maart 1985 - en Heemkundige Kring van Kinrooi

I N H O U D V A N D I T N U M M E R
- V a n d e redaktie 55.
» UIT HEDEN EN VERLEDEN VAN KINROOI 56.
- Een publieke verkoop te Ophoven anno 1794 55. -Het dorpskernkomité Kessenich
- Herinneringen aan "Meester Raemaekers", onderwijzer te Molenbeersel 64.
- Nog over een geheimzinnige steen te Geistingen 67.
- Het "Agnus Dei" van Kinrooi 70.
- Moordaanslag te Geistingen in 1799 71.
- Over de Itter en een Geistingenaar 72.
- Een vergeten gefusilleerde uit Kinrooi in de eerste wereldoorlog 74.
- 85 jaar geleden., schreef de "Maas- en Kempenbode" van 22 juli 1900.. 78.
- Kurieus... (oude rekening van brouwerij St.-Jozef Opitter) 78.
- De stad "Vijveren" 79.
- Schutterij Sint-Martinus Grootbeersel 80.
- Volkse verhalen uit onze heimat.. Hoe het snijderke in de val liep 82.
- Uit de gemeenterekeningen Roosteren 85.
- v.z.w. Molenzorg en Molenmuseum Molenbeersel: suksesvolle afsluiting 1984 85.
* WAAT MAAG PET IN GODSHIERENAAM BETEIKENE ? 87.
- Tussen uchteren en unjeren 87.
* NIEUWE PUBLIKATIES 90.
- Maaslandse verhalen en een wilgenfluitje in de lente.. 90.
- Het kanton Bree tijdens de Franse revolutie 90.
- Limburg in kaart en prent 91.
- Officiële voorstelling van: "Wij zullen U met assen lonen!" 91.
* AANWINSTEN HEEMBIBLIOTHEEK 92.
KONGRESSEN - JAARVERGADERINGEN - STUDIEDAGEN 93.
TENTOONSTELLINGEN 94.
UIT ONZE LEDENFAMILIE 95.
* KOMENDE AKTIVITEITEN VAN ONZE KRING 95.
- Uitnodiging zaterdagnamiddagbezoek "Kamp van Beverlo" op 23 maart 1985 95.
- Officiële voorstelling boek: "Wij zullen U met assen lonen!" op 25 april 95.
- Uitnodiging 44e ledenvergadering op vrijdag 10 mei 1985 in Buurthuis Hees 95.
* KRINGWERKING 96.
- Verslag van de 42e ledenvergadering op vrijdag 7 december 1984 96.
BIJ DE OMSLAG...
Tijdens de voorbije weken werd nogal wat aandacht gegeven aan de nieuwe uitgave: "Limburg in
kaart en prent". Voor onae omslag kozen we daarom voor een fragment van een herdruk van een
oude kaart, ons bezorgd door voorzitter Donaat Snijders.
Nu reeds zijn we op zoek naar een omslagontwerp voor nummer drie dat in mei zal verschijnen.
Wie levert "iets"..??

Van de redaktie

Uit heden en verleden van Kinrooi
Het huisraad en boerderijalaam van onze voorouders...
EEN PUBLIEKE VERKOOP TE OPHOVEN ANNO 1794
In een oude notarisakte (1) vonden we een leerzaam overzicht van een publieke verkoop te
Ophoven, anno 1794.
Hierna volgen, door ons samengevat, "de voorwaarden waaronder Jasper Baens op heden 23
april 1794 publiekelijk en ten meest biedende voor mij onderschreven notaris Van de Borne
uit Maaseik zal verkopen enige beesten en huismeubelen".
1. De "beesten" en meubelen worden verkocht
in de geldkoers die in dit dorp van
tel is (één gulden is 20 stuiver, één
stuiver is 4 oortjes).
2. Iedere "aankoper" zal de koopsom dadelijk
moeten betalen ofwel een borg (2)
moeten stellen.
3. Zij die zich voorzien van een borg
moeten de betaling doen te Maaseik in
handen van mij onderschreven notaris Van
de Borne, binnen de voorschreven
termijn, te weten tussen heden en de
maand oktober.
4. Als deelname in de kosten zal iedere
"aankoper" gehouden zijn te betalen een
stuiver van de gulden zijner koopsom.
(5%).
5. De borg zal alhier "dwangbaar" moeten
zijn (3).
6. Zowel "aankoper" als borg zullen bij
wanbetaling, zonder enige rechtelijke
formaliteit, aansprakelijk worden gesteld,
zowel wat hun persoon als wat hun goederen
betreft.
7. Indien iemand na het lezen van deze
verkoopsvoorwaarden nog is toegekomen en
gekocht heeft, zal hij zich nochtans aan de
verkoopsvoorwaarden moeten houden alsof hij
ze zelf heeft horen voorlezen.
Na de voorlezing van de bovengenoemde
zeven bepalingen kon de verkoop beginnen
.
Waarom Jasper Baens (4) tot deze publieke
verkoop overging, nu de Franse Revolutie
voor de deur stond, weten we niet. De man
zal er echter beslist zijn reden toe gehad
hebben.
Alleszins leert deze publieke verkoop de
lezer heel wat over de samenstelling van
het huisraad en het boerderij- alaam anno
1794, dadelijk weer 200 jaar geleden.
Binnen het tijdsbestek van twee eeuwen
had er een grote maatschappelijke omwenteling
plaats, eerst door de Franse
Revolutie (1796) en daarna vooral door de
tweede werel doorlog (1940-1945).
Hoe zal het over 200 jaar zijn...?
Stippen we nog even aan dat alleen de
typische benamingen en sommige uitdrukkingen
werden behouden zoals ze in de
oorspronkelijke tekst voorkomen.

DE V E R K O O P
Een "koye" (koe) verbleven aan Henricus Peters (Ophoven)
Een dito zwarte "koey" aan Joseph Langendonk van Ophoven
Een dito bonte "koey" aan Joseph Langendonk van Ophoven
Een bont vers kalf aan Jan Claessen(s) van Wijnenhof, Ophoven
Een "themoor" (5) aan Gerardus Peters alhier, voor
Een koperen "zeygschotel" (6) aan Joannes Meyers van Geistingen
Een koperen "panneken" verbleven aan Henricus Houben alhier
Een koperen "potlepel" aan Henricus Houben voorschreven
Een koperen "zeybaer" (7) verbleven aan Lambertus Gielen alhier
Een "licht" (8) aan Peter Steyvers van Geistingen
Een "kaffe-molen" (koffiemolen) aan Gerardus Peters
83 -0 0- 0
72 -0 0- 0
52 -0 0- 0
32 -0 0- 0
3 -1 1- 0
3 -0 0- 0
2 - 14- 0
2 -0 0- 0
3 - 0 0 - 0
7 - 0 0 - 0
2 - 1 6 - 0

Een "smalitkrouk" (12) aan Peter Simons alhier (zie afbeelding) 0 - 1 5 - 0
Twee "melkpotten" (vaatwerk) aan Lambert Gielen 1 - 0 0 - 0
Twee "dito potiëns" (klein vaatwerk) aan Henricus Peters alhier 0 - 1 5 - 0
Een "boterpot" (pot waarin boter bewaard werd) aan Henricus Leenders
alhier 0 - 1 1 - 0
Drie "baeren" (13) aan voorschreven Henricus Leenders 0 - 0 4 - 0
Een "steene krouk" (hoog stenen vat, buikig) verbleven aan Joes
Claessens van Wijnenhof 0 - 1 1 - 0
Zeven "fourchetten" (vorken als eetgerei) Geurt Van de Berg 0 - 0 7 - 0
Een "kan en een krouk" verbleven aan Joes Kurvers alhier 0 - 1 3 - 0
Een "tinnen thepot" (theepot) aan Wilhelmus Verstappen alhier 0 - 1 6 - 0
"Eenige tinne lepelen" verbleven aan Pieter Simons alhier 1 - 1 0 - 0
Een "standerik met twee lampen" (14) aan Henricus Leenders 0 - 1 9 - 0
Twee "stoelen" verbleven aan Catharin Philippaer voor 1 - 1 0 - 0
Twee "stoelen" verbleven aan Henricus Leenders voor 1 - 1 0 - 0
Twee "stoelen" aan Baltus Janssen alhier voor 1 - 1 9 - 0
"Rommelenje" (rommel) verbleven aan Joes Meyers alhier 0 - 1 3 - 0
Een "mostaertpot en zoutvat" aan Joseph Langendonk (15) 1 - 0 0 - 0
Een "thebis trefter" (16) aan Henricus Leenders voor 0 - 0 9 - 0
Een "stoel" verbleven aan Gerard Peters voor 1 - 0 1 - 0
Een "eegde" (eg) aan Joseph Langedonk voor 0 - 1 5 - 0
Een "smaut-krouk" (smoutkruik) aan Ruth Gielen van "Geystingen" voor 0 - 0 7 - 0
Een "tange" (nijptang) aan voorschreven Ruth Gielen voor 1 - 0 0 - 0
Een "Vlesch met een potiën" (fles met potje) Cat. Feilen 0 - 0 7 - 0
Een "bank" aan Joseph Langedonk voor 0 - 0 8 - 0
Een "stoef" (kachel) aan Daniël Daniëls 2 - 1 0 - 0
Een "wastijn" (wasbord) aan Lambertus Gielen van Ophoven 7 - 0 0 - 0
Een "bier-aem" (1 aem bier is 150 liter bier) Joseph Langedonk 4 - 0 5 - 0
Een "dito aem" verbleven aan Joseph Lantjedonk voor (sic) 1 - 0 0 - 0
59.

BETALINGEN
Het laatste blad van de akte leert iets
over de gedane betalingen. Men kan er onder
andere lezen :
- Jasper Baants heeft ontvangen van
Lambert Gielen de 4 posten belopende 11
gis. 10 Strs., schrijfgeld betaald.
- Jasper Baents heeft ontvangen van Joseph
Langendonk 144 gis. 16 Strs. en mij het
schrijfgeld daarvan betaald.
- Jasper Baents heeft ontvangen van Jan
Claessens van Wijnenhof 36 - 10 Schat,
cours, 't schrijfgeld betaald.
- Op den 15 9bre (november) 1795 aan
Jasper Baents overgeteld twee en twintig en
een halve "fransche croon" en "drij
brabantse croonen en einen franschen
pattacon".
- Den 21 maart 1796 aan Jasper Baents
overgeteld 5 Franse cronen.
"Voorstaenden verkoop der meubelen door den
not. Vande Borne geheel vol- daen den 21
april 1796".
Getekend: jasper baents.
N O T E N
PIET HENKENS
( .1) Deze akte werd ons indertijd overhandigd
door de weduwe van wijlen Piet
Bouveroux. Deze onderwijzer, geboren te
Kessenich 8 maart 1904 en overleden te
Hasselt 15 februari 1960, was zeer
geïnteresseerd in de geschiedenis van zijn
geboortedorp.
( 2) Borg. Een persoon die zich voor een
ander, voor het geval dat die zijn
(financiële) verplichtingen niet nakomt,
aansprakelijk stelt.
Het onderpand dat men ter beschikking van de
schuldeiser stelt, tot zekerheid van betaling
bekomen is, noemt men eveneens borg.
( 3) Dwangbaar. Hij die zich borg stelt moet
in Ophoven wonen; de man moet uiteraard
"solvabel" zijn.
( 4) Baens. De familienaam van de verkoper
wordt op verschillende wijzen geschreven,
zoals Baents of Baants. Als de man tekent,
schrijft hij gewoon "baens" zonder
hoofdletter.
Ook de schrijfwijze van Lange(n)donk en
Claessen(s) wijzigt nogal eens.
( 5) Theemoor. Keteltje om thee te zetten.
( 6) "Zeygschotel". Zijgen betekent zuiveren
via een zeef of filtreren. Een synoniem voor
"zijg" is teems of vergiet.
Vroeger goot moeder via de "zeygschotel" de
melk in de melkkruik of melkbus .
( 7) "Zeybaar". Baar is een verouderd woord.
Slechts enkele bejaarde lieden konden het zich
uit hun jeugd herinneren .
Een "baar" is een houten of stenen teil. Een
"zijgbaar" is bijgevolg zo'n teil die als zeef
gebruikt werd.
( 8) Licht. Riem over de rug van het paard,
waarin de berries van de kar steken. Een
"licht" die gebruikt werd om een kruiwagen op
te houden en te varen, noemde men een
"kruizeel".
( 9) Hangijzer. Dr. Jozef Weyns schrijft in
"Bokrijk, tuin van de Vlaamse Volks- kultuur"
het volgende: "In de open haard stond de
braadpan op een rooster maar meestal in het
"hangijzer" of pan- ijzer.
Dat was een driehoekig ijzer met een ring in
zijn basis om de pan (en kleine ronde ketels)
op te zetten. Het hangijzer hing aan de haal
(de heel) . Kwam het ijzer dan nog niet laag
genoeg, dan werd er een verlenghaak
(verlenghaal) tussen geschakeld".
Het gaat hier dus om het ijzer boven het
haardvuur waarop de pan of ketel gezet
werd. Dat ijzer werd door het vuur
natuurlijk zeer heet. Vandaar de
uitdrukking: "Dat is een heet hangijzer"
(dat is een netelige zaak om aan te
pakken).
(10) Vlashekel. Vroeger werd door onze
bevolking ook vlas verbouwd. Nu nog
herinneren bepaalde toponiemen aan deze
kweek. Denk maar aan het "Vlasven" te
Kessenich, de "Vlasbrei" te Molen-
61.

eersel, "Vlaesserhof" aan de Manestraat
te Molenbeersel, enz.
De vlasstengels hebben onder de bast vezels
waarvan men linnen kan vervaardigen. Maar
vooraf waren er talloze bewerkingen nodig.
Eén ervan was het hekelen. Om de lange en
korte vezels uit elkaar te halen werden ze
door de hekel (zie afbeelding) gehaald. Een
hekel is eigenlijk niet meer dan een plank
waarin tientallen nagels uitsteken .
Nu nog bestaat het gezegde: "Iemand over
de hekel halen". Dit betekent: iemand op
scherpe, vaak kwaadwillige wijze,
beoordelen.
(11) Haspel en tobbe. Een tobbe is 'n houten
of strooien vat (zonder deksel) Een haspel
(zie afbeelding) maakt ook deel uit van het
gereedschap dat gebruikt werd als
voorbereiding tot de linnenbereiding.
Het goede vlas (lange vezels) moest tot
draden gesponnen worden. Daartoe gebruikte
men een spinnewiel. Was de klos van het
spinnewiel vol, dan werd de haspel voor de
dag gehaald. De ga- rendraad werd nu al
draaiende rond de houten spijlen van de
haspel gewonden en dan tot een "streen" garen
(streng) gevouwen.
(12) Smoutkruik. Smout, uit koolzaad
"geslagen" olie, werd vroeger veelvuldig
gebruikt bij de bereiding van spijzen, want
roomboter kwam eerder zelden op tafel. Olie
voor de verlichting werd verkregen door de
uitpersing van vlas- zaad.
Smout is een verzamelnaam voor beide
soorten olie.
Een (aarden of stenen) kruik is een hoog,
buikig vat. Moeder bewaarde thuis heel wat
vaatwerk in de "kruikenbank". Deze benaming
is erg streekgebonden.
(13) Drie "baeren". Een baar (zie boven) is
een teil.
(14) Een "standerik" of "stenderik". Dat is
een houtblok met daarin een staak waaraan
men vroeger het olielampje hing. Men zou ook
kunnen zeggen een "lampenstandaard".
(15) Mostaardpot en zoutvat. Aarden of
stenen potten waarin de mostaard en het zout
bewaard werden. Het gaat hier dus niet om
het tafelgerief dat wij terugvinden op de
feesttafel !
Iemand door de mosterd halen" betekent
hetzelfde als "iemand over de hekel halen".
En als men vroeger (en nu nog) van iemand
zei: "Je bent het zout in de pap niet
waard", werd het tijd dat men zich ging
beteren.
(16) "Thebis trefter". Wellicht een
trechter, vervaardigd uit een fijne stof,
het zogenaamde "tabijn". Wie kan meer
informatie verstrekken hierover ?
(3 7) "Koeyketel". De grote koperen koeketel
was op de boerderij van weleer een kostbaar
geval. Hij kostte anno 1794 dan ook 12
gulden en 15 stuiver.
In deze enorme ketel werd boven de haard
(het open vuur) het veevoeder gekookt.
Van aan de haard werd de ketel via een
draaiboom met lange arm naar de
voederluiken gebracht. Deze voederluiken
bevonden zich in de wand die de grote
keuken scheidde van de koestal.
(18) "Koekepan". Platte gesteelde pan voor
het bakken van pannekoeken, maar verder ook
voor spek, eieren, enz.
P.S. De tekeningen zijn genomen uit: "Gids
van het Openluchtmuseum te Bokrijk" (J.
Weyns) en "Over de geschiedenis van Eli"
(J.M. Brunenberg).

REEDS VEEL GEPRESTEERD IN ÉÉN J AAR,.,
HET DORPSKERNKOMTE KESSENICH
Alhoewel het "Dorpskernkomité Kessenich" eerst een jaar geleden werd opgericht, werd er
toch al heel wat gepresteerd. Door de inspanningen van dit komité bleef de "bergsite"
te Kessenich voortdurend in de belangstelling.
EEN BEKNOPT OVERZICHT...
Door de D.A.C.-ploeg mi1ieuwerkers van het
gemeentebestuur werd, met steun van de
gemeentelijke technische dienst Kinrooi,
de Berg van de verwilderde begroeiing
ontdaan. Zo werd de kapel sedert lange
tijd weer zichtbaar.
Met de Bergfeesten in 1983 waren velen
weer voor het eerst zich van de slechte
toestand komen vergewissen. De opbrengst
van deze feesten werd bestemd voor het
opknappen van de grafkapel op de Berg.
Zo werd in december 1984 begonnen met
voegwerken aan de kapel en obk het
zinkwerk is reeds aanbesteed. De kapel
wordt dus eerst langs de buitenzijde
opgeknapt.
Onder impuls van het "Dorpskernkomité"
hadden tijdens de maand september op-
gravingskampen voor jongeren plaats op en
rond de Berg. De deelnemers betaalden zelf
de onkosten. Televisie (programma
"Terloops"), radio en geschre- ' ven pers
hebben hier veel ruchtbaarheid aan
gegeven.
Het Dorpskernkomité trachtte in 1984 ook
een gesprek op gang te brengen tussen het
schepenkollege en de Kerkfabriek om een
lange termijnvisie betreffende de Berg uit
te lokken. Vooralsnog is men er niet in
geslaagd om een eensluidend standpunt te
formuleren.
Van een toestand van verwaarlozing is men
toch al gekomen tot het gedogen dat er
iets gebeurt op en rond deze unieke
"bergsi te".
Brengt 1985 nu de periode van gedurfd
initiatief ? De leden van het dorpskernkomité
hopen dit ten zeerste !
Dit komité is samengesteld uit volgende
besturen en verenigingen :
- schepenkollege (schepen Pierre Van
Immissen), Kerkfabriek (Christ Gielen),
V.V.V.-Infodienst Kinrooi (Mevr. Mariet
Raets-Maesen), Ter Eiken (Frans Parren)
Feestkomité Bergfeesten (Peter Opsteyn en
Jan Denier) en de Geschied- en Heemkundige
Kring Kinrooi (Werner Smet).
Intussen werd op de jaarvergadering der
Kessenicher verenigingen beslist de
opbrengst van de Bergfeesten 1985 terug
te besteden aan de Berg.
Zo zal de grafkapel verder kunnen opgeknapt
worden (vooral inwendig) en
wordt het konserveren van de muurres-
ten op de Berg misschien mogelijk.
Ook aanplantingen en onderhoud van de site
zullen verder zorgen baren.
De Berg betekent 800 jaar geschiedenis.
Daar moeten wij met z’n allen toch wat
voor over hebben !
Weinig dorpen bezitten zulke unieke site..
WERNER SMET

HERINNERINGEN AAN "MEESTER RAEMAEKERS" ONDERWIJZER TE MOLENBERSEL
Toen "meester Swennen" gestorven was (1), moest er een nieuwe "bovenmeester" aangesteld
worden te Molenbeersel. Zo werd hij aanvankelijk vervangen door een zekere Gelen (of
Gielen) van Maaseik. Die bleef echter niet zo heel lang, want hij wachtte op een
benoeming in het Staatsmiddelbaar Onderwijs. (Hij is later leraar geweest aan het
Atheneum te Hasselt).
"MEESTER CHR. RAEMAEKERS"
Gelen werd opgevolgd door Chr. Raemae-
kers van Eisden (of Maasmechelen?) in
1915 (?)
Raemaekers was gehuwd met een Wal in.
Zijn schoonvader, die bij hem inwoonde
heette Close. Deze wat oudere man moet
een tamelijk hoge funktie hebben bekleed
bij de aanboring van de koolmijn van
Eisden. Hij schreef gedichten in het
Frans -uiteraard- en ook in een Waals
dialekt (2).
De man kwam weinig onder de mensen,
evenmin als Madame Raemaekers, zijn
dochter. Met ons "Vlaams" konden zij
niet over de weg !
Meester Raemaekers was -zoals ik reeds
elders schreef (3)- een uitstekend onderwijzer
en ondanks zijn zware opdracht,ondanks
de moeilijke oorlogstijd,
stond hij altijd vol geestdrift voor de
klas.
Hij was streng. Ik kan me echter niet
herinneren dat hij ooit iemand geslagen
heeft. Zelfs een oorvijg uitdelen deed
hij niet. Als sommige jongens het wat al
te bont maakten, kon hij wel vreselijk
kwaad worden, de schuldige bij de kraag
pakken en eens omhoogtillen... Slaan deed
hij niet.
Het weze nochtans ronduit gezegd: een
groot aantal van zijn leerlingen waren
allesbehalve engeltjes en de meester, die
verschillende leerjaren moest onderwijzen,
had het vaak niet onder de
markt als de grotere "lummels" hem
plaagden en heimelijk tergden.
Was hij vooraan in de klas bezig met de
jongeren, dan gaf hij de "groteren" de
één of andere taak op. Dat belette hen
evenwel niet allerlei kattekwaad uit te
steken: meikevers loslaten, die dan dwaas
brommend rondtolden, een half gevulde
inktpot doen overlopen door er een
greintje "karbuur" (Karbid) (4) in te
laten vallen, de jongen die voor je zat
met een pen in zijn achterwerk steken,
zodat die omhoogsprong met een
vervaarlijk "ouwie-e", zich omdraaide en
de dader op een muilpeer trakteerde!
Men kan zich gemakkelijk voorstellen dat
het dan telkens rumoerig werd in de
school. De meester kwam woedend toegelopen.
Hij greep de vermoedelijke
schuldige bij zijn nekvel, sleurde hem -
zo goed en zo kwaad als het ging!- uit de
bank en plantte hem op de knie- en neer
op de onderste trede van de estrade.
Ik herhaal het graag: echte "lijfstraffen"
heb ik hem nooit zien toepassen. Wel
gaf hij soms een straf mee naar huis of
deed ze na school blijven.
# # *
Ook op de speelplaats hield hij zijn
handen in bedwang, al braken daar nu en
dan hevige vechtpartijen los. Meestal
begon zo'n oorlogje aldus; een kleinere
jongen kreeg het aan de stok met een
grotere. De kleine ging dan
vanzelfsprekend de hulp inroepen van één
of twee oudere broers en., 't zat er
bovenarms op ! Het begon met schelden en
dreigen., dan werd er ae-

duwd en gestoten en dan gingen in de
twee kampen de klompen in de hoogte.
(Alle jongens droegen klompen).
De aandacht van de meesters was gauw
gewekt., want de vechters kregen vlug een
heel aantal supporters rond zich geschaard.
De "kleine oorlog" werd in de kiem
gesmoord, wanneer meester Raemaekers
tussenkwam.
Maar de ruzie werd niet altijd "zomaar"
vergeten., want het gebeurde wel eens dat
de beslissende "slag" na schooltijd
onderweg werd uitgevochten.
En dan was er nog de altijd smeulende vete
tussen bijvoorbeeld de mannen van de Hei en
die van Grootbeersel. Ik weet nog dat deze
nooit-gedoofde spanningen soms uitliepen op
bloedige ruzies .
"De mannen van de Hei" waren kwade
vechthanen en -alhoewel ze soms in de
minderheid waren- moesten hun tegenstanders,
na schooltijd, zich dikwijls
ijlings uit de voeten maken. Een
schandelijke vlucht., oordeelden wij !
EEN BEUGELBAAN AAN SCHOOL
Meester Raemaekers kon op de speelplaats
handig en zonder veel omhaal tussenbeide
komen, als dat nodig was, maar hij kon op
straat moeilijk "gendarm" spelen. Hij gaf
trouwens vaak naschoolse bijlessen aan
jongens die verder wilden studeren, of hij
had dringend werk in zijn tuin.
In alle geval: op de speelplaats hield hij
er de tucht in. Hij leerde ons zelfs hoe we
ons konden vermaken zonder losbandigheid.
Hij bouwde in de uiterste rechterhoek
van de "koer" een beugelbaan. De ring en
de "afgedankte" bollen kwamen waarschijnlijk
van Leeters' beugelbaan, vlak
naast zijn deur. Waar hij de palen en de
planken voor de afsluiting haalde, mag
Joost weten.
De mulle zandlaag had hij zorgvuldig
weggegraven, zodanig dat de baan vrij
hard lag.
Een jongen van de hoogste klas kreeg
het toezicht over de beugelbaan en
hield een beurtrol.
In 't begin was het tenminste zó want
het nieuwe was er gauw van af... Hoe kon
het ook anders: de tamelijk harde
ondergrond was niet bestand tegen regen
of droogte en veranderde snel in modder
of fijn zand. Beugelen in zo'n
omstandigheden..? Vergeet het maar !
EEN BEDRIJVIG IEMAND..
Meester Raemaekers was bedrijvig op meer
dan één terrein. Hij speelde orgel in de
kerk. Ook bij begrafenissen en huwelijken.
De grote, hoge deur tussen de twee
klaslokalen bleef dan open en meester
Tijskens kwam nu en dan eens kijken of de
jongens van de "bovenmeester" ijverig en
stil waren.
Eén keer, toen Raemaekers bij zo'n gelegenheid
afwezig was, kwam schoolinspekteur
Bollen van Maaseik de klas
binnen. Na uitleg vanwege meester Tijskens,
werd een grote leerling spoorslags
naar de kerk gestuurd. Raemaekers keek erg
verveeld toen hij bij de in- spekteur
verscheen.
Ik geloof nochtans dat de schoolopziener
hem geen moeilijkheden in de weg heeft
gelegd. Hij kon weten hoe moeilijk een
dorpsonderwijzer het soms had.
Ik meen dat de wedde destijds nog door de
gemeenteontvanger moest betaald worden.
Die had niet altijd veel geld "in kas",
vergat ook op de kalender te kijken, enz.
Overigens, op vele omringende dorpen was
de meester ook koster.
* * *
In 1919, onmiddellijk na de oorlog, was
Raemaekers bijzonder bedrijvig en hij
maakte zich verdienstelijk op allerhande
wijze.
Elders heb ik reeds verteld dat hij de
"overwinningsoptocht" met de oudstrijders
organiseerde. (5)
Na veel moeite slaagde hij er in het
zaaltje boven de melkerij (vlak vóór zijn
deur) in orde te krijgen voor een kleine
toneelvereniging.
65.

Het lokaal moet helemaal verwaarloosd
zijn geweest en was aan herstellingen
toe. Na lang zoeken en aarzelen (ook al
wegens de schaarse geldmiddelen) vond
Raemaekers iemand die de noodzakelijke
verbeteringen aankon, namelijk metselaar
De Hing (6).
Men had de meester iets in het oor gefluisterd
om die vakman over te halen:
"Beloof hem een paar stevige borrels van
"Het Wit Stoopke" en hij komtivast en
zeker!" Dèt was 't!
De Hing kwam. Hoe die traktatie afliep zal
ik later wel eens vertellen.
Meester Raemaekers trommelde enkele
"liefhebbers" bijeen en die voerden, onder
zijn leiding, een paar blijspelen en
"sketches" op.
NAAR EISDEN
In 1920 (1921?) werd Raemaekers aangezocht
voor de "Charbonnages St.-Barbe" te Eisden
een schooltje op te richten.
Hij heeft niet lang getreuzeld om die
opdracht met twee handen te aanvaarden.
Heel zeker omwille van zijn vrouw, die
zich te Molenbeersel allerminst thuis
voelde en ook al omdat hij sommige
dorpsmensen maar niet in de smaak kon
vallen... (Hij was toch maar een "Maaslenjer").
Ook nog omdat hij zich de wrevel
van vele kleine landbouwers op de hals had
gehaald,' die zich niet gestoord hadden
aan de nieuwe leerplicht en dus vanwege de
school inspektie vermaningen ontvangen
hadden.
Meester Raemaekers opende dus een
schooltje te Eisden-cité. Mijn vader en ik
zijn hem in 1922 (?) eens gaan bezoeken.
Hij had toen maar één klasje innzijn
woonhuis. Daar stonden welgeteld zeven
banken... Voor veertien leerlingen dus..!
Maar... tien jaren later was Raemaekers
direkteur over een zeer grote school met
wel dertig a veertig leerkrachten !
* * *
Wie nog mocht overblijven van de generatie
die hem als onderwijzer gekend
hebben te Molenbeersel, zullen zich ongetwijfeld
herinneren dat Raemaekers
inderdaad zeer verdienstelijk werk heeft
gedaan.
N O T E N
MAARTEN JOZEF BOON
(1) Zie: "Dao raostj gét!", jrg 4, nr 1
januari 1985, blz. 24-26.
(2) Dit weet ik omdat mijn broer een deel
van Close zijn werk ooit heeft o-
vergeschreven in een speciaal schrift,
waarschijnlijk bestemd voor een uitgever!
(3) Zie: "Dao raostj gét!", jrg 3, nr 2
januari 1984, blz. 65-67.
(4) Veel lezers zullen zich afvragen: "Wat
is karbuur?" V6ór 1930 waren haast alle
fietsen voorzien van éen "karbuur- lamp",
dit is een lamp gevoed met ace- tyleengas.
Ze gaven een heerlijk licht. Wellicht breng
ik hieromtrent een uitvoeriger stukje voor
dit tijdschrift.
(5) Zie:. "Dao raostj gét!", jrg.3, nr 2
januari 1984, blz. 65-67.
(6) De Hing! Een type als "Joep", waar
Naardje Laveaux over schrèef, maar wel
"deftiger" en zeker geen landloper. Ik neem
me voor een paar anekdootjes over hem te
schrijven.
EEN KORT NASCHRIFT...
Onze "vaste medewerker", zó mogen we hem
wel noemen, sluit hiermee weer 'n kleine
reeks bijdragen af. We hebben echter weer
twee bundels bijdragen van zijn hand
ontvangen en zoals hij zelf schrijft,
mogen we nog meer verwachten!
Alleszins een hele prestatie voor iemand
"op leeftijd"! Hartelijk dank voror de
sympathieke medewerking en.. wie volgt het
goede voorbeeld..?

NOG OVER EEN GEHEIMZINNIGE STEEN TE GEISTINGEN
Vóór ruim een jaar verscheen in "Ter Eiken", het driemaandelijks kultureel tijdschrift
voor Kessenich, onder de rubriek "Van over de dorpsgrens", een interessant artikel over
"een geheimzinnige steen te Geistingen". (1)
Het betreft hier een fragment van een arduinen steen die in de zijmuur van Hoezer- hof te
Geistingen is ingemetseld.(zie tekening)
Het was Piet Henkens die in "De geschiedenis van Kessenich" voor het eerst schreef over
deze steen, evenwel nog zonder een verklaring van de wapenschilden die er op voorkomen.
(2)
Frans Parren komt de eer toe om in bovengenoemd artikel een tip van het geheimzinnige van
de steen te hebben weggenomen door aan te tonen dat het gaat om een fragment van een
steen met de al 1 iantiewapens van de families Van Waes en Van Va- rick. Jammer genoeg is
van het wapen Van Varick slechts een derde over, maar nog precies genoeg om het te
herkennen.
Dezelfde wapens zijn volledig (te zien in de kerk van Neeritter (Ned.) boven het
hoofdaltaar, dat begin 1700 door baron Frans Van Waes en zijn echtgenote Maria Van
Varick voor deze kerk werd gekocht.
HOE KOMT DEZE STEEN HIER ?
In dit artikel wil ik aantonen dat het
antwoord dat Frans Parren suggereert op
„de vraag: "Hoe komt deze steen hier?"
mijn inziens niet juist kan zijn. Een
pasklaar antwoord heb ik zelf ook niet.
Frans Parren baseert zich op het huwe- 1
ijkskontrakt dat het echtpaar Van Waes'
Van Varick op 11 mei 1695 afsloot en
waarbij de bruidegom onder andere "den al
de Huyserhof" meebracht. (3) Parren denkt
dat bij deze gelegenheid mogelijk de steen
geplaatst is.
Met genoemde "alde Huyserhof" kan niet
Hoezerhof in Geistingen bedoeld zijn.
Immers deze hof was in de genoemde periode
eigendom van de adellijke familie de
Kerckem uit Grathem.
De eigenaars van Hoezerhof zijn te volgen
van 1297 tot nu. Van eerst genoemd jaar
tot in 1869 bleef de boerderij in handen
van de familie Van Odenhoven en hun
afstammelingen, te weten: de Ker- chem, de
Borchgrave de Altena en de Geloes. De
laatste twee namen zijn in Geistingen
blijven voortleven als An- toinette de
Borchgrave en graaf Karei de Geloes in het
ondertussen afgeschafte zondagsgebed.
Omdat het huwelijk Van Waes-Van Varick in
1694 werd afgesloten en omdat na het
overlijden van de landsheer in 1706, de
weduwe tot 1732 als landsvrouw verder
regeerde, wil ik iets dieper ingaan op de
eigenaars van Hoezerhof.
67.

Op 17 februari 1679 verdelen Anna Sibille
van BIittersdorf, weduwe van Ar- nold
Everhard Baron de Kerkem, en Adolf
Engelbert Baron de Kerkem, de goederen
van Philip Wijnandt Baron de Kerkem en
Josina de Wilde van Mersschen. Adolf
krijgt "den bouwhof Opgenhuijs" met de
1aatbank.
Op 9 mei 1699 verkoopt Barones Ferdi- nande
de Kerkem, weduwe van Adolf Engelbert de
Kerkem de "wenhof Houzerhof" aan Johan
Wilhelm van Kerkem en Anna Barbara van
Gulpen.
Op 12 mei 1701 verheft deze Johan Wilhelm
te Horn voor de Leenzaal, op het hoofd
van zijn zoon Hans Wilhelm de Kerkem,
"Odenhovenshof, Opgenhuis genoemd ".
Op 5 augustus 1708 doet hij dit voor al
zijn goederen onder Geistingen gelegen, nu
voor de leenzaal te Kessenich.
Op 5 september 1710 maken Johan Willem de
Kerckem en Anna Barbara Van Gulpen hun
testament: hun twee dochters erven
"Houzerhof" en Voorderhof te Geistingen.
Op 6 augustus 1711 verheft de douarière
baronesse de Kerkhem "Huyserhof" voor haar
onmondige zoon Jean Pierre Louis de
Kerkhem, weer voor de Leenzaal te
Kessenich.
Op 20 september 1735 verdelen de kinderen
de Kerkem de nalatenschap van hun ouders en
krijgt Maria Theresia Ferdi- nanda,
kanunnikes te Munsterbi 1 zen, Hoezerhof.
De familie van Waes voerde als wapen in
blauw een zilveren hartschild met over
alles heen een gouden schuin- balk.
68.
Op 27 april 1752 verheft Jan Willem graaf
de Kerkem voor zijn zuster, Hoezerhof
voor de Leenzaal te Kessenich en in Horn
gebeurt dit voor dezelfde persoon in
1771.
Als pachters kennen we in dezelfde periode:
het echtpaar Peter Steyvers en
Maria Cremers van Pasen 1697 tot 1700,
vervolgens van 1700 tot 1716 het echtpaar
Geurt Snijders en Catharina Peters
Mathijs Henckens en Anna Jeghers komen we
tegen van 1716 tot zeker 1730. Daarna
gaat het over op zijn zoon Dirk Henckens
tot in 1786 en daarna op diens zoon
Renier Henckens.
Zeker Hoezerhof was, zoals blijkt uit de
leenverheffingen, leenroerig aan
Kessenich als een bundig leen, en deels
als een knuppelleen, maar ook aan Horn
als bundig en knuppelleen en voor nog een
deel aan Stevensweert, ook als
knuppelleen. (4) Jammer genoeg kennen we
niet de verdeling.
Maar van de gronden van Odenhoven lagen
er ook op het grondgebied van Kessenich
en behoorden daar onder Coppens- hof in
de Hees en Goltsmitshof.
U ziet, het was een poespas !
Dat een leenheer in de 18e eeuw nog een
wapensteen zou plaatsen op één van de
hoven van zijn leenman kan niet.
Die "alde Huyserhof" uit bovengenoemd
testament moet dus elders gezocht worden.
Komt misschien Hunsel in aanmerking? Daar
bestond een "Ingenhuys".(5) Als Hoezerhof
niet de "al de Huyserhof" is, dan blijft
het feit dat de steen op Hoezerhof is !
Het geslacht van Varick voerde een wapen
van zilver met drie rode leeuwe- koppen
met tongen en gekroond met rode kronen
(2)

EEN MOGELIJKE OPLOSSING KAN ZIJN. NOTEN
Als Hoezerhof in 1870 eigendom wordt van
baron Michiels van Kessenich, is de
boerderij erg onderkomen. Er moeten dus
herstellingen hebben plaats gehad.
Zo schrijft kruisheer Schippers in 1878
aan kanunnik Hubert Rutten in Rome: (6)
"Hoezerhof is sinds enige weken in het
bezit van zijn nieuwe bewoners: Peter Hons
met vrouw, kinderen en dienstboden, die
kort na Pasen Aldeneik verlaten hebben.
Wat is de dierbare hoeve veranderd en wat
heeft er binnen en buiten al'les een
levendiger en vrol ijker aanblik dan
tijdens de laatste pachter.
Talrijk schoon en zindelijk vee loeit
thans lustig in de bijgelegen weiden en
ook de woning zelf is gans opgeknapt.
Behalve dat binnen alles duchtig gekuist
is, werden reeds twee nieuwe ramen in de
voorgevel geplaatst en nu gaat ook het
raam in de tweede kamer
- ge weet wel, het gewone zitvertrek- de
oude vervangen. Verder wordt nu ook de
grote schoorsteen in de keuken weggebroken
en krijgt die keuken een nieuw plafond.
Eindelijk zullen deuren en vensters de
verf zien arriveren en van vreugde
schudden bij het voelen van de gulle kwast
waarnaar zij jaren en ja ren smachtend
verlangd hebben. De baron gaat zich
bepaald eens genereus tonen".
Was het bij deze (of andere?) verbouwingen
dat de arduinen steen als dorpel naar
Geistingen kwam vanuit een van de
bezittingen van baron Michiels, wiens
voorouders in 1804 de erfgoederen van
Kessenich hadden aangekocht? (7) Of heeft
men ermee gewacht tot in 1900 als
Hoezerhof door dezelfde baron volledig
vernieuwd werd ?
THIEU WIEERS
(1) Ter Eiken, jrg. VIII, nr. 2, blz.
53 en 54.
(2) P. Henkens, De Geschiedenis van
Kessenich, blz. 552.
(3) Verzamelde Opstellen, overdruk 1942 P.
Bouveroux, blz. 52.
(4) Aan de Hornse leenzaal zijn twee soorten
lenen: grote of bundige lenen en kleine of
kluppellenen.
Een klein leen is een afsplitsinq van een
bundig leen, maar door voortdurende
afsplitsingen kan het groot of bundig leen
kleiner worden dan het klein leen. De lasten
voor een leenverheffing van een bundig leen
waren hoger- dan voor een kluppelleen.
Uit: "Leen- en laathoven in de Maasland- se
territoria voor 1795" door Mr. K.J. Th.
Janssen de Limpens, blz. 156.
(5) P. Henkens, De Geschiedenis van Kessenich,
blz. 525.
(6) D. Snijders en J. Geerkens, Ophoven en
Geistingen door de eeuwen heen, blz. 157.
(7) P. Henkfens, De Geschiedenis van Kessenich,
blz. 593.
Met dank aan Rene Rutten voor het bezorgen
van kadastrale gegevens.
De illustraties werden overgenomen uit "Ter
Eiken”.

"AGNUS DEI" VAN KINROOI
Snuffelaar, missionaris Jan Bierens maakte ons attent op een oud artikel "Quel- ques
mots sur les agnus dei" in "Bulletin de la société d'art et d'histoire du diocese de
Liège", 1883. Wij hadden er nog nooit, van gehoord en ook de uitgebreide gids over "De
kerkschat van de Sint-Catharinakerk te Maaseik" (Sangers W. en M. Hendrickx), 1963
vermeldt 't niet, ook al gaat het voor een flink deel over het "beroemde agnus dei van
Maaseik".
Wat is een "agnus dei"?
Een wasplaatje in een schrijntje.
Waarschijnlijk reeds vanaf de 4de eeuw
werd het de gewoonte de resten van de
paaskaars in stukken te breken en aan de
mensen mee te geven.
In Rome kregen die brokken al vroeg de
vorm van schijfjes, waarin met een
stempel een afbeelding van het Lam Gods
(Agnus Dei) geprent werd.
In latere tijden bevatten de schijven ook
balsem en chrisma. Zij worden door de
paus gewijd op Witte Donderdag of op
Beloken Pasen in het eerste jaar van zijn
pontifikaat en verder alle zeven jaren.
Het was de meest gezochte "talisman" die
er bestond.
AGNUS DEI
DE L’EGLISE PRIMAIRE DE MAESEYCK
Commencement du XIV» Siècle.
Omdat de naam van de paus ook veelal
vermeld staat kunnen we deze medaillons
dateren. Dat van Maaseik werd gewijd door
Johannes XXII die paus was van 1316 tot
1334 .
Kanunnik Dubois, professor in de archeologie
te Luik maakt uitvoerig melding
van dat agnus dei, maar hij vermeldt ook
de mooie resten van een houder uit
Kinrooi, honderd jaar geleden in het
diocesaan museum van Luik. Het juweel
dateert eveneens uit de 14de eeuw en is
van zilver. Op blz.
159 geeft hij een gedetailleerde beschrijving,
die beter kan vervangen
worden door een kleine afbeelding.

DISQUE DE MONSTRANCE D’AGNUS DEI
provenant de Kinroy (Maeseyck) et actuellement au musée
diocésain de Liége.
XIV» SIÈCLE.
Hoe komt nu zoiets in Kinrooi?
De geleerde man vraagt het zich ook af.
Uit wat er rest moeten wij immers
besluiten dat het om een "rijk" stuk gaat.
Het is aangetroffen bij een boer en dat
moet wel toegeschreven worden aan de
troebele tijd van de Franse Revolutie toen
zoveel verdween uit zijn oorspronkelijke
plaats.
D. Snijders,o.s.c.
MOORDAANSLAG TE GEISTINGEN IN 1799
Kruisheer M. Colson bezorgde in 1969 een
degelijke uitgave van "De rapporten van de
kantonkommissarissen 1797-1800" uit de
Franse Tijd.
Ons oog viel op een maandrapport van 26
november 1799, opgesteld te Maas
eik door kommissaris Lemoussu. Onder
"police" schrijft hij aan zijn hogere
overste in Maastricht :
"..Un attentat a la vie du citoyen
Joosten agent municipal de la commune
de Wessem a eu lieu le 29; se rendant a
la séance, passant vers les dix heures
du matin dans le ha- meau de
Guistinguen, dépendance de la commune
d'Ophoven, on lui a tiré un coup de
fusil, qui heurensement ne l'a point
attint, mais lui (est) passé a quatre
pouces du visage".
.. De 29e (bedoeld is "brumaire" volgens
de nieuwingevoerde franse kalender:
dit is 20 november 1799 in d' oude
stijl) werd er een aanslag gepleegd op
het leven van burger Joosten,
gemeentelijke agent van de gemeente
Wessem. Toen zich die naar de
bijeenkomst begaf (te Maaseik) en rond
tien uur in de morgen door het gehucht
Geistingen passeerde, dat onder de
gemeente Ophoven hoort, heeft men een
geweerschot op hem gelost, dat gelukkig
geen doel heeft getroffen, maar de
kogel is hem vier duim langs zijn
gezicht gegaan..
Colson noteert dat er verder niets is
geweten over deze aanslag. Des te meer
over de moord te Thorn op de voorganger
van Lemoussu als kanton- kommissaris
van Maaseik: Mathijs Do- dé van Thorn
die daar werd doodgeschoten op 6 maart
van datzelfde jaar (na een eerste,
mislukte aanslag op 19 november: dus
daags vóór er op Joosten werd
geschoten.. Was het dezelfde "schutter"
?)
Het zal de "franse" ambtenaren wel
benauwd zijn geworden.. Want zij werden
in bezettingstijd om diverse redenen
door velen gehaat.
De moord op Dodé (evenmin als deze
aanslag) is nooit opgehelderd. Het is
treffend hoe altijd weer zo'n zwaar
verschrikte man, vroeger en nu zo
precies weet "hoever" het mis was Dit
laatste: alleszins gelukkig voor "het
wild".. n c-
71.

SNUFFELEND IN OUDE PAPIEREN.,.
OVER DE ITTER EN EEN GEISTINGENAAR
Daar heeft ooit een "Limburgsch Jaarboek" bestaan, dat het bracht tot vier jaargangen
(en een eerste katerntje voor een vijfde...) Toen was het geld blijkbaar op, want
(laten) drukken kost geld, evenals koken..
Bij elkaar gebonden is het een fors boekdeel, maar het is wel een echte "tref" het nog
ergens te kunnen aanschaffen.
Die "tref" hadden we in As. Bij Joannes Daamen, die van Dilsen is en te As woont. We
hebben er vlijtig in gebladerd, want het gaat over de jaren 1890 en volgende. We troffen
er veel onbekende namen in aan, maar bij voorbeeld ook een jonge Ka- miel Huysmans die
spitse dingen schreef; toen al.
Het vermoeden is gewettigd dat hij
eigenlijk van Opitter stamde. Het is zeker
dat hij in deze dagen te Brussel woonde:
hij spreekt van zichzelf als van "den
balling, die hier in den stadswalm
versmacht" en die duidelijk heimwee heeft
naar Opitter en de Itter- boorden, ons ook
welbekend.
Ziehier wat we vonden in het vierde
Jaarboek (1895-1896): een reeksje gedichten
van de hand van een zekere R.
Schrijvers. Vlijtig speurwerk bracht
alleen maar aan het licht dat de man
zijn naam meestal laat voorafgaan door
Bree en dat hij was : "ambtenaar bij het
Ministerie van Arbeid en Nijverheid" te
Brussel.
Dit reeksje gedichten is stuk voor stuk
aan iemand opgedragen, bij wijze van "exvoto's"
: u weet wel: die tastbare
souvenirs die men" ex-voto"= "wegens een
belofte", ergens ging aanbrengen bij een
geliefde persoon of hei 1ige..
Hier is het eerste: "voor mijnen vriend R.
Wieërs"
Wie R. Wieërs was ?
De stamvader van een Waalse Tak. Renier
Wieërs was te Geistingen bekend in mijn
jonge jaren als "Neer van Namen". Hij was
geboren te Geistingen op 8 januari 1865.
Hij studeerde aan de Normaalschool te
Sint-Truiden van 1881 tot oktober 1883 om
dan zijn onderwijzers- diploma te behalen.
Als zodanig werkte
72.
hij te Elen, Mechelen-aan-de-Maas en aan
het kollege van Bree. Hij werd tenslotte
"premier commis a l'école de bienfaisance
de l'Etat, rue Henri Bless 41 a Namur".
Zijn vrouw, Anna Vinken was evenals hij
een Maaslandse. Hun kinderen zetten de
intussen Waals geworden stam voort.

Was Schrijvers een medeleerling en vriend
uit de Truier jaren ? Dat lijkt wel
waarschijnlijk. Meer weten wij er precies
ook niet van.
Alleszins geen "hoge" poëzie, maar merkwaardig
en vermeldens-waardig,leek ons. Een
Kempenaar spreekt voor een Maaslander zijn
roerselen uit vanuit de wereldstad. Hij
moet een gelijkgezinde ge
J^ET lieflykste en zoetste valleit.je van Belgenland, vast, f) Is dat, waar
geheimzaan het molenrad de Itter doorsplast;
Waar onder het ruischende loover zóó klatert de kreek Als waarden en
speelden daar geesten in struik en in beek,
Waar, mild als op speelreis, de morgend het helderste groen Met pure
kristallen weet stralen en paarlen te doen,
En 't windje zoo aaiend en kussend het aangezicht streelt Dat ge u in het
geurend geaam van uw liefste verbeeldt;
Waar iets als de kalmte en de vrede der monnikencel En ’t aanzijn der
Godheid, meer lijflyk en tastbaar dan el, (1)
Als ’t ware doortrekt en zoo volmaakt de wondere lucht Dat iemands twee
handen zoun pakken naar heil en genucht;
weest zijn, want "Neer van Namen" hield ook
van het dorp waar hij als smidszoon was
grootgegroeid en waar hij steeds gaarne
terugkwam.
Wij laten dit loflied op "Neer", op de It- ter
en op "het land" hier volgen :
Daar ging ik gelukkig om dubbel gelukkig te zijn ;
Daar ging ik als ’t harte mii schreeuwde van weedom en pün,
Daar ging ik om troost, die de wereld den manne niet geeft, Wanneer hij voor
kennis en kunst en voor vrienden slechts leeft ;
Daar sprak ik mijn makkers van liefde en van kunstenaarsecr En ’t harte, dat
blonk ons als de oogstzon in ’tspieglen van't meer; Of is de verruklng des
geestes niet dubbel ons waard Wanneer men ze in de oogen van vrienden
weerkaatsend ontwaart;
Zoet dal van Op-Itter. gegroet in uw groenende vert,
Waar ’t knakkende stormen der wereld steeds stilde in myn hert En rnyne
nog vloekende ziele, ten onder geacht,
D'Almachtige aanbiddend haar schudeloost oflerand bracht.
Gegroet van den balling, die hier in den stadswalm versmacht,
En rondwaart, om uws wil, en optrekt naar u als te wacht,
En afleort van u hoe twee harten zoo sterk zyn als steen Wanneer ze,
hetzelfde als uw waatren, zacht vloeien in één.
(1) El-elders.
D. Snijders, o.s.c.

EEN VERGETEN GEFUSILLEERDE UIT KINROOI IN DE EERSTE WERELDOORLOG
Vader Matthijs Hubert Segers, gehuwd met Anna Maria Hubertina Verheyen en landbouwer te
Kinrooi, kwam (op 38-jarige leeftijd) op 10 maart 1889 aangifte doen van de geboorte van
een zoon, Jan.
Over deze Jan, tramman en gehuwd in 1914, schreven F. Bollen en M. Custers een
lezenswaardige bijdrage in hun studie "Maaseiker oorlogstriologie 1914-1918". Zij
behandelden hem samen met twee andere oorlogsslachtoffers : EmielStévigny en frater
Rupertus (Pieter Van den Hout). Enig huldebetoon werd de drie na de oorlog niet
ontzegd. Over "verdere bijstand" aan de jonge vrouw en de twee kindjes viel niet veel
meer te vernemen.. Men leze..
Met dank aan de twee auteurs, die deze tekst gaarne ter onzer beschikking stelden.
Zijn leven.
JAN SEGERS
Op zaterdag 18 december 1916 stonden er in
de Dusart-kazerne te Hasselt acht Belgen
voor een Duits vuurpeleton terecht. Onder
hen twee priesters en een gewezen
stadsgenoot Jan Pieter Jozef SEGERS,
geboren te Kinrooi op 10 maart 1889, wonend
in Wurfeld, gehucht van Maaseik, en na zijn
huwelijk op 7 februari 1914 met Gerets
Catharina van Rekem, aldaar gehuisvest in
Boven-We- zet.
Jan Segers was evenals zijn twee jongere
broers, Renier en Henri na hem, conducteur
op de tramlijn Maaseik-La- - naken-Tongeren
en bij zijn terechtstelling vader van twee
kinderen : een meisje, Maria Catharina (ca.
2 jaar oud) en een jongen, Henri Albert,
nauwelijks acht maanden oud.
Over deze nederige werker en vurige vaderlander
werden geen lange artikels of
boeken geschreven om zijn heldendaden te
verheerlijken.
Aktiviteit.
Als "tramman" bevond hij zich in de ideale
positie om nuttige en geheime inlichtingen
over te brengen. Dat er
D.S.
op de tram een spionageaktiviteit bestond
was de vijand zeker bekend.
Voor het oog liet hij daar niets van
merken. Als camouflage werd er jacht
gemaakt op smokkelwaar. Maar de geheime
dienst en zelfs officieren onderzochten
vaak en nauwlettend de paspoorten van de
passagiers om zo de spionnen te kunnen
betrappen en gevangen te nemen.
In de aktiviteitenbundel van Emiel Sté-
vigny: over de grens smokkelen van vrijwilligers
naar het front of over de
spionage ten voordele van de geallieerde
strijdkrachten, staat nergens de naam Jan
Segers vermeld. Maar dat kwam zeker omdat
deze was aangesloten bij de groep Lagasse,
welke te Rekem en omstreken zeer aktief is
geweest en hij zal dus persoonlijk niet
met de kerngroep van Maaseik in betrekking
zijn gekomen.
Verraden.
Buiten zijn spionage op hetgeen door de
Duitsers vervoerd werd per tram ; het
doorgeven van belangrijke inlichtingen;
het oversmokkelen van geld en eventueel
van vrijwilligers voor het Belgisch
leger, is er nog een tot op heden niet
opgehelderde kwestie van een brief uit
Nederland rond het eind van

Ik zei het al in het begin: Jan Segers was
een nederig werker. Als waarderende
beloning voor zijn heldendood ontving zijn
weduwe met ingang van 1 januari 1921, een
jaarlijkse uitkering van zegge en schrijve
800 fr, als burgerlijk oorlogsslachtoffer
en voor de twee kinderen tot hun
achttiende jaar nog 600 fr. Dan is het ook
te begrijpen dat de arme vrouw er liefst
niet meer over sprak, want ze had
meegemaakt dat anderen, grote namen, ook
grote sommen hadden opgetrokken en op de
eerste ran- genpronkten bij de vaderlandse
herdenkingen, alhoewel de kleinen de
kastanjes uit het vuur hadden gehaald.
Deze reuze sommen waren haar reeds toegekend
bij vonnis dd. 1 juli 1920. Verder
zaten in die omslag enkele brevetten en
eretekens en op foliopapier volgend
schrijven : " De minister van
landsverdediging heeft de eer een blijk van
voldoening te sturen aan Monsieur Segers
Pierre Jean voor zijn medewerking aan de
verbonden legers in het bezet gebied
gedurende de veldtocht 1914-1918" (get.
Pierre Forthomme). In 1919 op 18 juli werd
Jan Segers post- huum het kruis van Ridder
in de Leopoldsorde met gulden boord
toegekend voor "schitterende diensten
tijdens de bezetting aan het land
bewezen".
Vermeldingen
Op twee plaatsen kon ik in verband met de
terechtstelling en de begrafenis enkele
bijzonderheden vernemen.
Eerstens bij E.H.S. Drost, kruisheer, die
in zijn Oorlogskroniek op de hem
flegmatieke manier vermeldt: "Vrijdag
15 december 1916/ Jan Segers uit Wur-
feld, conducteur op de tramlijn Maas- eik-
Lanaken, is door de Duitsers gepakt en in
Hasselt ter dood veroordeeld wegens
spionage. Of het vonnis al voltrokken is,
weten we niet.
Maandag, 18 december 1916 : Verleden
zaterdag zijn er te Hasselt acht Belgen
doodgeschoten door de Duitsers, waaronder
twee priesters en Jan Segers uit Wurfeld.
Breedvoeriger schrijft "De Maeseycke-
naar" het maandelijks tijdschrift
uitgegeven door de Maeseycker Vrienden in
Le Havre voor de Wapenbroeders-
stadsgenoten in Wereldoorlog I, in zijn
februarinummer van 1917 :" Een Maesey-
kenaar, Jan Segers, garde op de tram
Tongeren-Lanaken, gehuwd en huisvader,
broeder van Renier Segers, krijgsgevangene
in Holland, viel onder de Duitse kogels in
de terechtstelling te Hasselt. "Intussen
waren nieuwsberichten de grens
overgesmokkeld, want in het maart nummer
van 1917 vernamen de frontsoldaten :"De
begrafenis van Jan Segers, gevallen onder
de Duitse kogels te Hasselt, heeft te
Aldeneik met indrukwekkende plechtigheid
plaats gehad. Meer dan 500 personen namen
er aan deel en nooit zag men te Aldeneyck
zulke toeloop van volk. Als pijnlijke bijzonderheid
moeten we melden, dat toen de
echtgenote en twee kinderen van onze
ongelukkige stadsgenoot, nog onbekend met
zijn vreselijk lot, naar Hasselt gingen om
hem te bezoeken, haar door de moffen zijn
klederen overhandigd werden met de woorden
: "Er ist er- schossen !" Wat walging
inboezemende beulen".
En in het juninummer nog dit artikel :
"Een overgroot getal doodsprentjes, de
heldendood meldende van Jan Segers, onder
de moordende kogels der Moffen te Hasselt
gevallen, zijn in het publiek verstrooid
geworden; iedereen bewaart ze als een
heiligdom. Wij lezen na enige welgepaste
spreuken uit de bijbel, en een paar
zinsneden uit de omzendbrieven van
kardinaal Mer- cier, uittreksels uit
brieven aan zijn echtgenote gericht. Wij
kunnen niet nalaten deze hier te laten
volgen.
"Brief van 15 december : Teerbeminde vrouw en
kinderen, hoe hartverscheurend voor mij, van
u zo vroegtijdig te moeten verlaten, en dat
zonder u nog eens te hebben mogen zien !
Droevig voor mij... doch duizendmaal
ongelukkiger voor u, lieve vrouw, die met
twee arme kleinen overblijft! ...
75.

de zomer 1916, waardoor hij en enkele
anderen werden verraden.
Hij werd in zijn huis aangehouden, een
loutere formaliteit, zo heette het,
kleren of ondergoed meenemen was niet
nodig, want "we brengen uw man spoedig
terug na een korte ondervraging", zegden
de geheimagenten aan zijn arme vrouw.
Maar... hij werd gevankelijk naar de kazerne
van Hasselt op het Dusartplein overgebracht.
Daar is hij vier maanden in vertwijfeling en
in angst om zijn gezin opgesloten gebleven -
aan een ketting vastgeklonken - om dan zoals
hierboven vermeld staat, aldaar in de tweede
helft van december gefusilleerd en ter
plaatse begraven te worden.
Toen maanden later in Aldeneik een plechtige
lijkdienst werd gehouden, konden de
kerkgangers volgend doodspren- tje lezen en
overwegen :
"Blijf immer gedenken de ziel van Jan SEGERS,
gestorven voor het.Vaderland te Hasselt op 16
december 1916. Hij ruste in vrede.
De Heer ontving zijn ziel, het Vaderland zijn
bloed ! Hij was een man, deugdzaam, eenvoudig,
gedienstig en oprecht van harte; vreesde God,
vluch- te het kwaad en volhardde in onschuld
(Job II 3) .
Weent, diepbedroefde vrouw, onschuldige
kinderkens, geëerde ouders en familieleden,
doch mengt ook bij uwe tranen een troostend
gevoel van fierheid voor hem die U in het
hemels vaderland verwacht .
Wat is een kortstondige droefheid, een
voorbijgaand harteleed, een menselijker wijze
beschouwd vroegtijdige dood met het
vooruitzicht van het geluk zonder einde voor
de kristene huisgezinnen, wier leden elkaar
weldra en dan voor eeuwig zullen wedervinden
verenigd in de schoot van God in de hemel
(Kard. Mercier)
0 God, dat de vrede welke ik reeds geniet, de
smart verlichte, welke mijn dood veroorzaakte.
Voor God ! Koning en Vaderland! "
Zijn dochter.
Behalve zijn twee kinderen, die nog in
76.
leven zijn, maar toen te klein waren om
iets van die droevige omstandigheden te
begrijpen, laat staan te onthouden,
jammer genoeg voor ons, zijn de meeste
andere naaste verwanten ofwel overleden
of verspreid.
Nochtans, rechtstreekse of aangetrouwde
familieleden, die door mij werden
ondervraagd of aangeschreven, konden zelf
geen bijzonderheden meedelen. Mejuffrouw
Maria - in Maaseik als Marieke Segers
gekend - thans in Neerharen wonend bij
haar broer en beide kinderen van wijlen
Jan Segers, heb ik heel toevallig langs
haar vriendin- kloosterzuster, om zo te
zeggen, 'ontdekt 1 .
Helaas wederom, haar moeder was reeds in
1972 op tachtigjarige leeftijd overleden,
een van haar tantes, die de hele
gebeurtenissen had meegemaakt en veel had
kunnen vertellen, was voor kort
heengegaan, zodat niet veel kon vernomen
worden.
Op een vraag : "Vertelde uw mama dan
nooit over die triestige gebeurtenis in
1916 ?" was het antwoord :"Neen, wanneer
wij, mijn broer en ik, als groter
geworden kinderen nadere bijzonderheden
wilden weten over onze pa, werd ze
kregelig en uitte ze haar ongenoegen met
deze woorden : de groten worden dik
betaald, en ik, arme weduwe, ontvang maar
een aalmoes, laat me er maar verder over
zwijgen".
Briefomslag.
Is er dan niets tastbaars overgebleven,
brieven of iets dergelijks ? Gelukkig had
Marieke een grote omslag met als hoofding
: "Any Answer to this letter must be
Prepaid On his Majesty's Service" en
geadresseerd aan Mme Vve P.J. Segers,
Reckheim, Belgium, met links onder de
vermelding : "If undelivered return to
Secretary War Office M S 3 D S.W. 1"
In die omslag bewaarde ze als in een
kostbaar schrijn luttele schriftelijke
bewijzen : een doodsprentje, vier postkaarten
van of naar de gevangenis in
Hasselt, het trouwboekje van haar ouders
en vooral de allerlaatste brief, die haar
moeder ontving eerst nadat haar vader
reeds terechtgesteld was.

Laten wij ons aan Gods H. wil onderwerpen !
Dag en nacht heb ik gebeden tijdens de vier
maanden mijner gevangenschap... ik heb dan ook
het volle vertrouwen, dat Gods H.
Voorzienigheid over u zal blijven waken. "
" Brief van 16 december 's morgens :
Mijn uur is gekomen! ... ik heb daar juist de
H. Teerspijze ontvangen en twee H. Missen
bijgewoond. Nu sterf ik vol vreugde voor God
en Vaderland. Een laatste maal omhels ik de
dierbare portretjes van u en mijnlieve
kinderen, en druk ze tegen mijn hart en roep u
toe : Vaarwel, mijn diepbedroefde echtgenote,
vaarwel onschuldige kinderen ! Vaarwel ook
gij, mijn vader, vaarwel broeders en zusters,
getrouwe vrienden en medeburgers.. Ik ga
sterven... doch mijn liefde voor u allen
sterft niet. Van uit de hemel zal ik op u
nederzien en voor u bidden ! Vaarwel en
vergeet mij niet !"
Laatje brief.
,Hieronder laten wij integraal de laatste
brief volgen, die Jan Segers aan zijn
echtgenote heeft geschreven in een
eenvoudige taal, met aangrijpende doch niet
wanhopige gedachten.
Diep kristelijke gevoelens spreken in dit
schrijven dat uit een liefhebbend,
berustend hart opgeweld komt en voorzeker
wat troost en gelatenheid zal gebracht
hebben aan de diep bedroefde jonge vrouw,
die met twee onmondige kindjes achterbleef
:
Hasselt, de 15 december 1916
Teerbeminde vrouw en kinderen,
Voor de laatste maal mijns levens neem ik de
pen in de hand om u het droevig nieuws te
laten weten, alsdat ik morgen vroeg word
doodgeschoten voor spionage. Ach hoe
hartverscheurend voor mij, van u en van mijn
arme kinderen zo vroegtijdig te moeten
verlaten en u in dit tranendal te moeten
achterlaten zonder u nog eens te hebben mogen
zien. Gij die mij zo dierbaar waart, maar het
is Gods wil, ofschoon ik mij die vier maanden,
die ik in mijn gevang heb doorge
bracht met bidden dag en nacht heeft God toch
mijn beden niet aangenomen, maar mijn gebed
zal toch niet verloren gegaan zijn. God zal
toch wel bij staan, want ik heb mij altijd
gebeden, indien ik het geluk niet mocht hebben
van terug te komen, God u toch mag zegenen met
een goede man dat gij en mijn kinderen toch
niet mishandeld wordt. Ach beminde vrouw, hoe
hartverscheurend voor mij van u te moeten
verlaten, gij die mij toch zo duurbaar waart;
ja, voor mij is het droevig maar voor u is het
het ongelukkigste van met die twee kinderen te
moeten blijven zitten, maar het is Gods wil en
daar kunnen wij niet tegen opstaan.
Nu, beminde vrouw, doe ik u een klein verzoek,
indien gij hertrouwt, zo smeek ik u toch, dat
gij goed voor mijn kinderen moogt zorgen en
hen toch niet verstoten.
Andere raad kan ik u ook niet geven, vraag aan
uw ouders om raad en doe met alles op het
beste en wil niet treuren om mij en neem moed.
De goede God zal u helpen.
Nu , beminde vrouw is het middernacht, nu is
onze tijd gekomen om te gaan biechten en dan
binnen enige uren kunnen wij de kogel
verwachten. Zo, beminde vrouw en kinderen, ga
ik eindigen en reik u mijn hand toe uit de
verte en druk uw portret voor de laatste maal
aan mijn hart en zeg u vaarwel tot in de
eeuwigheid en zeg ook vaarwel aan mijn vader,
broeders en zusters en aan uw ouders.
Zo is mijn uur gekomen en roep u voor de
laatste maal toe vergeet mij niet in uw gebed
en roep u toe vaarwel tot in de eeuwigheid
waar wij ons zullen terugvinden. Zo sterf ik
vol vreugde voor mijn vaderland, maar mijn
liefde voor u sterft niet.
Van uit de hemel zal ik op u en mijn
kinderen nederzj en.
Hopend dat God mij de hemel zal schenken zo
zeg ik u nog eenmaal vaarwel tot in eeuwigheid
en roep u toe vergeet mij niet !
Uw ter dood veroordeelde man Jan
Segers

P.S. Beminde vrouw, ik heb u nog een klein
verzoek te doen van na mijn dood enige missen
te laten doen in Rekem en ook in Aldeneyck.
Zo sterf ik wel en moet hopen dat gij aan
mijn wensen zult voldoen•
Nu, beminde vrouw, zijn wij te communie
geweest en twee missen gehoord en nu sterven
wij voor God en vaderland den
85 JAAR GELEDEN
schreef de "Maas- en Kempenbode" van 22
juli 1900 :
* GEYSTINGEN.
Het schijnt dat de heeren dieven en
inbrekers het tooneel hunner werkzaamheden
naar onze gemeente willen
verplaatsen.
Immers, in den nacht van Zaterdag op
Zondag, braken zij te Ophoven op twee
verschillende plaatsen in en maakten zij
zich van talrijke voorwerpen meester.
Den volgenden nacht, hernieuwden zij,
wederom op twee plaatsen, hunne pogingen
te Geystingen, doch ditmaal zonder te
gelukken, daar zij, door het toevallig
ontwaken der huisgenoten, in hunne
werkzaamheden verstoord en op de vlucht
gedreven werden.
Op ene der twee plaatsen hadden zij
reeds, na eene ruit uitgebroken te
hebben, de glazen vensters geopend, en
juist maakte zich mijnheer gereed om
binnen te kruipen, toen de dochter des
huizes in de keuken verscheen en om hulp
riep, waarna hij het dan ook. geraadzaam
oordeelde den aftocht te blazen.
's Anderendaags werden door onze wakkere
gendarmen ter plaatse een onderzoek
ingesteld, en het is te hopen dat deze
weldra op het spoor der laffe schurken
zullen wezen, tot groote geruststelling
der ingezetenen, wier anders zoo
vreedzame slaap sedert dien door akelige
droomen gestoord wordt.
(ingezonden door Donaat Snijders)
78.
16 december om 7 uren Belgische tijd in de
nieuwe kazerne te Hasselt .
Zo, beminde vrouw, omhels ik het portret van
u en van mijn kinderen een laatste maal en
zeg u vaarwel tot in de eeuwigheid.
Jan Segers.
K U R I E U S . ,
Behalve met de buks schieten kunnen de
schutten nog iets anders ! Ook ruim 50
jaren geleden, zoals onderstaande rekening
bewijst. Het was de tijd dat bier
in houten vaten werd geleverd.
(Ingezonden door Werner Smet)

DE STAD VIJVEREN
een legende tussen Kessenich, Ittervoort en Thorn
Eens blonken hoge torens in het felle zonnelicht en
beiaardklokken klonken als in een fier gedicht.
Vijveren had poorten en muren kloek en zwaar.
Het was er vrolijk leven, genieten met elkaar.
De Maas bracht vele schepen aan van hier en overal.
Op wegen voeren wagens zwaar, beladen zonder tal.
De eerzucht en de rijkdom stegen de lui naar ‘t hoofd:
nederige dienst aan mensen: het werd niet meer geloofd.
Men liet de rijkdom vloeien, men vierde feest op feest, alsof
er op de wereld niet steeds armen zijn geweest.
Met goudbrokaten kleren liepen de dames rond; de bedelaars
verdreven: geen die men er nog vond.
Totdat de straf kwam neder op dit zo zondig oord
en al dat ijdel bouwen werd dan plots wel wreed verstoord.
In duistere nacht en storm ging alles daar ten onder.
De goeden met de kwaden, zij boetten voor de zonden..
* # *
Er groeit nu els en gras, een luie, roestige beek kruipt wild
door een moeras in deze woeste streek.
Het is een ver vermanen voor wie daar n& nog leeft: niet ijdel
staan te pralen. Te delen wat men heeft.
Eens blonken hoge torens in het felle zonnelicht..
Eens komen we met zijn allen te staan in een gericht..
Donaat Snijders

SCHUTTERIJ SINT-MARTINUS GROOTBEERSEL
De overlevering wil dat de abdis van Thorn in 1681 een "vogel" aan de schutterij
schonk. Hieruit kan men afleiden dat de schutterij in dat jaar zeker aan vogel-
schieting deed. Een akte van oprichting is zoals bij de meeste schutterijen onbekend.
Op de zilveren vogel die in het bezit is van de schutterij komt inderdaad dit jaartal
voor.
Naast de vogel bestaan er nog 5 zilveren platen met als tekst :
- Sante Martinus Compagie van den genadigen Heer tot Kessenich anno 1692;
- Henricus Hanssen Keizer van de gilde van Sint-Martinus tot Groot-Beersel 1840;
- Peter Foh. Dehing Koning van de gilde Sint-Martinus tot Groot-Beersel 1870;
- Renier Arits Luitenant van de gilde van Sint-Martinus tot Groot-Beersel 1870;
- Pieter-Jos. Laveaux Keizer der Sint-Martinus gilden Groot-Beersel 1877.
VOGELSCHIETEN
Het vogelschieten gebeurt dus al zeer
lang. De namen van de Keizers (driemaal
koning) vernemen we via de oude zilveren
platen.
Na de laatste wereldoorlog zijn de namen
van bijna alle koningen en koninginnen
opgetekend als volgt.
1948 : Spreuwers
1949 : Renier Nies
1950 : Theodoor Aendekerk
1951 : Renier Nies
1952 : Jan Truijen
1953 : Jan Truijen
1954 : Jan Truijen
1955 : Pierre Creemers
1956 : Renier Nies
1957 : Renier Nies
1958 : Henrie Truijen
1959 : Renier Nies
1960 : Renier Nies
1961 : Jan Corstjens
1962 : Renier Nies
1963 : Renier Nies
1964 : Nicolaas Stevens
1965 : Marcel Luys
1966 : Hubert-Godfried Truijen
1967 : Hubert-Godfried Truijen
1968 : Thomas Vrinsen-Truijen Anna
1969 : Thomas Vrinsen-Truijen Anna
1970 : Mathieu Nies-Truijen Anna
1971 : Frans Deckx-Truijen Anna
1972 : Pierre Nies-Truijen Anna
1973 : Jaak Kunnen-Corstjens Nelly
80.
1974 : Mathieu Corstjens-Corstjens
Nel ly
1975 : Hubert Godfried Truijen-Aben
Agnes
1976 : Thomas Vrinssen-Truijen Anna
1977 : Mathieu Corstjens-Aben Agnes
1978 : Nicolaas Stevens-Truijen Lucien-
ne
1979 : Eugeen Jegers-Truijen Lucienne
1980 : Leo Nies-Vrinssen Miet
1981 : Mathieu Peerlings-Truijen Lu
cienne
1982 : Piet Huyskens-Vandael Agnes
1983 : Nicolaas Stevens-Doezé Helmy
1984 : Gerard Huyskens-
PRIJSSCHIETINGEN
Zoals elke schutterij heeft Sint-Martinus
Grootbeersel ook heel wat herinne-
ringsplaten in de troffeeënkast.
Een opsomming :
A - SCHILDEN
04.08.1957 St. Anna Opglabbeek
26.06.1960 St. Pieter Elen
30.06.1963 St. Catharina Beek
28.07.1963 St. Catharina Neeroeteren
01.08.1965 St. Sebastiaan Grote-Bro-
gel
09.07.1968 St. Sebastiaan Dorne
29.07.1969 St. Hubertus Aldeneik
23.05.1971 St. Hubertus Molenbeersel
06.06.1971 St. Mon. en Gondolfus Ro-
tem

18.07.1971 St. Anna Voorshoven
04.06.1972 St. Lambertus Louwel
24.06.1973 St. Catharina Neeroeteren
22.07.1973 St. Martinus Kinrooi
28.07.1974 St. Hubertus Aldeneik
25.05.1975 St. Harlindis & Relindis
Ellikom
11.05.1975 St. Sebastiaan Grote-Brogel
20.07.1975 St. Dionisius Opoeteren
23.05.1976 St. Anna Voorshoven
27.06.1976 St. Trudo Opitter
B - SCHILDEN
11.05.1958 St. Catharina Neeroeteren
25.06.1961 St. Mon. en Gondolfus
Rotem
15.06.1969 St. Lambertus Molenbeersel
16.06.1974 St. Lambertus Molenbeersel
08.06.1975 St. Pieter Elen
10.08.1975 St. Sebastiaan As
07.08.1977 St. Amandus Opglabbeek
C - SCHILDEN
18.07.1965 St. Sebastiaan As
19.05.1968 St. Catharina Neeroeteren
18.05.1969 St. Joris Kaulille
16.06.1974 St. Lambertus Molenbeersel
25.05.1975 St. Harlindis & Relindis
Eli ikom
08.06.1975 St. Pieter Elen
07.08.1977 St. Amandus Opglabbeek
21.06.1981 St. Anna Voorshoven
27.06.1982 St. Servatius Raam
26.06.1983 St. Martinus Niel
Aan schietwedstrijden worden soms met
één, twee of drie ploegen deelgenomen.
Vandaar de schilden A,B en C. Sint-
Martinus is aangesloten bij de Bond "Maas
en Kempen". Bovenstaande data zijn deze
van de schietwedstrijd,
Bondschuttersfeest, gevolgd door de
inrichtende vereniging.
O.L.S.
S.) werd door Sint-Martinus nooit gewonnen.
De konkurrentie op deze wedstrijden is
immers zeer groot (ongeveer 150
schutterijen nemen thans deel).
In 1978 was men er echter dichtbij : men
eindigde tweede !
Lijst van de zilveren schilden :
1968 : Leveroy, 4de prijs
1969 : Molenbeersel, 18 punten 1971 :
Kinrooi, 4de prijs
1974 : Wylre, 18 punten
1975 : Oirsbeek, 7de prijs
1977 : Niel-bij-As, 18 punten
1978 : Schaesberg, 2de prijs
1982 : Beesel, 10de prijs
1983 : Eys, 18 punten
De vermelding 18 punten betekent dat het
zestal driemaal raak heeft qescho- ten.
Andere trofeeën in het bezit van de
schutterij:
- Bokrijk Gildenfeest : 21.07.1955
- Opoeteren Lentetornooi : 1962
- Bond "Maas en Kempen" 25-jarig bestaan
- Stramproy Federatie : 1977
- Neeritter Jubileumfeest : 1977.
BESLUIT
De Sint-Martinusschutterij uit Grootbeersel
bestaat reeds meer dan drie
eeuwen en is daarmee één der oudste
verenigingen van Molenbeersel. Samen
met de zeven andere schutterijen uit de
fusie Kinrooi houden ze de schut-
terstraditie in ere.
Wij danken het bestuur der schutterij voor
de verstrekte inlichtingen.
Het Oud Limburgse Schuttersfeest (O.L. Werner Smet.

Begin 1984 publiceerden we in deze reeks "Volkse verhalen uit onze heimat" een eerste
deel met de titel: "Bis Combusta Raeaedificata" (tweemaal afgebrand tweemaal
heropgebouwd). (1)
Ook dit verhaal is van de hand van Hubert Wieërs die het optekende zoals zijn vader
Leonard Wieërs -beter gekend als "de dikke meister"- het hem verteld had.
HET NIEUWJAARSCHIETEN
Vroeger waren er veel meer volksgebruiken
dan nu. Velen waren goed en het is jammer
dat ze verloren zijn gegaan. Anderen waren
minder goed en het is maar goed dat ze door
de tijd stilaan zijn afgeschaft.
Zo hadt ge "het nieuwjaarschieten".
Eertijds bestonden er in elk dorp één of
meerdere schutterijen. Oudjaarsavond gingen
ze dan "nieuwjaarschieten" op het één of
ander gehucht of uithoek van het dorp. Voor
de gemeente Ophoven had dit plaats in het
Leu, een gehucht van Ophoven, tussen dit
laatste dorp en Kinrooi.
Dat ging daar soms heel ruw en wild toe en
het gebeurde niet zelden dat die
volksgebruiken uitliepen op vechtpartijen,
waarbij de messen niet altijd in de zak
bleven. Hoe kan het ook' anders !
Immers, drank gold als hoofdzaak bij dit
vermaak, en een borrel in dit tijd -en nog
wel een goede!- kostte maar vijf centiemen
en dan werd hij U op het overlopen vol
gedaan.
Rond een uur of acht begon dit spel en bij
negen uur was de herberg te klein om al het
volk te bevatten. Alle vertrekken werden
dan ingenomen en was dit nog niet
voldoende, dan werd er buiten een open vuur
aangelegd en de genever deed de rest. Er
werd gezongen, verteld en gedronken en was
het uur van
82.
MATTHIEU WIEERS
middernacht daar, dan knalden de buksen
met vreugdeschoten het nieuwe jaar tegemoet.
Vandaar de naam "nieuwjaarschieten".
Reeds rond zeven uur trok een partij
dorpsbewoners van Ophoven langs de school
het Leu in. Allen waren druk in gesprek en
ze pijpten dat hun de damp lijk een wolk
boven de kop hing.
Het vroor die nacht, zodat hun stappen hel
klonken in de duistere nacht. Hier en daar
sloe§ een waakhond aan. De maan hing in
de lucht maar de hemel dreef vol dikke
zwarte wolken. Die lieden moesten er veel
voor over hebben om door zulke koude een
uur ver te lopen in de nacht en dan tegen
de morgen nog eens een uur terug te keren.
Doch daar gaven ze in die tijd niet veel
om. Plezier was er min genoeg en het weinige
dat ze hadden lieten ze niet voorbij
gaan!
BRANDGEVAAR IN HET DORP
Als het nu al koud was wanneer men in
beweging was, wat móet het dan zijn voor
iemand die op wacht moest staan en zich
niet bewegen kon.
Dit was het geval met Jaan, de dappere
veldwachter der gemeente, want hij zat
verborgen in één der populieren die rond
het kapelletje stonden aan de oude school,
gelegen op de weg naar het gehucht "het
Leu".

Maar, zult ge zeggen, wat een gedacht van
Jaan, om in een boom te kruipen in zo'n
kou.
't Moest wel, want Jaan zat er voor zijn
plezier alleen ook niet. Er dreigde weer
brandgevaar in het dorp en dat moest worden
voorkomen of vermeden en zo mogelijk moest
men de daders bij de lurven zien te
krijgen. En daar had Jaan wat voor over.
Hij was niet voor niks "booi" en hij zou de
stadspolitie eens een lesje geven, hoe slim
hij was om dieven, moordenaars en
brandstichters in de val te lokken.
Dat had hem niemand anders gekomman- deerd
dan hij zelf. Dat vond hij oök alleen uit
en het was ook nog niet zo slecht
uitgedacht. Wacht maar, ge zult het horen!
Er was weer ergens een brandbrief onder de
deur doorgestoken. De verschrikte en
bedreigde bewoners hadden dit dadelijk en
zo geheim mogelijk bij de baljuw
aangegeven. Deze hield aanstonds raad met
de gemeentepolitie in de persoon van de
veldwachter, die met zijn klaarziende blik
gauw een plan had uitgedacht. Men zou wat
geld leggen op de gevraagde plaats en zodoende
de kerel op heterdaad betrappen .
Dat was allemaal heel gauw gezegd, maar
niet zo gauw uitgevoerd, want in de
dreigbrief stond dat het geld moest liggen
onder een brik, achter het kapelletje aan
de school vóór zes uur 's avonds. Einde
december is het al om vier uur donker, en
sta dan maar op de loer om dieven te
betrappen.
Maar onze wakkere garde had al uitgerekend
dat het maanlicht zou zijn, en indien hij
intijds op zijn post was en zich van
kortbij verborg, hij de lichter wel in het
oog zou houden.
Zo gezegd zo gedaan !
Er werd wat geld onder een steen gelegd
achter het kapelletje en de gard-
schampetter was nog zo slim er wat water
rond te schudden.
Als bergplaats leenden zich de populieren
rond het kapelletje uitstekend, en de maan
zou lichten. Jammer dat het zo koud was,
want Jaan had het niet lang meer
volgehouden als er niet spoedig een
oplossing gekomen was. Daar hoorde hij
volk. Zou er de ganse bende op afkomen ?
Och neen, het zijn maar
nieuwjaarschieters, en hij zou er dit jaar
niet bij zijn omwille van die brandbrief.
Dat maakte Jaan nog kwader. Ze trokken al
voorbij en Jaan wou zich juist eens
verplaatsen toen hij iemand uit de troep
op zijn stappen hoorde terugkomen, en
tegen zijn maats riep, dat hij even zijn
broek eens moest afstropen.
Daar was alles kaal. Alleen aan het
kapelletje stonden bomen, waarachter hij
zijn achterste facies aan de nieuwsgierige
voorbijgangers even kon onttrekken, al was
het ook maar in het halfdonker. Maar het
was niet om zijn broek af te stropen, dat
hij zijn makkers wilde kwijtspelen, maar
het was om de lieve centen, die daar op
hem moesten te wachten liggen. Zo maar
geen nieuwjaarschieten met een platte
beurs dat ging niet, en 't enige middel om
er op een vastgestelde datum wat in te
krijgen was een brandbrief leggen.
Eén, zo maar op zijn eentje, zonder dat er
iemand iets van wist. In de bende was dat
middel al dikwijls met goed gevolg
beproefd, waarom zou hij dat ook niet
alleen kunnen, dan hoefde hij niet eens te
delen. Zo dacht onze kameraad er ook over,
en zo deed hij ook.
Toen hij nu achter het kapelletje kwam
zwol zijn hart al van genoegen en verlangen,
want de steen lag er, en dan zou
het geld er ook wel onder liggen. Hoe
jammer dat de steen vast gevroren zat.
Daar moest hij tegen stampen en nu een
gerucht maken was gevaarlijk, dan zouden
zijn makkers het horen.
Hij keerde op zijn stappen terug, en bleef
een twintigtal meter verder staan en
luisterde. Ja, zijn maats waren ver genoeg
weg. Hij hoorde ze nog nauwelijks praten
en dat deden ze
83.

nochtans hard genoeg. Gelukkig schoof een
dikke wolk voor de maan weg, en zag hij
een ferme steen op de weg liggen. Die zou
hem beter nelpen dan zijn klomp.
Weer kwam hij terug en zijn nieuwe hamer
kapte de vastgevroren brik los, en
daaronder, ja daar lag het geld, zo maar
voor het grijpen.
Slim dat hij dat bedacht en gedaan had.
Nu zou hij wel 'nieuwjaarschieten' en
borrelen en feestvieren. Nu zouden ze
naar hem opkijken als naar een rijke
seigneur. Hoe jammer dat ook diezelfde
wolk voor de maan weg was toen het
snijderke de steen wegsloeg ; want
het snijderke was het, dat had Jaan goed
gezien en herkend en dan nog,dat hij in
zijn eigen moest praten, zodat Jaan
behalve zijn ogen ook nog zijn oren de
kost kon geven. Neen, er praatte in heel
het dorp niemand zo door zijn neus als het
snijderke. Snijderke, snijderke, jong !
Dat zal een plezier zijn, want Jaan is de
eerste de beste niet. Toen het kerelke
zijn centen opgeborgen had liep het wat
het kon om zijn kameraden weer bij te
krijgen. Ook de veldwachter was vlug beneden
en volgde dezelfde weg, want hij was
de man die zekerspeelde.
GEKRUISTE MUNTSTUKKEN ...
Ze kwamen zo wat allen tegelijk aan de
herberg aan en daar was al volop leven. De
borrels werden al stande pede uitgedronken,
en het snijderke wachtte niet
lang eer hij er een nieuwe bestelde.
't Kon er vanaf ! Maar het snijderke zag
niet dat de veldwachter aanstonds de waard
deed opmerken dat er een kruis op
snijderke's stuiver was aangebracht. De
baas moest al het geld van het snijderke
apart houden van de garde; waarom dat zou
hij hem morgen wel komen zeggen.
Ja, daar lagen nu al drie gekruiste
muntstukken van het snijderke. Drie lelijke
bewijzen tegen hem. Als het snijderke
dat geweten had zou hij niet zo
blijgezind met de schoutszoon zijn meegegaan
toen deze hem op nieuwjaarsdag kwam
aanzoeken zijn vader een nieuw pak te
komen aanmeten. Dan zou het ventje niet zo
snel zijn klaargeweest. Wat denkt ge wel,
nieuwe pakken werden in die tijd niet alle
dagen aangemeten. Op nieuwjaarsdag was dit
ook nog een goede inzet.
Maar toen het snijderke bij de schout een
andere geschiedenis te horen kreeg keek
hij hoe langer hoe meer beteuterd. Wat zou
hij hieraan nog kunnen loochenen? En nu
begon 't snijderke te werken aan
zelfbehoud. Ja, dat werd hem beloofd als
hij ze verklapte, zijn kameraden, de
bendeleden.
Nu is snijderkes eigenliefde zo groot, dat
hijliever andere ziet bengelen dan zich
zèlf, en hij klapt en verklapt, ofschoon
zijn makkers met zijn domme zet geen
uitstaan hadden. Zo wordt de een het
ongeluk van de ander; zo gaat de kruik te
water tot ze breekt. En hier brak ze.
En snijderke mocht al zo schoon verklappen
als het wilde, zijn eigen kruikske zou het
niet redden, want op de galgenheuvel werd
snijderke gehangen tussen de anderen in,
die hem zijn lafheid in het gezicht
smeten. Het waren geen lange
vreugdeschoten die voor het snijderke het
nieuwe jaar hadden ingeluid, en dat was
ook geen gelukkig jaar voor het kerelke.
't Is voor hem te hopen, dat het in de
eeuwigheid voor hem beter is afgelopen,
want hij had gebiecht en 't berouw zal er
voor hem ook wel geweest zijn, tenminste
het onvolmaakte, omwille van de gevolgen.
Zo kan het nieuwe jaar voor het snijderke
toch nog gelukkig geweest zijn,
voor zijn ziel tenminste. We willen het

hopen, maar voor het snijderke was het toch
al erg genoeg, de galg en de schande, en
van zo'n goede reputatie. Ja, ja, we willen
het hopen voor het snijderke, en we wensen
hem dat de nieuwe tijd die voor hem begon,
toen de andere voor hem eindigde aan de
galg, gelukkig voor hem moge zijn en tevens
zalig.
Zo zij het!
NOOT
(1) In "Dao raostj gèt", jrg. 3* nr.2, januari
1984, blz. 61-64.
V.Z.W. MOLENZORG EN MOLENMUSEUM MOLENBEERSEL
SUKSESVOLLE AFSLUITING VAN 1984
UIT DE GEMEENTEREKENINGEN ROOSTEREN
.. Den 30e december reist de burgemeester
naar Stevensweert om bij den
gouverneur te informeren of Roosteren
nood kan lijden "daer de Lot- tringers
tussen de Maese lagen". Elders luidt
in de gemeenterekenin- gen met
betrekking tot de invallen der
Lotharingers in 1646 en 1648 dat die
horden te OPHOVEN en KESSENICH
kampeerden... _
Dat echte "monumentenzorg" het best in eigen dorp en gemeente kan gebeuren werd in
1984 in MOLENBEERSEL bewezen ! De "v.z.w. Werkgroep Molenzorg en Molenmuseum Molenbeersel"
is er in nauwelijks één jaar in geslaagd zich over de beide windmolens gunstig
te ontfermen.
Op 5 december 1983 werd in "Ons Huis" de
eerste vergadering gehouden die zou leiden
tot de oprichting van een werkgroep.
Op 8 januari 1984 werd een werkbezoek
gebracht aan de Zorgvlietmolen. Daar werd
de zorgwekkende toestand van de molen
vastgestèld en men plande akti- viteiten
om in korte tijd over geldmiddelen te
kunnen beschikken. Zo werd een jeugdbal
georganiseerd op 25 februari . Tevens
werden voorbereidingen getroffen voor
grootse MOLENFEESTEN; deze zouden doorgaan
op 28 en 29 juli.
Door bemiddeling van de werkgroep richtte
de Heer Tilman Truyen, eigenaar van de
Zorgvlietmolen en lid van de werkgroep,
een aanvraag voor dringende
instandhoudingswerken aan de Rijksdienst
voor Monumenten- en Landschaps- zorg.
Op 16 maart werd reeds gunstig gereageerd
en op 4 april kon reeds een werkbezoek
worden gepland met architekt P. Gevers
(Kasterïee) en A. Linters (Pro- jekt
Industrieel erfgoed - Vereniging voor
Industriële Archeologie). Ook Theo
Keyers, molenaar van de Keyersmolen en de
leden van de werkgroep waren aanwezig.
Voordien hadden deze laatsten de molen
een grondige schoonmaakbeurt gegeven.
Ondertussen werd de werkgroep een v.z. w.
Het ontwerp van statuten werd opgesteld
door Mathieu Kunnen.
85.

Op 6 juni had een nieuw werkbezoek plaats
aan de Zorgvlietmolen door M. Everaert
(Monumentenzorg), architekt P. Gevers en
leden van de werkgroep.
Op 14 juni werd door de architekt een
bestek opgemaakt.
De MOLENFEESTEN op 28 en 29 juli kenden een
groot sukses. Duizenden mensen bezochten
deze feesten. De buurtbewoners werkten
bereidwillig mee aan dit grote gebeuren.
Een brochure "Molens en Molenzorg te
Molenbeersel" en een sticker werden er te
koop aangeboden, alsook een nieuwe drank,
het "Meulendröpke".
Later werd door Werner Smet een voorstel
voor huishoudelijk reglement ingediend en
werd er een overeenkomst gesloten met de
moleneigenaars.
Op 10 augustus werden de dringende in-
standhoudingswerken aanbesteed en werd de
hoogdringendheid van de werken aan de
Zorgvlietmolen officieel vastgesteld.
Afgevaardigden van de Monumentenzorg, de
provincie, de gemeente, eigenaar en
werkgroep waren hierbij aanwezig.
De werken werden toegewezen aan de gebroeders
Caers uit Retie.
De voornaamste werken, ten bedrage van
500.000,-fr. betroffen de windpeluw en
het vernieuwen van de molenkap.
In de maand november 1984 werden deze
dringende werken uitgevoerd, zodat de
molen thans in veiligheid is. Er blijven
natuurlijk nog heel wat werken uit te
voeren, wil men de molen volledig
restaureren.
Aan de firma Caers werd tevens opdracht
gegeven om werken uit te voeren aan de
Keyersmolen. Dit betrof het omhoog brengen
van de baansteen omdat deze uitgesleten
was.
MOLENMUSEUM
Reeds van bij het begin werd ook gedacht
aari een passende bestemming voor de
Zorgvlietmolen en men koos voor een mu-
seumfunktie. Kinrooi bezit immers geen
enkel museum.
In 1985 zal hieraan begonnen worden.
Een museumkommissie zal worden opgericht
onder leiding van Werner Smet.
De Geschied- en Heemkundige Kring Kinrooi,
V.E.L.T.-Kinrooi, de V.V.V.-In-
fodienst Kinrooi en de Landelijke Gilde
Molenbeersel werden inmiddels aangezocht
om hieraan mee te werken.
Natuurlijk zal de inrichting van dit
molenmuseum trapsgewijze gebeuren. Ook
moet men nog op zoek naar subsidies.
Daarom wordt in de beginfase alleen het
gelijkvloers aangepakt.
In 1985 komen er weer grote MOLENFEESTEN
waarbij de beide molens in de belangstelling
zullen staan.
Voor het verder onderhouden van de molens
en het inrichten van het museum zullen
nog veel financiële middelen nodig zijn.
Ook medewerkers zijn steeds welkom.
De huidige bestuursgroep van de v.z.w.
bestaat uit Louis Verlaak (voorzitter)
Hubert Maesen (penningmeester), Ri- chard
Penders (ondervoorzitter), Jean Pierre
Keyers (sekretaris), Liliane Kunnen, Leon
Keyers, Jef Smeets, Jan Cras, Til man
Truyen, Theo Keyers en Werner Smet.
Verschillende personen deden reeds geldelijke
schenkingen voor de molens van
Molenbeersel. Wie de MOLENZORG financieel
wil steunen kan dit doen door overmaking
van een bedrag op rekening 335-0390683-13
of 735-2224093-65 van de "Werkgroep
Molenzorg en Molenmuseum Smeetsstraat 40
te 3688 Molenbeersel- Kinrooi".
De molens van MOLENBEERSEL hebben terug
wind in de zeilen, dank zij de inspanningen
van velen !
WERNER SMET

TUSSEN UCHTEREN EN UNJEREN
Het uchteren is weer stilaan ten einde ; het unjeren zit er nog niet in...
Unjeren, dat middagslaapje houden, dat deed b.v. indertijd meester Juul Poukens
zaliger, soms tot wanhoop van de redaktie van "'t Bazuintje", die op zijn wekelijkse
bijdrage zat te wachten. . Hij vond dat de traditie in ere moest blijven, "tussen haver
zaaien en haver oogsten" (ruw geschat : van 1 mei tot 1 september). Het kwam overigens
nog goed uit met zijn "lui ziej" dat er zo iets bestond...Hij stopte dan met zijn
verhalen.
Uchteren was niet zo "georganiseerd". Het hoorde wel bij "de winter" en de "lange
avonden". Op de omslag van mijn "Uchteravondvertellingen" I en II heb ik dat
inhoudelijk beschreven :
Uchteren dat is : 's avonds samenzitten
rond de stoof, vooral in herfst en winter.
Buiten ruist de regen, buist de wind,
kraakt de vorst. De lamp brandt laag. De
afwas is gedaan. Het rozenhoedje is
gebeden. Met de vele ooms en tantes, de
grootouders, de verre voorvaderen. Men
denkt er niet altijd aan, maar men wordt op
weg gezet om te beseffen, dat WIJ het niet
zijn, die de wereld uitmaken..
De lamp hangt hoog, met zuinige schijn: er
is een schemering in de keuken. De
alledaagse praat gaat over in indringender
verhalen, als Ties of Jef binnenkomen. Zij
schuiven bij. Zij roken hun pijp. Zij
krijgen hun glas. En zij vertellen. Over
vroeger. Over de tijd dat zij soldaat
waren. Over grootvader, zaliger. Over de
Franse Tijd. Over heksen, spoken en
bokkerijders. Over Pruuse Pier en over de
broedmins. Over de oorlog en over de draad.
Wij luisteren, wij gapen. Wij wagen het
niet (met welk recht overigens?) er een
woordje aan toe te voegen. Wij warmen onze
voeten. En wij voelen over ons de huiver
van al wat was, en kon.. Uchteren: dat is:
zich opgenomen voelen in de stroom der
tijden. Dat is: iets willen leren. Dat is:
iets leren. Uchteren, dat is: zichzelf
relativeren: een kunst die dreigt verloren
te gaan...
En wat is, inhoudelijk, unjeren ?
De schuur intrekken en zich op hooi of
stro na de middag even neervlijen en
"een tukje doen". Hoelang dat duurt ?
Dat hangt af van de baas enerzijds en
het seizoenswerk anderzijds. De baas
zelf is weer "rap" op ; het personeel
allicht iets later.. Een half uur ? een
uur ? Ja, zoiets, "zoë get".
Als de oogst rijpt zeker niet langer..
(De P.T.T. was nog niet uitgevonden :
Putje maken - Tentje spannen - Tukje
cToen)
Maar dan vraagt men uw filoloog :
waar komt dat vandaan ?
En uw filoloog weet dat men meestal
vraagt naar wat men zomaar niet vindt.
Het is trouwens altijd zo, dat men in der
eeuwigheid blijft overschrijven, fouten
inbegrepen... Maar als men nu eens juist
wil weten wat de meest gewone dingen
betekenen, dan zoekt men gewoonlijk in al
die boeken, verhalen en woorden -'stromen
vergeefs.
Wie zich met historie bezighoudt weet dat
wel : Wat is cijns? Wat is een
kluppelleen? Wat is nu precies een "laat
van een laat-hof? Wat zijn "hofrechten"?
En ga zo maar door...
87.

Met weinig vertrouwen in de vele "dikke
boeken" zocht uw filologus naar de
afstamming en herkomst van "uchteren" en
"unjeren"..
Het kwam weer uit.. Ongeveer "nihil"-
niets..
Een paar woordenboeken kennen de woorden.
Die alleszins zeer oud zijn : dat is
zeker...
De vondsten zijn vlug verteld :
Uchteren heeft dan wel degelijk iets te
maken met ons ouderwets uchtend- ochtend =
"morgen"! Maassen en Goossens in hun
"Limburgs Idioticum" - Tongeren, 1975
vermelden alleen uchterroo =
"avondvergadering". Punt en verder geen
uitleg. De Vries in zijn "Nederlands
Etymologisch woordenboek" - Leiden, 1971
heft de sluier op rond deze schijnbare
tegenstrijdigheid = uchteren gebeurde 's
avonds; ochtend is toch 's morgens.
88.
Ik wil ook wel even geleerd doen en
geef U zijn druksel weer. Zo merken
jullie ook eens wat een filoloog
lijden kan.
ochtend znw. m. naast uchtend, sedert de
17de eeuw met d analogisch naar avond' uit
mnl. ochten, uchten m., dat onder invloed
van nochten, nuchten (uit jn ochten, vgl. os.
an ühton, ohd. in uohtün, oe. on ühtan ’sochtends')
ontstaan is uit een ouder *ochte,
*ucli(e, vgl. os. ühta, ohd. ühta, v., oe. ühta
m., on. ötta, got. ühtwo v. ‘vroege morgen,
morgenschemering'. — gr. aktis 'straal', oi.
akta- 'nacht', aktu- m ‘donkerheid; licht;
straal’, lit. ankstüs 'vroeg l,~opr. angsteina
‘vroeg’ (IEW 763). — Zie ook: nacht.
nacht znw. m., mnl. nacht v. m., omrank. os.
ohd. naht (nhd. nacht), olri. nacht, oe.
neaht, mht (ne. night), on. natt, nOtt', got.
nuhls v . — Idg. grondvorm *nolt“-ts vgl. oi.
mak ( < *vaht;, gr. mix, gen. mihtos, lat.
nox, gen. uoctis, oiers i-nnocht ‘vannacht’,
lit. nahtis, lett. nakts, osl. nosti. l^en vorm
zonder / vertoont hitt. nehu- ‘schemeren’
en de gen. ne-kn-uz (= nckuJ) “"nacht’
(IE\\ 762-763;. — Zie ook: ochtend.

■
Het gaat dus om morgen en om nacht.
Liefst om "Morgenschemering".
Zaten ze zolang te uchteren? Dat vraagt
men zich ook weleens af.
Het lijkt mij mogelijk! Het winterwerk
in een bëvroren dorpse omgeving was
eenvoudig. Het vee "het hunne", melken.
De melk naar de "melkerij" (in moderne
tijden), met een enkele boerenkar die de
melk ophaalde en waarvoor de voerman
zijn paard "(op) scherp" had laten
zetten: hij moest er iedere dag door...
Er was veel tijd om "zich te warmen" of
te kaarten als de "sjeur leeg waas
gedoosen". Men frutselde en had veel
tijd "veur kal"...
Unjeren viel in een drukkere tijd!
Het lijkt er weer op dat het woord
typisch "Limburgs" is. Maassen/Goossens
zijn de enigen die "uitleggen"..
Zij noteren te Gen(c)k : unnerste,
nunjeren = middagslaapje houden.
En verder:
Gotisch : undaurs = middag Oud-Noorweegs
: undaurn Oud-Saksisch : undorn Oud-
Hoogduits : untarn Beiers : untern
en besluiten : "ons woord unjeren, ge
schreven undern, mag nog medegaan in de
rij"...
Heel oud dat "middag" en dat middag-
slaapje...
De "siesta" in andere talen...
Mocht er maar meer "geuchterd" en
"geunjerd" worden. Dat was, vroeger,
niet slecht...
Den Unjeren oèt : uw Filologus

MAASLANDSE VERHALEN EN EEN WILGENFLUITJE
IN DE LENTE...
Nieuwe publikaties
Regelmatig komt onze voorzitter, de
Maaseiker kruisheer Donaat Snijders,in
eigen beheer, voor de dag met zijn
goedkope uitgaven rond de streek.Nu het
weer lente gaat worden biedt hij weer twee
uitgaven aan.
* Een dichtbundel "HET WILGENFLUITJE" Een
goede vijftig gedichten uit de laatste
jaren: over zijn streek, oud zeer rond
twee wereldoorlogen, kruid en onkruid in
het leven, de tijd die vliedt... De bundel
is op originele wijze verlucht met oude
gravuren.
We gaan er niet verder over uitwijden
want... dit werk is reeds UITVERKOCHT!
* Daarnaast zijn vierde en laatste bundel
"Uchteravondvertel1ingen", die de
titel meekreeg: "AMBIORIX'DE EBURONEN-
KONING", naar het honderdste en laatste
verhaal: slotstuk van vier boeken met
ware gebeurtenissen in het Maasland.
Wat er naverteld wordt speelt zich dit
keer af in Heel, Grubbenvorst, Opoeteren,
Batenburg, Vaucouleurs, Bruly-de- Pêsche,
Maastricht, Limbricht, Echt, Born, Urmond,
Willemstad, Adeneik,
Neer, Heppeneert, Steyl, Sittard, Hoei
Luik, Grevenbicht, Smeermaas...
Zoals dit een bonte mengeling is van
plaatsen, zo zijn dat inhoudelijk ook weer
deze gebeurtenissen langs de Maas: het
goede en het verkeerde, over heiligen en.,
bandieten of bokkerijders. Zoals het leven
is en ook de geschiedenis van de mensen.
Zoals in de vorige bundels bedoelt de
navertel!er -een geboren Maaslander- aan
de hand van feiten de kennis van en de
interesse voor dit, zijn streek, te
verlevendigen in een tijd, waarin er toch
wel erg snel geleefd wordt en waarin de
mondelinge overdracht op "uchteravonden"
volkomen teloor is gegaan. Er klinkt geen
heimwee uit op naar "die goeie ouwe tijd",
die volgens de auteur ook nooit bestaan
heeft.
Wel: een gevoelen van fierheid, dat wij in
ons Limburg maar al te veel missen. Wij
zijn niet zo min !!
Wie zich de vorige bundels aanschafte zal
het begrijpen. Nieuwkomers mogen de
waarheid ervan ervaren.
Zoals reeds gezegd is alleen "Uchteravondvertel
1 i ngen IV" nog verkrijgbaar.
Afhalen kan bij de auteur: Kruisheren,
Pelserstraat 33 te Maaseik of op ons
sekretariaat/dokumentatiecentrum, Weer-
tersteenweg 241 te Molenbeersel. De prijs
bedraagt dan 250,-fr.
Bestellingen over de post alleen door
voorafbetaling op rekening 000-0988620- 93
ten name van Donaat Snijders, Maaseik en
met de vermelding "Ambiorix".
In dit geval dient 300,-fr. overgemaakt te
worden (verzending inbegrepen).
HET KANTON BREE TIJDENS DE FRANSE RE-
VOLUTIE
Een publikatie, geschreven door Henri
Peeters en uitgegeven door de Geschieden
Heemkundige Kring van Groot-Bree.
Het boek behandelt de gebeurtenissen
tijdens de Franse Revolutie in de volgende
gemeenten: Bree, Beek, Bocholt, Ellikom,
Gerdingen, Gruitrode, Meeuwen, Opitter,
Reppel, Tongerlo en Wijs- hagen.
De vestiging van het Franse gezag bracht
kerk en godsdienst in een moeilijke
situatie. In de studie wordt de
verdrijving van de geestelijkheid uit de
kloosters beschreven, de sluiting van de
kerken, de verwijdering van de kruisen op
de kerktorens, de blinde missen, de
rozenkransbidders, de verwijdering van de
klokken, de maatregelen tegen de
onbeëdigde priesters.
Veel aandacht ook voor de landbouw, de
belastingheffing, onderwijs, militaire
dienstplicht en we vernemen meer over de
boerenkrijg in het kanton Bree.

Nog talrijke andere aspekten worden
beschreven: de armenzorg, de invoering
van de republikeinse kalender, het
planten van vrijheidsbomen, de herdenking
van de terechtstelling van Lode- wijk
XVI, de oprichting van de rijkswacht, de
kriminaliteit...
Het boek telt 400 bladzijden, verlucht
met tekeningen, foto's, kaarten en do-
kumenten. Formaat: 25 x 17,5 cm. Op
vrijdag 1 maart laatstleden werd het
officieel voorgesteld op het gemeentehuis
te Bree.
Bestellen kan door overmaking van 980,fr.
(te vermeerderen met 10.0,-fr. indien
het moet toegezonden worden) op
rekeningnummer: 068-2029125-09 van de
Geschiedkundige Kring, Bocholterkiezel
121 te 3690 Bree met vermelding "Franse
Revolutie".
Bestellen en afhalen kan ook hij:
- Louis Dirkx, Kanaallaan 40, 3690 Bree
(Tel. 011/46.40.99)
- Henri Peeters, St.-Jobstraat 2, 3690
Bree (Tel. 011/46.28.82).
LIMBURG IN KAART EN PRENT
Historisch cartografisch overzicht van
§§l9l§S!]_eO§derlands_ Limburg _______
Een cartografisch overzicht van Limburg,
én Nederlands én Belgisch Limburg, zoals
in dit boek te vinden is, is uniek. De
afgebeelde kaarten, plattegronden en
stadsgezichten vanaf de -
16 e eeuw tot ongeveer 1850 geven de
liefhebber een overzicht van wat zich op
cartografisch gebied gedurende vier
eeuwen in Limburg heeft afgespeeld.
Het werk bevat volgende hoofdstukken:
- Limburg in stukken
- Oost en West
- Kijken naar oude kaarten
- Land en mens: een gedwongen harmonie
- Mens en land: een verstoord evenwicht
Formaat: 30 x 38 cm., 160 pagina's met
circa 100 illustraties waarvan meer dan
de helft in vierkleurendruk.
Prijs: 1.980,-fr.
In dezelfde reeks verschenen eerder:
- Vlaanderen in oude kaarten
- Zeeland in oude kaarten
- Hertogdom Brabant in kaart en prent
- Holland in kaart en prent.
Geïnteresseerden kunnen bestellen bij
Boekhandel Heideland, Grote Markt 1 te
3500 Hasselt. (Tel. 011/22.45.05).
(Zie in verband met deze uitgave ook de
rubriek "Tentoonstellingen", elders in
dit nummer).
Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen
U I T N O D I G I N G
0FFICIELE VOORSTELLING VAN HET BOEK :
"WIJ ZULLEN U MET ASSEN LONEN!"
Langs deze weg nodigen we U vriendelijk
uit op de officiële voorstelling van het
nieuwe boek over de Bokkerij- ders in
het Maasland: "Wij zullen U met assen
lonen!", geschreven door ons lid
Matthieu Wieërs en uitgegeven door onze
Kring.
Deze voorstelling heeft plaats in het
"Gemeenschapshuis" te Geistingen op
donderdag 25 april 1985 om 19.00 uur.
Op het programma:
- welkomstwoord door E.H. D. Snijders
voorzitter Geschied- en Heemkundige
Kring Kinrooi
- voorstelling van het boek door de
auteur: Matthieu Wieërs
- gezellig samenzijn met gelegenheid
nestelde boeken af te halen en/of
bijkomende exemplaren aan te schaffen .
Deze uitgave wordt alleszins een sukses:
de voor-intekenperiode werd afgesloten
op vrijdag 15 maart 1985 met
ongeveer 500 intekeningen !
Zolang de voorraad strekt zijn exemplaren
verkrijgbaar aan de prijs van
595,-fr. per stuk.

* RUILABONNEMENTEN TIJDSCHRIFTEN
Aanwinsten heembibliotheek
Diverse nieuwe kontakten voor het afsluiten
van ruilabonnementen, hebben ons
doen beslui ten de beloofde lijst van al
deze ruilabonnementen uit te stellen tot
het volgende nummer. We hopen dat we U dan
een volledige lijst kunnen presenteren.
* ______________________________________ A
ANWINSTEN HEEMBIBLIOTHEEK ________________
Hierna geven we een overzicht van de
"voornaamste" aanwinsten van de voorbije
maanden. Deze zijn voor onze leden
gratis -voor niet-leden mits een kleine
vergoeding- te raadplegen en uit te
lenen in onze heembibliotheek,
Weertersteenweg 241 te Molenbeersel.
- Geschiedenis van het Katholicisme in
Noord-Nederland in de 16e-17e eeuw, deel I
en III (supplement), L.J. Rogier,
Amsterdam, Urbi et Orbi, 1945
- Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige
Kring van het Land van Waas,
deel 87 (jaarboek 1984), Sint-Niklaas,
1984.
- De doodstraf als risico, J. Bussels,
(Pilotenhulp in Belgisch Limburg).
- Water Raising by Anima 1 Power, H.
Brunner and J.K. Major (Industrial
Archeology, 1972).
- Houtsoorten - Algemene kenmerken,
mechanische en funktionele eigenschappen
m.b.t. aanwending in de molenmake- rij,
Paul Bautens, Provinciebestuur Oost-
Vlaanderen.
- Situering van Ophoven op de landkaart (
lespakket voor de basisschool)
- De oudste Vlaamse windmolens - Bronnenvermeldingen
van windmolens in het
graafschap Vlaanderen in de 12e en 13e
eeuw, Paul Bautens en Luc Goeminne,
Provinciebestuur Oost-VIaanderen.
- Monumenten en 1andschapszorg: wetgeving,
Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
- Het diepste lied zingt binnenin. De
zalige broeder Isidoor de Loor, Harry
Gielen, Tielt, Lannoo, z.j.
- De geschiedenis van Bree, S.F. Maes,
o.praem en J. Dreesen pr., Heverlee,
Abdij van Park, 1984.
- De republikeinse kalender en de volledige
vergelijkingstabellen, Fr. Gevaert,
Heule, Uga, 1965.
- Familiefeest 20.10.1984, 2de familiereünie.
Herinneringen van de familie
Jegers, Lisette Joosten, Kessenich,1984
- Jaarboek 1983, Geschied- en Heemkundige
Kring Tessenderlo.
- Ambiorix de Eburonenkoning en andere
verhalen (Uchteravondvertellingen IV),
D. Snijders, o.s.c., Geistingen, 1985.
- Het wilgenfluitje, D. Snijders, o.sc.
Geistingen, 1985.
- Molenbestand in Vlaanderen, Herman
Holemans, Studiekring "Ons Molenheem",
1980.
- Boomplantaktie 1985 (brochure voor
gebruik in de basisscholen), gemeentebestuur
Kinrooi, 1985.
- Pater Sangers op losse schroeven,
drs. Roger Janssen
- Jaarkalender 1985, Kessenich, Chiro,
1985 (tekeningen van Fernand Moors)
- Spectrum-atlas van de archeologie,
Antwerpen, Het Spectrum, 1984.
- De oorlog aan het grindfront, Bert
Nabben, dagblad "De Limburg", fotokopies
van knipsèls, 1980.
- Amici Insulae, Vrienden van het Eiland
in de Maas, deel 2 (jaarboek 1984)
Stevensweert en Ohé en Laak.
- Twee miljoen jaren beschaving, The
Reader's Digest N.V., Amsterdam, z.j.
Deel 1: prehistorie; deel 2: de grote
beschavingen; deel 3: de mens en zijn
wereld; deel 4: de naties der wereld.
Samenstelling van deze rubriek:
Marleen Donné en Jo Laveaux

Kongressen - Jaarvergaderingen - Studiedagen
V.V.V.-KONGRES 1985 IN HET TEKEN VAN
"TONGEREN 2000“ OP 13 EN 14 APRIL 1985
Ieder jaar organiseert de "Vlaamse
Vereniging voor Familiekunde", Van Hey-
beebkstraat 3 te 2060 Antwerpen-Merksem
een "Colloquium" en een "Kongres". Dit
jaar zal dit plaatsvinden op zaterdag 13
april 1985 (het colloquium) in de
Landcommanderij van Al den Biesen, het
Kultureel Centrum van de Vlaamse Gemeenschap
en op zondag 14 april 1985 (het
kongres) in de feestzaal van het stadhuis
te Tongeren.
Uit het programma van zaterdag noteren we
als bijzonderste onderwerpen
(voordrachten):
- de historiek en het archief van Al- den
Biesen, door Dr. J. Buntinx
- Al den Biesen als bron van adellijke en
burgerlijke wapens, door F. Goole
- geleid bezoek aan de 1andcommanderij van
Al den Biesen, door Dr. M. Bussels
Uit het programma van zondag:
- Tongerse genealogen en hun nagelaten
dokumentatie, door J.J. van Ormelingen
- Limburgse heraldiek, door F. Goole
- geleid bezoek aan de bezienswaardigheden
van Tongeren.
Wie verdere bijzonderheden wenst of wenst
in te schrijven, kan kontakt nemen met
V.V.F.-Limburg, dhr. Piet Se- verijns,
Maastrichtersteenweg 115 te 3700 Tongeren
- Tel. 012/23.78.05.
Ook op ons sekretariaat is het volledige
programma ter inzage alsmede de
inschrijvingsmogelijkheden.
GOUWDAGEN VERBOND VOOR HEEMKUNDE
Alle gouwen van het Verbond voor Heemkunde
organiseren ook dit jaar weer 'n
provinciale samenkomst voor hun aangesloten
kringen. Indien U één of meerdere
thema's interesseren, bent U natuurlijk
van harte welkom , gelijk welke gouwdag
het betreft.
Plaatsen, data en thema's zijn:
- Gouw West-Vlaanderen: te Zonnebeke,
13 april 1985. Thema: "Oorlog 1914- 1918;
gevolgen nu nog".
- Gouw Oost-Vlaanderen: te Nevele, 5 mei
1985. Thema: Mondelinge geschiedenis".
- Gouw Antwerpen: te Beerse, 2 juni 1985.
Thema: "De Kempen".
- Gouw VI aams-Brabant: te Jette, 16 juni
1985. Thema: "Volksgeneeskunde".
- Gouw Limburg, te Tessenderlo, 22 juni
1985. Thema: "Landelijk vervoer door de
eeuwen heen".
Op de gouwdag voor onze provincie komen we
nog uitvoerig terug in ons volgende
nummer.
Voor deelname aan de andere gouwdagen
neemt men best kontakt met de Verbondsvoorzitter,
dhr. Jan Gerits, Groenstraat
56 te 3588 Eksel - Tel.011/ 73.59.60.
JAARLIJKS "MEIFEEST"
Het 27e "Meifeest" op "Ter Speel bergen"
(Peredreef 5 te 2880 Beerzel), ten huize
van de familie Weyns, zal ook in
1985 weer plaatsvinden op de traditionele
voorlaatste zondag van de meimaand (op 19
mei 1985), om 14.30 uur.
Ook onze leden zijn daar van haf’te welkom
om dat heemkundig lentefeest mee te vieren
!
LANDDAG VAN HET VERBOND VOOR HEEMKUNDE
De 28e "Landdag" van het Verbond voor
Heemkunde zal, volgens de gebruikelijke
beurtrol, plaatsvinden tijdens het derde
weekend van september (21, 22 september
1985), te Oostende. Het thema is "Zee- en
riviervisserij" (onderwerp voor een
heemkundig onderzoek.
Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen

Tentoonstellingen
TENTOONSTELLING "HET BOS" TE KESSENICH
De week van 25 tot 29 maart 1985 staat in
de gemeente Kinrooi in het teken van de
"BOOMPLANTAKTIE". De organisatie hiervan
is in handen van de gemeentelijke
groendienst Kinrooi, in samenwerking met
de Limburgse Natuurgidsen, V.E.L.T.-
Kinrooi, het gemeentebestuur van Bree en
de scholen.
Het Kollege van Burgemeester en Schepenen
van de gemeente Kinrooi nodigt ons allen
uit op de officiële opening van deze
"Boomplantaktie" op vrijdag 22 maart 1985
om 18.00 uur op het kruispunt Borgstraat-
Dorpsstraat te Kessenich.
Op deze plaats zal de "vredesboom" opnieuw
geplant worden. Aansluitend wordt iedereen
verwacht op de tentoonstelling "Het Bos"
die opgesteld staat in de "Borg",
Kerkstraat te Kessenich.
LIMBURG EN ZIJN CARTOGRAFIE
Op vrijdag 8 maart 1985 werd de pub1ikatie:
"Limburg in kaart en prent" officiëel
voorgesteld in het Kultureel
Centrum van de Vlaamse Gemeenschap Al- den
Biesen te Rijkhoven-Bilzen.
Naar aanleiding van het verschijnen van dit
boek, brengt de Kredietbank, groep Hasselt,
de tentoonstelling: "Limburg en zijn
cartografie" in haar kantoren:
- te Hasselt, Havermarkt van
10 mei tot 31 mei 1985
- te Tongeren, Markt
van 7 juni tot 21 juni 1985
Beslist een aanrader !
(Zie in verband hiermee ook onze rubriek
"nieuwe publikaties", elders in dit nummer)
Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen
NA GEISTINGEN EN OPHOVEN...
DIT JAAR "KIEKE NAO VREUGER" TE KES-
SENICH OP 1, 2 EN 3 NOVEMBER 1985 !!
Iedereen die er is geweest herinnert
zich ongetwijfeld de zéér geslaagde
tentoonstelling "Kdéke nao vreuger" in
de fanfarezaal te Ophoven, tijdens de
Allerheiligendagen vorig jaar.
Het betekende een nooit geziene toeloop
van belangstellenden in Ophoven; velen
kwamen zelfs meermaals terug !! En dan
die sfeer... eigenlijk onbeschrijflijk:
mensen die elkaar na zoveel jaren terug
zien, anderen die 'n onbekende foto
ontdekken van een familielid en er
tranen van in de ogen krijgen, nog
anderen die zich blauw ergerden omdat ze
hun bril of "loep" vergeten waren...
Kortom: een schot in de roos, voor onze
Kring én zeker ook voor Ophoven ! Men
spreekt er nog steeds over.
Het past dan ook om hier nogmaals 'n
zeer hartelijk "DANK U!" te zeggen aan
al die mensen die op zo voortreffelijke
wijze hebben meegewerkt om dit alles te
realiseren ! Het was gewoon FANTASTISCH
!
Inmiddels werd door het bestuur een
"meerjarenplan" uitgewerkt om ook de
andere kerkdorpen aan bod te laten
komen. In 1986 komt Kinrooi aan de beurt
en in 1987 Molenbeersel. Dit laatste
naar aanleiding van het 150- jarig
bestaan van de parochie.
DIT JAAR ORGANISEREN WE EEN "KIEKE NAO
VREUGER" TE KESSENICH, tijdens de
Allerheiligendagen, in het parochiecentrum
al daar.
De eerste voorbereidingen zijn inmiddels
gestart. Eerdaags hopen we, zoals te
Geistingen en te Ophoven, een kleine
"werkgroep" te installeren die het
geheel zal koördineren en voorbe- rei
den.
We rekenen echter ook nu weer op UW
medewerking ! Inderdaad, iedereen kan
zijn of haar medewerking verlenen...
werk is er voldoende bij dergelijke
organisatie.
Zoek nu reeds naar foto's, allerlei
dokumenten, voorwerpen, knipsels, enz We
vragen dit alles alleen in BRUIKLEEN !
Doe das ook mee dit jaar.

Uit onze ledenfamilie
B.T.K.-PROJEKT "DOKUMENTATIECENTRUM"
GOEDGEKEURD !
Op woensdag 6 maart 1985 ontvingen we het
verheugende nieuws van het Ministerie van
Tewerkstelling en Arbeid:
"Ik heb de eer U mede te delen dat uw
projekt "dokumentatiecentrum" het voorwerp
heeft uitgemaakt van een gunstige
beslissing vanwege de Minister van Tewerkstelling
en Arbeid en van de Minister
voor Begroting.."
Konkreet betekent het dat we twee halftijdse
betrekkingen van opsteller krijgen
toegewezen in het "Bijzonder Tijdelijk
Kader" (dit is: voor de duur van één
jaar).
Voor onze Kring betekent dit dat onze twee
vrijwi11igers , Marleen Donnë en Jo
Laveaux, met ingang van 1 april 1985 "LOON
naar werken" zullen ontvangen (betaald
door de R.V.A.).
De uurregeling voor beiden blijft zoal s
ze was:
- Jo zal aanwezig zijn op: dinsdag de
ganse dag en woensdag, donderdag en
vrijdag tijdens de voormiddag
- Marleen zal iedere dag aanwezig zijn;
halftijds in het kader van het B.T.K. en
halftijds als vrijwilligster.
Met uiteraard onze dank aan de verschillende
Ministers, inspekteurs en andere
betrokkenen én niet in het minst aan Jo en
Marleen. Dank voor jullie onbaatzuchtige
inzet tijdens de voorbije maanden en heel
veel werkplezier als eerste "werknemers"
van onze Kring !!
OVERLIJDEN
Te Molenbeersel overleed op 26 februari
1985, Mevrouw Anna-Maria CRAEGHS, weduwe
van Joannes Vanesser. Zij werd geboren op
6 januari 1908 en was een zuster van ons
lid Juf. Truus Craeghs en familielid van
onze leden Fam. Lenie- Van Esser, beide te
Molenbeersel.
Aan de familie bieden we onze gevoelens
van innige deelneming.
Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen
Komende aktiviteiten
van onze kring
UITNODIGING ZATERDAGNAMIDDAGBEZOEK AAN
"HET KAMP VAN BEVERLO 1 ' OP 23 MAART !!
Ons eerste namiddagbezoek van dit jaar brengt
ons op ZATERDAG 23 MAART 1985 naar
Leopoldsburg.
We komen samen aan de gemeentelijke technische
dienst, Breeërsteenweg 111 te Kinrooi.
Daar zullen we vertrekken met eigen vervoer
STIPT om 13.30 uur.
In Leopoldsburg worden we verwacht om 14.00
uur aan het "Museum Kamp van Be- verlo".
Onder leiding van een plaatselijke gids
bezoeken we de verschillende zalen van dit
museum:
- zaal ontstaan van Leopoldsburg en van het
Kamp van Beverlo
- zaal m.b.t. de tweede wereldoorlog
- zaal m.b.t. het 11e 1inieregiment en het
militaire hospitaal.
Aansluitend is een wandeling voorzien,
eveneens met begeleiding van een gids, en
een bezoek aan de kerk.
We programmeerden eens "iets anders"..
Het zal dus weer de moeite lonen; wees daarom
ook van de partij.
De kosten voor de gids neemt de Kring voor
haar rekening.
Graag tot zaterdag 23 maart 13.30 uur!
0FFICIELE VOORSTELLING BOEK B0KKERIJ- DERS 0P
DONDERDAG 25 APRIL 1985 !
Voor de uitnodiging voor deze officiële
voorstelling verwijzen we graag naar de
rubriek "Nieuwe publikaties" op bladzijden
90-91.
Ook U bent van harte welkom op deze
voorstelling. De bestelde boeken kunnen daar
tevens afgehaald worden.
UITNODIGING 44e LEDENVERGADERING 0P VRIJDAG
10 MEI 1985
Noteer nu reeds deze datum. Gastspreker
zal pater W. Sangers zijn. Sukses dus
verzekerd !
Samenstelling rubriek: Mathieu Kunnen

Kringwerking
VERSLAG VAN DE TWEEENVEERTIGSTE LEDENVERGADERING VAN DE GESCHIED- EN HEEMKUNDIGE KRING
KINROOI GEHOUDEN OP VRIJDAG 07 DECEMBER 1984 IN HET GEMEENSCHAPSHUIS TE GEISTINGEN OM
20.00 UUR.
De uitnodiging voor deze laatste "ledenvergadering" van 1984 werd opgenomen in ons
tijdschrift nummer 4, jaargang 3 van oktober 1984. De daarbij gepubliceerde "agenda" was
eerder bedoeld als een "afleidingsmaneuver" voor de voorzitter... Het o- vergrote deel van
deze avond zou hij namelijk in het middelpunt van de belangstelling staan naar aanleiding
van zijn 65ste verjaardag. De leden waren van ons voornemen echter wel op de hoogte.
Gezien de te verwachten belangstelling voor deze "viering" van de voorzitter was het
nodig een ander lokaal te zoeken. Dit werd bereidwillig ter beschikking gesteld door de
raad van beheer van de v.z.w. Gemeenschapshuis Geistingen. De voorzitter hadden we
voorgelogen dat de verwarming in "Buurthuis Hees" defekt was...!
1. WELKOMSTWOORD DOOR DE VOORZITTER
Voorzitter Snijders heet zijn "vrienden en
vriendinnen" hartelijk welkom en stelt
enkele nieuwe leden voor: onze
vrijwi11igers Jo Laveau en Marleen Don- né
alsmede Christ Coolen, Leo Henckens en
Leon Vanthoor.
Verder stelt hij de grote belangstelling
vast (op dit ogenblik zijn ongeveer
vijftig leden aanwezig) en merkt hij op
dat de misdaad blijkbaar nog steeds
loont! (Hiermee verwijzende naar de
"voordracht" van lid Thieu Wieërs, later
op deze avond..).
De voorzitter geeft dan een overzicht van
de voornaamste aktiviteiten van 't
voorbije jaar en stipt hierbij aan dat het
bestuur in "konklaaf" zal bijeen komen op
zaterdag 15 december voor de uitwerking
van het jaarprogramma 1985. Suggesties
voor aktiviteiten zijn altijd welkom!
Vervolgens memoreert de voorzitter het
overlijden van Tuur Wouters, gouwvoorzitter
van het Verbond voor Heemkunde,
gouw Limburg, en dankt hij de sekreta- ris
voor het piëteitsvolle An memoriam dat hij
liet verschijnen in het tijdschrift.
Nog in verband met het tijdschrift
96.
merkt de voorzitter op dat dit inmiddels
is uitgegroeid tot een volwaardig
tijdschrift: velen benijden ons !
Hij doet tenslotte een warme oproep voor
medewerking hieraan: bijdragen allerhande
blijven welkom. Hetzelfde geldt ook voor
de "familieberichten"; wat we niet weten
kunnen we ook niet publ i ceren!
2. INGEKOMEN STUKKEN EN MEDEDELINGEN
Voor dit onderdeel van de vergadering
krijgt de sekretaris het woord. Hij deelt
het volgende mee :
- Van de Davidsfondsafdeling Kinrooi werd
de nieuwste dorpskalender ontvangen met
pentekeningen van Frans Cos- tens. Met
onze dank !
- Van lid Jaak Van Dael uit Stramproy
ontvingen we een overzicht van de geschiedkundige
kringen en heemkringen uit
Nederlands Limburg.
- Er wordt hard gewerkt om de achterstand
bij het uitgeven van ons tijdschrift weg
te werken. Binnen de maand zal het
eerstvolgende nummer verschijnen .

- De nummers één en twee vande vorige
jaargang zijn inmiddels herdrukt. Volgende
week gebeurt de verzending van deze
herdrukken aan diegenen die deze nummers
nog niet hebben ontvangen.
- Van voorzitter Snijders mochten we een
interessante bijdrage ontvangen met
betrekking tot het "Agnus Dei" van
Kinrooi. Dit zal gepubliceerd worden in
één van de volgende nummers van ons ti
jdschri ft.
- Rond Pasen 1985 verschijnt bij onze
Kring het werk van lid Matthieu Wieërs
"Wij zullen U met assen lonen!", een nieuw
boek over de Bokkerijders in het Maasland.
Als inleiding op de voordracht door
Matthieu Wieërs ontvangt iedere aanwezige
een folder met intekenstrook over dit
boek.
1. VOORDRACHT OVER "DE BOKKERIJDERS"
DOOR LID MATTHIEU WIEERS
Ongeveer een jaar geleiden reeds deden we
beroep op Thieu Wieërs om "handlanger" te
zijn in ons komplot... Hij wist zich dan
ook zeer goed van zijn taak te kwijten
door middel van navolgende "voordracht" !
Dames en Heren, of zoals het past:
Mijnheer de Voorzitter, dames en heren,
Zoals de voorzitter in zijn inleiding
reeds zei, is er meer belangstelling voor
misdadigers dan voor een pastoor.
Of dit ook zou zijn indien het onderwerp
van vandaag een afvallige pastoor zou
zijn, wil ik toch betwijfelen..!
Mijn taak vanavond was tweeledig: eerst
moest ik iets zeggen over het boek en
vervolgens iets over de Bokkerijders.
Wat het boek betreft is de stand van
zaken als volgt:
1. Het boek over de Bokkerijders is op dit
ogenblik "drukklaar", dit wil zeggen: de
drukproeven zijn nagekeken en Werner Smet
is klaar met de lay-out. Sinds woensdag is
alles op de drukkerij.
2. De prijs en de wijze van betalen staat
op de folder die U reeds ontvangen hebt of
nog kan krijgen.
3. Er is echter één fout geslopen in deze
folder. De titel is namelijk niet "Zij
zullen U met assen lonen!", maar: "¥ij
zullen U met assen lonen!".
Deze "kleine" fout is misschien veroorzaakt
door overdadig drankgebruik van Thieu
Kunnen en ikzelf toen de tekst voor deze
folder werd opgemaakt. Omdat herbergbezoek
in de bokkerijderstijd een verdachte
aangelegenheid was, hebben we dit thuis
gedaan en we deden dit met iets anders dan
zij in hun tijd zouden gedaan hebben. Thieu
dronk cognac en ikzelf porto !
4. Het is ook vijf jaar geleden dat ik op
een ledenvergadering meedeelde dat ik een
flink deel van het bokkerijders- archief
had gevonden. Het was op 16 november 1979
toen we te Kinrooi onze voorzitter vierden
bij diens zestigste verjaardag. De dag
daarvoor, op 15 november, had ik het
gevonden in het Rijksarchief te Maastricht.
Toen hadden we nog een vrije dag op het
feest van de Dynastie. Ondertussen is dat
afgeschaft, die vrije dag bedoel ik, niet
de dynastie.
Tot zover het boek.
Wat nu het onderwerp van deze avond aangaat,
wil ik het doen zoals van een goede
pastoor verwacht wordt: kort en bondig.
U las waarschijnlijk de laatste weken onder
een ophefmakende, of beter gezegd
sensatiebeluste titel: "Bokkerijders zijn
Limburgers om fier op te zijn". Deze
uitspraak zou komen van een konfra- ter van
onze voorzitter, namelijk pater Sangers.
Deze beweert zich te steunen op Prof. Blok
uit Nijmegen... maar deze zegt eerder het
tegengestelde.
Het is wel juist dat Bokkerijders geen
vagebonden waren, namelijk rondtrekkende
vreemdelingen, maar integendeel "kinderen
uit ons volk".
Als ik de geboorteplaats van de bendeleden
overloop dan zijn ze vrijwel allemaal
geboren in een straal van 40 kilometer als
het middelpunt Geistingen is.
97.

Maar, om het kort te houden, bokkerijders
zijn geen Limburgers om fier op te zijn,
maar volksgenoten die om allerlei redenen
overgingen tot diefstal, brandstichting en
soms moord. En gezien de zeer moeilijke
tijdsomstandigheden no- gen we daar wel
een beetje begrip voor opbrengen (voor die
diefstal en brandstichting) .
Er waren kriminelen bij, maar ook sukkelaars
.
Maar, zoals de voorzitter in zijn inleiding
zei: "Wie veel weet te zeggen,
zegt weinig en wie weinig weet te zeggen,
zegt veel!", zo wil ik het ook doen.
Bovendien moet U ook nog iets te lezen
hebben !
Ik dank U.
Stilte... gegrinnik en dan gelach ! De
hilariteit wordt kompleet als we het
gezicht van de voorzitter bekijken:hij
weet zowaar niet wat hij zeggen moet.. We
laten de voorzitter enkele ogenblikken in
deze toestand en ja, dan flapt hij het er
uit: "Wat gebeurt hier eigenlijk? Is dat
ook al een voordracht?" Onze voorzitter is
even de "kluts" kwijt...
Dan neemt de sekretaris het woord:
"Mijnheer de voorzitter, beste vrienden al
1emaal,
Thieu Wieërs zei het reeds: Bokkerijders
zijn geen Limburgers om fier op te zijn
maar wij hebben er vanavond één in ons
midden om wel fier op te zijn ! Iemand die
zich veel liever een "Maaslenjer" noemt;
het is ook een echte!
Mijnheer de voorzitter, in naam van al
onze leden heb ik het genoegen U van harte
proficiat te wensen met uw 65ste
geboortedag. Wij hebben gemeend dit niet
onopgemerkt te mogen laten voorbijgaan en
daarom hebben we iets "bekokstoofd" voor
deze avond. Veel van uw vrienden zijn hier
reeds aanwezig, anderen hebben we nog even
"verborgen" en zullen U zodadelijk
voorgesteld worden.
98.
Ik verzoek U dan ook, evenals de andere
aanwezigen, ons te willen volgen naar de
zaal hierachter. Hier hebben ijverige
handen het geheel omgetoverd tot een echte
"feestzaal" voor de hoofdbrok van deze
avond: een gepaste viering voor onze
voorzitter!"
Hierna begeeft het ganse gezelschap zich
naar de grote zaal van het Gemeenschapshuis
voor de eigenlijke feestzitting.
Wat daar allemaal gebeurde kunt U later
lezen, in het “Vriendenboek voorzitter
Donaat Snijders", dat in de tweede helft
van dit jaar zal uitgegeven worden.
Graag betuigen we nogmaals onze oprechte
dank aan alle leden voor het geheim
houden van onze plannen voor de voorzitter.
Mede hierdoor werd het een kom-
plete verrassing en, zoals de voorzitter
achteraf zei: "Het is de schoonste dag
uit mijn leven geweest!"
Mathieu Kunnen
Sekretaris
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd
en/of openbaar gemaakt door
middel van druk, mikrofilm, fotokopie of op
welke andere wijze ook, zonder
voorafgaandelijke schriftelijke toestemming
van de uitgever en van de auteur(s) .

Dao raosti gét !
Driemaandelijks Heemkundig
Tijdschrift van de
Geschied- eh Heemkundige
Kring Kinrooi
& Leverden bijdragen:
- F. BOLLEN
- Maarten Jozef BOON
- M. CUSTERS
- Marleen DONNE
- Piet HENKENS
- Mathieu KUNNEN
- Jo LAVEAUX
- Wemer SMET
- Donaat SNIJDERS
- Matthieu WIEERS
* Omslagontwerp:
- Donaat Snijders
& Typwerk:
- Marleen DONNE
- Mathieu KUNNEN
- Jo LAVEAUX
& Lay-out/vormgeving:
- Mathieu KUNNEN
ü Offsetdruk:
- Gemeentelijke Drukkerij
Kinrooi
* Afwerking/verzending:
- Sekretariaat
* Redaktieraad:
- Het Bestuur
* REDAKTIEADRES;
- Sekret./Dokumentatiecentrum
Weertersteenweg 241
3688 Molenbeersel
Ai Verantw. uitgever:
- E.H. Donaat SNIJDERS
Pelserstraat 33 3680
MAASEIK
JAARGANG 4 - NUMMER 2
MAART 1985