22.09.2013 Views

Herinneringskoekjes bakken leeftijd 4 tot 7 jaar - Zinmaken

Herinneringskoekjes bakken leeftijd 4 tot 7 jaar - Zinmaken

Herinneringskoekjes bakken leeftijd 4 tot 7 jaar - Zinmaken

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Herinneringskoekjes</strong> <strong>Herinneringskoekjes</strong> <strong>bakken</strong><br />

<strong>bakken</strong><br />

20 20 november november 2010<br />

2010<br />

rouw rouw rouw jonge jonge kinderen kinderen kinderen | | | 4 4 <strong>tot</strong> <strong>tot</strong> 77<br />

7<br />

<strong>jaar</strong> <strong>jaar</strong> | | | ggemeentewerk<br />

g gemeentewerk<br />

emeentewerk


Achtergrond:<br />

Achtergrond:<br />

In In iedere iedere vrijzinnige vrijzinnige gemeente gemeente verliezen verliezen kinderen kinderen een een ouder, ouder, grootouder,<br />

grootouder,<br />

broertje broertje of of of zusje.<br />

zusje.<br />

Aandacht!<br />

Aandacht!<br />

Aandacht voor de kinderen ontbreekt vaak of wordt overgelaten aan familie en school. In onze optiek is<br />

er ondanks (of juist met) de vergrijzing genoeg argument te bedenken om als eigen gemeente of in<br />

samenspel met de omliggende vrijzinnige of PKN gemeente een <strong>jaar</strong>lijks terugkerend ontmoetingsmoment<br />

voor jongeren met een verlieservaring te organiseren. Landelijk wordt dit al door organisaties als<br />

Humanitas en rouwverwerkingsgroepen als ‘In de wolken’ / ‘Achter de regenboog’ georganiseerd met<br />

groot succes. Misschien weten veel gemeenten niet van het bestaan van deze groepen. De noodzaak<br />

ontstond om zeker in de maand November in de gedachte van het katholieke Allerzielen en de<br />

ontwikkeling buiten de kerkelijke setting via ritueel begeleiding in al zijn vormen (Allerzielen Alom)<br />

opnieuw de aandacht te richten op onze mogelijkheden binnen de vrijzinnige gemeenten in Nederland.<br />

Onze jeugdwerkadviseur heeft naast het jeugdwerk een aantal projecten opgericht om jongeren te<br />

begeleiden tijdens het ziekteproces van hun ouders en na overlijden. In die functie van rouwtherapeut en<br />

pastor voor jongeren heeft zij deze werkvormen bedacht als eerste start voor een eigen plek voor<br />

jongeren en rouw in de maand November.<br />

De werkvormen en mogelijkheden om te rouwen en te herinneren in groepsverband met jonge kinderen,<br />

jongeren en pubers en adolescenten is in ontwikkeling en terug te vinden op de website in oprichting:<br />

www.zininvertellen.nl en www.zininspelen.nl. Haar activiteiten zijn te volgen via www.v-link.nl en haar<br />

eigen website; www.zinvollezorg.nl.<br />

Achter in deze werkvorm vind u alle adressen en een literatuurlijst voor het zoeken naar<br />

achtergrondinformatie en aanvullingen.<br />

U kunt uiteraard ook altijd contact opnemen voor het meehelpen opzetten van groepen rouwverwerking<br />

voor jongeren met Cisca Peters regiomidden@v-link.nl of de coördinator V-LINK Annemieke van der Veen<br />

info@v-link.nl<br />

Startpunt: Startpunt: voorbereiden!<br />

voorbereiden!<br />

Allereerst is het belangrijk dat je de achtergrond van de kinderen kent.<br />

Gaat het om het overlijden van een ouder, grootouder, broertje of zusje en is dit overlijden snel gegaan,<br />

plotseling of na een zelfdoding?<br />

Allemaal relevante informatie om de kinderen in te kunnen schatten en niet voor verrassingen te komen<br />

staan! Hou de groep ook klein met maximaal 5 kinderen en zorg voor een goede procesbegeleider.<br />

De belangrijkste voorwaarden zijn rust, ruimte, veiligheid en gezelligheid!<br />

Vooraf<br />

Vooraf<br />

kinderen foto´s mee laten nemen en herinnering dingen maar ook nadenken over wat * graag lust aan<br />

koekjes of snoep<br />

Kinderen voorbereiden op wat wij vandaag gaan doen / ouders – verzorgers inschakelen om te zorgen<br />

voor materialen om in de herinneringsdoosjes te kunnen doen.<br />

Materialen<br />

Materialen<br />

Teken en schilder spullen<br />

Muziek: liedjes en cd speler<br />

Start:voorbereiding deeg alvast klaarmaken of samen met de kinderen?<br />

Bakmeel en recept zandkoekjes <strong>bakken</strong><br />

Bakpapier en oven<br />

Vormpjes<br />

Opmaak spullen koekjes (Baukje heeft vele mogelijkheden)<br />

Vlinders om zelf mooi te maken: Xenos heeft meerdere vlinders die je kunt versieren ook mogelijk: zelf<br />

vlinders knippen van papier.<br />

Herinneringsdoosjes / Xenos houten doosje met slotje<br />

Versierspullen: stickers – sterretjes – poeder verf – kwasten en penselen


Startritueel: Startritueel: ontsteken ontsteken van van kaarsjes kaarsjes voor voor *<br />

*<br />

Zorg voor voldoende waxinelichtjes op een mooie schaal – of glasplaat / spiegel.<br />

Voor wie wil je dit kaarsje branden?<br />

Voorstelspel: wie is wie – namenspelletje -<br />

Verhaal<br />

Verhaal<br />

Derk Das blijft altijd bij ons – prachtige prenten!<br />

Het boek Derk Das gaat over de das Derk, die een goede vriend is van alle dieren in het bos. Hij is héél<br />

oud en zal snel doodgaan. Op een avond, het is al laat, valt hij in slaap en krijgt een heel mooie droom.<br />

Hij holt door een lange tunnel en het lijkt alsof hij zweeft.<br />

Na afloop de kinderen de gelegenheid geven te reageren op het verhaal!<br />

*Wat vind je van het verhaal is het een leuk verhaal of een beetje verdrietig?<br />

* Waar is Derk Das naar toe gegaan?<br />

Werkvorm: uit het boek: Lieve hemel<br />

Doel: Kinderen leren op een eerlijke en open manier te communiceren over de dood.<br />

Uitvoering: Wat betekent de dood voor jou?<br />

De meest voorkomende vragen die kinderen stellen als hun dier of dierbare dood is, zijn:<br />

Wat is doodgaan?<br />

Waarom gaan mensen en dieren dood?<br />

Hoe voelt dood?<br />

Wat is het verschil tussen dood en slapen?<br />

Waar gaan mensen heen als ze doodgaan?<br />

Bespreek de vragen en laat kinderen zoveel mogelijk zelf hun ervaringen en ideeën vertellen. Geef daarna<br />

ook uw mening, vertel wat uw ervaringen met en opvattingen over de dood zijn. Kinderen zullen<br />

ontdekken dat er niet altijd eenduidige antwoorden zijn (bijvoorbeeld over wat er na de dood gebeurt<br />

met iemand.)<br />

Dit kan verwarring oproepen bij kinderen; de almachtige ouders weten in de ogen van jonge kinderen<br />

alles en opeens zijn ook zij onzeker. Zorg ervoor dat u oprecht blijft en helder en duidelijk uitspreekt wat<br />

het voor u betekent en wat uw opvattingen zijn.<br />

Kinderen een tekening laten maken van een droom en/ of van hoe het leven hierna (bijvoorbeeld de<br />

hemel) eruitziet. Hang de tekeningen op en kijk met elkaar naar de verschillen. Hoe zien dromen er<br />

volgens kinderen uit? Hoe ziet het leven na de dood er volgens kinderen uit?<br />

De volgende morgen ontdekken de vrienden van Derk Das dat hij dood is. Ze zijn allemaal heel erg<br />

treurig, omdat ze zoveel van hem hielden.<br />

Oefening:<br />

Doel: kinderen bewust te maken van hun gevoelens en gedachten bij de dood. Verschillen in gevoelens<br />

en gedachten over de dood herkennen en respecteren.<br />

Uitvoering: Hoe voelt de dood?<br />

Kinderen vragen om hun persoonlijke gevoelens bij de dood te verwoorden. Laat kinderen de<br />

onderstaande gezichtjes zien en vraag hoe zij zich voelen.


U kunt zelf nog meerdere emoties invoegen.<br />

U kunt deze gevoelens ook uitbeelden door bijvoorbeeld boos of verdrietig te kijken, te vertellen dat dit<br />

uw gevoelens zijn en vragen of kinderen hun gevoelens willen uitbeelden of tekenen. De kans is groot<br />

dat verschillende kinderen of de ouders en kinderen verschillende gevoelens hebben bij de dood. Praat<br />

hier verder over.<br />

Waarom voel je je boos?<br />

Waarom voel je je verdrietig?<br />

Wat doe je als je boos, bang of verdrietig bent?<br />

Daarna kunt u kinderen vragen gedachtewolkjes te tekenen bij de gezichtjes en daarin aan te geven wat<br />

er in hun hoofd omgaat (wat ze tegen zichzelf zeggen) dit kunnen ze tekenen of schrijven in de<br />

gedachtewolkjes.<br />

Herinneringen:<br />

Herinneringen:


Derk Das leerde koekjes <strong>bakken</strong> aan Chrisje konijn<br />

Wie heeft al eens koekjes ge<strong>bakken</strong> en met wie…<br />

Wij gaan samen koekjes <strong>bakken</strong> met een herinnering aan …..<br />

Wat voor koekjes / troostkoekjes / herinneringskoekjes / wenskoekjes<br />

Hoe gaan we dat doen: we <strong>bakken</strong> koekjes en versieren deze na het <strong>bakken</strong>. Van de koekjes maken we<br />

een foto om te bewaren.<br />

Tijdens de baktijd:<br />

Derek Das leerde Chrisje Konijn koekjes <strong>bakken</strong> en de andere dieren weer ander dingen…<br />

Wat leerde je van * welke herinnering wil je graag bewaren?<br />

Herinnerdingen maken: zie extra stoel her-inneringen op onze website www.zinmaken.nl<br />

Herinnerdoosje Herinnerdoosje maken maken<br />

maken<br />

Xenos doosje beschilderen – beplakken – inhoud als eerste het herinnerkoekje<br />

Tip: Liedje tijdens het wachten op de koekjes<br />

Herman van Veen: troostvogel uit de musical lachen mag…<br />

Ko de Troostvogel<br />

Dan komt de vogel met een lied<br />

Je hoort hem maar je ziet hem niet<br />

En als hij voor je heeft gezongen<br />

vliegt hij weg met jouw verdriet<br />

Zolang er kinderen bestaan<br />

is hij ze altijd komen troosten<br />

In "Delft" en in het verre Oosten<br />

of waar hij ook naartoe moest gaan<br />

In het lied "De Troostvogel" van Herman van Veen spraken deze twee coupletten <strong>tot</strong> mijn verbeelding. De<br />

eerste vogel die neerstreek in mijn praktijk was Ko. Hij heeft een symbolische betekenis gekregen bij het<br />

overwinnen van moeilijkheden. Ko werd uiteindelijk flink en sterk en kan door wat hij heeft meegemaakt<br />

nu heel goed andere vogels helpen. Soms is Ko de boodschapper uit het paradijs. De veren van Ko, die ik<br />

in de loop der tijd verzameld heb, deel ik als gebaar van troost uit aan jong en oud. Inmiddels zijn er<br />

meer "vreemde vogels" neergestreken en vormen wij een hecht team.<br />

Je zou het niet zeggen als je Ko zo ziet met z’n vrolijke oogjes, zijn prachtige rood-roze veren en zijn<br />

zachte kriebelkuif…. Maar ooit, eens op een dag, heel lang gelden, was KO helemaal niet zo blij. Nee,<br />

dat kun je wel zeggen: Ko was bedroefd! En eigenlijk ook wel een beetje boos. Zijn veren waren helemaal<br />

bleek geworden en zijn kuif hing slap. En soms kwamen dan zomaar ineens tranen in zijn ogen of wilde<br />

hij ergens tegenaan schoppen. Ja.... Ko zat behoorlijk in de knoop. Dat kun je nog zien aan zijn knieën,<br />

die zijn nooit meer helemaal uit de knoop gekomen. Maar dat geeft niet, want Ko vliegt toch meestal.<br />

Spel is in te huren via:<br />

http://www.emotie-en-ko.nl/links.html<br />

Afronding: Afronding: Passiepost<br />

Passiepost<br />

Oplaten van chinees lantaarn – herinneringen naar de hemel<br />

Briefje met wens / droom / verhaaltje mee in het lantaarntje<br />

Ter vervanging is ook ballonnen oplaten een goed idee, daar kun je kaartjes aanhangen met tekst,<br />

tekening, geheimschrift voor * alleen….<br />

We kunnen niet voorkomen dat de vogels van verdriet komen overvliegen maar we kunnen wel voorkomen<br />

dat ze nesten maken in ons haar.<br />

(Chinees gezegde)<br />

Voor Voor meerdere meerdere bijeenkomsten<br />

bijeenkomsten<br />

Voorbeeldverhaal Voorbeeldverhaal bij bij hherinneringsdoosjes<br />

h erinneringsdoosjes maken


Eekhoorn Eekhoorn en en de de mier<br />

mier<br />

Op een avond zaten de eekhoorn en de mier naast elkaar op de bovenste tak van de beuk. Het was warm<br />

en stil en zij keken naar de toppen van de bomen en naar de sterren. Zij hadden honing gegeten en<br />

gepraat over de zon, de oever van de rivier, brieven en vermoedens. ‘Ik ga deze avond bewaren’, zei de<br />

mier. ‘Vind je dat goed?’<br />

De eekhoorn keek hem verbaasd aan. De mier haalde een klein zwart doosje te voorschijn. ‘Hier zit ook al<br />

de ver<strong>jaar</strong>dag van de lijster in’, zei hij. ‘De ver<strong>jaar</strong>dag van de lijster?’, vroeg de eekhoorn. ‘Ja’, zei de mier<br />

en hij pakte die ver<strong>jaar</strong>dag uit het doosje. En zij aten weer zoete kastanjetaart met vlierbessenroom, en<br />

ze dansten weer terwijl de nachtegaal zong en het vuurvliegje aan- en uitging, en ze zagen de snavel van<br />

de lijster weer glimmen van plezier. Het was de mooiste ver<strong>jaar</strong>dag die zij zich konden herinneren.<br />

De mier stopte hem weer in het doosje. ‘Daar stop ik deze avond bij’, zei hij. ‘er zit al heel veel in.’ Hij<br />

deed het doosje dicht, groette de eekhoorn en ging naar huis.<br />

De eekhoorn bleef nog lang op de tak voor zijn deur zitten en dacht aan dat doosje. Hoe zou die avond<br />

daar nu inzitten? Zou hij niet verkreukelen of verbleken? Zou de smaak van honing er ook inzitten? En<br />

zou je hem er altijd weer in kunnen krijgen als je hem eruit haalde? Zou hij niet kunnen vallen en breken,<br />

of wegrollen?<br />

Wat zou er trouwens nog meer in dat doosje zitten? Avonturen die de mier alleen had beleefd?<br />

Ochtenden in het gras aan de oever van de rivier, als de golven glinsterden? Brieven van verre dieren?<br />

En zou het ooit vol zijn, zodat er niets meer bij kon? En zouden er ook andere doosjes bestaan, voor<br />

treurige dagen?<br />

Zijn hoofd duizelde. Hij ging zijn huis in en stapte in bed. De mier lag toen al lang te slapen, in zijn huis<br />

onder de struik. Het doosje lag boven zijn hoofd, op een plank, maar hij had het niet stevig genoeg dicht<br />

gedaan.<br />

Midden in de nacht schoot het plotseling open en een oude ver<strong>jaar</strong>dag schoot met grote snelheid naar<br />

buiten, de kamer in. En plotseling danste de mier met de olifant, in het maanlicht, onder de linde. ‘Maar<br />

ik slaap!’ riep de mier.<br />

‘O dat geeft niets,’ zei de olifant en hij zwierde met de mier in het rond. Hij zwaaide met zijn oren en<br />

zijn slurf en zei:’Wat dansen wij goed, hé?’en ‘O pardon’ als hij op de tenen van de mier trapte. En hij zei<br />

dat de mier ook best op zijn tenen mocht trappen. De gloeiworm glom in de rozenstruik en de eekhoorn<br />

zat op de onderste tak van de linde en wuifde naar de mier. Plotseling glipte de ver<strong>jaar</strong>dag het doosje<br />

weer in en even later werd de mier wakker. Hij wreef zijn ogen uit en keek om zich heen. De maan scheen<br />

naar binnen en viel op het doosje op de plank. De mier stond op en duwde het deksel stevig dicht. Maar<br />

hij hield zijn oor nog wel even tegen het doosje en hoorde muziek en geritsel en gekabbel van golven. En<br />

hij dacht zelfs even dat hij de smaak van honing hoorde, maar hij wist niet zeker of dat wel kon. Hij<br />

fronste zijn voorhoofd en stapte weer in bed.<br />

Uit:"Misschien wisten zij alles" van Toon Tellegen<br />

Herinnerings Herinneringsverhaal<br />

Herinnerings verhaal<br />

Je eigen verhaal schrijven – tekenen of schilderen over wat er gebeurt is met *<br />

Zie www.zinmaken.nl extra stoel her-inneringen<br />

Verder Verder Verder werken? werken?<br />

werken?<br />

Herinnerdingen: http://www.herinnerdingen.nl/


Website waarop kinderen / jongeren een eigen monument kunnen maken. Dit kun je samen met jongeren<br />

doen. Inlogcode maken, het wijst zich allemaal vanzelf. Nodig is wel een laptop met internetaansluiting.<br />

Meer eer informatie<br />

informatie<br />

www.achterderegenboog.nl<br />

www.regenboogboom.nl : ondersteuning door vrijwilligers van het zieke kind<br />

www.in-de-wolken.nl : boeken en ander materiaal over rouw bij kinderen en jongeren<br />

www.ouderalleen.nl : lotgenotencontact bij partnerverlies<br />

www.verliesverwerken.nl :site van de Landelijke Stichting Rouwverwerking<br />

www.vokk.nl : voor ouders en kinderen met kanker<br />

www.vook.nl : zelfhulporganisatie voor ouders van een overleden kind<br />

www.kankerspoken.nl : voor kinderen en jongeren die met kanker te maken krijgen<br />

www.jongerencnk.nl : jongerengroep nabestaanden kankerpatienten<br />

www.broertjezusje.com : veel informatie voor jongeren over rouw bij verlies van broer of zus<br />

www.clairevandenabbeele.be : voor rouwweekenden en creatieve verwerking van rouw<br />

www.kindenrouw.nl : Deze stichting ondersteunt kinderen bij rouwverwerking door middel van<br />

voorlichting, brochures en literatuur<br />

www.muziekdiejeraakt.nl : 12 prachtige liedjes over rouw en verlies<br />

Literatuur Literatuur voor voor jongeren jongeren zelf zelf en en en voor voor begeleiders<br />

begeleiders<br />

Susan Varley: Derk Das blijft altijd bij ons (jongere kinderen)<br />

Lieve meneer God: kinderen schrijven aan God (allerlei brieven van jonge kinderen)<br />

Ineke van Essen: Ik krijg tranen in mijn ogen als ik aan je denk, als je vader of moeder is doodgegaan.<br />

Virginia Lee: Vlinder voor Marianne, dood van een zusje.<br />

Voor Voor ouders ouders na na verlies verlies van van een een een kind: kind:<br />

kind:<br />

Jacqueline asfalt in de hemel, geschreven door de vader Rindert de Vries<br />

Spel: Spel: Spel: Alle sterren aan de hemel zie: www.allesterrenvandehemel.nl<br />

Reserveren om dit spel te komen spelen kan via Cisca Peters. Hou wel rekening met onkosten om het spel<br />

te komen spelen. Op aanvraag.<br />

Informatie Informatie over over rouw rouw en en en <strong>leeftijd</strong>sfase<br />

<strong>leeftijd</strong>sfase<br />

Riet Fiddelaers-Jaspers geeft in haar boek ‘Jong verlies’ een beschrijving van hoe kinderen met de dood<br />

omgaan volgens de <strong>leeftijd</strong>sfase waarin het kind zich bevindt<br />

Kinderen <strong>tot</strong> drie <strong>jaar</strong><br />

Bij kinderen <strong>tot</strong> drie <strong>jaar</strong> ontbreekt het besef van de dood. In hun belevingswereld is er geen onderscheid<br />

tussen levende en niet-levende dingen. Ze zijn wel heel erg gevoelig voor sfeer en emoties. Ze voelen wat<br />

verlies is en lijden daar ook onder. Dat geldt ook voor de emotionele afwezigheid van een rouwende<br />

moeder die de verzorging (tijdelijk) op automatische piloot zet. Ze reageren vanuit hun primaire<br />

behoeften. Ze voelen een scheiding met de persoon die hen voorziet in warmte, liefde, geborgenheid<br />

zeker aan. Kinderen die op deze zeer jonge <strong>leeftijd</strong> een ouder verliezen, hebben vaak als volwassene geen<br />

woorden om hun verdriet uit te drukken. Het kan wel vaak <strong>tot</strong> uitdrukking gebracht worden via geluiden<br />

of gebaren.<br />

Kinderen van drie <strong>tot</strong> zes <strong>jaar</strong><br />

Bij deze kinderen is er al een besef van wat het verschil is tussen leven en dood. Er is echter nog geen<br />

begrip van het definitieve karakter van de dood. Kinderen denken vaak dat de overleden ouder ergens<br />

met vakantie is. Ze vragen dan ook herhaaldelijk wanneer papa of mama terugkomt. Voor hen is de dood<br />

iets tijdelijks, een soort slaap waarbij de dode niet kan zien of niet meer kan bewegen. Ze denken dat<br />

leven en dood elkaar afwisselen zoals slapen en wakker worden. Dit is een <strong>leeftijd</strong> waarop kinderen erg<br />

veel praktische vragen stellen: hoe, wat, waarom … . In deze <strong>leeftijd</strong>sfase is het kunnen uiten van<br />

gevoelens en daarover praten nog niet zo goed ontwikkeld. Langzamerhand komt het besef dat de dood


iets definitiefs is. Dat papa of mama niet meer wakker zal worden. Het magische denken is typerend voor<br />

deze <strong>leeftijd</strong>sgroep. Dit denken vertrekt vanuit een eigengerichtheid en bestaat uit een oorzaak - gevolg<br />

redenering. De dood van een ouder wordt dan ook vaak gekoppeld aan iets wat men gedaan of nagelaten<br />

heeft. Dit vertaalt zich in het ontstaan van schuldgevoelens en kan leiden <strong>tot</strong> een aanpassing van het<br />

gedrag van het kind. Men kan zich zo slecht gaan gedragen zodat de ouder zal moeten terugkomen om<br />

het kind te redden. Of juist zo braaf dat niemand het nog verlaat.<br />

Kinderen van zes <strong>tot</strong> negen <strong>jaar</strong><br />

In deze <strong>leeftijd</strong>sfase is er een besef dat de dood onomkeerbaar, definitief is. Maar wat definitief juist wil<br />

betekenen, is nog onduidelijk. Het maakt de kinderen uit deze <strong>leeftijd</strong>sgroep angstig en onzeker. Ze<br />

komen <strong>tot</strong> het besef dat ook andere mensen van wie ze houden kunnen doodgaan. Hoe ze er mee moeten<br />

omgaan, weten ze nog niet, ontkenning is dan vaak het eerste verdedigingsmechanisme.<br />

Kinderen van negen <strong>tot</strong> twaalf <strong>jaar</strong><br />

In deze <strong>leeftijd</strong>scategorie weten kinderen dat alles wat leeft ook dood kan gaan. Deze kinderen zijn al<br />

minder afhankelijk van volwassenen. Daardoor hebben ze de neiging minder aandacht te vragen voor hun<br />

verdriet. Ze willen hun verdriet zelf kunnen verwerken. Anders dreigen ze ‘kinderachtig’ over te komen.<br />

Deze kinderen trekken vaak een pantser op tegen het verdriet. De emoties worden diep weggestoken.<br />

Kinderen van twaalf <strong>jaar</strong> en ouder<br />

In de tiener<strong>leeftijd</strong> dringt de onvermijdelijkheid en de universaliteit van de dood <strong>tot</strong> hen door. Tieners<br />

proberen de dood emotioneel nog op afstand te houden: het kan iedereen overkomen behalve in mijn<br />

omgeving. Als ze dan toch getroffen worden door een dergelijk groot verdriet komt dit bijzonder hard<br />

aan. De confrontatie met de dood maakt dat de vragen en soms ook de verwarring van de jongere rondom<br />

leven en dood toenemen.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!