Workshop 1 Leraren leren van leerlingen. Een gecombineerd ...

Workshop 1
Leraren leren van leerlingen. Een gecombineerd instrument voor
zelfevaluatie en feedback
Voorzitter: Bert Van Valckenborgh
Inleiders: Peter Van Petegem en Alexia Deneire
Verslag: André Verkens
Er wordt een nieuw instrument voor zelfevaluatie toegelicht dat werd ontwikkeld
voor leraren in het secundair onderwijs. Op grond van de informatie die wordt
verzameld via een vragenlijst die leerlingen invullen kunnen leraren hun didactisch
handelen evalueren. De leerlingen zijn in dit proces immers bevoorrechte getuigen.
Onderzoek wijst uit dat de verzamelde data op klasniveau stabiele, betrouwbare en
valide data zijn. Het geven van feedback door de leerlingen biedt tevens een
meerwaarde omdat ze op deze wijze participeren aan het verbeteren van het
onderwijs. Voor functionerings- en evaluatiegesprekken levert het instrument
bijkomende informatie naast de eigen reflecties van de leraar en feedback van
collega’s. Momenteel is het instrument in een testfase. Als theoretisch
referentiekader voor de ontwikkeling van de beoordelingsschalen en van de items
hebben de onderzoekers zich gebaseerd op het onderwijsmodel “effectieve
instructie” zoals beschreven in o.a. publicaties van S. Veenman en B. Creemers.
Volgende thema’s zijn opgenomen in de vragenlijst:
Reeks 1 Effectieve leertijd
Reeks 2 Gestructureerd onderwijs
Reeks 3 Evaluatie / bijhouden van vooruitgang van lln
Reeks 4 Evaluatie / feedback
Reeks 5 Positieve ingesteldheid / hoge verwachtingen
Reeks 6 Positieve ingesteldheid / bekrachtiging
Reeks 7 Werksfeer in de klas
Reeks 8 Zelfstandigheidsbevordering
Reeks 9 Harmonische persoonlijkheidsvorming
Reeks 10 Autonomie erkennen
De vragenlijst werd door de leerlingen ingevuld via het internet en deze opdracht
werd per klasgroep uitgevoerd in een computerlokaal. Elke leerling beschikte over
een paswoord en anonimiteit was gegarandeerd. Per leraar werd een feedback
rapport opgesteld. Aan de deelnemers van de workshop werd een modelexemplaar
van een rapport bezorgd en er werd gevraagd om een analyse te maken van de
sterke en zwakke punten die opduiken in dit rapport. Verschillende
deelnemersgroepjes brachten volgende commentaren uit.
- Wie krijgt deze rapporten ter beschikking en wat wordt met deze informatie
gedaan? De onderzoeker legt hierbij de nadruk op het feit dat het doel is om
feedback te geven aan de leraar en dat hij beslist wat gedaan wordt met deze
informatie. Hij kan uit de feedback werkpunten halen en deze meenemen in
een functioneringsgesprek.
- De leerinhoud komt weinig aan bod in deze bevraging. Volgens de
onderzoeker heeft dit te maken met het gehanteerde referentiekader.
- Aangezien de vragenlijst gebruikt wordt in zowel ASO, TSO als BSO scholen
vinden enkele aanwezigen dat sommige vragen te moeilijk geformuleerd zijn.
- Enkele leerlingkenmerken, zoals gender, werden niet opgenomen in de
vragenlijst. Dit zou wel interessant zijn om eventueel de standaarddeviatie bij
bepaalde vragen te kunnen verklaren.

- In functie van de diversiteit van leerlingen zou het aan te bevelen zijn om
onderzoek te verrichten naar de wijze waarop leerlingen onderwijsgedrag
percipiëren.
- Voor de interpretatie van de resultaten kan het voor een leraar ook
interessant zijn om als input te kunnen beschikken over de resultaten van
andere collega’s. Maar andere deelnemers stellen kritische vragen bij het
hanteren van referentiegroepen of profielen. Wordt een leraar op deze manier
niet gekneed naar een profiel dat de school voorop stelt? In een vragenlijst
zou ook ruimte moeten zijn voor de leraar om vragen te stellen over wat hij
in zijn leraarsgedrag belangrijk vindt.
- Leerlingen hebben ook recht om van de leraar feedback te vernemen op hun
feedback. Het aangaan van een gesprek met de leerlingen over zijn onderwijs
kan ook waardevol zijn voor beide partijen. Dit laatste roept bij enkele
deelnemers een terechte vrees op voor “consumentarisme”. Ook stelt men
zich de vraag hoe dit instrument zal gebruikt worden door directie en
schoolbeleidsmakers.