okt 1982 - en Heemkundige Kring van Kinrooi

"groten" van zijn eigen volk, dóór de vreemdebezetter. Zó is het toch geweest !En waarom hebben vrome handen, 38 jaar geleden, ditkruis hierheen gebracht, op deze lijdensplaats ?Omdat zij in dat kruis -terecht!- niet alleen datlijdensteken zagen, maar voor wie in die Jezusgelooft: óók en vooral het ZEGE-teken van Hem diedoor Zijn lijden ensterven de dood overwon!"Als de tent van ons lichaam wordt afgebroken..",zo bidt en zingt de priester nu nog in de prefatievan de dodenmis .Een tent is een woning, jawel; maar ze wordt snelergens vastgepind door de rondtrekkende nomaden;ze is evensnel weer losgetrokken, opgevouwen, naarelders verplaatst.Het is -we weten het- een echt beeld van ons leven,hier... Wij geloven in een "heilige STAD" zoals deSchrift dat noemt: stevig, ommuurd, uit duurzaammateriaal, blijvend. . . Eéns, later...Hier werden woest vier "tenten" neergehaald. .Onverwacht, onvoorzien, onwettig, brutaal,onmenselijk.. Ze zijn -zo geloven wij- voor dezedierbaren omgezet in vaste huizen...Er is toen, en zelfs nu nog, smart geweest, er warenbloedende harten, erge herinneringen, blijvendgemis.. Dat lijden moest meegedragen.Het moge voor ons allen en vooral voor defamilieleden stilaan omgezet zijn in die hoop, endat geloof dat het kruis ons reikt..O Kruise van hardsteen, met lettersvan goud,O Kruis met de Vlaming in 't grafneergedaald,gij rijst uit zijn graf nu en.. zegepraalt.O Kruis in het bloed onzer helden geplant:bewaar steeds en zegen ons Vaderland!Een tekst, lijkt mij, die ook hier past., aan derand van wei en bos, hier op deze Hagendoren.. inons Limburgse, Vlaamse land.. Voor deze vreedzame"kleinen", in oorlogsgeweld ten onder gegaan.Zalig de "vreedzamen" !Mij rest een dankwoordje. U weet dat wij dezeplechtigheid bewust "sober" hebben gehouden:zonder veel opspraak, zonder veel tamtam. Ernstig.En die "wij" dat is: het Davidsfonds van Kinrooi,dat is Pastoor Loenders die méédoet aan de vrede.,en aan deze herinnering (wiens heeroom trouwensdestijds bij zoveel betrokken was, hier inKinrooi..), dat is het gemeentebestuur, degemeentelijke technische dienst met vooral GerardCretskens (restauratie van het kruis) en dewerkliedenploeg van Gerard Kunnen (plaatsing enafwerking), dat is Frans Costens, de Geschied- enHeemkundige Kring Kinrooi, dat is de familieTheybers-Vanhoef die onmiddellijk en zeerbereidwillig de grond afstond en méér nog: samenmet de buren wil blijven instaan voor dit kruis,waarvoor een allerhartelijkst "bravo"! Dat isvooral: de familie, de vrienden, de kennissen vanonze vermoorden.Het kruis op de Hagendoren.. Het was bijnavergeten. Het IS niet vergeten! Het leeft weeronder ons. Het moge zijn beschermende, bloedende,zegenende handen over ons -en over die na onskomen- blijven uitstrekken!Vóór deze oorlog was de herinnering bewaard aan eenandere: de Boerenkrijg, nu dadelijk alweer tweeeeuwen geleden. En wij zongen het lied van de smart,van vader, van moeder., die hun zonen zagen gaan,vaak om te sneuvelen. En die laatste strofe luidde:O Kruise dat rijst aan de rand van het woud,Dat er VREDE mag zijn. Dat nooit meer die regel magwèèr worden uit dat Boerenkrijglied, waarvansprake :4.

AVerslag aangaande het fisilleeren van 4 personen der gemeente KINROOI op 15 September1944 (gemeentearchief Kinrooi nr. 547.1/2Op 15 September 1944 werd er door soldatenvan de Duitsche weermacht afdeelingvalschermjagers onder bevel van generaalErdmann, en onder rechtstreks bevel vanoberleutenant Wurner-Lipp, eene algemeenehuiszoeking gedaan in den voormiddag, beginrond 7 uren.Terwijl deze zich begaven naar hetgehucht Boomerstraat, ontmoete zij opden steenweg Maaseik-Weert, Mr. VanEsser, Hendrik, die zich naar de kerkbegaf om de H. Mis bij te wonen, hij werdaangehouden en verzocht zijneenzelvigheidspapieren te lateninzien.Bij het zien van zijn naam, werd door eender Duitschers gezegd "dat stemd",betrokken werd alsdan verzocht hen tevolgen tot bij zijne ouders dewelke eenkleine hoeve betrekken gelegen te Kinrooi,Boomerstraat 7.Zijnen broeder Pieter, Jan, Van Esser dieziek te bed lag werd bij aankomst dersoldaten onmiddellijk aangehouden,vervolgens werden de vrouwelijke personenop stal opgesloten.Alles weed grondig in huis doorzocht, eenvan de Duitschers wende zich tot de dochterdie verzocht werd den stiefvader te gaanroepen dewelke op het oogenblik niet thuiswas.Bij aankomst van deze werden de tweegebroeders alsook hij aangehouden, een vande geburen die de gewoonte had de familiete gaan bezoeken, werd in de nabijheid vande woning ontmoet en ingelijks opgeleid.Zij werden met de handen in den hals doorhet Dorp geleid naar het gehucht deHagendoren alwaar zij ter onder- hooringgebracht werden bij een Duitsch Officierwelke bij Sleven Lambert inkwartieringgenoot.Na een weinig ondervraagt te zijn geworden,werden zij een weinig verder op het veldgebracht ter plaatse genaamd aan deBranderstraat, alwaar men hen verplichteeen kuil te gra-ven, na dit gedaan te hebben hadden zij dezevier personen onderzocht al ontnomen wateenigzins van waarde was en, nadienneergeschoten, in de kuil geduuwd dan meteenige handgranaten en het vreeselijkevonnis was vol bracht.Niemand durfde zich alsdan naar de plaatsvan het onheil begeven en niemand durfdeiets vertellen over het geval.Door aandringen der familie leden werd dentoenmalige Burgemeester Lemmens, Janverzocht inlichtingen te gaan inwinnenover het lot der drie aangehoudenen. Hijging alsdan vergezeld van den gemeentesecretarisbij de Duitsche officierendie in de omgeving gelogeerdwaren, vragen wat er met deze personen zougebeurd zijn, doch niemand kon aan hen denoodige inlichtingen verschaffen.Zij begaven zich ten laatste bij Mr.Teuwen, Hendrik, Dorp, 5 alwaar oberleutenatWurner inkwartiering genoot,deze verklaarde aan bieden dat de vieraangehouden burgers gefisilleerd waren,zij vroegen of het niet mogelijk zou zijnde reden daarvan te kennen. Hij verklaardedat deze burgers hadden willen ontvluchtenen daarom doodgeschoten werden. Toen zijverzochten hiervan een bevestiging tebekomen, antwoorde hij dat hij dezebevestiging zou doen klaar maken en desanderdaags ten gemeentehuize zou doenafgeven. Nooit werd een zulke verklaringten gemeentehuize ingebracht.Het staat vast en er kan geen ten minstetwijfel bestaan dat de vier voornoemdepersonen, Henkens, Jan, Van Esser,Hendrik, Van Esser Pieter, Jan, dezelaatste lid van het B.N.B. en Bosmans,Pieter op 15 September 1944 laffelijkwerden neergeschoten.Opgemaakt te Kinrooi,den 29 November 1944De Burgemeester

In Kinrooi moest majoorFriedrich Hübner zijn regimentopnieuw opstellen. Na een dagspoorloos te zijn geweest was hijmet zijn staf op 12 september1944 op het hoofdkwartier vande 176. Division in Niel-bij-Asweer opgedoken.Het bataljon Matthaeas stond inNeeroeteren, maar het bataljonHübner was volledig uit elkaargeslagen. Verscheideneoverlevenden, die In Helchterenuit de ketel van Engelsetanks waren „gesijpeld" warenIn Abschnltte van andereregimenten terechtgekomen.Ook zij werden naar Kinrooigedirigeerd.Het eerste bataljon, dat in Houthalen-Laakslechts geringe verliezen hadgeleden, werd ingekwartierd in huizenen boerderijen noordelijk van de wegBree-Kessenich, die Kinrooi doorklieft.Majoor Matthaeas vestigde zijncommandopost in het huis van ThömkeBrouns aan de wegKinrooi-Molenbeersel. De onderwijzeren zijn vrouw mochten de slaapkameren keuken behouden, maar de bestekamer was voor „kolonel Mathias",„waar niemand hem zondertoestemming mocht naderen", aldusThömke Brouns.Het tweede bataljon, dat in Helchteren6 officieren, 109 onderofficieren en 466manschappen had verloren, werdingekwartierd in huizen en boerderijenzuidelijk van de weg Bree-Kessenich.Spoedig ging het gerucht, dat het dorpzou worden gebombardeerd. OokAgnes en Henri van Esser, die vlakbij dekerk woonden, maakten zich daaroverzorgen. Agnes van Esser was getrouwdmet Arthur Heijnen, de zoon van eenboer in Graetheide, die op de melkerijvan Kinrooi werkte. Ze had twee kinderen.Henri van Esser, haar broer, dieschrijnwerker was, was gehuwd metFieneke Verbeek en had drie kinderen.Broer en zus vonden het veiliger om 'snachts bij ma te gaan slapen. Ma wasCathrien Snijkers, die in 1924 washertrouwd met Jan Henkens. Zewoonde in huize Cree- mers, de laatsteboerderij aan de wegKinrooi-Molenbeersel, Ook bij haarwaren Falfschirmjager ingekwartierd.Iedere morgen ging Agnes van Essermet Rina en Marie-Jeanne, de oudstedochtertjes van haar broer, naar dekerk. Die vrijdagmorgen ging Agnesniet. Haar zoontje had de hele nachtgehuild van de tandpijn. Ze had Lambertje bij zich gelegden amper een oog dicht gedaan. Haarman zou de meisjes meenemen. OokHenri van Esser zou meegaan. Omdathij nog naar het toilet moest ging ArthurHeijnen alvast met Rina. Marie-Jeannebleef wachten op haar vader. Omdathet even duurde, besloot Henri vanEsser de mis van half negen te nemen.Zoals iedere morgen kwam PieterBosmans, de buurman uit de Horkerstraat,bij Cathrien Snijkers een pijpjestoppen. De zelfgesneden eigen teeltwas Jan van Esser te zwaar. PieterBosmans rookte alles. De boerinformeerde naar degezondheidstoestand van Jan, die metlongontsteking in bed lag. Hij had dieopgelopen in het schuiloord Rotem,waar hij op 5 september als lid van hetGeheim Leger van Gus- taaf Beazar wasgeconsigneerd om met de geallieerdenaan de bevrijding van België deel tenemen. Toen Henri van Esser met zijndochtertje naar de kerk wilde gaan werdhij door Fallschirmjager aangehouden.Hij moest zijn persoonsbewijs laten zién.„Van Esser. Stimmt", zei de Duitser. Deschrijnwerker moest mee terug en werdmet zijn dochtertje in de koestal opgesloten.Jan van Esser moest onmiddellijkuit bed komen. Was hijverraden? Wisten de Duitsers dat hij bijhet Geheim Leger was? Hij was zo dekluts kwijt dat hij een oude, opgelaptebroek aantrok, die moeder al voor deJoemelenmand„ had voorbestemd. MetPieter Bosmans en broer Henri werd Janvan Esser buiten tegen een haag gezet.Cathrien Snijkers, dochters enschoondochter, met de kleintjes op dearm, werden in de koestal opgesloten.„We baden hardop dat God ons zousparen", aldus Agnes van Esser.De hele boerderij werd doorzocht. Ookgingen de Fallschirmjager het duivenhokvan Jan Henkens op. De duivenmelkerhad het niet over zijn hart kunnenverkrijgen om zijn kleppers de soep in tedoen of te deporteren, zoals de bezetterhad verordonneerd. De Duitsersdraaiden de gevlerkte onderduikers dekop om en vroegen de wenendevrouwen op stal waar de eigenaar was.„Vissen", veronderstelde Leenke. vanEsser, de oudste van de zes, die nog bijmoeder thuis was. In feite was haarstiefvader het paard voeren, dat hijtussen Kinrooi en Molen- beersel instruikgewas had verstopt. Leenke moestmee om zijn stek te wijzen. Met roepenkwam ze uit bij Jan Henkens, die aan deLossing in Molenbeersel toevallig bij eenvisser stond te kijken. Vanaf datmoment was Jan Henkens „een spion"en waren PieterBosmans en de gebroeders Van Esser„partizanen", die met de handengevouwen achter het hoofd werdenafgevoerd.Onderwijl was ae mis van half acht uit.Fallschirmjager controleerden aan deuitgang van de kerk de persoonsbewijzenvan de mannen. Hetpersoonsbewijs van Arthur Heijnenwerd in orde bevonden. In deBoomerstraat zag hij Fallschirmjagervier mannen voor zich uitdrijven. Hijherkende terstond zijn zwagers, hunstiefvader en diens buurman. „Zehadden de dood op hun gezicht. Ikdraaide me om en iiep vlug naar huis",aldus Arthur Heijnen.Ook Pieter Theijbers uit de Hagedoornstraatherkende Pieter Bosmans,Jan Henkens en de gebroeders VanEsser toen ze bij het huis vanschrijnwerker Colson halt moestenhouden. „Erschieszen", was het enigedat hij kon opvangenuit het gesprek tussen de begeleidendeFallschirmjager en „een hoge officier inde deur". De mannen kregen een schopen moesten verder. Godfried Vanhoefvan de Bas- donck en de oudere zustersvan het klooster in Kinrooi, die naar zijnboerderij waren geëvacueerd kwamenjuist uit de kerk. „Voorkijken", snauwdeeen van de Duitsers. Tegen eenruigtekraag aan de zoom van de wei vanboer Theijbers moesten de vier mannenhalt houden en om beurten graven. Metkloppend hart volgden buurtbewonersdoor spleten en reten het verdereverloop. Pieter Theijbers stond achtereen houtmijt. „Toen de mannen klaarwaren met graven moesten ze voor dekuil gaan staan en werden ze metmitrailleurkogels doorzeefd. Een van deDuitsers gooide nog een handgranaat inde kuil, die vervolgens werd dichtgegooid.Omdat de koeien voortdurend inhet graf trapten heb ik het van mijnmoeder moeten afmaken", aldus PieterTheijbers. „Waarom mijn broers, mijnstiefvader en Pieter Bosmans werdengeëxecuteerd hebben we nooit geweten",aldus Agnes van Esser. „Wehebben enkel een vermoeden. Deavond voor de feiten werd even buitenKinrooi een Duitse soldaatdoodgeschoten. Een huiszoeking in heelKinrooi was daarvan het gevolg. Omdatde Duitsers niets konden vinden enomdat de boerderij van ma het laatstehuis van Kinrooi was hebben ze demannen, die ze daar-aantroffen maargepakt". Kinrooi gruwde.

KESSENICHER SCHOOLGEDICHT OVER 1914 - 1918Al een tijd geleden kwamen we zo te babbelen over die eerste wereldoorlog. Ookover de pro-belgische en de anti-duitse "liederen" die er toen ontstonden, zoalsdat gaat in tijden van bezetting en oorlog: het is soms de enige manier om zichnog wat "te laten gelden"..Mevrouw Maria Peeters-Rous bezorgde ons het onderstaande gedichtje, dat zij teKessenich in de school had geleerd. Het is geen "grote poëzie", dat niet, maarhet is eens te meer een vermeldenswaardig "monumentje"..Wij danken de inzendster !D . Sni jd er sHULDE AAN ONZE HELDENZe werden ten strijde geroepen, onze Helden.In '14 groetten zij vrouw, kinderen en velden.Aan den Ijzer zal nu hun bloed weldra vloeien !Aan den Ijzer zal ook hun naam weldra bloeien.De Pruis vooruit, zo was 1 t bevel aldra !Als leeuwen vochten zij, voor plicht en recht voorwaar.Leve de Vlaamse Leeuw, zo klonk het overal;Achteruit of de dood, voor wie nog komen zal.0 Helden,,rust zacht, in uw kille ijzergraf0 Helden, zulk een daad van recht is nimmer laf.Als Vlaamse leeuwen vocht gij, het vaandel getrouw,Het Vaderland reddend, de vrijheid erdoor.0 Goede God, geef ze Uw loon:Plaats deze dapperen naast Uwen troon.Gij Belgische zonen, U zullen wij nooit vergetenAls mannen van eer heb gij uw plicht gekweten.Maria Peeters-RousVenlosesteenweg 180 Kessenich8.

MIDDELEEUWSE WATERPUT TE GEISTINGEN (1)Op 6 juni 1979 deed kraanman Frits Gie- . lenin de leemgroeve van J. Vers traeten eenarcheologische vondst; J. Verstraeten was zovriendelijk ons hiervan onmiddellijk inkennis te stellen.De vindplaats is gelegen te Geistingen, "Aande Rozendijk", Sectie A, 533 c.Op een diepte van 2,54 m. werd de bovenrandzichtbaar van een waterput, die gemaakt werdvan een uitgeholde eiken boomstam. Deze hadeen diameter van 65 cm.Het hout was tamelijk sterk vergaan,mogelijk omdat de boomstam niet van zijnschors ontdaan was. De boomstam had eenlengte van ongeveer 1,20 meter en de bodemvan de put lag 3,94 m. onder het maaiveld.In de blauwachtige slibvulling kwamen enkelefragmenten van rietstengels, een vijftalscherven, een fragment van een maalsteen(Eifel), een ijzeren haak en twee kruiken tevoorschijn :1. Beschadigde kan uit witbakkende klei,overtrokken met leemglazuur. Op deschouder bevinden zich twee versierdebanden, alsook eentje onder de rand. Debodem en een gedeelte van de wand zijndoor het bakken vervormd.Diameter rand: 9 cm.; diameter bodem:12,6 cm.; hoogte: 32,2 cm.2. Beschadigde kan, eveneens uit witbakkendeklei, overtrokken metleemglazuur; op deze kan komen, evenalsop kan 1, op de schouder twee sierbandenvoor. Diameter rand: 8 cm.; diameter bodem:14 cm.; hoogte: 36 cm.Volgens A. Bruyn (2) kunnen deze kannengedateerd worden rond 1325. De waterput zaldus alleszins in de 13de eeuw in gebruikgeweest zijn.We willen tenslotte nogmaals onze dankbaarheiden waardering uitdrukken voor deoplettendheid van kraanman F.Gielen en demedewerking van J. Vers traeten.H. Heymans(1) Deze bijdrage verscheen reeds eerder in hettijdschrift "Limburg", jaargang 1979, blz.199-200.(2) A. Bruyn, De middeleeuwse pottenbakkerijenin Zuid-Limburg, Tongeren, 1965, p. 9, 12, 48.9o

EEN OUD O P H O V E R D O KUMENT, ..Ter gelegenheid van de plechtigeWijding der Nieuwe Kerk vanOphovendoor zijne Doorluchtige HoogwaardigheidMonseigneur Rutten, Bisschop van Luikden 13 den juni 1906FeestcantateKoor. O juicht, o juicht, Ophovenaren UwenBisschop toe met gezang : O lieer, o lieer,wil I Tem. bewaren Voor 't hei! der Kerknog jaren langSoli. liet volk komt al te zamen stromenliet dorp steekt gansch in feestkl eedij,De vreugd heeft heel het hart benomenOp dit zoo heug’lijk jubeltij,Nu Gij, o Prins «Ier Kerke, liedenAan uwe kindren vreugde brengt,En hun door uwen zegen wedeDen zegen van den Hemel schenkt.I.Koor : O juicht enz.II.O Bisschop, uit dit oord ontsprotenDaarom te moor ons liefde waard,Gij hebt hier eene bron ontslotenWaar God zijn heilgena vergaanDen Tempel, hier uit steen verrezen.Hebt gij door lang gebed en boetDen Heer voor eeuwig toegewezen,Wiens woning thans ons woonplaats hoedt.Koor : O juicht enz.TIT.O heiige tempel, waar de BronneDes eeuwgen levens rijk ontspringt,Waar, in liet christen hart, de zon neVan Gods gena vol luister blinkt...— Gij vraagt dat wij dien tempel minnen,O Bisschop ! Dat beloven wij ;Geloof en liefde voert en binnen.Dat God hier ons getuige zij !Koor : O juicht enz.10.

O God, die aan uw volk don heiligen SERVATIÜS totgeloofsverkondiger geschonken hebt, geef, door de voorspraak van zoo' ngrooten Bisschop en door uwe welwillende bescher ming, dat wij bevrijdblijven van alle onheilen en U steeds lovend ons mogen verheugen ineenen ongestoorden vrede. Door Onzen Heer Jesus -Christus. Amen.11.

DICHTERLIJK STROPER UIT MOLENBEERSEL RICHTTE ZICH TOT KONINGINWILHELMINAWILDE VOOR EEN GEDICHT DE VRIJSPRAAK AFKOPENEnige tijd geleden reeds bezorgde de Heer Truijen-Polfliet Hendrik (Weertersteenweg193 te Molenbeersel) ons een kranteknipsel met onderstaand "gedicht" voor onskringarchief. Het heeft betrekking op één van zijn voorouders die op strooptochtwas geweest...Het werd geschreven in 1902 en in een krant gepubliceerd in 1952. Vandaar dat inhet naschrift sprake is van de "vijfstigste verjaardag".Met dank aan Harry van Teel" voor dit Molenbeersels dokument !April 1902Zij lijdt: men zegt: "Zij sterft misschien,Die goede en dierbare Wilhelmien". En 't Neerlandsvolk ter neergeslagen Kan wis dien zwaren ramp nietdragen. Reeds overal, in huis, op straat vraagt men,hoe 't met haar toestand gaat.De kinders roepen bij 't ontwaken : "Zeg,moederlief, hoe mag zij 't maken? "Helaas, liefkind, er is gevaar. De kwaal die haar komt aan tegrijpen Kan onz' vorstin ten grave slijpen, Zooseint nog heden dokter Pot. Bidt, lieve kleintjes,vraagt aan God, dat Hij ons lief Vorstinne spare".*. *. *Eensklaps een allerblijdste mare, Aan eenebliksemstraal gelijk Verspreidt zich door 't ganseRijk De koortsen die inwendig woelen Begint zijminder te voelen. En Emma die steeds bij haar waakt,Bevestigt dat haar 't voedsel smaakt.Prins Heinrich komt van de doktoren Het woord"Proficiat" te horen. Dra klinkt nu het woordproficiat Gans Nederland door, van dorp tot stadVan Budel-Schoot tot aan Loosduinen Hoort men ditgoed nieuws uitbazuinen. Van Houtem tot inRotterdam Van Gorcum tot in Amsterdam Van de stadBriel tot in Vianen Ontrollen zich de vreugdevanenVan het Noorden af tot in 't Zuid Hoort men reeds't blijde klokgeluid Gans Holland dat zo heeftgebeefd Is in vol geestdrift en herleeft. Een meerdan honderdduizend monden Hoort men nu het goedenieuws verkonden.Hoezee, roept men in blij geluid, Zij leeft,Oranje' s laatste spruit., Hoezee, wij mogen haarbehouwen Dat lieve roosje van Nassouwen. Heb dankook o God! De batavier Ontvouwt weer trots zijnfeestbanier, En roep den beker geheven : Lang,lang, zal Wilhelmina leven !* * *12.

Eilaas, een tijdje hierna, overviel eendergelijke kwaal aan mijn jeugdige echtgenote enhaar eetlust tot alles was gans verdwenen.Alleenlijk smeekte zij mij, ijlhoofdig, naar eenweinig wild konijnenvlees, het enigste waar haarhart nog naar trachtte.Ik als jager, mijn geschenk ener koppelbossneppen aan de achtbare President Krugerherdenkende en mijn grote toegenegenheid aanWilhelmina in mijne geest herroepende, durfde ikde grenslijn overstappen alwaar ik wist, datalleenlijk dergelijk wild te bekomen was.En nauwernood was ik ter plaatse of deVoorzienigheid verleende mij het verlangdevoorwerp en vervulde de wens mijner dierbarevrouw, toen plotseling de vuist van de boswachtervan Ell mij vastklampte en in naam van de wetuitriep: "Geen genade, gij moet gestraft worden".Maar ondergetekende durft nu vragen, aan HareMajesteit Wilhelmina, aan hare prinselijkegemaal Heinrich en aan alle rechters van hetNederlands Rijk, of die straf dan niet zal moetenzijn in evenredigheid zijner misdaad.Godfried Hubert TRUYEN MolenbeerselDie vijftigste verjaardag en dat overlijdenzijn voor ons trouwens de aanleidinggeweest, om het gedicht uit het vergeetboekop te diepen; anders zou het misschien pasin 2002, bij gelegenheid van het eeuwfeest,aan de beurt gekomen zijn, en... velen onzerzullen dan niet meer in de gelegenheid zijnom het nog te lezen !De ondergrond van deze geschiedenis is eenstrooptocht, die door Godfried Truyen uitMolenbeersel op Nederlands grondgebiedondernomen werd en een fatale afloop had. Opeen originele wijze trachtte de man aan hetvonnis van Moeder Justitia te ontkomen enwerkte daarbij kennelijk op het sentiment :de lyrische lofspraak, aan het adres van detoen nog jeugdige Nederlandse vorstingericht, geraakte ter bestemming via eenNederlands dagblad, dat het bereidwilligpubliceerde.De dichter werd door zijn werk overleefd, enzijn zoon, de h. Tilman Truyen uitMolenbeersel, weet niet te zeggen of in ruilvoor het gedicht de vrijspraak werd bekomen.Eigenaardig gedicht, vindt u ook niet,waarin het aan taal- en stijlfouten nietontbreekt. Maar... er is een verontschuldigingvoor dat euvel: het gedichtwerd in 1902, vijftig jaar geleden,geschreven door een man uit Molenbeersel,bij wie het meer "om den brode" dan om eenliterair kunstgewrocht was te doen; het wasgericht aan Koningin Wilhelmina vanNederland, die thans overleden is.13,

Waat maag dét in godshiêrenaam beteikene?" HET SPEULKE LIGTJ OP ZIEN VOT... " (en dat is niet "de Geschied - enHeemkundige Kring Kinrooi !!)Maar die "vot"...Wat kan dat in godsherenaam wel betekenen ?Betékenen ? Dat weten wij allemaal heel goed:van in de tijd dat wij voor 't één of ander"veur de vot kregen" of nu misschien nog ooit"de vot inhöbben", omdat dit of dat niet naarwens is gegaan. .Betekenen is dus geen raadsel. Wel allicht:waar komt nu zo'n woord eigenlijk vandaan?Want ze kennen het bij voorbeeld "van geenskanten" in "de Vlaanders", waar ik langverbleef..En ge vindt het ook niet in de vele repertoriadie ik daarover al ooit heb nageslagen.Ik lag er een beetje van "op mien vot" al "höbich gein zittendje vot" en al zou "ich michde bein onger de vot oet- loupe om het te weiten" hoe het komt dat "ein vrouw zich allesom de vot hingt" en "ich waal ins eemes aande vot veul", al wil "ich neemes in zen votkroepen" of "de vot tegen de krub zetten"...De betekenis is dus zeer duidelijk: hetachterwerk. Van mens en dier: want ook een"stök van de verkesvot" kan smaken en inMaastricht schijnen ze lovend, waarderend tespreken van "die heet nog al e vötje aan"...Aldus Endepols in zijn Mastreechterdiksjonair.Ik trof een Duitser (geen Pruis, maar een van"onze familie": de Selfkant, even achterSittard) en die heeft mij even een "BargoensWoordenboek" willen lenen, van de hand vanene Enno Endt en Lieneke Frerichs. En wat leesik daar ?woordenboek terugvind en dat "vrouwelijkgeslachtsdeel" betekent. Het zit nog als eenlaat overblijfsel in ons Nederlands woord"hondsvot" dat, zoals gij weet, niet veelraars voorstelt: een niksnut..Het woordenboek waarvan sprake geeft hetwoord "votsen" wat dan betekent:geslachtelijke gemeenschap hebben, afgeleidvan dat "Fotz". Er bestaat ook eenoud Duits woord "fösen" dat spinnenbetekent. Het woord Fotz betekent overigensook: haardot of haarvlok, kwast.En zo ziet ge maar hoe de levende taal haareigen gangen gaat. Verdraait van voren naarachteren, alsof het niets was..Het is dus eigenlijk bij ons een beetje"bargoens" van oorsprong: dat wil danzeggen: min of meer "geheime taal" waar eenvreemde ook niets van hoeft te begrijpen...Ik hoop dat gij nog "eine neegel"hebt "omder de vot met te kónne kransen"! En dat gijnog lang moogt leven en niet te vroeg "devot gaotj toepit- sen", na een bestaan "metde vot vol sjoud" en naast een levensgezeldie "waat ter neet in zene kop heet, heetter neet in z'n vot".. Ge moogt, als het vanmij afhangt, handelen in uw belang "det 'tneet e vet verke z'n vot gesmeerd is"...Filologus: de woord-afleiderHet moet allemaal draaien om een Duits woord"Fotz", dat ik in geen "normaal"Interesseert U dit? Dan mag "filologus" Ubeloven dat hij zijn best zal doen om "rare"oude woorden "uit de doeken te doen".De redaktie neemt zich dan voor het te doen alseen vaste rubriek: "Waat maag dét ingodshiêrenaam beteikene?"14.