Oversteken Van Ziek Naar Wijs - Linda de Waart

veerkracht: lessen van mijn ziekte
Oversteken
van ziek naar wijs
Ziektes en ongeluk; ze tekenen je leven. Maar ze geven je ook
iets mee, zeggen deze drie vrouwen. “Om te genezen, moest ik
veranderen.”
Denkkracht
CArlA vAn BOCHOvEn (43)
stond twee jaar geleden te wachten voor het stoplicht.
Een grote Mercedes taxibus knalt achterop.
“Onlangs ben ik ontslagen. Terwijl ik achttien jaar met
veel plezier mijn werk als onderwijzer op een basisschool deed.
Maar ik kan het niet meer. Een klein deel van de mensen met een
whiplash houdt chronische klachten. Helaas hoor ik tot die groep.
Dus ‘multitasken’, wat je als onderwijzer constant doet, kan ik
niet meer. Ik heb concentratieproblemen, ben vergeetachtig, moe.
Iedere dag sta ik op met hoofd- en nekpijn. Harde geluiden of fel
licht verdraag ik slecht. Duiken, wielrennen, hardlopen, schaatsen,
aquajoggen en dwarsfluiten; ik kan het wel vergeten.”
“Door het ongeluk werd mijn wereld werd in één klap een stuk
kleiner. Toch heb ik een rotsvaste overtuiging dat er voor alles een
oplossing is, dat het goed komt. Ik zit niet bij de pakken neer. Ik
blijf vechten en wil niet verzanden in ‘dat wat niet meer is’.”
“Door mijn ziekte heb ik leren denken in mogelijkheden, in plaats
70 gezondnU
van onmogelijkheden. Ik kan niet alles meer, maar ik geef ook niet
zomaar op. Eerst probeer ik manieren te vinden waarop ik iets wél
kan. Als iets lukt, hoe klein ook, maakt me dat gelukkig. Ik koester
die momenten. Ik handel vanuit kracht in plaats vanuit zwakte.
Ben opener geworden naar nieuwe situaties, veranderingen.”
“Ik zwem weer: met een snorkel op, dan hoef ik mijn nek niet
steeds te draaien. Een marathon lopen gaat niet, wandelen wel. En
fietsen doe ik op een damesfiets in plaats van op een racefiets,
zodat ik mijn rug ontlast. Om dingen niet te vergeten, maak ik ‘to
do-lijstjes’. En in mijn huis hangt een groot planbord waar ik alle
afspraken op noteer.”
GAs TEruG
“raar te merken hoe dit nieuwe leven went. Hoe snel ik mijn weg
vind en me bewust word van wat ik zelf wil én kan. In mijn ‘oude’
TeksT Linda de WaarT foTografie menno sTassen

leven had ik altijd haast. Ik zei op alles ‘ja!’. Ik raasde erdoorheen
zonder de schoonheid om me heen te zien. Nu neem ik gedwongen
gas terug, ik maak keuzes, omdat mijn klachten door stress
toenemen.”
“In die pauzes doe ik he-le-maal niets. Ja, behalve genieten dan.
Van simpele dingen: het mooie weer, bloemen en planten, de mensen
om me heen. Vroeger had ik daar nauwelijks oog voor. En zo
kom ik tot steeds meer inzichten. Ik wilde niet thuis achter de
geraniums zitten, dus gaf ik me op als vrijwilliger om een ochtend
in de week hersengymnastiek te geven aan ouderen. Nooit verwacht
dat ik dat leuk zou vinden. En ik sla twee vliegen in een klap
“Toen ik na jaren terugkwam in de maatschappij, leek
het alsof er een bom was ontploft. Niet alleen mijn leven
was aan flarden, ook dat van mijn gezin. Na jaren was ik er weer,
redelijk stabiel. Maar mijn leven zoals ik het kende, was er niet
meer. Ik had de eerste jaren van mijn kinderen gemist. Mijn baan
als lerares in het middelbaar onderwijs, die mij zoveel waard was,
was ik kwijt.”
“Mijn stemming is mij de baas, in plaats van andersom. Ik mis
een rem en als dat escaleert, word ik manisch. Dat is me dus twee
keer gebeurd. Ik werd psychotisch en totaal uitgeput opgenomen
op een psychiatrische afdeling.”
“Perfectie en vasthouden. Controle hebben. Dat zijn mijn valkuilen.
Alleen door los te laten, werk ik stapje voor stapje naar de
mens die ik ben. Dat is de belangrijkste les die ik heb geleerd.”
“De relatie met mijn man en kinderen was zo belangrijk. Mede
door hun onvoorwaardelijke liefde, lukte het me om niet aan bitterheid
toe te geven en in mijn eigen kracht te geloven. Het gaf me
veerkracht: lessen van mijn ziekte
“Ik handel vanuit kracht in plaats vanuit zwakte”
DichTerbij
want de oefeningen zijn ook nog eens goed voor mijn eigen hersenconditie.”
“Sinds kort heb ik een creatieve kant van mezelf leren kennen. Ik
mozaïek, teken en schilder en kan het heel aardig, al zeg ik het zelf.
Financieel moet ik het nu met wat minder doen. Maar ik hecht
minder waarde aan materiële zaken. Ik wil het maximale uit mezelf
halen voor zover als dat lichamelijk en geestelijk mogelijk is. Dat is
de uitdaging nu. Ik zoek andere uitlaatkleppen waarin ik mijn passie
kwijt kan. Ik bewandel wegen die ik waarschijnlijk niet eens
had ontdekt als ik geen ongeluk had gehad.”
JOSé HALLMANS (61)
ontwikkelde na de bevalling van haar eerste dochter een
manisch-depressieve stoornis. De weg terug was lang.
vertrouwen door te gaan. Ik wist: ik kom hier uit. Met het loslaten
van mijn vroegere leven, was de weg terug naar mijn eigen kern
begonnen.”
“Continu ben ik op mijn hoede. Manisch-depressiviteit is een vijand
die ieder moment kan toeslaan. Om me er zo goed mogelijk tegen te
weren, vergaarde ik kennis. In de psychiatrische instelling werden we
voorgelicht over de aard van de ziekte en over manieren om ermee
om te gaan. Ik verslond het ene na het andere boek over mogelijke
oorzaken: biologisch, alternatief, spiritueel. Ik ben dankbaar voor
alle deskundigheid, hulp en geduld uit de psychiatrie. Het klikte met
de hulpverleners waardoor ik geen blokkade had om mijn ziel en
zaligheid bloot te leggen. Zo kreeg ik weer voet aan de grond.”
“Lithium werd mijn maatje; met een lichte onderhoudsdosering en
soms een therapie houd ik mezelf nu onder controle. Ik weet dat
stress en prikkels een terugval kunnen veroorzaken. Als de druk
toeneemt, moet ik dus oppassen. Maar zolang ik niet te veel afwijk
van structuur en voldoende rust inbouw na een activiteit, blijf ik in
“ Ook dat laatste stukje controle, dit moeten,
wil ik leren loslaten”
gezondNU 73

veerkracht: lessen van mijn ziekte
balans. Bovendien leerde ik van een afstand naar mezelf te kijken.
Kritisch te zijn op triggers die een manie kunnen uitlokken. En alert
te zijn op opmerkingen van mijn man en kinderen. Want zij merken
soms eerder dan ik dat het niet goed met me gaat. Af en toe
moet ik een stapje terugdoen. Ik ben een koorddanser die in evenwicht
probeert te blijven om niet te vallen.”
“En nu? Ik ben dichter bij mezelf dan ooit. Een vrouw die weer kan
genieten, kan voelen en kan leven. Het licht dat door de bladeren
aaNdacht
ANNELIEs MANsOOr (55)
heeft sinds twee jaar een chronische darmziekte. “Ik zat op
de bodem van de put. Lager zinken, kon niet.”
“Mijn uiterlijk was grauw van vermoeidheid, ik at verkeerd
en leefde op de automatische piloot. Ik had een
stressvolle baan waarin ik niet happy was. Maar omdat het goed
verdiende, ging ik ermee door. Ik voelde me verantwoordelijk. Er
moest brood op de plank komen voor mijn twee dochters. Mijn
eigen behoeftes en geluk, verwaarloosde ik.”
“En toen werd ik ziek. Ernstig ziek. Colitis Ulcerosa – een darmziekte.
Hoewel ik me geen onzekerheden kon veroorloven, was
opeens alles onzeker. Ik moest thuisblijven en mijn jaarcontract
werd niet verlengd. Ik zat op de bodem van de put. Lager zinken,
kon niet. Dus vanaf dat moment klom ik alleen nog omhoog. Mijn
lichaam probeerde me iets duidelijk te maken, was mijn overtuiging:
‘Wie niet horen wil, moet voelen.’ Het hield me een spiegel
voor. Zo kon het niet langer. Om te genezen, moest ik veranderen.”
“Ter ondersteuning van mijn behandeling in het ziekenhuis, ging ik
naar een homeopathisch arts. Hij liet me inzien dat ik niet alleen
letterlijk alles vasthield, maar ook emotioneel. Onrust uit een ver
verleden, stress, onvrede. Het maakte de conditie van mijn darmen
er niet beter op. Om in contact met mezelf te komen, nam ik tijd
en rust voor mezelf. Ik mediteerde dagelijks, deed yogaoefeningen.
Zo leerde ik opnieuw naar mijn lichaam te luisteren en pakte ik de
onrust in mijn geest aan.”
“Mijn oude voedingspatroon hing ik aan de wilgen. Ik vond een
dieet dat mijn darmen zoveel mogelijk ondersteunt en zo min
mogelijk belast. Ik bak brood van notenmeel, maak mijn eigen
van de bomen speelt, de warmte van de zon op mijn huid, regen op
mijn gezicht. Ik voel het weer. Ben weer mens. Lachen, huilen.
Emoties dringen weer tot me door.”
“Ik besef dat ik er nog niet helemaal ben. Ik focus me nog steeds
erg op anderen. Ik móét iets betekenen voor anderen. Ik móét
mensen met problemen helpen. Ik móét mijn ervaringsdeskundigheid
inzetten. Ook dat laatste stukje controle, dit moeten, wil ik
leren loslaten. Pas als dat lukt, ben ik echt vrij van alle ballast.”
yoghurt. Iedere maaltijd bereid ik vers. Het kost veel tijd, maar ik
heb het gevoel dat het werkt. Na een tijdje kon ik de zware medicijnen
die ik slikte, afbouwen. Mijn ontlasting is redelijk normaal
en ik heb weinig pijn.”
fEEsT
“Al die dingen waar ik vroeger waarde aan hechtte, lijken nu zo
onbelangrijk. Wat heb je aan een groot huis en dure kleren als je
doodziek bent? Ik ben nu tevreden met wat ik heb. Vroeger vond
ik mijn rimpels erg, nu zie ik ze als een cadeautje. Ik vierde groot
feest met mijn vriendinnen omdat ik de 55 heb gehaald. simpelweg
omdat ik blij ben dat ik het mag worden. Ik ga niet meer gedachteloos
voorbij aan het leven, ik leef met aandacht. En ik zoek ook
rust om bewust te leven.”
“Ik hoef geen stressbaan en hoog salaris meer. Ik wil werken vanuit
mijn passie: schrijven. sinds kort heb ik mijn eigen tekstbureau.
Hoewel ik aan het begin sta en geen idee heb hoe het zal lopen, ben
ik trots op wat ik heb bereikt. Dit is wat bij me past. Dat voelt
fantastisch.”
“Wat lastig blijft, is het besef dat ik me nooit meer superfit zal
voelen. Ik was onvermoeibaar, jong en fit. Voelde me altijd honderd
procent. Nu moet ik genoegen nemen met negentig procent.
Aan de andere kant ging ik vaak over mijn eigen grenzen heen. Ik
wilde presteren. Ik dacht de hele wereld aan te kunnen. Nu weet
ik: dat hoeft niet meer. En ik denk dat ik een langer en prettiger
leven heb, als ik het met wat minder doe.”
“Ik hoef geen stressbaan en hoog salaris meer”
74 gezondNU