd een link waarop u kunt klikken om aan de<br />

webinar te kunnen deelnemen.<br />

Binnenkort vinden ook webinars plaats over<br />

andere onderwerpen, zoals fi nanciering, het<br />

nieuwe ondernemen, co-creatie, netwerkorga-<br />

nisaties, SEO (Search Engine Optimisation) en<br />

social media.<br />

Meer weten? Als u interesse hebt om aan dit webinar r<br />

deel te nemen of zelf een onderwerp voor een webinar ar<br />

wilt inbrengen, neem dat contact op met Perry Smit<br />

via 088 - 444 0 217 of perry.smit@syntens.nl of kijk op p<br />

www.syntens.nl/agenda.<br />

Beoordeeld op<br />

commerciële pit<br />

Waarom krijgt de ene startende<br />

ondernemer wel fi nanciering en<br />

de ander niet? Dat onderzocht<br />

Bianca Duiverman voor <strong>Syntens</strong><br />

in samenwerking met de Universiteit<br />

van Tilburg. Er blijkt meer<br />

mee te spelen dan alleen het<br />

businessplan.<br />

Voor haar onderzoek bestudeerde<br />

Duiverman twintig cases. Ze<br />

interviewde tien investeerders<br />

en twintig ondernemers: tien<br />

van hen kregen een investering,<br />

tien niet. Wat blijkt? Een goed<br />

businessplan is belangrijk, maar<br />

als het klikt met de investeerder<br />

hebben ondernemers meer kans<br />

op een positieve investeringsbeslissing.<br />

Uit het onderzoek zijn een aantal<br />

do’s en don’ts naar voren gekomen.<br />

Concentreer je bijvoorbeeld<br />

niet volledig op het businessplan,<br />

maar maak ook contact met de<br />

investeerder. Blijf dicht bij jezelf.<br />

En laat met je presentatie zien<br />

dat je commerciële pit hebt.<br />

‘Een succesvolle ondernemer is<br />

kalm, goed voorbereid, probeert<br />

een informele sfeer te creëren<br />

en is authentiek’, vat Duiverman<br />

samen. Sommige ondernemers<br />

gaat dit natuurlijk af, andere<br />

ondernemers moeten deze vaardigheden<br />

leren. Die laatste groep<br />

kan <strong>Syntens</strong> ondersteunen.<br />

Mail voor meer informatie<br />

over het onderzoek naar<br />

willo.eurlings@syntens.nl<br />

› Voeding › › › 17<br />

TEKST ANNEMIEK PLANTING FOTOGRAFIE IVO.ME<br />

31 3DOUWE<br />

VAN DEN GEEST, directeur Productie<br />

bij Fishmasters › in dienst 60 personen<br />

product Lovet: ovengebakken, gepaneerde,<br />

duurzame visfi let › innovatie de paneerlaag<br />

bevat tot zeventig procent minder vet dan<br />

traditioneel gepaneerde producten; het<br />

product bevat geen E-nummers, relatief weinig<br />

zout en calorieën maar blijft smaakvol ›<br />

omzet op jaarbasis twintig miljoen euro; een<br />

enorme groei wordt verwacht › rol <strong>Syntens</strong><br />

adviseren bij de uitwerking van innovaties,<br />

inzicht geven door opleidingen, verbinden door<br />

netwerkuitbreiding, inspireren door deelname<br />

aan de MKB Innovatie Top 100<br />

‘Inmiddels<br />

leveren we in<br />

heel Europa’<br />

MIJN TROTS<br />

Toen we net gestart<br />

waren kwamen wij in<br />

contact met Marcèle van<br />

Kerkvoorde van <strong>Syntens</strong>.<br />

Om inzicht te geven in<br />

verbeterkansen omtrent<br />

onze communicatie,<br />

bedrijfscultuur en veiligheid<br />

stelde zij voor deel te<br />

nemen aan Innoveren met<br />

Veiligheid, een project<br />

vanuit het ministerie van<br />

SZW. Het heeft iedereen<br />

echt scherp gesteld.<br />

Daarnaast heeft Marcèle<br />

ons geadviseerd bij het<br />

vinden van fi nanciering<br />

waarmee we een training<br />

voor onze voormannen<br />

en een coachingtraject<br />

voor het bedrijfsbureau<br />

konden bekostigen. Zij<br />

bracht ons in contact<br />

met de instantie waar wij<br />

subsidie konden verkrijgen<br />

en ze hielp ons met<br />

de aanvragen. Ook heeft<br />

zij ervoor gezorgd dat we<br />

vanuit de Ontwikkelingsmaatschappij<br />

Flevoland<br />

een fi nancieel steuntje<br />

in de rug kregen bij twee<br />

projecten om onze vis<br />

zoutarm te kruiden zonder<br />

smaakverlies en om<br />

onze vis honderd procent<br />

duurzaam te maken,<br />

zonder E-nummers.<br />

Productontwikkeling was<br />

een hele investering,<br />

maar het was het meer<br />

dan waard: inmiddels<br />

leveren we in heel Europa<br />

aan scholen waar kinderen<br />

warm eten krijgen,<br />

zoals in Italië, Zweden<br />

en Engeland. De grote<br />

voedselleveranciers staan<br />

aardig voor ons in de rij.


RUBRIEK MIJN VISIE<br />

Door de economische malheur en de gevolgen van de<br />

bankencrisis is het voor ondernemers moeilijk hun plannen<br />

gefi nancierd te krijgen. Dubbelgesprek met de voorzitter<br />

van MKB-Nederland Hans Biesheuvel en <strong>Syntens</strong>innovatiemanager<br />

Willo Eurlings over oorzaken én oplossingen.<br />

› 18<br />

› ›<br />

‘ Banken<br />

moeten de<br />

ondernemer<br />

weer serieus<br />

nemen’<br />

› › TEKST WILLEM VAN LEEUWEN FOTOGRAFIE ERIK FRANSSEN<br />

› 19


› 20 › Eind jaren tachtig nam HANS<br />

BIESHEUVEL (1965) het<br />

familiebedrijf van zijn vader<br />

over en bouwde deze technische<br />

›<br />

› › › MIJN RUBRIEK VISIE › 21<br />

Er komen minder regels voor onderne-<br />

groothandelsonderneming uit. In<br />

De fi nancieringsproblematiek is een<br />

mers, het topsectorenbeleid waarin veel<br />

innovatieve MKB-ondernemers actief<br />

zijn wordt voortgezet, er komen meer<br />

mogelijkheden om te ondernemen in het<br />

buitenland. Kamp steekt het MKB hier-<br />

2000 verkocht hij het bedrijf en<br />

startte een investeringsmaatschappij.<br />

Daarmee richtte hij zich, naast het<br />

kopen en verkopen van bedrijven in<br />

het midden- en kleinbedrijf, ook op<br />

het begeleiden en coachen van het<br />

belangrijk knelpunt voor met het MKB.<br />

Toch toonde u onlangs begrip voor de<br />

situatie van banken.<br />

Biesheuvel: ‘Dat ligt genuanceerder.<br />

Ik heb eerder aangegeven dat bankiers<br />

mee een hart onder de riem. Wat echter<br />

management. Sinds 2011 zet hij zich<br />

de taal van de ondernemers niet meer<br />

ontbreekt is een visie op de toekomst.<br />

als voorzitter van MKB-Nederland<br />

spreken. Dat werd me kwalijk genomen,<br />

Prima dat we de broekriem aanhalen,<br />

maar wat is het perspectief? Welke kant<br />

gaan we op? Hoe verdienen we ons geld<br />

volledig in voor het zich in zwaar<br />

weer bevindende midden- en<br />

kleinbedrijf.<br />

maar ik vind dat nog steeds. Veel vaklui<br />

bij de banken, de mensen met het timmermansoog<br />

die ondernemersplannen<br />

over twintig jaar? Antwoorden op die<br />

kunnen beoordelen, zijn verdwenen.<br />

vragen ontbreken in de politiek. Verder<br />

Daarnaast zijn de banken vrij rigide: het<br />

ben ik ook niet gelukkig met lastenver-<br />

ratiodenken regeert. Al heb je positieve<br />

zwaring voor bedrijven. Dus ik ben wel<br />

cashfl ow, al maak je winst, als je niet<br />

degelijk kritisch.’<br />

aan de ratio’s voldoet dan doe je niet<br />

Willo Eurlings: ‘Het creatieve en het<br />

mee. Maar wat weten ondernemers<br />

ondernemende vermogen van het MKB<br />

nu van ratio’s? De bank is niet langer<br />

ans Biesheuvel is iemand die de handen is gigantisch. Het heeft de potentie om<br />

de partner van de ondernemer. Ik ging<br />

uit de mouwen steekt en nadrukkelijk de niet alleen Nederland, maar ook Europa<br />

vroeger naar mijn bank om met ze te<br />

verbinding zoekt. Een man ook die be- een uitweg te bieden uit de crisis. In<br />

sparren. Nu is de bank de Angstgegner.<br />

grip toont voor de overheid, die snoeit en de huidige situatie wacht iedereen af.<br />

De andere kant van het verhaal is dat<br />

bedrijfssubsidies afschaft. Een voorzitter De producenten wachten op de con-<br />

we degelijke banken nodig hebben, die<br />

die schouder aan schouder wil optreksumenten, de consumenten wachten<br />

degelijk zijn gefi nancierd. Die missen<br />

ken met de minister van Economische op de werkgevers en de werkgevers<br />

we op dit moment. De banken moeten<br />

Zaken, Henk Kamp. Is dat nu wel in het wachten op de politiek. Het MKB heeft<br />

schokbestendiger worden en dat heeft<br />

belang van het midden- en kleinbedrijf? de potentie om de dynamiek terug te<br />

consequenties ten aanzien van kre-<br />

Hans Biesheuvel (lachend): ‘Nu gooi je brengen. Natuurlijk kan het MKB niet<br />

dietverlening. Ze worden overspoeld<br />

wel heel makkelijk een aantal zaken op alles oplossen, maar wel een belangrijke<br />

met eisen, moeten grotere buffers<br />

een hoop. In mijn jaarrede heb ik onder bijdrage leveren. Bij <strong>Syntens</strong> zien we dit<br />

aanhouden en meer belasting betalen.<br />

meer gezegd dat het mij niet verstandig in onze dagelijkse adviespraktijk. We<br />

Gaat allemaal ten koste van hun krediet-<br />

lijkt om hier te gaan zitten als een komen heel veel ondernemers tegen die<br />

verlening. Daarom pleiten wij er nu voor<br />

uithangbord van klagende ondernemers. zoeken naar hun groeikansen in de crisis<br />

dat de pensioenfondsen met hun vele<br />

Ik wil dingen realiseren voor onderne- én daarin slagen.’<br />

honderden miljarden euro’s, een klein<br />

mers vanuit een positieve houding. Ook<br />

deel van hun vermogen inzetten om die<br />

heb ik aangegeven dat de economie<br />

banken robuuster te maken, waarna<br />

stagneert en dat de mouwen opstropen<br />

ze weer makkelijker kredieten kunnen<br />

het enige is wat helpt. De politiek zal<br />

verlenen. Het is jammer dat de overheid<br />

onze problemen niet oplossen, daar is ze<br />

de banken met allerlei regels juist de pin<br />

ook niet echt voor geschikt. We moeten<br />

op de neus zet. Daarmee knijpen ze de<br />

het zelf doen, zelf zorgen dat er weer<br />

kredietverlening alleen maar verder af.’<br />

wordt geïnvesteerd, dat er weer mensen<br />

Eurlings: ‘Innoveren betekent investe-<br />

worden aangetrokken. Maar ik ben wel<br />

ren. Wil een bedrijf jaarlijks met meer<br />

degelijk kritisch op de politiek, op het<br />

dan vijftien procent groeien dan is<br />

vorige én op het huidige kabinet.<br />

externe fi nanciering vaak noodzakelijk.<br />

Het is goed dat de overheidsfi nanciën op<br />

Cijfers van het European Innovation<br />

orde komen, dat moet echt. Daarnaast<br />

Scoreboard laten zien dat Nederlandse<br />

wil minister Kamp dat het MKB een ba-<br />

innovatieve bedrijven behoren tot de<br />

nen- en innovatiemotor wordt. Prachtig!<br />

Europese top als het gaat om excellent ›<br />

‘Als er geen nieuwe<br />

vormen van fi nanciering<br />

op gang komen dan<br />

wordt dit de groeibreker<br />

van de economie’


RUBRIEK MIJN VISIE<br />

› 22 ›<br />

‹<br />

research. Maar als het gaat om het naar<br />

de markt brengen van innovatieve ideeën<br />

en de investeringen, dan is ons land<br />

op z’n best een middenmoter. Hier ligt<br />

een collectieve uitdaging. Het zou zeker<br />

helpen als ondernemers en banken<br />

weer dezelfde taal spreken.’<br />

Banken en politiek lijken weinig oog te<br />

hebben voor wat het MKB echt nodig<br />

heeft.<br />

Biesheuvel: ‘Wat ontbreekt is een visie<br />

van de overheid op de banken op de<br />

lange termijn. Wij willen het kabinet<br />

een herstart laten maken. Daarom is de<br />

Commissie Van Dijkhuizen nu aan het<br />

werk gezet, om het plan om hypotheken<br />

van banken bij pensioenfondsen onder<br />

te brengen uit te werken, zodat banken<br />

meer lucht krijgen. En we willen kijken<br />

of alternatieven voor bankfi nanciering,<br />

zoals kredietunies, MKB-obligaties,<br />

leasing, crowdfunding, et cetera, snel<br />

beschikbaar kunnen komen voor<br />

ondernemers.’<br />

Eurlings: ‘Financiering is dé bottleneck<br />

van het moment. We merken dat er<br />

steeds minder geld in innovatie en<br />

groei wordt gestopt. Er is nog steeds<br />

kredietverlening, maar die gaat naar het<br />

werkkapitaal. Dat is een oplossing voor<br />

het moment, terwijl juist een oplossing<br />

voor de langere termijn nodig is. <strong>Syntens</strong><br />

richt zich vooral op nieuwe groei. De<br />

overstap naar alternatieve vormen van<br />

fi nanciering vergt een andere manier<br />

van denken bij ondernemers en daar<br />

zijn wij nu nadrukkelijk mee bezig. Ook<br />

onderzoeken we de cijfers en grafi eken<br />

ten aanzien van de groeiambities van ondernemers.<br />

We proberen ondernemers<br />

bij elkaar te brengen zodat ze elkaar<br />

kunnen inspireren.’<br />

Zou je van banken niet mogen verwachten<br />

dat ze creatiever zijn op het gebied<br />

van fi nanciering?<br />

Biesheuvel: ‘Absoluut. Sterker nog, als<br />

er geen nieuwe vormen van fi nanciering<br />

op gang komen dan wordt dit de groeibreker<br />

van de economie. Deels heeft<br />

het te maken met het ontbreken van<br />

alternatieven: veel ondernemers zijn<br />

inderdaad nog niet gewend aan het vinden<br />

van nieuwe wegen om aan krediet te<br />

komen. Maar daarnaast ontbreekt nogal<br />

eens het gevoel van urgentie bij banken<br />

en bij de politiek. De gedachte is: die<br />

ondernemer redt het toch wel. Banken<br />

moeten de ondernemer weer serieus<br />

gaan nemen, zijn plannen goed valideren.<br />

Ik coach en begeleid soms ondernemers<br />

en met een van hen ben ik wel<br />

eens op gesprek geweest bij een bank.<br />

We werden botweg de deur uitgekeken<br />

en stonden na een paar minuten weer<br />

buiten. Gelukkig zien sommige banken<br />

het wel in. Die stellen weer accountmanagers<br />

met een timmermansoog aan en<br />

benoemen MKB-aanspreekpunten in het<br />

land. Daar ben ik blij mee.’<br />

Eurlings: ‘Geld is nooit het doel, het<br />

is een smeermiddel. Een belangrijk<br />

smeermiddel, maar niet meer dan dat.<br />

Banken hebben bezuinigd en moeten<br />

nog steeds bezuinigen op adviseurs en<br />

accountmanagers. Dat waren echter<br />

wel de oliemannetjes en -vrouwtjes. De<br />

afgelopen jaren zijn banken en ondernemers<br />

daardoor van elkaar vervreemd.<br />

Ik denk dat het goed is als banken én<br />

ondernemers elkaars taal weer leren<br />

spreken, zodat ze weer samen de groeikansen<br />

zien. Maar dat vraagt inspanning<br />

van beide kanten.’<br />

Doet MKB-Nederland genoeg?<br />

Biesheuvel: ‘Wij zijn geen bank en ook<br />

geen fi nancieel specialist. We zijn een<br />

belangenbehartiger die ondernemers<br />

handreikingen biedt. In april organiseren<br />

we bijvoorbeeld de Week van de<br />

Ondernemer, waar we vijftienduizend<br />

mensen verwachten. Een van de drie<br />

thema’s is fi nanciering en kredietverlening.<br />

We hebben dertig partijen<br />

uitgenodigd: Euronext, private equitypartijen,<br />

banken, factoring, leasemaatschappijen.<br />

Ondernemers kunnen dan<br />

zo ongeveer alle kennis opdoen die<br />

op dit vlak voorhanden is. Daarnaast<br />

hebben we onlangs het boekje Eerste<br />

hulp bij fi nanciering uitgebracht en hebben<br />

we samen met andere partijen de<br />

Ondernemerskredietdesk opgezet. We<br />

doen wat we kunnen.’<br />

<strong>Syntens</strong> kijkt naar innovatie en groei<br />

en dus ook naar de fi nanciering ervan.<br />

Biedt een eventuele bundeling van kennis<br />

op dit vlak tussen MKB-Nederland<br />

en <strong>Syntens</strong> volgens u mogelijkheden?<br />

Biesheuvel: ‘We zitten niet dagelijks met<br />

elkaar om de tafel, maar de waardering<br />

voor <strong>Syntens</strong> is groot. Ik zeg vaak tegen<br />

ondernemers dat ze niet zonder innovatie<br />

kunnen en dat ze daarvoor bij uitstek<br />

bij <strong>Syntens</strong> terechtkunnen. <strong>Syntens</strong><br />

heeft een groot bestaansrecht en ik hoop<br />

van harte dat ze hun kerntaken kunnen<br />

blijven uitvoeren. Qua toekomstvisie<br />

zitten <strong>Syntens</strong> en MKB-Nederland op<br />

één lijn. Ik denk dat we elkaar heel goed<br />

aanvullen.’<br />

Eurlings: ‘<strong>Syntens</strong> streeft hetzelfde<br />

doel na als MKB-Nederland. Wij gaan<br />

voor nieuwe groei. Er is namelijk een<br />

enorm groeipotentieel binnen het MKB.<br />

Samen moeten we de weg omhoog zien<br />

te vinden. Dan groeien we ongetwijfeld<br />

duurzaam uit deze crisis.’<br />

‘Wil een bedrijf met meer dan vijftien<br />

procent groeien dan is externe<br />

fi nanciering noodzakelijk’<br />

›<br />

Reageren op deze stelling of een vraag stellen? Ga dan naar www.innoveermagazine.nl<br />

eel ondernemers denken dat het bij fi nanciering meteen<br />

over geld gaat en gaan op zoek naar lijstjes met namen<br />

van fi nanciers. Verspilling van tijd en energie! Geld is een<br />

middel, het doel is om een stap verder te komen met je onderneming.<br />

Het leidt tot veel betere resultaten om geld te zien als de sluitsteen<br />

van een stevige boog waar ondernemer en fi nancier elkaar willen<br />

versterken. En daar hoort een gezonde spanning bij.<br />

Ambitieuze ondernemers zijn cruciaal voor een goed functionerende<br />

economie. Zij leveren toegevoegde waarde aan hun klanten én zij<br />

bouwen waarde op in hun bedrijf. Het langetermijnperspectief stuurt<br />

de belangrijke beslissingen. De focus op waardecreatie in plaats van<br />

op kortetermijnwinst vertaalt zich dan in een goede positionering,<br />

klanten als ambassadeurs en een sterke merknaam. Het is gebleken<br />

dat fi nanciers deze focus met een hogere waardering belonen.<br />

Traditionele businessmodellen zetten ondernemers klem in<br />

risicovolle en kostbare bedrijfsvoering. Commerciële pit betekent<br />

ook meer alternatieven bedenken en meer experimenteren om tot<br />

een slimmer businessmodel te komen. Kortom, eruit halen wat er in<br />

potentie in zit! Een strakke uitvoering staat zelden hoog op de wensenlijst…<br />

En juist dit heeft de ondernemer het meest in eigen hand.<br />

Heldere afspraken maken, ook over betalingsvoorwaarden, snel<br />

rekeningen uitsturen, boven op de inning zitten. Selectief durven<br />

zijn. Prestaties meten en bespreken met het team. Financiers<br />

vinden dit vanzelfsprekend, maar ondernemers hebben nog veel<br />

te winnen.<br />

Hoe kan ik de groei van mijn bedrijf versnellen? Juist die vraag<br />

prikkelt een actieve investeerder. Indien de ondernemer kan laten<br />

zien dat het bedrijf een aanzienlijk groeipotentieel heeft, overweegt<br />

een fi nancier of en op welke manier hij kan bijdragen aan deze groei.<br />

Heb ik een goed netwerk voor dit bedrijf, kennis die aansluit bij de<br />

situatie, vertrouwde mede-investeerders? Bespreek als ondernemer<br />

deze groeiversnellers met fi nanciers. De boog staat stevig op twee<br />

pijlers!<br />

PIETA STAM, innovatieadviseur <strong>Syntens</strong><br />

STELLING›› 23<br />

Bij een fi nancieringsvraag<br />

gaat het vaak niet over geld<br />

v<br />

‘Focus op<br />

waardecreatie<br />

wordt beloond’


RUBRIEK OPINIE<br />

› › 24 › ›<br />

JOHN JOOSTEN<br />

directeur<br />

Strategische<br />

Relaties <strong>Syntens</strong><br />

INNOVEREN<br />

= DELEN<br />

› › 25<br />

Innoveren is een<br />

activiteit die elke<br />

ondernemer kan<br />

beoefenen. Het is<br />

ook weinig anders<br />

dan nieuwe kansen<br />

vinden om waarde te<br />

creëren. Hoe? Door<br />

elkaar op te zoeken<br />

en kennis te delen.<br />

e manier<br />

waarop<br />

innovatie plaatsvindt, verandert sterk.<br />

Tot voor kort was het gebruikelijk om<br />

nieuwe ideeën eerst onder te brengen bij<br />

kennisinstellingen en R&D-afdelingen<br />

van grote bedrijven. Tegenwoordig is de<br />

benadering praktischer en is het veel<br />

vaker ondernemerschap dat ten grondslag<br />

ligt aan vernieuwing: iedereen kan<br />

innoveren, mits we maar de kennis en<br />

oplossingen willen delen. Innovaties komen<br />

steeds vaker tot stand in netwerken<br />

van MKB-ondernemers, soms met hulp<br />

van gebruikers. Juist interactie stimuleert<br />

het innovatieproces: samen nadenken<br />

over kansen in de markt, samen<br />

oplossingen bedenken voor behoeften bij<br />

afnemers, samen nieuwe producten of<br />

diensten ontwikkelen. Innovatie begint<br />

ook niet meer altijd bij het beschikbaar<br />

komen van nieuwe kennis. De behoefte<br />

om te innoveren komt veel meer voort<br />

uit ontwikkelingen in de markt en dus uit<br />

de terechte vraag bij ondernemers: waar<br />

liggen mijn groeikansen?<br />

Er is niks mis met het ‘oude’ systeem,<br />

maar een open vorm van innovatie<br />

biedt veel meer groeikansen voor het<br />

Nederlandse bedrijfsleven. Jammer is<br />

alleen dat beleidsmakers bij de overheid<br />

nog altijd sterk inzetten op die traditionele,<br />

meer academische vorm van in-<br />

noveren. Terwijl juist een praktischere<br />

vorm van innoveren sneller kan leiden<br />

tot groei van bedrijvigheid, stijgende<br />

arbeidsproductiviteit en meer werkgelegenheid.<br />

Het dient dus ook een maatschappelijk<br />

en economisch belang:<br />

Nederland wordt er beter van.<br />

Bedrijf als voedingsbodem<br />

Het is niet alleen het gebrek aan stimulerend<br />

beleid dat een open manier van<br />

innoveren in de weg staat. Het zijn ook<br />

de ondernemers zelf die er nog niet altijd<br />

goed in thuis zijn. Veel ondernemers<br />

zijn vooral bezig met de waan van de<br />

dag. Begrijpelijk, gezien het zware weer<br />

waarin de economie verkeert, maar niet<br />

altijd verstandig, zeker niet op lange<br />

termijn. Vaak kennen zij ook de weg niet<br />

in het nieuwe innovatielandschap: hoe<br />

kom je in contact met vergelijkbare ondernemers<br />

of ketenpartners die ook op<br />

zoek zijn naar nieuwe kansen, hoe vind<br />

je voor jouw bedrijf toepasbare kennis,<br />

wat zijn de fi nancieringsmogelijkheden?<br />

En vaak is ook de organisatie niet ingericht<br />

op het delen van ideeën: in plaats<br />

van een ‘gesloten’ R&D-afdeling zou<br />

het hele bedrijf, inclusief leveranciers<br />

en klanten, juist de voedingsbodem of<br />

kweekvijver voor goede ideeën moeten<br />

zijn.<br />

Ondanks deze belemmerende factoren<br />

is de open vorm van innoveren wel de<br />

toekomst. Enerzijds omdat er bij stagnatie<br />

of teruglopende omzet sterke behoefte<br />

is aan boter bij de vis en dus aan<br />

snelle waardecreatie, anderzijds omdat<br />

de randvoorwaarden voor deze manier<br />

van werken nu relatief gunstig zijn: de<br />

arbeidsmarkt fl exibiliseert, het opleidingsniveau<br />

in Nederland is goed en<br />

dankzij de groei van sociale media wordt ›


› 26 OPINIE<br />

›<br />

het werken in netwerken gebruikelijker.<br />

Wat we wel nodig hebben, is lef. Lef bij<br />

de ondernemer om de samenwerking<br />

met (keten)partners, kennisinstellingen<br />

en afnemers te zoeken. En lef bij de<br />

opdrachtgever (en dus ook de overheid)<br />

om uit de klant-leverancier-verhouding<br />

te stappen en een relatie op basis van<br />

vertrouwen op te bouwen.<br />

Denken, delen, doen<br />

Bij dit alles speelt ook access to fi nance<br />

een belangrijke rol. MKB-ondernemers<br />

hebben namelijk op twee manieren last<br />

van de conjunctuurafhankelijke dynamiek<br />

van de economie. Enerzijds is er<br />

minder eigen vermogen, de handel loopt<br />

terug, kosten lopen op, er zijn meer faillissementen,<br />

er wordt later betaald et<br />

cetera. Anderzijds is het moeilijker om<br />

extra vermogen te verwerven, omdat<br />

verschillende fi nancieringsbronnen opdrogen<br />

of al opgedroogd zijn. Subsidies<br />

zijn vervangen door kredieten en garanties<br />

en banken hanteren andere risicoprofi<br />

elen. De snelheid van de karavaan<br />

wordt bepaald door de langzaamste<br />

kameel.<br />

Met name bedrijven met groeipotentie<br />

hebben hier last van: als we kijken naar<br />

vermarkting, dan geldt dat het succes<br />

hiervan juist wordt bepaald in de fase<br />

waarin fi nanciering het lastigst te verkrijgen<br />

is. En de jaarlijkse groei op basis<br />

van het eigen vermogen is begrensd tot<br />

‘We hebben lef<br />

nodig om een relatie<br />

van vertrouwen op<br />

te bouwen’<br />

slechts 10 à 15 procent. Jammer, want<br />

we hebben snelle groeiers nodig die de<br />

dynamiek weer terug kunnen brengen in<br />

onze economie.<br />

Uiteraard kan <strong>Syntens</strong> de helpende hand<br />

bieden. Door te spiegelen met ondernemers,<br />

maar vooral ook door hen in contact<br />

te brengen met mogelijke kennis- of<br />

ketenpartners en fi nancieringsbronnen.<br />

<strong>Syntens</strong> legt voortdurend verbindingen<br />

tussen ondernemers, wij weten hoe ondernemers<br />

kunnen aanhaken bij activiteiten<br />

die door de overheid in gang gezet<br />

zijn en we kunnen adviseren over de organisatorische<br />

inbedding van deze manier<br />

van werken in een bedrijfsstructuur.<br />

Dat neemt niet weg dat degene die de<br />

eerste stap moet zetten de ondernemer<br />

zelf is. Het is een kwestie van mindset:<br />

wil ik elke bron voor innovatie en dus<br />

waardecreatie binnen en buiten mijn<br />

organisatie mobiliseren? Het is ook een<br />

kwestie van tijd maken: kan ik zo nu en<br />

dan de waan van de dag loslaten om<br />

mee te denken in netwerken, zonder dat<br />

dit direct resultaat brengt? En het is een<br />

kwestie van vertrouwen en openheid:<br />

ben ik bereid om niet alleen van anderen<br />

maximaal commitment te vragen, maar<br />

dit zelf ook in te brengen?<br />

De ondernemer die erin slaagt die stappen<br />

te zetten, kan de kansen die open<br />

innovatie biedt in daden omzetten. En<br />

wie dat doet, is het best in staat om<br />

waarde te creëren voor afnemers.<br />

Test uw fi nanciële kennis met deze quiz en maak<br />

kans op het boek Wat schuift het? van Micha Zwaaf.<br />

Meespelen kan op www.innoveermagazine.nl.<br />

All about the money<br />

1. Hoe heet het vroegere<br />

Programma Starters op<br />

Buitenlandse Markten<br />

tegenwoordig?<br />

a. Programma Starters<br />

International Business<br />

b. Programma International<br />

Business Starters<br />

c. Programma Business<br />

Starters International<br />

2. In welk kabinet was<br />

Gerrit Zalm geen<br />

minister van Financiën?<br />

a. Balkenende I<br />

b. Balkenende II<br />

c. Balkenende III<br />

3. De eerste offi ciële uitgifte<br />

van verhandelbare<br />

aandelen vond plaats<br />

in Amsterdam in 1606.<br />

Welke onderneming deed<br />

dit?<br />

a. WIC<br />

b. VOC<br />

c. HEMA<br />

4. Hoe noemt men een<br />

fonds waarvan de<br />

opbrengsten terugvloeien<br />

in de kas?<br />

a. Revolverfonds<br />

b. Revolverend fonds<br />

c. Evoluerend fonds<br />

5. In welk jaar werd de<br />

Autoriteit Financiële<br />

Markten opgericht, de<br />

Nederlandse gedragstoezichthouder<br />

op de<br />

fi nanciële markten?<br />

a. 1982<br />

b. 1992<br />

c. 2002<br />

6. Van welke bank is het<br />

ministerie van Financiën<br />

geen (mede-)eigenaar?<br />

a. ABN AMRO<br />

b. ING<br />

c. Fortis bank<br />

7. Voor welk bedrag staat<br />

de overheid maximaal<br />

garant in de BMKB<br />

borgstellingsregeling?<br />

a. Honderdduizend euro<br />

b. Vijfhonderdduizend euro<br />

c. Een miljoen euro<br />

8. Hoe worden informal<br />

investors ook wel<br />

genoemd?<br />

a. Hells Angels<br />

b. Business Angels<br />

c. Business Saints<br />

QUIZ›› 27


VAN BELANG<br />

› 28 › 28 ›<br />

›<br />

TEKST NICOLE GOMMERS<br />

FOTOGRAFIE SUZANNE KARSTERS<br />

‘ De bal ligt g bij j jMKB-<br />

ondernemers’<br />

onder adequate<br />

fi nanciering geen<br />

groei en innovatie.<br />

Helaas is het<br />

voor bedrijven<br />

die willen groeien<br />

vaak lastig om de<br />

juiste fi nanciering<br />

te verkrijgen. Roel<br />

Reijnen, CEO van<br />

Quintech, kan daar<br />

over meepraten. ‘Ik<br />

besteedde gedurende een jaar de helft<br />

van mijn tijd aan het vinden van fi nanciering.<br />

In die tijd hebben we gesprekken<br />

gevoerd met ongeveer 15 investeerders.<br />

Iedere investeerder kijkt er net weer<br />

even anders naar. De een heeft net weer<br />

een andere bril of expertise dan de<br />

ander of komt ergens anders vandaan.’<br />

Niet alleen kan de zoektocht naar investeerders<br />

tijdrovend zijn, vaak is hij ook<br />

Om te kunnen groeien, moeten bedrijven<br />

innoveren. En om te kunnen innoveren, is<br />

adequate fi nanciering nodig. Maar daar ontbreekt<br />

het juist vaak aan. <strong>Syntens</strong> onderzoekt waar de<br />

problemen liggen en verbindt MKB-bedrijven en<br />

overheden op zoek naar fi nanciële oplossingen.<br />

tevergeefs. Financiers lijken vaak af te<br />

zien van investeringen in MKB-bedrijven<br />

vanwege de geringe schaal van de<br />

ondernemingen, waardoor transactiekosten<br />

onevenredig hoog worden. Ook is<br />

er van kleinere bedrijven relatief weinig<br />

bekend wat de inschatting van risico’s<br />

bemoeilijkt en daardoor een daadwerkelijke<br />

fi nanciering. Geldzoekende<br />

MKB-bedrijven blijken bovendien zelf<br />

onvoldoende hun proposities bij de juiste<br />

partijen op de juiste manier te communiceren.<br />

Redenen genoeg voor overheden<br />

om over te gaan tot interventie.<br />

Signifi cant tekort<br />

Eind 2011 deed <strong>Syntens</strong> in opdracht<br />

van het toenmalige ministerie van<br />

Economische Zaken, Landbouw en<br />

Innovatie onderzoek naar de kapitaalbehoefte<br />

voor groei en innovatie in het MKB<br />

in de Randstad. Uit deze studie bleek<br />

dat er onder MKB-ondernemers een<br />

signifi cant tekort bestaat aan kapitaal<br />

voor groei en innovatie. Deze uitkomst<br />

was aanleiding voor Gedeputeerde<br />

Staten van de provincie Zuid-Holland<br />

om <strong>Syntens</strong> een vervolgonderzoek te<br />

laten uitvoeren, gericht op de mogelijke<br />

aanpak voor overheden in Zuid-Holland<br />

om de fi nanciering van innovatie en groei<br />

in het MKB te verbeteren.<br />

Mirjam Visscher, beleidsadviseur economie<br />

van de provincie Zuid-Holland, gaf<br />

<strong>Syntens</strong> opdracht om onderzoek te doen<br />

bij innovatieve en groeiende bedrijven<br />

in Zuid-Holland naar de behoefte aan<br />

additionele fi nanciering. Draagt de<br />

oprichting van een revolverend fonds<br />

– een fonds waarvan de opbrengsten<br />

terugvloeien in de kas – bij aan de groei<br />

en bloei van het MKB in Zuid-Holland, zo<br />

luidde de onderzoeksvraag. ‘In deze regio<br />

ontbreekt het namelijk aan dergelijke<br />

›<br />

MIRJAM<br />

VISSCHER (1977)<br />

is senior beleids adviseur<br />

Economie bij de Provincie Zuid-<br />

Holland. Zij heeft zes jaar bij het<br />

ministerie van Economische Zaken<br />

gewerkt, waar ze zich bezighield met<br />

internationale economie. Bij de provincie<br />

is Visscher onder meer belast met<br />

de ontwikkeling van een ROM<br />

Zuidvleugel, de Economische<br />

Agenda Zuidvleugel en<br />

Europa.<br />

›<br />

› 29<br />


› 30 VAN BELANG<br />

›<br />

fondsen, op een aantal kleinschalige<br />

initiatieven en pilots na.’ En dat terwijl<br />

in andere provincies diverse Regionale<br />

Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s)<br />

actief zijn om de economie in de regio te<br />

versterken en geld beschikbaar stellen<br />

voor groei en innovatie van ondernemingen.<br />

‘Die ROM’s zijn ooit opgesteld in het<br />

kader van achterstandsbeleid en al langer<br />

actief. Momenteel spelen de ROM’s<br />

een belangrijke rol in het bedienen van<br />

innovatieve MKB-ondernemingen bij<br />

fi nanciering. We wilden weten of dat<br />

in Zuid-Holland ook mogelijk is’, aldus<br />

Visscher.<br />

Hoop voor Zuid-Holland<br />

Uiteindelijk bleek het antwoord op de<br />

onderzoeksvraag volmondig ja te zijn:<br />

ondernemingen in Zuid-Holland komen<br />

fors geld tekort om te groeien en te<br />

innoveren. Visscher: ‘Omdat er in andere<br />

delen van het land wél fi nancieringsfondsen<br />

zijn waarop ondernemers een<br />

beroep kunnen doen, is er geen level<br />

playing fi eld. Soms verdwijnen succesvolle,<br />

innovatieve ondernemingen uit<br />

Zuid-Holland naar andere regio’s omdat<br />

ze hier geen fi nanciering kunnen krijgen.<br />

Het gaat dan om bedrijven die we erg<br />

graag in de regio willen houden. Als<br />

hoogvliegers verdwijnen, is dat schadelijk<br />

voor de economie.’<br />

Houk Nolten, innovatiemanager<br />

Zuid-Holland, is binnen <strong>Syntens</strong><br />

verantwoordelijk voor het verschenen<br />

onderzoeksverslag. ‘Er wordt al jaren<br />

geroepen dat bedrijven geen fi nancieringen<br />

rondkrijgen, maar we wilden nu<br />

wel eens weten wat de omvang van de<br />

gezochte fi nanciering is en of het groeifi -<br />

nanciering betrof of juist fi nanciering van<br />

innovaties. We hebben bij ons onderzoek<br />

onderscheid gemaakt tussen bedrijven<br />

in de regio Zuid-Holland die korter dan<br />

drie jaar bestaan en bedrijven die de<br />

startersfase voorbij zijn. Zo ontdekten<br />

we dat starters ruim voldoende bediend<br />

worden via allerlei subsidies. Het<br />

probleem zit bij succesvolle bedrijven die<br />

al langer meedraaien en toe zijn aan een<br />

volgende stap. Het gaat daarbij om groei,<br />

bijvoorbeeld de aanschaf van machines.<br />

Of bedrijven willen innoveren en hebben<br />

kapitaal nodig voor deze risicovolle fase.<br />

Natuurlijk bestaan er wel instrumenten,<br />

denk bijvoorbeeld aan het borgstellingskrediet,<br />

maar deze zijn niet altijd bekend<br />

genoeg bij ondernemers.’<br />

Voor ondernemingen in de provincie<br />

Zuid-Holland die moeite hebben de fi -<br />

nanciering rond te krijgen is er nu hoop.<br />

In deze regio ziet begin 2014 namelijk<br />

een fonds voor groei en innovatie het<br />

‘Als we de<br />

groeiers helpen,<br />

krijgt de economie<br />

in deze regio een<br />

boost’<br />

levenslicht als onderdeel van een op te<br />

richten ROM. Het gaat om een fonds dat<br />

start met 25 miljoen euro en uiteindelijk<br />

moet uitgroeien tot een bedrag van 100<br />

miljoen. Het geld wordt bijeengebracht<br />

door diverse stakeholders, waaronder de<br />

centrale overheid, de provincie, diverse<br />

gemeenten en kennisinstellingen.<br />

De provincie verwacht medio 2013 de<br />

interne besluitvorming rond te hebben.<br />

Groeikansen benutten<br />

<strong>Syntens</strong> peilde partijen die belang<br />

hebben bij participatie in het fonds en<br />

schreef een roadmap voor de provincie<br />

Zuid-Holland. In deze tijden van crisis<br />

en bezuinigingen was geld hierbij een<br />

belangrijk issue. Visscher: ‘Toch zien<br />

verschillende stakeholders het belang<br />

van een fonds en kunnen we, onder<br />

voorbehoud van defi nitieve besluitvorming<br />

door de diverse betrokken<br />

partijen, starten met een bedrag van<br />

25 miljoen.’<br />

Zowel Nolten als Visscher is blij met<br />

het vooruitzicht van het fonds. Nolten<br />

ziet het instellen van een revolverend<br />

fonds als een enorme kans voor<br />

bedrijven in Zuid-Holland en de<br />

economische groei van de provincie.<br />

‘Financiering is een voorwaarde om te<br />

kunnen innoveren, daarom is het ook<br />

onderdeel van het innovatiegroeimodel<br />

van <strong>Syntens</strong>. Er is een enorme vraag<br />

naar fi nanciering onder succesvolle<br />

ondernemingen die willen groeien en<br />

innoveren. Als we nou juist deze groep<br />

helpen, krijgt de economie in deze<br />

regio een boost.’ Visscher is tevreden<br />

met het bedrag dat het fonds voorlopig<br />

in kas heeft. ‘Te kleine fondsen vallen<br />

te vaak om. Omdat het nu eenmaal<br />

gaat om bedrijven in een risicovolle<br />

fase, gaan er ook wel eens dingen mis.<br />

Het is belangrijk vet op de botten te<br />

hebben.’<br />

<strong>Syntens</strong> en de Provincie Zuid-Holland<br />

blijven nauw samenwerken in de<br />

fase waarin het fonds tot stand komt.<br />

<strong>Syntens</strong> kan een belangrijke rol spelen<br />

bij de toeleiding van MKB-bedrijven<br />

naar het fonds en de toekomstige<br />

ROM en speelt een verbindende rol<br />

tussen verschillende netwerken.<br />

Nolten: ‘We begeleiden ondernemers<br />

bij hun businesscase en hun planvorming<br />

en wijzen op instrumenten om<br />

hun groeikansen te benutten en te<br />

verzilveren.’ Visscher: ‘De bal ligt bij<br />

MKB-ondernemers. Met een goede<br />

businesscase kunnen zij een beroep<br />

doen op het fonds. Het is mooi dat<br />

er extra ruimte komt om innovatieve<br />

partijen te begeleiden.’<br />

‹<br />

› Gezondheid › MIJN TROTS › 31<br />

TEKST ANNEMIEK PLANTING FOTOGRAFIE IVO.ME<br />

332<br />

JANINE DAVIDSE EN<br />

MARIËLLA OOSTHOEK,<br />

oprichters VOF Zuidwest in<br />

Beweging › in dienst twee<br />

mensen (Janine en Mariëlla)<br />

› product Zwanger Totaal,<br />

beweegprogramma voor<br />

zwangeren en pas bevallen<br />

vrouwen › innovatie het<br />

programma biedt een totaalpakket<br />

van multidisciplinaire<br />

preventie, verzorging én<br />

nazorg voor vrouwen met en<br />

zonder klachten › verkoop<br />

sinds de livegang van de<br />

website (medio 2011) hebben<br />

duizend vrouwen zich online<br />

aangemeld › rol <strong>Syntens</strong><br />

adviesrol bij het uitbouwen<br />

van idee tot ondernemingsplan,<br />

hulp bij de subsidieaanvraag<br />

voor het digitale<br />

platform bij Provincie Zeeland<br />

‘We zijn bezig<br />

met opschaling<br />

naar andere<br />

provincies’<br />

Bewegingsprogramma’s<br />

zoals zwangerschapsgym<br />

en -yoga bestaan<br />

al lang, maar die zijn<br />

vooral gericht op vrouwen<br />

zonder klachten. Heb<br />

je bijvoorbeeld bekkenklachten,<br />

dan mag je veel<br />

oefeningen niet doen. Als<br />

oefentherapeuten kregen<br />

Mariëlla en ik vaker de<br />

vraag van zorgverleners<br />

of wij ook programma’s<br />

hadden voor vrouwen<br />

mét klachten. In overleg<br />

met zorgverzekeraars,<br />

andere oefentherapeuten,<br />

gynaecologen en<br />

verloskundigen hebben<br />

wij een vakoverstijgend<br />

programma ontwikkeld<br />

dat klachten <strong>voorkomt</strong><br />

of verlicht, zowel tijdens<br />

als na de zwangerschap.<br />

Alle zorgverzekeraars<br />

vergoeden deelname voor<br />

vrouwen met klachten.<br />

<strong>Syntens</strong> hielp met het<br />

neerzetten van ons<br />

product en met de<br />

subsidieaanvraag voor<br />

de ontwikkeling van<br />

een digitaal platform.<br />

Daarop kunnen deelnemers<br />

en zorgverleners<br />

vertrouwelijk met elkaar<br />

communiceren. Zonder<br />

de bijdrage van Provincie<br />

Zeeland was dat platform<br />

er nu niet. Inmiddels<br />

nemen oefenpraktijken<br />

in heel Zeeland ons<br />

programma af. En we<br />

zijn bezig met opschaling<br />

naar andere provincies<br />

omdat we merken dat<br />

er veel behoefte bestaat<br />

aan deze specifi eke zorg.<br />

Spannend en leuk!


› 32 LEERMOMENT<br />

TEKST SABINA KOELEWIJN<br />

FOTOGRAFIE JAAP VAN DEN BEUKEL<br />

‘Ik volgde<br />

de workshop<br />

omdat we het<br />

personeelsbestand,<br />

de productlijn en het<br />

aantal verkooppunten<br />

willen uitbreiden.’<br />

Micha Zwaaf, innovatieadviseur<br />

a.i. bij <strong>Syntens</strong>, geeft regelmatig<br />

de workshop Financiering van<br />

Innovatie. In essentie gaat het om<br />

waardecreatie, zoals de titel van<br />

zijn boek Wat schuift het? Haal meer<br />

uit je onderneming al zegt. Als een<br />

‘De<br />

voor- en<br />

nadelen van<br />

verschillende soorten<br />

fi nanciering zijn nu<br />

helder. Een investeerder<br />

neemt bijvoorbeeld meer<br />

risico dan een bank,<br />

maar wil ook meer<br />

rendement.’<br />

Financiering<br />

van Innovatie<br />

ondernemer zich richt op kwaliteit,<br />

krijgt het bedrijf een hoger prijskaartje,<br />

stelt hij.<br />

Wat levert zijn workshop op? ‘Een<br />

ondernemer leert dat waardecreatie<br />

belangrijk is, dat het niet gaat<br />

om kortetermijnwinst maar om<br />

‘Ik<br />

kan nu<br />

onze fi nanciële<br />

behoefte in kaart<br />

brengen. Op basis<br />

daarvan kiezen<br />

we de beste<br />

fi nanciering.’<br />

de combinatie van kwalitatieve<br />

en kwantitatieve elementen. Wat<br />

je eraan kunt doen om je bedrijf<br />

investeerbaar te maken en welk<br />

type investeerder bij je past.’<br />

‘Ik heb<br />

geleerd hoe<br />

je groei fi nancieel<br />

kunt managen. En<br />

dat je veel waarde<br />

aan je bedrijf kunt<br />

toevoegen door los<br />

van je product te<br />

denken.’<br />

ERWIN POLS, mede-eigenaar<br />

van Mwah. Dit concept- en<br />

ontwerpbureau met als<br />

basis creatieve tekst verkoopt<br />

hebbedingen met grappige<br />

‘mwahdernistische’ teksten,<br />

zoals T-shirts, interieurstickers,<br />

tassen, boekjes en de<br />

Sleurkalender. Erwin volgde<br />

eind vorig jaar de workshop<br />

Financiering van Innovatie.<br />

‘Je<br />

moet goed<br />

aan de basis van<br />

je bedrijf werken om<br />

op lange termijn écht te<br />

kunnen groeien. Ik heb<br />

drie stappen teruggezet,<br />

zodat mijn groei<br />

uiteindelijk harder<br />

kan gaan.’<br />

‘Ik kijk nu<br />

beter naar mijn<br />

markt en houd mijn<br />

doel voor ogen. Mijn<br />

ambitie is torenhoog,<br />

ik wil mijn concepten<br />

wereldwijd<br />

uitrollen.’<br />

ARLEEN VAN LONDEN, eigenaar<br />

Arleen Events, wil dit jaar met<br />

haar evenementen bureau uitbreiden<br />

naar New York.


›34<br />

AGENDA<br />

MASTERCLASS<br />

FINANCIERING VAN<br />

INNOVATIE<br />

13, 18 en 25 maart / Amsterdam<br />

of 3, 8 en 15 april / Nieuwegein<br />

In drie sessies ontwikkelen<br />

ondernemers de juiste kennis en skills<br />

om succesvol fi nanciering te behalen.<br />

Kennis en praktijk wisselen elkaar af<br />

en met collega-ondernemers kunnen<br />

ervaringen worden gedeeld.<br />

Sessie 1: Financiering van innovatie<br />

voor groei Ondernemers leren<br />

waar te beginnen bij het fi nancieren<br />

van hun innovatie- of groeiplannen.<br />

Deelnemers krijgen een overzicht van<br />

de mogelijkheden die er zijn, inclusief de<br />

minder bekende, zoals familie/vrienden,<br />

crowdfunding, subsidies en fi scale<br />

opties. Daarnaast wordt duidelijk welk<br />

type fi nanciering bij welk bedrijf past en<br />

wat er nodig is om voor fi nanciering in<br />

aanmerking te komen. In de masterclass<br />

worden concrete handreikingen gedaan<br />

voor acties die de kans op innovatie-<br />

en groeifi nanciering vergroten. Na<br />

deelname heeft de ondernemer een<br />

onafhankelijk beeld van het complete<br />

fi nancieringsspectrum.<br />

Sessie 2: Een investeerder voor de<br />

groei van je bedrijf Wanneer kiest<br />

u ervoor om een investeerder bij uw<br />

onderneming te betrekken? En hoe<br />

vindt u de juiste investeerder? De ene<br />

investeerder is immers de andere niet.<br />

In de tweede sessie van de masterclass<br />

wordt een vergelijking gemaakt tussen<br />

de verschillende soorten investeerders<br />

en wordt er gekeken wanneer er sprake<br />

Interessante bijeenkomsten msten<br />

en evenementen.<br />

is van een goede match tussen een<br />

investeerder eerder en een onderneming. Ook<br />

wordt ingegaan op de denkwijze en beoordelingscriterialingscriteria<br />

van investeerders en<br />

hoe een investeerder een businessplan<br />

screent. Naast typische valkuilen waar<br />

ondernemers vaak tegenaan lopen, komt<br />

het investeringsproces aan bod, zodat<br />

duidelijk is welke stappen en onderdelen<br />

te verwachten zijn.<br />

Sessie 3: De rol van de bank bij de<br />

groei van uw bedrijf Banken zijn zeer<br />

kritisch als het gaat om het verschaffen<br />

van bedrijfsfi nancieringen. Financiering<br />

van innovatieve starters en aanvragen<br />

voor groeifi nanciering stuiten op veel<br />

scepsis. Bankiers hanteren specifi eke<br />

beoordelingscriteria. Ondernemers die<br />

bankiers willen overtuigen om fi nanciering<br />

te verstrekken, zullen deze criteria<br />

en beweegredenen moeten kennen. Is<br />

er eenmaal een bankier aan boord, dan<br />

is het verstandig om een goede relatie<br />

te ontwikkelen. Niemand wordt graag<br />

geconfronteerd met negatieve verrassingen,<br />

ook de bank niet. In deze bijeenkomst<br />

aandacht voor de manier waarop<br />

bankiers te werk gaan, voor zaken waar<br />

u op moet letten bij het aanvragen van<br />

een fi nanciering en de manier waarop<br />

ondernemers succesvol kunnen ondernemen<br />

met de bankier als partner.<br />

Aan deelname zijn geen kosten verbonden.<br />

Kijk voor meer informatie en de voorwaarden<br />

op www.syntens.nl/agenda.<br />

MIDDAG VAN DE<br />

FINANCIERING<br />

30 mei / Den Haag<br />

Na twee eerdere succesvolle bijeenkomsten,<br />

wordt 30 mei de derde Middag van<br />

de Financiering georganiseerd. Tijdens<br />

de bijeenkomst wordt ingegaan op de<br />

behoeften en knelpunten van ondernemers<br />

enerzijds en fi nanciers anderzijds.<br />

Tijdens een levendige middag met veel<br />

mogelijkheden tot interactie met zowel<br />

fi nanciers als ondernemers leert u<br />

meer over de wereld van fi nanciering.<br />

De middag is opgezet in samenwerking<br />

tussen het ministerie van Economische<br />

Zaken, <strong>Syntens</strong>, de Kamer van Koophandel<br />

en AgentschapNL en is bedoeld voor<br />

medewerkers die dagelijks met fi nanciering<br />

in aanraking komen of er meer over<br />

willen weten.<br />

Wilt u weten hoe ondernemers en fi nanciers<br />

tegen fi nanciering aankijken? En wilt u netwerken<br />

met mensen van het ministerie van<br />

Economische Zaken, <strong>Syntens</strong>, de Kamer van<br />

Koophandel en AgentschapNL? Kom dan naar<br />

de Middag van de Financiering! Informatie en<br />

aanmelding via Willo Eurlings, willo.eurlings@<br />

syntens.nl<br />

Kijk voor de volledige agenda op:<br />

www.syntens.nl/agenda<br />

UPDATE<br />

INNOVATIENIEUWS &<br />

-ONTWIKKELINGEN<br />

OP EEN RIJTJE<br />

WEGWIJZER<br />

slimmer fi nancieren:<br />

investeren in nieuwe<br />

business<br />

03<br />

FINANCIERING FI FINA FINANCIERING NA NANC NC NCIE IE IERI RING NG IS IS VO VOOR<br />

VOOR OR VEE VEEL EE EEL IN INNO INNOVA- NO NOVA VA VA-<br />

TIEVE ON ONDE ONDERNEMERS DERN RNEM EMER ERS EEN<br />

EEN N BELANGRIJK<br />

BELANGRIJK JK<br />

ONDERWERP. ONDE ONDERWERP. DERW RWER ERP. OM OM ONDE ONDERNEMERS DERN RNEM EMER ERS TE<br />

TE<br />

ONDERSTEUNEN ONDE ONDERSTEUNEN DERS RSTEUNEN IN IN HUN HUN ZOEKTOCHT<br />

ZOEKTOCHT<br />

NAAR A FINANCI FINANCIERING CIER ERIN I G HEEFT HEEFT SYNTENS<br />

SYNTENS<br />

EEN EE EEEN N PR PRAK PRAKTISCHE AK AKTI TI TISC SC SCHE HE WEG WEGWIJZER EGWI WI WIJZ JZ JZER ER OPG OPGEZET. PG PGEZ EZ EZET ET.<br />

De weg wegwijzer eg egwi wijz ijz<br />

j er is is vo voor<br />

voor or zow zowel owel el sta startende tart rten ende de als<br />

als<br />

bestaande in innova innovatieve vati tiev eve e onde ondernemingen<br />

dern rnem emin inge gen<br />

die op op zoe zoek oek k zi zijn<br />

zijn jn naa naar aar r fi fina fi nanc nanciering, ncie ieri ring ng, in in wel welke el e ke k<br />

vorm dan<br />

dan an ook ook. o . Het<br />

Het t do doel<br />

doel el van<br />

van an de<br />

de e wegw wegwijzer ijzer j<br />

is om sn snel<br />

snel el een<br />

een e ana analyse naly lyse se te te ma make maken ken n va van van de d de<br />

bedrijfssituatie be bedr bedrijfssituatie drij ijfssitu ituat<br />

atie ie en<br />

en n de de ond ondernemer nder erne neme m r inzi inzicht zich ch c t<br />

te geven<br />

geven en in in belang belangrijke rijk ijke<br />

pu punt punten nten en waa waar aar r hi hij/ hij/zij j/zij<br />

voor or het<br />

het e ind indienen ndienen va van<br />

van n ee een een fi fina fi nanc nancierings- ncie ieri ring ngsaanvraagaanvaanvraag<br />

nvra raag ag nog<br />

nog og ext extra xtra ra aan aandacht anda dach cht aa aan aan mo moet<br />

moet<br />

schenken. sc sschenken. he henk nken en.<br />

Hoe Ho Hoe ga gaat at t het<br />

het et e in in zi zijn<br />

zijn jn wer werk? erk? k? k<br />

Samen met me met t ee een<br />

een n in inno innovatieadviseur novatiea eadv dv d is iseu eur va van<br />

van<br />

<strong>Syntens</strong> Sy <strong>Syntens</strong> nten tens<br />

wo worden rden den<br />

er er vanu vanuit nuit it dri drie rie ve vers verschil- rsch c il i -<br />

lende lend lende nde e in inva invalshoeken valshoek eken e vra vragen ragen gest gesteld eld l aa a aan n<br />

de o ondernemer nderneme d mer r di die die be belangrijk belangrijk zijn zijn bi bij bij de d de<br />

totstandkoming tots totstandkoming tstandkomi ming ng van<br />

van an een<br />

een en fi fi nanciering. nanci cier erin ing. g. Deze<br />

invalshoeken en zij zijn ijn de de ond onderneming, nder erne neming ing,<br />

he h het t<br />

netwerk k en en de de on ondern ondernemer. rnem emer e . Bij Bij de de ond onder- nder ernemingnemineming<br />

ming gaat gaat he het het vo voor vooral oral a over over de de mis missie, issi sie,<br />

visie e en en doelstell doelstellingen; llingen; n het het net netwerk etwe werk rk gaa gaat aat in<br />

in<br />

op in<br />

in n hoeverre ho hoev hoeverre ever erre re de de on o ondernemer dern rnem emer er al<br />

al l een een beel beeld el e d<br />

heeft heef heeft eft va van van de de finan fi nancieringsmogelijkheden<br />

anci cieringsmogelijkhede den<br />

en wen wensen; ense sen; bij<br />

bij ij de<br />

de e on ondern ondernemer rnem emer er wordt wordt iningegaan<br />

op<br />

op p co comp competenties mpeten enti ties es en en va vaardighed vaardigheden. eden.<br />

Naast Naas Naast a t vr vragen vragen zij zijn ijn er er ook<br />

ook ok uit uitgangspunten<br />

itgangspunte ten<br />

opgesteld, opge opgesteld, gesteld, l die<br />

die ie de<br />

de e vr vrag vragen agen en als<br />

als ls het het war ware are<br />

weerspiegelen. we weerspiegele<br />

weerspiegelen. len. Doo Door oor r el elk<br />

elk k on onderwer onderwerp erp p te t te<br />

bespreken za zal zal al al sne snel nel l in inzi inzicht zich cht wo worden rden den<br />

ver<br />

ver- e -<br />

kregen in in de de uit uitgangspunten itgangspunte ten wa waaraa waaraan aan wel<br />

wel l<br />

en en en nie niet iet is is vol voldaan oldaan en en wa waar<br />

waar ar kan kansen ansen li ligg liggen ggen<br />

om oom finan fi nancieringssucces anci cier erin ings gssu succ cces es te te ve verh verhogen. rhog ogen en.<br />

Meer Mee Meerw Meer r weten? wete weten? eten? n? Ki Kijk<br />

Kijk jk op op www www.syntens.nl .synte syntens.<br />

ns.nl nl en en kli kl klik k<br />

achtereenvolgens ac achtereenvolgen<br />

achtereenvolgens genso s op op p AAanbod<br />

Aanbod o > > Inspi Inspiratiesessies spirat raties iesessies ie ><br />

><br />

Innoveren Innove Innoveren overen ren do door<br />

door or fi fi n nanciering anc anciering ing van innovatie inno nnovat vatie ie > Tools<br />

of oof bel bel met metS met t Synt <strong>Syntens</strong> yntens ens op op 08 088-<br />

088- 8- 444 444 0 0 22 222.<br />

222.<br />

› 35


VOOROP › JAAP GERRETSEN (directeur en oprichter QLVR), ANNEWIES KUIPERS en PIETA STAM (<strong>Syntens</strong>-innovatieadviseurs),<br />

JORIS VAN DER HEIJDEN (cardioloog i.o. bij het UMC Utrecht), MICHA ZWAAF (oprichter van IMX Capital, onafhankelijke<br />

corporate fi nance adviseur), ANTOON STURKENBOOM (directeur en oprichter QLVR)<br />

Bekijk op<br />

www.syntens.nl<br />

het succesverhaal<br />

van QLVR.<br />

SYNTENS<br />

Bracht de medische markt<br />

in kaart voor nieuwe kansen<br />

en koppelde QLVR aan een<br />

fi nanciële coach.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!