Toen ik ziek was - Linda de Waart

Diagnose:
doodziek
Je kent het vast; van die ‘Oprah-verhalen’. Vrouwen krijgen de diagnose kanker.
Maar ze zakken niet als een zielig exemplaar in elkaar. Integendeel: ze krijgen een
immense energiestoot. Weten ineens wat ze écht willen in het leven. Starten die
eigen zaak. Vechten terug. Maken hun ultieme droom waar. Maar hoe reëel is dat
‘Oprah-fenomeen’?
Op tv dept Oprah haar ooghoeken terwijl ze wielrenner
Lance Armstrong bewonderend op zijn been klopt. Maar
liefst zeven keer won hij de Tour de France nadat zijn
kanker tot in de hersenen was uitgezaaid. In een andere afl evering
vertelt Melissa Etheridge hoe ze “Holy cow, what’s that!” roept als
ze onder de douche een knobbel in haar borst ontdekt. Een paar
weken na de chemotherapie zit ze kaal maar stralend op Oprah’s
bank. Aan het eind geeft ze een rockconcert weg.
De ene ster na de andere wordt geconfronteerd met kanker. En ze
zijn niet verslagen, maar lijken meer kracht te hebben dan ooit. Aan
de andere kant zijn er de fi lms over de stervende kankerpatiënt:
tranentrekkers tot en met. Wat is nu werkelijkheid?
Volgens internist/oncoloog Joke Baars, van het Nederlands Kanker
26 BETER 4
Berusten of vechten?
Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, zijn mediaverhalen
te eenzijdig: “De werkelijkheid is veel genuanceerder. Er is leven na
kanker en je kunt dingen ondernemen en daar plezier aan beleven,
hoe klein ook. Je hoeft daar geen held voor te zijn. Kanker is ook
weer niet zo afschrikwekkend als de tranentrekkers doen vermoeden.
Mijn ervaring is dat bij de meeste mensen die horen dat ze
kanker hebben de wereld eerst instort en woede en verdriet ervaren.
Daarna pakken ze de draad weer op en proberen er het beste van te
maken.”
Weinig berustend
“In onze samenleving worden nederlagen nauwelijks geaccepteerd”,
vertelt hoogleraar, socioloog en publicist
26-29 Toen ik ziek was.indd 1 28-08-2006 15:13:53

“Het idee heerst dat
een ziekte bestreden
moet worden. Dat het
een kwestie van wil is”
BETER 4 27
26-29 Toen ik ziek was.indd 2 28-08-2006 15:15:52

Kanker.
En nu?
“Wanneer er iets ingrijpends gebeurt,
reageert iedereen anders”,
zegt psycholoog Aefke ten Hagen.
“De een heeft meer tijd nodig het te
accepteren dan een ander. Houd je
aan je eigen rol, dat is voor jezelf het
prettigst.”
• Het is goed om te praten met mensen
die je vertrouwt, maar doe jezelf
geen geweld aan. Huil of praat
je nooit, dan hoeft dat nu ook niet.
• Andersom: huil of praat je veel, laat
je gewoon gaan.
• Mensen in je omgeving kunnen
geen gedachten lezen. Maak duidelijk
wat je wel of niet wilt.
• Het is belangrijk dat je jezelf de tijd
gunt je emoties te verwerken. Dat
gaat niet van de ene op de andere
dag.
• Ook al zeggen mensen vaak onhandige
dingen, realiseer je dat ze het
goed bedoelen. Voor je omgeving is
het ook moeilijk.
• Het kan helpen een dagboek bij te
houden of naar muziek te luisteren.
Dat werkt ontspannend.
00 28 BETER 4
Diagnose: doodziek
Christien Brinkgreve. “Je moet vitaal zijn en
ziekte en ongeval bestrijden. Vroeger viel er
als je ziek werd weinig te vechten. Mensen
schikten zich in hun lot en er was meer
plaats voor gebrek en zwakte. Nu is onze
medische wetenschap ver ontwikkeld. Er
is weinig kindersterfte en kanker leidt niet
automatisch meer tot de dood. Het idee
heerst dat een ziekte bestreden moet worden
en dat genezing een kwestie van wil en
een goede instelling is. Niet iedere cultuur
is zo sterk gericht op kracht. In sommige
samenlevingen wordt juist een afwachtende
houding aangenomen. De ziekte is de wil
van God en dat accepteert men. Mensen
in de derde wereld worden bijna dagelijks
geconfronteerd met ziekte en dood. Ze
berusten hierin en er is meer ruimte voor
angst, verdriet en rouw.”
Overigens vindt de socioloog het opvallend
hoe verschillend mensen met hun ziekte
omgaan. “Sommigen richten zich op wat ze
niet meer kunnen. Anderen op wat nog wel
kan. Je hebt het leven niet in eigen hand,
maar het maakt een groot verschil of je het
probeert in eigen hand te nemen of het uit
handen geeft.”
Ups en downs
Volgens internist/oncoloog Joke leggen
mensen met kanker andere accenten dan
vroeger. “Ze zien de relativiteit van dingen
scherper, beseffen dat niets in het leven vanzelfsprekend
is. Dat gaat met ups en downs:
de ene periode kunnen ze er met moed en
kracht tegenaan, de andere periode zijn ze
verdrietig en zien soms geen uitweg. Maar
ik heb nog nooit meegemaakt dat een mens
constant moedig en krachtig is. Je raakt
namelijk wel iets kwijt. Een zekere onbevangenheid
ten opzichte van je lijf. Het hebben
van kanker heeft ook sociale gevolgen die
niet altijd positief zijn.”
Herkenbaar voor Corinne de Haas. Vijf jaar
geleden kreeg ze borstkanker. Ze dacht
dat familie en vriendinnen samen met haar
zouden vechten. In plaats daarvan verbraken
sommigen de vriendschap. Uit angst, denkt
ze zelf. “Er kwam niemand langs om me te
helpen. Doodziek was ik en nog moest ik zelf
wassen, koken en stofzuigen. Ik ging er voor
in therapie. Niet voor mijn kanker, maar omdat
ik zo teleurgesteld was. Ik kwam erachter
dat ik te veel van mijn omgeving verwachtte.
Pas toen heb ik geleerd grenzen te stellen en
om hulp durven vragen.”
Ook Corinne kwam er weer bovenop. En
meer dan dat. Ze wilde iets doen, had een
enorme drang om iets achter te laten in
de wereld, iets te betekenen voor andere
vrouwen met kanker. Ze wilde ze een beetje
verlichting brengen door ze lekker (gratis) te
laten verwennen in een schoonheidssalon of
sauna. Vorig jaar augustus startte ze daarom
haar stichting Viva la Donna.
Passie is de beste motor
Terwijl Corinne praat, lopen de hondjes Sushi
en Miss Pepper vrolijk rond. Nieuwsgierig
naar wie hun domein is binnengetreden.
Haar woning is licht en met smaak ingericht.
Corinne: “Ik houd van mooie spullen. Het
geeft me een goed gevoel de wereld mooier
te maken. Mijn interieur, mijn uiterlijk. Dat
vind ik fi jn. Zelfs mijn boterham moet er als
een gebakje uitzien. Het vergt veel energie,
maar ik heb het ervoor over.”
Ze vertelt dat haar gynaecoloog haar
onlangs adviseerde uit voorzorg haar
eierstokken te laten verwijderen. Daardoor
raakt ze versneld in de overgang, met alle
gevolgen van dien. Ondanks de tegenslag
blijft ze vrolijk. “Als je eenmaal kanker hebt
gehad, houd je er rekening mee dat het kan
terugkeren”, legt ze uit. “Toen kwam ik in
een achtbaan van emoties terecht. Nu kan
ik het beter relativeren. Soms vind ik het
fi jn even mijn kop in het zand te steken. Je
“Laatst zei een vriendin: ‘je bent net zo’n tuimelaar.’
En dat is zo. Het leven geeft me steeds weer een rotklap,
maar ik kom toch weer bovendrijven”
26-29 Toen ik ziek was.indd 3 28-08-2006 15:19:37

kunt er niet constant mee bezig blijven. Dan
wordt je leven zo’n drama. Ik wil juist van
het leven genieten.”
Internist/oncoloog Joke heeft telkens weer
bewondering voor de veerkracht van mensen
als ze ziet hoe ze hun leven weer oppakken.
“De mens heeft een oerkracht in zich om
te overleven. Als het leven bedreigd wordt,
besef je ineens hoeveel het waard is. Ben je
die bedreiging te boven dan heeft een aantal
mensen het gevoel alles uit het leven te moeten
halen wat er in zit. Maar mensen kunnen
ook hun angst voor de dood overschreeuwen
door constant bezig te zijn. Je gunt jezelf
geen tijd om rustig het een en ander te verwerken
en een nieuw evenwicht te vinden.
Dit laatste mechanisme laat mensen vaak
tegen een muur op lopen, omdat ze zichzelf
helemaal uitputten.”
Corinne voelt goed wat ze wel en niet aankan.
Heeft ze het druk gehad met Viva la
Donna, doet ze het een paar dagen rustiger
aan. Het weerhoudt haar niet. “Passie is de
beste motor. In drie jaar kan ik meer bereiken
dan een ander in drie levens.”
Doen met je hart
De grote tafel in Corinne’s huiskamer ligt bezaaid
met mapjes van sponsors en initiatieven
van Viva la Donna. Organiseren zit haar in
het bloed. Voor Corinne kanker kreeg, had
ze een groothandel in bedrijfskleding. Door
haar ziekte moest ze dat opgeven. “Vreselijk.
En in diezelfde periode verloor ik ook nog
eens mijn moeder en een goede vriendin aan
kanker. Ik dacht echt dat ik doodging en zat
letterlijk aan de grond. Maar tot mijn verbazing
ging het leven gewoon door. Na de
diagnose sta je de vaatwasser leeg te halen
en doe je de boodschappen.”
Ondanks het verdriet is Corinne blij dat ze
door de afgrond is gegaan. “Daardoor viel er
zoveel valse identiteit van me af. Later besefte
ik wat een bevrijding dat was. Ik kon eindelijk
mezelf zijn en opbloeien. Vroeger was ik statusziek.
Ik deed alles voor de bewondering,
mijn ego. Nu doe ik dingen met mijn hart. De
kanker heeft me naar mezelf gebracht. En als
ik heel eerlijk ben, heb ik liever een gezonde
ziel dan een gezond lichaam.”
TEKST: LINDA DE WAART FOTOGRAFIE: IMAGE SOURCE
Die positieve instelling, hoe krijg je dat
toch voor elkaar? Corinne heeft ontdekt
dat het alleen lukt wanneer ze er een
actie aan verbindt. Positief doen, dus. “Alleen
positief denken wordt te snel overstemd
door negatieve gedachten. Mijn
streven is om de wereld een stukje minder
egoïstisch te maken. Zelf probeer ik
gewoon wat aardiger te zijn. Bijvoorbeeld
een praatje maken met de caissière bij
“Doodziek was ik
en nog moest ik
zelf wassen, koken
en stofzuigen”
de supermarkt of vriendelijk naar iemand
glimlachen op straat. Dat waarderen mensen
enorm. Ook met Viva la Donna hoop
ik wat onbaatzuchtigheid in de wereld te
brengen. Kanker is heel eenzaam. Alleen
jij kunt die strijd voeren, niemand kan je
daarbij helpen. Daar moeten alle vrouwen
met kanker dus doorheen. Ik wil ze voor
even een blij gevoel geven.”
Zo organiseerde Corinne op 29 mei, de
sterfdag van haar moeder, een nationale
Viva la Donna Day: minimaal 3500
vrouwen met kanker kregen gratis
verwenbehandelingen in beautycentra
en schoonheidssalons. Na afl oop werd
de stichting overspoeld met bedankmails.
Hartverwarmend. “Vrouwen haalden er
echt kracht uit.” Steeds meer bedrijven
willen Viva la Donna spontaan en belangeloos
sponsoren.
Oud zal ze niet worden, denkt Corinne.
Toch ziet ze de toekomst helder voor
zich. “Het gaat me niet om de tijd dat ik
hier ben, maar om de intensiteit. In feite
heeft kanker me nieuwe dimensies gegeven.
Viva la Donna had niet bestaan,
als ik geen kanker had gekregen. En ik
zie nog wel gebeuren dat het tot een
wereldwijde organisatie uitgroeit.”
Het gevoel dat
je leeft
Bij Marion en Sandra werd vijf jaar geleden
borstkanker geconstateerd. “Mijn
wereld stortte in”, vertelt Sandra. “De
kinderen waren pas een en drie jaar oud
en ik raakte tijdens de chemotherapie
zwaar depressief. Toen de bestraling
startte, knapte ik weer op. Ik kon de
wereld weer aan.”
Ook Marion beleeft haar leven anders sinds
de diagnose. “Niet dat ik het leven anders zie,
maar ik beleef de dingen intenser. Regen vond
ik vroeger vreselijk. Nu vind ik dat gevoel op
mijn huid heerlijk: het gevoel dat ik leef.”
De ziekte is net polsstokhoogspringen, zegt
Sandra: “Je verlegt je grenzen en moet steeds
hoger springen om er overheen te komen. Het
geeft een goed gevoel wanneer je het weer
hebt gehaald. Ik ben trots op mezelf dat ik al
die zware behandelingen heb doorstaan.”
Maar dieptepunten zijn er zeker. Marion:
“Na een aantal jaren zag ik het helemaal niet
meer zitten en ben een assertiviteitstraining
gaan doen. Nu kan ik beter keuzes maken,
sta steviger in mijn schoenen.” Net als Sandra:
“Ik vind het niet meer belangrijk wat anderen
van me vinden.” Dat haar man ook twee keer
kanker heeft gehad, staat hen niet in de weg.
Integendeel: “Door onze ziektes hebben we
een aantal knopen doorgehakt. Zo zijn we
naar het platteland verhuisd. We hebben een
groot stuk grond en een hoop dieren. De
drukte ligt achter ons en dat bevalt prima.
Gelukkig gaat het nu weer heel goed met ons
allebei.”
Volgens Marion is haar kracht een soort overlevingsdrang.
“Toen de kanker werd ontdekt,
konden mijn kinderen, toen zeven, veertien en
zestien, me echt nog niet missen. Ik had nog
een opvoeding te volbrengen. Toch hebben
de jongens er best een tik aan overgehouden.
Als ik in het ziekenhuis ben, zijn ze nog steeds
bang om op bezoek te komen.”
ZIE INFOPAGINA 62
BETER 4 29
26-29 Toen ik ziek was.indd 4 28-08-2006 15:22:04