Zeg zomer, en je zegt aard beien, frambozen, bramen ... - t Schrijvertje

6 smaakmakend | midzomer 2009
Wie van blauwe bessen houdt, is in het Drent se
Wapserveen aan het goede adres. Daar ligt bio -
logisch-dynamische kwekerij De Vrolijke Noot
met maar liefst een volle hectare blauwe bes -
sen struiken. Eigenaren Harrie van Noort en
Lucie Verstappen zijn echte bessenkenners. In
juli en augustus is hun terrein een walhalla van
blauwe bessen. De oogst gaat regelrecht naar
de na tuur voe dings winkels, maar wie wil, kan
ze ook recht streeks kopen of zelf plukken. Be -
halve blauwe bessen is er ook een paar hon -
derd vier kante meter herfst fram bozen en bra -
men, die rijpen na de blauwe bessen. Ze zijn
niet voor de handel, daarvoor zijn de soorten te
zacht. Je moet er echt voor langs komen.
Groeien en snoeien
Waar je ook voor langs moet komen zijn de
boom gaard en de zogenaamde kleinfruittuin
met kruis bessen, bramen, zwarte en rode bes -
sen, fram bozen en druiven. Die zijn speciaal
aan ge legd om te laten zien hoe de bomen,
struiken en het fruit groeien en hoe het snoeien
in z’n werk gaat. Buiten de zomer maanden, van
no vember tot mei, kunnen particulieren op de
kwe kerij terecht om bessenstruiken en fruit -
bomen aan te schaffen, inclusief de benodigde
kennis. Neem de Japanse wijnbes; nauwelijks
in de han del en een aanrader in de tuin. Lang
niet al het kleine fruit is in de winkel verkrijg -
baar, om de een voudige reden dat het te deli -
caat is om het trans port te overleven.
ZZelf
plukken?
Sommige bessentelers hebben pluk -
tuinen waar je zelf mag oogsten.
Enkele biologische adressen:
www.devrolijkenoot.nl in Wapserveen:
blauwe bessen, frambozen, bramen.
Extra: op zondag 20 september van
10-17 uur oogstfeest, inclusief
proeven, plukken, snoeidemonstraties
en picknicken in de boomgaard.
Zie de website voor meer informatie.
www.sprankenhof.com in Udenhout:
o.a. kruisbessen, frambozen, bramen
en vlierbessen
www.purfruit.com in Oeselgem
(België): o.a. bessen, frambozen,
bramen en vlierbessen
www.lauwershof.com in Engwierum:
o.a. rode bessen
www.raspberry-maxx.nl in Meijel:
frambozen
Bosbes of blauwe bes?
Blauwe bessen en bosbessen worden nogal eens met elkaar ver -
ward. Dat is niet vreemd, als je bedenkt dat de blauwe bes van oor -
sprong een (Amerikaanse) bosbes is. Maar dat maakt het nog geen
bosbes. In vorm lijken ze hetzelfde, hoewel de blauwe bes een stuk
groter is dan de bosbes, maar er zijn meer verschillen. Ga maar eens
plukken. Paarse handen? Dan heb je bos bessen te pakken, die
hebben paars en sappig, heel zacht vrucht vlees. Het vruchtvlees van
een blauwe bes is vlezig en licht van kleur. Nog zo iets: bosbes sen
worden vers haast nooit aange boden. Ze worden niet gekweekt, ze
hebben bos nodig. Zie je een bordje ‘bosbes sen te koop’ langs de
weg, dan kun je ervan uitgaan dat het om blauwe bessen gaat.
Oude bessen
Van de blauwe bessenstruiken die Harrie dertig
jaar geleden plantte, plukt hij nog altijd de
vruch ten. Ze kunnen, net als olijfbomen, een
paar honderd jaar oud worden. De wilde
blauwe bes komt van oorsprong uit Noord-
Amerika. Ge teelde exem plaren zijn wat smaak
betreft nog steeds nauw verwant met de wilde
variant, om dat het besje pas rond 1900 in
cultuur werd ge bracht. Hoe moet een ultieme
blauwe bes eigenlijk sma ken? Het is vrij sim -
pel: de bes moet een knapperig huidje hebben
en als je daar door heen bijt, moet je een goede
ver hou ding tussen zoet en zuur proeven.
Een blauwe bes is een blauwe bes, de rassen
ver schi l len niet echt in smaak. Lees: er is wel
smaak verschil, maar er zijn slechts weinig
mensen die de ver schillen kunnen proeven.
Rassen onder scheiden zich wel in het rijpings -
moment. De ene blauwe bes rijpt later dan de
ander. De vruchten die midden in het seizoen
rijpen, zijn het zoetst, want zij hebben als het
goed is optimaal zon gekregen.
Veilig van de struik
Harrie en Lucie telen zes rassen. De oogsttijd
per ras is ongeveer drie weken: de allervroegste
zijn eind juni rijp, de laatste komen nog in sep -
tem ber van de struik. Hoewel het moment van
oogs ten verschilt, staan alle rassen wel nage -
noeg tegelijk in bloei: eind april, begin mei. Zijn
de struiken half mei zo’n beetje uit gebloeid,
dan zitten de besjes er al aan. Vervolgens duurt
het rijpen bij de ene blauwe bessensoort langer
dan bij de ander. Een voordeel van vroegrijpe
bessen is dat als ze ‘veilig van de struik’ zijn, ze
niet lan ger blootstaan aan risicovolle weers -
omstan digheden zoals hagel. Ook zijn ze ge -
wild: me nig een kijkt reikhalzend uit naar de
eerste bak jes bessen van het seizoen. “Blauwe
bessen, daar kun je van blijven eten,” aldus
Harrie, “elke dag weer opnieuw.”
Indenatuur
Wie de plekken weet, stapt
met een emmertje de natuur in.
Wanneer je moet gaan, hangt
een beetje af van het weer.
Met de kalender mee: eerst
zijn er wilde bosaardbeien, dan
frambozen, wilde kersen en
bosbessen. In augustus rijpen
de veenbessen, lijsterbessen,
vossen bessen, vlierbessen en
bramen. Begin herfst is het tijd
voor duindoorn, meidoorn,
mispel en rozenbottel.
Hekkensluiter is de zure slee -
doorn, de smaak ervan wordt
na de vorst zelfs beter.
Tip
Pluk bosvruchten als ze goed
rijp zijn, dan is het gehalte
vitaminen en mineralen
opti maal. En eet ze gelijk op,
ze zijn niet lang houdbaar.
Fanatiek geplukt en oogst over?
Vuist regel: bessen die je rauw
kunt eten, kun je ook invriezen
(was ze eerst). Laat ze langzaam
op kamertemperatuur
ontdooi en. Of maak er jam van,
dan blijft de smaak optimaal
be hou den. Te zuur?
Voeg een appeltje of peer toe.
smaakmakend | midzomer 2009 7