Presentatie Nieuwe Machinerichtlijn D&F - Syntens

Gevolgen van de nieuwe Machinerichtlijn
´Oud´ (98/37/EG) vs ´nieuw´ (2006/42/EG)
Peter Mesie, D&F Consulting B.V.
15 september 2009

Wie is D&F Consulting?
Consulting / Software / Training
Onze missie is het voorkomen van ongevallen,
in de industriële en logistieke sector.
D&F is specialist op het kennisgebied mens- en machineveiligheid.
• Technical safety (CE, PED, ATEX, LR, EMC)
• Safety trainingen (keurmeesterschap, operatortrainingen)
• Safety systemen (DbVN, Michelle, RMA)
• Human safety (TRA, cultuur, bewustzijn, instructies)
www.denf.nl

10 vragen, Nieuwe Machinerichtlijn
1. Geldt de wijziging voor fabrikanten en/of voor gebruikers?
2. Moet (mag) de nieuwe Machinerichtlijn nu al toegepast worden?
3. Waarom deze wijziging?
4. Zijn alle ´essentiële eisen´ gewijzigd?
5. Wat verandert er aan het toepassingsgebied van de richtlijn?
6. Welke eisen gelden voor de risicobeoordeling?
7. Blijven de huidige geharmoniseerde normen geldig?
8. Is de door de fabrikant op te stellen documentatie gewijzigd?
9. Wat zijn de veranderingen m.b.t. informatie op de machine?
10. Wat verandert er aan de procedures voor overeenstemmingsbeoordeling?

Vraag 1
Geldt de wijziging van de Machinerichtlijn
voor fabrikanten en/of voor gebruikers van machines?

Wijzigingen algemeen
Wijzigingen hebben gevolgen voor:
• Fabrikant (primair)
• Gebruiker (secundair)

Wijzigingen algemeen
Ontwerp
Bouw
Fabrikant | Gebruiker
Conformtiteit CE
Transport
Verantwoordelijkheid:
fabrikant (CE-markering)
In bedrijf stellen
Productie
Onderhoud
Verantwoordelijkheid:
werkgever (Arbo)
De fabrikant houdt in zijn risicobeoordeling rekening met risico’s tijdens alle
bouw- en gebruiksfasen (tot en met ontmanteling).
Keuring
Reparatie
Ontmantelen

Wijzigingen inhoudelijk
Inhoudelijke wijzigingen, bv:
Toepassingsgebied:
– Bouwliften en liften (snelheid ≤ 0,15 m/s), hijskettingen, -kabels, -banden
Uitzonderingen:
– Machines voor tijdelijk gebruik in onderzoekslaboratoria
Definities:
– Machine = ook ´machine´ indien bestemd om te worden voorzien van een
aandrijfsysteem.
– Veiligheidscomponenten: indicatieve lijst in bijlage V.

Vraag 2
Moet (mag) de nieuwe Machinerichtlijn nu al
toegepast worden?

Wijzigingen algemeen
Huidige Machinerichtlijn (98/37/EG)
• Per 12 augustus 1998 in werking getreden
als codificatie op 89/392/EG.
• Als 89/392/EG vanaf 1 januari 1995 verplicht.
Nieuwe Machinerichtlijn (2006/42/EG)
• Per 29 december 2009 verplicht op machines.

Vraag 3
Wat is de reden van de wijziging
van de Machinerichtlijn?

Wijzigingen algemeen
Reden:
´herschikking omwille van duidelijkheid´
Feitelijke wijziging:
Machinerichtlijn 2006/42/EG – overweging 1
Veranderingen (uitbreidingen) van de definities, de essentiële
veiligheids- en gezondheidseisen en de verklaringen.
Mandaat aan CEN en Cenelec opgesteld door Europese commissie
(M/396 EN - 19 december 2006)

Vraag 4
Zijn alle essentiële eisen gewijzigd
t.o.v. de huidige Machinerichtlijn?

Wijzigingen inhoudelijk
Ergonomie (§1.1.6)
• Beperk hinder, vermoeidheid, fysieke en psychische belasting
Bedienerspost (§1.1.7)
• Voorkom zuurstofgebrek, bescherm tegen gevaren, snelle ontruiming
mogelijk
Zitplaats (§1.1.8)
• Zitplaatsen mogelijk of aanwezig, stabiel, aanpasbaar, trillingen
beperken, voetsteunen

Wijzigingen inhoudelijk
Besturingssysteem (§1.2.1)
• Onderscheid tussen de termen ´besturing´ en ´bediening´
Afschermingen en beveiligingsinrichtingen (§1.4)
• Bij demontage moeten de bevestigingsmiddelen met de afschermingen
of de machine verbonden blijven (1.4.2.1)
Emissie (§1.5)
• Blikseminslag (1.5.16)
Informatie (§1.7.4)
• Oorspronkelijk of vertaling, (on)bedoelde gebruik, opleidingsniveau,
VvO

Vraag 5
Wat verandert er aan het toepassingsgebied van de richtlijn?

Wijzigingen inhoudelijk
Toepassingsgebied (oude en) nieuwe machinerichtlijn:
• Machines (art. 1)
• Verwisselbare uitrustingsstukken (art. 2)
• Veiligheidscomponenten (art. 2)
• Hijs- en hefgereedschappen (Bijlage I, deel 4)
• Kettingen, kabels en banden (Bijlage I, deel 4)
• Verwijderbare mechanische overbrengingssystemen (Bijlage IV)
• Niet voltooide machines ´NVM´, (Bijlage IIB)
• Personenliften (art. 1 lid 3)
• Bouwliften (art. 1 lid 3)
Machinerichtlijn 2006/42/EG – Artikel 1, lid 1

Wijzigingen inhoudelijk
Als ´machine´gelden, volgens de (oude en) nieuwe
machinerichtlijn:
1. Functioneel geheel voor bepaalde toepassing (art. 1)
2. Samenstel als 1) zonder montage- of aansluitcomponenten
3. Samenstel als 1) en 2), gereed voor montage op voertuig of in
bouwwerk
4. Samenstellen van machines als 1), 2) en 3) en/of NVM, mits
als één geheel opgesteld en bestuurd
5. Hijs- en hefmiddelen op menselijke spierkracht (art. 3)
Machinerichtlijn 2006/42/EG – Artikel 2, lid a

Wijzigingen inhoudelijk
Nieuwe definitie: ´Niet voltooide machine´
Samenstel, dat
• bijna een machine vormt;
• niet zelfstandig een toepassing kan realiseren,
bv. een aandrijfsysteem;
• bedoeld is om te worden ingebouwd of samengebouwd.
Machinerichtlijn 2006/42/EG – Artikel 2, lid g

Vraag 6
Welke eisen gelden voor de risicobeoordeling?

Aspecten inhoud / documentatie
De risicobeoordeling was altijd al verplicht.
In de nieuwe richtlijn staan eisen waaraan de beoordeling moet
voldoen:
• Bepaling van de grenzen van de machine.
• Identificatie gevaren en gevaarlijke situaties
• Risico-inschatting, kans x effect, ´worst case´
• Risicobeoordeling (maatregelen nodig?)
• Reductiemaatregelen volgens ´bronaanpak´ (§1.1.2)
• Via herhaling (evaluatie)!
(Bijlage I, Algemene beginselen, lid 1).

Aspecten inhoud / documentatie
Risicobeoordeling volgens NEN-EN-ISO 14121
(voorheen NEN-EN 1050, vervallen)
Stap 1
Bepaling van de grenzen
Stap 2
Identificatie van de gevaren
Stap 3
Analyse van de risico's
Stap 4
Risicoreductie
Stap 5
Risico-evaluatie

Aspecten inhoud / documentatie
Risicoanalyse (met behulp van risicograaf D&F)
S: Ernst verwondingen / schade
F: Blootstellingsfrequentie / –duur
P : Gevaarsafwending
W: Waarschijnlijkheid
Voorbeeld: Gaatje boren

Vraag 7
Zijn de huidige geharmoniseerde normen
ook geharmoniseerd onder de nieuwe Machinerichtlijn?

Wijzigingen algemeen
Normen:
CEN en Cenelec zijn gevraagd een lijst met geharmoniseerde
normen op te stellen in het kader van de nieuwe Machinerichtlijn
(2006/42/EG).
Ze zijn gevraagd de lijst te publiceren voordat de nieuwe
Machinerichtlijn in werking treedt.
Daarnaast moeten de huidige geharmoniseerde normen
• worden nagelopen op conformiteit met de nieuwe Richtlijn, en
• worden voorzien van een referentie naar de nieuwe Richtlijn.

Aspecten inhoud / documentatie
Let op: nieuwe normen veiligheidsbesturingen
• NEN-EN 954-1 Wordt ingetrokken per 30-11-2009
• ISO 13849-1 Performance Level Basis-ontwerpprincipes
• ISO 13849-2 Performance Level Validatie
• IEC 62061 Safety Integrity Level Principes en validatie
Dus in de toekomst 2 normen naast elkaar
1. PL (ISO 13849 deel 1 & 2)
2. SIL (IEC 62061)

Aspecten inhoud / documentatie
• ISO 13849–1 Safety of machinery – safety related parts of control systems
• Type B1 norm conform de ISO 12100-1
Kwalitatief
• Gebaseerd en voortbordurend op toegewezen architecturen
uit de EN 954-1 cat. B, 1-2-3-4
Kwantitatief
Nieuwe begrippen:
•- Performance Levels (PL),
•- Mean Time To Failure (MTTF),
•- Diagnostic Coverage (DC),
•- Common Cause Failure (CCF)
Voorbeeldberekening

Aspecten inhoud / documentatie

Vraag 8
Is de door de fabrikant
op te stellen documentatie gewijzigd?

Aspecten documentatie
Fabrikant:
a. Informatie op de machine (waarschuwingen, typeplaat)
Geen wijzigingen
b. Gebruikersaanwijzing
Aanvullende eisen
c. Technisch constructie dossier (TCD)
Nieuw: Technisch Dossier (TD)
d. Verklaring van overeenstemming (IIA, IIB, IIC)
Nieuw: IIB wordt Inbouwverklaring, IIC wordt IIA

Aspecten documentatie
b. Wijzigingen gebruiksaanwijzing
• Versie aangeven: oorspronkelijk of vertaling
• Naam en adres fabrikant vermelden
• Verklaring van Overeenstemming opnemen

Aspecten documentatie
c. Technisch (Constructie) Dossier:
• Verzameling documenten over ontwerp en veiligheid
• Mag elders liggen (toeleverancier)
• In één of meer van de officiële Gemeenschapstalen
• Opvraagbaar alleen door overheid (AI / VWA)
• 10 jaar bewaren
• Bewijslast in aansprakelijkheidsgeschil

Aspecten documentatie
Inhoud Technisch Constructie Dossier – Technisch Dossier
voor IIA-machines
1. Algemene beschrijving van de machine
2. Overzichtsplan, tekeningen besturingsschakelingen, beschrijving
3. Detail tekeningen, berekeningen, testresultaten, schema’s
4. Documentatie risicobeoordeling
5. Toegepaste normen
6. Verslagen of certificaten van keuringsinstanties
7. Exemplaar gebruiksaanwijzing
8. Informatie en verklaringen toeleveranciers
9. Kopie EG-verklaring van overeenstemming

Aspecten documentatie
Documentatie voor niet voltooide machines (nieuw)
• Montagehandleiding
• Relevante technische documenten (´inbouwdossier´)
• Inbouwverklaring
• Informatie op de machine

Aspecten documentatie
Montagehandleiding voor niet voltooide machines:
• Beschrijving van de voorwaarden om een correcte assemblage
mogelijk te maken.
• Opgesteld in een officiële taal van de Gemeenschap, aanvaardbaar
voor de fabrikant van de machine waarin de niet voltooide machine
wordt ingebouwd, of diens gemachtigde.

Aspecten documentatie
Inhoud inbouwdossier:
1. Overzichtsplan, tekeningen besturingsschakelingen
2. Detail tekeningen, berekeningen, testresultaten, schema’s
3. Documentatie risicobeoordeling
4. Toegepaste normen
5. Verslagen of certificaten van keuringsinstanties
6. Kopie montagehandleiding

Aspecten documentatie
d. Verklaring van Overeenstemming
• Voor 1 product of voor serie producten
• Formeel ondertekend document
• Meerdere richtlijnen op éé Verklaring
• Exemplaar meesturen en exemplaar in archief
• In dezelfde taal als de gebruikershandleiding
• Origineel ten minste 10 jaar bewaren

Aspecten documentatie
Verklaringen volgens nieuwe MR:
• EG-verklaring van overeenstemming - IIA
Verklaring van Overeenstemming voor zelfstandig werkende
machines, en voor veiligheidscomponenten (opgenomen in
indicatieve lijst in Bijlage V)
• Inbouwverklaring - IIB
Inbouwverklaring voor niet voltooide machines

Vraag 9
Wat zijn de veranderingen aan de
eisen aan informatie op de machine?

Aspecten documentatie
Informatie op machine:
• Veiligheidsinformatie (restrisico’s)
• Typeplaat
• Informatie vereist vanwege andere toepasselijke
Richtlijnen en/of normen
Eisen:
• Zichtbaar
• Goed leesbaar
• Onuitwisbaar

Aspecten documentatie
Typeplaat:
• Naam en volledig adres van de fabrikant of gemachtigde
• Aanduiding van machine
• CE-markering
• Serie- of typeaanduiding
• Serienummer, voorzover toegekend
• Bouwjaar
Eisen:
• Zichtbaar
• Goed leesbaar
• Onuitwisbaar

Aspecten documentatie
Eisen CE-markering:
• Letters “CE” in grafische vorm
• Letters dezelfde hoogte (minimaal 5 mm)
• Hoogte/breedte verhouding
• Aanbrengen in onmiddellijke nabijheid van
de naam van de fabrikant of diens gemachtigde

Vraag 10
Wat verandert er aan de procedures
voor overeenstemmingsbeoordeling?

Wijziging inhoudelijk
´Reguliere´ machines
Zelfcertificering, ongewijzigd
´Bijlage IV´-machines
• Scope uitgebreid (+5)
• Procedures geheel gewijzigd
Veiligheidscomponenten
• Scope uitgebreid (+12)
• Type verklaring: IIA

Résumé
1. Uitbreiding van de scope: liften, definitie ‘machine’,
veiligheidscomponenten;
2. Uitbreiding doelvoorschriften (Bijlage I);
3. Nieuwe verplichtingen voor niet-voltooide machines;
4. Nieuwe normen voor veiligheidsbesturingen.

D&F Consulting BV
Peter Mesie
p.mesie@denf.nl
Bronvermelding IISG