Reizen van de slimme..

IMME DROS
De reizen van de
slilTIlTIe lTIan
Amsterdam Antwerpen
Em. Querido's Uitgeverij B.V.
2000

Wil je meer weten? Querido op internet:
hup:/ /www.querido.nl/
Bekroond met een Zilveren Griffel 1989
Eerste druk, 1988; tweede druk, 1989; derde druk, als
JeugdSalamander, 1993; vierde druk, 2000.
Copyright text © 1988 by Imme Dros. Niets uit deze uitgave
mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt,
door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke
andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toe­
stemming van Em. Querido's Uitgeverij B.V., Singel 262,
1016 AC Amsterdam. No part of this book may be reprodu­
ced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other
means, without written permission from Em. Querido's Uitge­
veriJ B. V., Singel 262, I016 AC Amsterdam.
IS B N 90 214 6003 3 / NU G I 222

Langgeleden, toen ik klein was, hielden mijn ouders
van dansen en uitgaan.
Ze woonden met mij op een bovenhuis in Amsterdam
driehoog, en ze hadden weinig geld en veel
schulden.
'Ja Niels, we waren arm ja, maar het kon ons niéts
schelen. Geld maakt niet gelukkig.'
Ik vond toen, langgeleden, van wel.
'Als ik rijk was, als ik heel erg rijk was, steenrij k, stinkend
rijk, dan zou ik een echte voetbal kopen van echt
leer in plaats van zo'n plastic kreng dat meteen lek is.'
'Onzin!' riep mijn vader.
'Denk dan eens aan die keer dat je voetbal gepikt is.
Je zou toch veel harder gehuild hebben als het een
echte voetbal geweest was!' zei mijn moeder.
'Nee,' zei ik, 'want als ik rijk was kocht ik gewoon
nóg een echte voetbal.'
Nu ik bijna volwassen ben -ik zit in de tweede van
het gymnasium (voor de tweede keer) -vind ik het
nog steeds een fijn gevoel om geld te hebben en mijn
ouders die intussen stinkend steenrijk zijn, vinden het
stiekem ook, al zeggen ze van niet.
'Welnee, geld is een noodzakelijk kwaad.'
'Onzin, die auto moet ik gewoon hebben voor mijn
werk.'
5

'Natuurlijk gaan we net zo lief naar Zeeland, maar
het is beter voor je opvoeding als we naar Athene
(Rome, Egypte, Mexico, Kenia) gaan.'
Ze geloven het zelf. Dansen doen ze niet meer en
uitgaan betekent nu een hapje eten met vervelende re­
laties, een handje schudden op een receptie, een stom­
vervelend toneelstuk zien omdat iedereen het ziet.
Of ze gelukkig zijn kan ik niet beoordelen.
Maar goed, toen ze nog dansten tot diep in de
nacht met hun armeluisvrienden, toen hadden ze een
oppas voor me. Hij heette meneer Frank en woonde
beneden ons, tweehoog.
Eenhoog woonde mevrouw Kooy met haar man en
haar kinderen, maar mijn moeder ontweek mevrouw
Kooy omdat die als ze eenmaal begon met praten niet
meer wist te stoppen.
Vanaf ons balkon kon je als je over de leuning hing
het balkon van meneer Frank zien dat vol stond met
planten, wel honderd.
Mijn moeder had de grootste bewondering voor de
plantjes van meneer Frank. Hij leerde haar stekken en
zij nodigde hem uit als ze macaroni maakte, want me­
neer Frank had de grootste bewondering voor de ma­
caroni van mijn moeder.
Toen ik geboren was, werd meneer Frank automa­
tisch mijn oppas, het kon hem niet schelen in welke
kamer hij televisie keek, zei hij .
Ik had last met in slaap komen, dat heb ik nog
steeds en meneer Frank zat voor mijn gevoel altijd
naast mijn wieg of ledikantje of bed en las me voor tot
ik sliep.
6

Het ging altijd over de reizen van de slimme man,
dat zei meneer Frank er ook bij . 'Nu ga ik je vertellen
over de reizen van de slimme man.'
Hij had een dik boek in een leren hoesje dat hij on­
der zijn arm droeg als hij bij ons kwam, ook als hij al­
leen maar macaroni kwam eten.
In dat boek stonden de verhalen.
Ik begreep niet wat hij voorlas, eerst omdat ik te
klein was en later omdat ik hem niet kon verstaan. De
verhalen waren in een vreemde taal. Dat hinderde he­
lemaal niet, ik was eraan gewend. Ik dacht dat voorle­
zen altij d zo ging.
Meneer Frank zei voordat hij begon eerst even
waar we gebleven waren en wat er nu ging gebeuren.
Bijvoorbeeld: De slimme man is met zijn schepen
aangeland op een nieuw, vreemd eiland. De wind is
gaan liggen. Het land is groen en op de heuvels lopen
schapen. Er kringelt rook omhoog achter de bomen,
het land is dus bewoond, maar ... door wie? Zijn het
vrienden, zijn het vijanden?
Dan deed hij het boek open en las voor of hij deed
zijn ogen dicht en declameerde, want hij kende hele
bladzij den uit zijn hoofd. Ik lag te luisteren. Aan zijn
stem kon ik horen wat er gebeurde, ik hoorde de
branding van de zee, het klotsen en kabbelen van het
water rondom de boeg van de schepen, het ritselen
van gras en bladeren, het zachte blaten van schapen
in de verte en het fluisteren van de mannen.
Mijn hart begon te bonken als er gevaar dreigde, en
gevaar dreigde er elke keer.
'Achter je!' wilde ik roepen, maar de slimme man
7

heette niet voor niets slimme man, hij won altijd, zelfs
van de verschrikkelijke reus met het ene oog, de reus
die zijn schapen liet weiden op de heuvel, hij won met
list, niet met geweld en hij ontkwam op tijd naar zijn
snelle schepen.
Op de lagere school moest ik de tafels van verme­
nigvuldiging uit mijn hoofd leren en ik kon het niet.
Meteen dacht ik aan meneer Frank. Als er iemand
wist hoe je dingen uit je hoofd kon leren dan was hij
het.
'Meneer Frank, helpt u me met de tafels? U kunt
zo goed onthouden.'
Hij lachte een beetje. 'Ach jochie, ik ben ook geen
held in rekenen.'
'Maar u kunt het dikke boek uit uw hoofd opzeg-
gen!'
'Dat is heel wat anders.'
'Waarom is dat anders?'
Ik hield er niet over op, ik dacht dat het een truc
was, een handigheidje.
'Toe meneer Frank, zeg nou hoe het gaat?'
Zeuren, zeuren tot hij me uitlegde hoe hij de verha­
len van de slimme man uit zijn hoofd had geleerd.
8

In de oorlog die de Tweede Wereldoorlog heette
C'Heel langgeleden hoor jochie, daar weet jij gelukkig
niets van') moest meneer Frank vluchten voor de
Vijand. De Vijand was meestal een Mof (een Duitse
soldaat) of een NSB'er (een Nederlander die meedeed
met de Duitsers) of een verrader (dat kon iedereen
zijn).
Meneer Frank kwam terecht in Friesland bij een
boer. Hij zat onder de grond in een klein keldertje
zonder ramen en daar mocht hij overdag nooit uit, dat
was te gevaarlijk met overal die Vijanden. Hij had
niets te doen, dat was het ergste. Het liefst wilde hij
lezen, maar algauw had hij alle boeken van de boer
drie keer uit.
De oorlog duurde erg lang. Van ellende begon meneer
Frank aan de schoolboeken van de kinderen van
de boer.
Daar was het boek van de slimme man bij.
Eerst dacht meneer Frank dat hij daar geen kant
mee op kon, hij had wel Grieks geleerd op school,
maar dat was te langgeleden. 'Ik kon geen letter meer
lezen en ik had geen woordenboek. Maar als je lang
genoeg achter elkaar stil moet zitten dan wil je alles.
Ik schreef de woorden op die ik nog kende, heel langzaam
kon ik hier en daar een regel begrijpen. Later
9

kocht de boer een Grieks woordenboek en toen ging
het beter. Het kostte veel tijd een paar zinnen te vertalen,
maar dat was precies wat ik nodig had.'
Algauw kwam er een probleem bij. De kaarsen
raakten op, de olie voor de lamp raakte op. Meneer
Frank kon niet langer uren achter elkaar aan zijn vertaling
werken.
'Daarom begon ik de verzen uit mijn hoofd te leren.
Dan had ik wat te doen in het donker. En toen ik ze zo
hardop voor mezelf zei, toen waren ze mooi. Ik had
nooit gemerkt dat ze mooi waren. Ik zei ze op en ik
was zelf op het schip bij de slimme man, op mijn
plaats aan de riemen, ik had een eigen plaats tussen
de anderen, het leek of ik ze kende. Maar het gekke
was, jochie, die anderen wilden niet op reis zijn, ze
hadden heimwee naar huis. Ik kon ze niet uitleggen
wat ik voelde, ik durfde niet eens hardop te zeggen
dat ik het liefst nooit wilde aankomen, dat ik weg
wilde, zo maar een kant op, altijd verder en nergens
heen ... '
We verhuisden plotseling naar Wassenaar. Meneer
Frank huilde bijna toen hij hoorde dat mijn ouders
een huis hadden gekocht zo ver van Amsterdam.
'Maar dan komt u toch bij ons logeren!' zei mijn
moeder. 'Heerlijk buiten, we hebben een grote tuin
daar met van alles erin.'
'Ja,' zei meneer Frank.
Hij kwam nooit, hij kon zijn planten niet alleen laten.
En wij gingen niet naar Amsterdam, het kwam er
zomaar niet van. De zaak van mijn vader liep veel te
goed, dat was het probleem.
10

'Jammer toch,' zei mijn moeder. 'Meneer Frank zit
zo aan huis gebakken, hij is er niet weg te branden.'
Dat was wel waar, als ik erover nadacht dan kon ik
me niet eens herinneren of meneer Frank wel eens de
trap afging naar buiten, gewoon de straat op.
Nee, zijn boodschappen werden bezorgd, zijn kleren
kocht hij bij een postorderbedrijf, nieuwe plantjes
bracht mijn moeder of mevrouw Kooy mee van de
markt en ik haalde zijn postzegels op het postkantoortje.
'Mam, ging meneer Frank wel eens uit?' vroeg ik.
Mijn moeder ging erbij zitten en begon haar hoofd
te schudden.
'Nee ... of ... het zal toch wel?'
'Heb je hem wel eens op straat gezien?'
'Nee. Nee. Maar dat zegt niets, ik ben kippig.'
'Ik heb hem nooit buiten gezien,' zei mijn vader en
bladerde in zijn agenda of dat zijn geheugen kon opfrissen.
'Dat is toch raar!' riep ik. 'En meneer Frank houdt
juist zoveel van reizen. Hij heeft al die atlassen en wegenkaarten
en boeken met foto's van verre landen
overzee.'
Mijn ouders haalden hun schouders op. 'Hij is
oud,' zeiden ze.
Ik belde meneer Frank vaak, vooral 's avonds laat.
'Ik kan weer niet slapen, meneer Frank.'
Door de telefoon kwamen de zinnen over de slimme
man, ik zag meneer Frank zitten in zijn diepe stoel
met zijn ogen dicht, zijn hoofd iets omhoog en dan
vergat ik meneer Frank, het verhaal ging door en ik
II

werd wakker in de ochtend met de hoorn naast mijn
oor tuut tuut tuut ...
Mijn vader klaagde over hoge telefoonrekeningen,
maar hij verdacht mijn moeder die de hele dag met
vriendinnen belde, mij verdacht niemand.
Soms als we op vakantie waren en ik in zo'n vreemd
bed moest, dan vroeg ik of ik even naar meneer Frank
mocht bellen. Mijn ouders lachten me uit. 'Wat denk
je wel dat het kost om helemaal naar Nederland te
bellen!'
Ik lag uren in het donker van die slaapkamer te staren
en probeerde me de stem van meneer Frank te
herinneren en het dansende ritme van de lange versregels
over de slimme man. Ik viel in slaap zodra het
lukte.
Uit al die landen waarnaar mijn ouders op vakantie
gingen voor mijn opvoeding stuurde ik mooie kaarten
naar meneer Frank, er stonden bergen op, vulkanen,
rotsige kusten, afgodsbeelden.
Hij schreef nooit, hij belde om te bedanken.
'Hou je van reizen jochie?'
'Ik denk het wel,' zei ik om hem niet teleur te stellen.
'Ik ben alleen altijd zo misselijk onderweg, luchtziek
en wagenziek en zeeziek ook.'
'Dat gaat over als je groter bent,' verzekerde hij .
Hij had gelijk, ik kan nu de wereld rond zonder een
kotszak nodig te hebben.
'En u meneer Frank? U houdt toch ook van reizen?'
'Reizen is het allermooiste dat er bestaat,' zei hij .
12

Mijn elfde verjaardag was net achter de rug toen ik
een pakje kreeg over de post. Ik dacht dat het een cadeautje
zou zijn en pakte het vlug uit.
In bruin pakpapier en oude kranten zat een beduimeld
boek:, het kaft was kapot en wat erin stond kon
ik niet eens lezen.
'Wat is dit nou?' zei ik minachtend. 'Wat een smerig,
oud boek, moet je kijken, er zit geeneens een
briefje bij . Wie stuurt zoiets nou?'
'Hm, dat is Grieks,' zei mijn vader, 'dat daar is een
pi, die ken ik van wiskunde. Vraag maar aan je moeder
wat het is.'
Mijn moeder had het gymnasium gedaan en ze zei
meteen: '0, een Homeros. Had ik ook, waar is dat
ding gebleven? Gek, eigenlijk heb ik er nooit meer
naar omgekeken. Je moet me niet vragen om er nog
iets van te vertalen, ik ben alles vergeten.'
'Wat heb ik hier nu aan?' zeurde ik. 'Wat staat er
dan in? Waar gaat het over?'
'Waar gaat het over .. . Het gaat over de oorlog bij
Troje. Dat is dat hele eerste stuk. Het zijn eigenlijk
twee boeken. Vanaf hier staat het verhaal over de reizen
van Odysseus. De Odyssee.'
Ik stond te staren naar de dansende lettertjes. Reizen?
Odysseus? Reizen?!
13

'Was Odysseus een slimme man?'
'0 ja, heel slim, daar stond hij om bekend, zo werd
hij altijd genoemd, de listige, de vindingrijke, de
slimme .. .'
Het was het boek van meneer Frank. Dat hij altijd
bij zich had. Dat hij zelfs bij zich had als hij alleen
maar kwam eten. Dat naast zijn stoel lag als hij tv
keek, dat naast zijn gieter lag als hij de planten verzorgde,
dat hij nooit uit zijn ogen liet. Ik belde naar
zijn huis. Niemand nam op.
'Er is iets met meneer Frank,' zei ik, 'hij is niet thuis.'
Mijn ouders keken daar niet van op, maar ik hield
vol dat het helemaal niet eens kon! Meneer Frank was
altijd thuis, altijd. En als hij niet thuis was dan ...
'En dit is zijn boek. Het boek uit de oorlog. Uit de
kelder in Friesland. Dat geeft hij niet zomaar weg.'
'Hé, las meneer Frank dan Grieks?' vroeg mijn
moeder. 'Dat wist ik niet.'
Wat weten jullie wel ! dacht ik.
Mijn vader werd toch een beetje ongerust, hij belde
naar mevrouw Kooy.
Een hele tijd stond hij alleen maar te luisteren, mijn
moeder zuchtte, keek naar de klok en zuchtte.
Eindelijk legde mijn vader de hoorn neer.
'Wat is er met meneer Frank?' fluisterde ik.
'Meneer Frank is dood,' zei mijn vader.
'Hoe kan hij me een boek sturen als hij dood is?'
'Hij was erg ziek, Niels. Hij wist dat hij erg ziek was,
hij moest naar het ziekenhuis.'
'Maar meneer Frank wilde niet naar een ziekenhuis,'
schreeuwde ik.
14

'Hij is ook niet gegaan,' zei mijn vader. 'Hij is thuis
overleden. Ik vertel het je later nog wel.'
'Hij heeft toch niet ... meneer Frank heeft zich toch
niet ... net als die man in dat huis op de hoek ... '
'Nee Niels, meneer Frank is gewoon in zijn bed
doodgegaan. Haal je geen dingen in je hoofd.'
'Dat doe ik wel, dat doe ik wel als je me niet zegt
wat er gebeurd is! Is hij van het dak gesprongen soms
zoals die jongen uit Haarlem?'
'Ik zei je toch dat hij in zijn bed .. .'
'Ik wil het weten.'
'Nou goed.'
Mijn vader vertelde dat meneer Frank op een dag
in zijn bed was gaan liggen en niet meer had willen
eten.
Hij had een brief achtergelaten voor mevrouw
Kooy met de polis van de begrafenisonderneming.
'Mevrouw Kooy van eenhoog?'
'Ja natuurlijk.'
Zodra ik alleen was, belde ik naar mevrouw Kooy.
Ze kende me nog en riep eerst een paar minuten van:
'Nielsje ! Nielsje ! Hoe is het toch met jou? Vertel nu
toch eens aan buur Kooy hoe het ermee is !'
Maar ik vroeg naar meneer Frank
Ze praatte honderduit en minutenlang, maar ik
kwam meer te weten over de hernia van haar man en
het eindexamen van haar dochter dan over meneer
Frank.
'Was hij erg ziek? Had hij veel pijn?' vroeg ik koppig.
'Wie? Meneer Frank bedoel je? Ach pijn ... nee dat
15

dacht ik niet, ik hoorde hem niet klagen ... móé, dat
weL .. hij was moe en het viel me op dat zijn plantjes er
niet zo best bij stonden ... Ik zei nog, ik zei: meneer
Frank hoe heb ik het nu met u? Wat zie ik? U laat uw
petuniaatjes toch niet verpieteren? Want dat was niks
voor meneer Frank ! Je weet misschien nog wel hoe
precies hij was op die plantjes ... aldoor maar verpotten
en begieten en bemesten, ik zou er het geduld niet
voor hebben, maar ik geloof dat hij op het laatst, je
snapt me wel, last had met bukken en zo ... Het was
ook erg stoffig in zijn kamer en meneer Frank nou die
was kéurig! Kéurig ! En je kon de klok op hem gelijk
zetten, elke maandag en vrijdag om half negen, daar
had je de stofzuiger van meneer Frank, dat miste
nooit ! Ik zei wel eens : Riet, daar gaat de stofzuiger
van meneer Frank, schiet op, je komt te laat ... maar
pijn? .. Nee, nee niet te vergelijken met mijn Herman
met die ellendige hernia, dat is toch wat! Nee als die
bukt dan komt hij niet meer overeind, dan moet ik
hem een duw geven .. . '
'Heeft meneer Frank. .. nog iets gezegd over mij?'
'Over jou? Dat zou ik denken! 0 Nielsje, meneer
Frank had het zo vaak over jou. Je hebt je pakje toch
wel gekregen? Nou, de allerlaatste keer dat ik hem
zag, levend dan, je begrijpt me wel, toen had hij het
nog over jou. Denk erom, Dora, zei hij, als je weer
komt dan moet dit pakje naar het jochie, hij is gauw
jarig. Ik wilde het al meenemen, maar hij zei dat er
nog een brief bij moest dus ik liet het liggen, en het
was al helemaal ingepakt, postzegels erop, alles, ik
snapte niet hoe er een brief bij moest, maar goed,
16

mensen hebben hun eigenaardigheden, dat is hun
recht, ik liet het liggen en toen ik het vond, later dus,
je snapt wel wanneer, toen lag het naast zijn bed precies
zoals de keer daarvoor, niks aan veranderd, geen
brief te zien, niks... ach, hij was wat vergeetachtig
moet je denken, zevenentachtig, een gezegende
leeftijd, niet dan? Mijn moeder haalde net de zestig en
mijn vader die arme zieL .. '
'Wie woont er nu in het huis van meneer Frank?'
'Ach jongen, niemand nog. Alles moet eerst uitgeruimd
worden en dat is het nou net, meneer Frank
had helemaal geen familie meer, je snapt het wel,
joods hè? En verder was er eigenlijk ook niemand, dus
wie moet dat daar uitzoeken? De huisbaas zit ermee,
hij was op meneer Frank gesteld en het heeft wel geen
waarde wat er staat, maar je kunt de persoonlijke
spulletjes van meneer Frank toch niet zo bij de boom
zetten. Het is een tóéstánd, die man bewaarde nou
werkelijk állés, tot lege broodzakken toe .. .'
Het duurde meer dan een halfuur voor ik het gesprek
durfde af te breken.
17

Ik droomde van het huis van meneer Frank, ik kon
aan niets anders meer denken.
'Pappa, ik wilde je wat vragen .. .'
Mijn vader keek me aan of ik gek was geworden
toen hij hoorde wat ik van hem vroeg.
'Het huis van meneer Frank opruimen? Hoe haal je
het in je hoofd?'
'Alsjeblieft pappa, alsjeblieft.'
'Daar kunnen we ons niet mee bemoeien, zoiets
moet per testament bepaald worden.'
'Maar er is geen testament, er is niemand om het te
doen,' schreeuwde ik. 'Meneer Frank had geen fami­
lie, dat snap je toch zeker wel! Hij heeft niemand dan
ons.'
Mijn moeder kwam erbij, ze probeerde me te kalmeren,
maar ik wilde niet kalmeren, ik sloeg om me
heen, raakte mijn moeder in haar gezicht, trapte een
hoek uit de antieke kast, twee Delftse borden vielen
aan gruis en ik weigerde te eten.
'Ik eet niet meer tot jullie het doen.'
Het eindigde ermee dat mijn vader de huisbaas
belde. Die was erg blij dat mijn vader de nalatenschap
van meneer Frank wilde ordenen.
Op zaterdag gingen we naar Amsterdam.
Ik zag onze deur beneden, die openstond zoals al-
18

tijd, de verveloze trap en de gaten boven de leuning in
de muur die ik erin had gemept met mijn schepje.
Mevrouw Kooy herkende me niet.
'Ben jij Nielsje? Ach nee toch.'
We klommen naar boven, mijn hart bonkte, ik was
bang.
Het huis van meneer Frank was netjes schoonge­
maakt, mevrouw Kooy wees daar met klem op en ze
zei erbij dat de plantjes natuurlijk al dood waren
toen ... jullie snappen wel wanneer.
Het kostte drie zaterdagen om de kasten van me­
neer Frank leeg te halen en zijn bezittingen te sorte­
ren.
We zochten tussen kranten en vergeelde telefoon­
boeken naar een testament of een brief of een laatste
wil.
Er was niets.
'Het kon hem kennelijk niet schelen wat er ge­
beurde,' zei mijn moeder. 'Hij hield immers het meest
van die planten en die heeft hij laten doodgaan.'
'Hij hield het meest van reizen,' zei ik. 'Van reizen
en van het boek uit de oorlog.'
'Welk boek, Nielsje?' vroeg mevrouw Kooy.
'Dat dikke boek met het rode kaft, er zat altijd een
hoesje om.'
'0 dat boek, ja waar is dat toch gebleven?' riep me­
vrouw Kooy. 'Eigenaardig, meneer Frank had het
altijd naast zijn stoel of naast zijn bed.'
'U hebt het zelf op de post gedaan,' zei ik. 'Het zat
in dat pakje.'
Ze sloeg haar handen in elkaar.
19

'Nu zie je eens hoe hij aan jou dacht! Ach dat boek,
meneer Frank zat er zo vaak mee in zijn handen, ik zie
hem nog voor me ... hij zei een keer tegen me: 0 Dora,
wat zou ik graag willen weten hoe die woorden echt
uitgesproken moeten worden. Niemand wist dat precies,
zei hij, omdat het een dode taal was, dat zei hij:
een dode taal... en ik vroeg nog, hoe kan een taal nou
doodgaan, meneer Frank, maar dat kon hij me toch
niet vertellen ... '
'Weet u misschien of meneer Frank les heeft gegeven?'
vroeg mijn moeder.
'0 nee, hij zat in een orkest, een groot orkest! Ja dat
weet ik nu toevallig omdat mijn eigen schoonzusje in
datzelfde orkest is begonnen, voor haar trouwen natuurlijk,
en toen ze eenmaal met Herman zijn broer
getrouwd was ja u begrijpt het wel, toen was het uit
met de hoorn, ja ze zijn nog geëmigreerd naar Australië,
zij liever dan ik, wat vind je in zo'n wildvreemd
land, dat je thuis niet hebt? Je neemt jezelf overal mee
naartoe, ja toch?'
'In een orkest, meneer Frank?'
'Jazeker, hij was violist en zijn vrouw ook, zo hebben
ze elkaar leren kennen denk ik, door de viool, ja
ik spreek nu wel van voor de oorlog, later zat hij op
een of ander kantoor, was het iets met verzekeringen?
Zoiets ja, in elk geval, hij zat op een kantoor, ja tot hij
werd afgekeurd .. .'
'Violist?' zei mijn moeder. 'Maar hij speelde toch
nooit? Er is ook helemaal geen bladmuziek in huis.'
De buurvrouw keek vluchtig om zich heen.
'Nee dat is zo.'
20

Ik trok aan haar mouw. 'Heeft hij u ook verteld over
de kelder in Friesland?'
'Nee Niels, niet dat ik weet, hij praatte meer over
zijn planten en over de reizen die hij had gemaakt.'
'Maar hij maakte nooit reizen, hij kwam niet eens
op straat !'
'Wel toen hij jong was. 0 ja! Hij ging op reis met
dat orkest, dat weet ik ook van mijn schoonzusje, ze
zijn zelfs in Amerika geweest om te spelen.'
'Maar waarom ging hij dan later nergens meer
heen?' mompelde mijn vader.
'Ach je moet denken, hij was oud,' zei mevrouw
Kooy.
21

In Amsterdam had ik een zandbak vol vriendjes en
een eigen verloofde. Wij, mijn vrienden en ik, hadden
allemaal een verloofde. Die van mij heette Pauletje.
Ze was het zusje van mijn allerbeste vriend. Bas. Bas
zelf had een hele mooie verloofde, dat kwam omdat
hij goed kon knokken. Het was Carlientje met de
blonde krullen.
Blonde krullen, ik zie ze nog voor me, ze dansten
om het ronde hoofd van Carlientje. Prachtig mooi.
Het haar van mijn Pauletje was zwart en recht als
een stoelpoot. Dat zei Bas. Hij vond Paulet wel aardig
als zus maar niks als verloofde. Toen we naar Wassenaar
moesten, dacht ik echt dat ik nooit meer een
vriend zou krijgen, laat staan een verloofde.
Het duurde ook erg lang voor ik me thuis voelde in
de nieuwe stad en het duurde nog langer voor ik weer
vrienden kreeg. Dat lag aan mij, ik vergeleek elke jongen
met Bas en Bas werd in mijn herinnering steeds
geweldiger. Naar meisjes keek ik niet eens, niemand
op de wereld kon tippen aan Pauletje, al was haar
haar dan ook zo recht als een stoelpoot.
Wat ik wel kreeg op de eerste dag in ons nieuwe
huis, was een vriendin.
Een vriendin, dat is eigenlijk geen vriend en ook
geen verloofde natuurlijk. Ik kon haar met niemand
22

vergelijken, ik kreeg haar gewoon cadeau bij het huis
en de tuin.
We waren aangekomen met twee verhuiswagens,
een grote en een kleine (de verhuizers zeiden dat ze
nooit zoveel troep in zo'n klein huis bij elkaar hadden
gezien) en ik had nog nooit zo'n kanjerachtig gebouw
gezien met zo weinig erin, ik rende maar door het lege
huis van de ene kamer naar de andere. Algauw stonden
er wel overal verhuiskisten en mijn moeder
maakte koffie in de keuken voor de mannen. Ik kreeg
een boterham met appelstroop, iets anders was er zo
gauw niet te vinden.
Vanaf het balkon van een kamer aan de achterkant
keek ik uit over een parkachtige tuin die helemaal van
ons was. Alles in Wassenaar leek enorm: de huizen,
de tuinen, zelfs de wc's.
De tuin was aangelegd, dat zag je. De perken leken
nog het meest op de boekenkasten van iemand die alles
op kleur en hoogte bij elkaar zet en ertussen lag het
grasveld groen en glad als een biljartlaken.
Het mooist vond ik de struiken en een zeshoekig
tuinhuis achter een vijver met het formaat van een
klein zwembad. Een echt zwembad hadden we trouwens
ook, maar dat lag weer achter de struiken en het
tuinhuis. Mijn vader moest nog rijker zijn dan ik
dacht.
N aast onze tuin was weer een tuin, een beetje zo'n
tuin als die van ons, maar slordiger, leuker dus en
door die tuin rende een meisje ongeveer even groot
als Carlientje, maar absoluut niet zo mooi en ze had
een konijn in haar armen. Ze rende niet voor de lol, er
23

zat een lange mevrouw achter haar aan en die keek
boos.
Voor ik goed en wel wist wat ik deed, had ik een
korst met appelstroop naar de lange mevrouw gegooid.
Raak! Ze stond stil en veegde verbaasd over
haar gezicht, het meisje verdween tussen de bomen
en heesters.
Dat gaf me een goed gevoel, net als wanneer in een
film de held het wint van de boef. Kadam! Luide muziek
en tevreden gemompel in de zaal.
Ik was een paar stapjes achteruitgelopen, ik ben
niet gek. De boze mevrouw keek links en rechts en
omhoog, draaide zich om en ging het buurhuis in.
Tot mijn verbazing en ook wel ergernis zag ik even
later het meisje met het konijn opduiken in onze
bloedeigen tuin en doodgemoedereerd het zeshoekige
tuinhuis in gaan.
Wat was dat nou? Die tuin was van ons. Dat tuinhuis
was van mij . Ik was namelijk al besloten om het
voor mezelf op te eisen. Er was verwarming, een
kraan, aansluiting voor telefoon, dat had mijn moeder
allemaal weken van tevoren gezegd en nu ik het zelf
had gezien wilde ik het hebben.
Wat verbeeldde dat konijnenkind zich wel!
Het tuinhuis was van mij, ik rende naar beneden en
begon mijn moeder te bewerken.
'Mag ik in het tuinhuis slapen? Mag ik het tuinhuis?'
Ze zei bijna ja in haar zenuwen, maar veranderde
het in nee toen het tot haar doordrong wat ik vroeg.
'Als je groter bent, Niels.'
24

Wat ik allemaal niet mag als ik groter ben! Daar
kun je boeken mee vullen.
Maar het tuinhuis was zo goed als van mij en meis­
jes met konijnen hadden er maar uit te blijven. Ik
vroeg me af hoe lang dat kind al in mijn tuinhuis had
zitten hannesen met haar konijn en besloot orde op
zaken te stellen.
Ik stapte de tuin in. Onze tuin. Op dat ogenblik was
ik niet langer een Amsterdammer, maar een bewoner
van Wassenaar.
25

Ons huis had lang te koop gestaan. Het was te groot
en te duur in onderhoud. Niemand kon het betalen
behalve mijn vader.
Ik wist niet of mijn vader de rijkste man van Neder­
land was, maar in elk geval kocht hij het huis en een
jacht en een heel bijzondere auto die na twee jaar
meer waard was dan een nieuwe. 'Dat is het werk,' zei
mijn vader tevreden.
Ik geloofde hem. Iemand die rijk kan worden zon­
der hulp, die moet je wel geloven.
Halverwege het gazon bleef ik staan. Eerst nog
maar een boterham halen.
Mijn moeder werd zenuwachtig van me. 'Loop niet
in de weg,' zei ze. Er zat niets anders op, ik moest de
tuin weer in. Ik telde de stappen naar het tuinhuis.
Achtendertig negenendertig veertig. De deur klemde,
ik floot zachtjes en duwde nog eens een keertje.
'Ga weg! ' riep een boze stem. 'Ik zeg het tegen opa.
Ga weg.'
jou.'
Wat had ik met opa te maken! Die was goed.
'Het tuinhuis is anders van mij! ' zei ik. 'En niet van
De deur vloog open en ik viel half naar binnen. Het
kostte me moeite mijn verontwaardigde toon terug te
vinden.
26

'Wat doe jij hier?' vroeg ik.
Het meisje stond met het konijn tegen zich aan in
een van de zes hoeken. 'En wat doe jij hier?' snauwde
ze. 'Wie ben jij eigenlijk?'
'Nee, zeg liever wie jij bent. Ik woon hier !'
Daar kon ze niet tegenop. '0. Hoe kon ik dat nou
weten? Ik heet Mart je.'
'Mart je hoe?'
'Mart je de Wildt. Ik woon daar.'
'Bij dat lange mens met die neus?'
'Juffrouw De Bok.'
'Is dat je moeder?' Stomme vraag, wie noemt een
moeder nou juffrouw !
'Mijn moeder?!' riep het meisje met het konijn.
'N ee natuurlijk niet ! Mijn moeder is de mooiste
vrouw van de wereld. En de beroemdste. Mijn moeder
is filmster in Amerika. Ol'
'Jaja!'
'Het is wel waar ! Vraag maar aan juffrouw De Bok.'
'0 best, jouw moeder is filmster in Amerika en ik
ben de keizer van Japan.'
'Jij ... jij bent een rotjoch.'
'En jij bent knettergek.'
Het konijn worstelde zich los, rende op me af en
beet in mijn voet. Het deed gemeen pijn maar ik liet
niks merken, ik schopte het kreng opzij.
De dochter van de mooiste vrouw van de wereld
griste het beest naar zich toe.
'Stoute Argos, stoute stoute Argos ! Mag hij niet
doen! Weet hij best !'
'Hóé heet het konijn?' vroeg ik.
27

'Argos.'
'Dat is toch een hondennaam?' zei ik.
'Nietes, het is een konijnennaam.'
'Het is een hondennaam, zo heet de hond van de
slimme .. . eh ik ken een hond die zo heet.'
'Van wie dan, wie zijn hond heet dan zo?'
Ik aarzelde, ik wist het niet zeker. Meneer Frank
had het me toch verteld? Over de hond Argos. Of
dacht ik dat maar?
'Mijn opa zegt dat Argos een goeie naam is voor
een konijn en mijn opa weet alles,' snoefde het meisje.
'Hoe oud is je opa dan?'
'Wat geeft dat? Gewoon oud.'
'Met grijs haar en zo?'
'Nee kaal.'
'Mag ik hem eens zien?'
Ze was verbaasd. 'Wat heb je daar nou aan?'
'Ik heb zelf geen opa's, daarom.'
'Tjee ik heb er drie en vier oma's.'
Ik vond dat overdreven maar kon niet zo gauw uitrekenen
hoe het zat. Het meisje was een opschepper
met haar filmsterren en regimenten grootouders.
'Kom maar mee naar mijn opa,' zei ze.
De opa van Mart je zag er niet oud uit. Wel was hij
kaal. Hij zat in een grote leren stoel en las.
'Opa, dit is de jongen van hiernaast.'
'Ik heet Niels de Rooy.'
'Dag Niels boy,' verbasterde of grapte de opa, 'dus
jij woont naast ons. Mooi huis, ruim ook.'
Hij praatte een beetje vreemd, hij rekte de woorden
uit, zoals ik me voorstelde dat Engelsen dat doen, hij
28

droeg ook het soort kleren dat Engelsen op plaatjes
aanhebben, tweedjasje, trui, tweed broek.
'Dag meneer De Wildt,' zei ik.
Mart je en de opa lachten.
'Ik heet Spruit,' zei de opa. 'Ik heet net als Mart jes
moeder zie je, dat is mijn dochter, zie je.'
'Ik ken anders geen filmster uit Amerika die Spruit
heet,' zei ik triomfantelijk.
'Mijn moeder heet Stella Star,' zei Mart je. 'Spruit
kunnen ze daar niet eens uitspreken, zeg.'
'Stella Star? Is jouw moeder Stella Star? De
filmster?'
'Dat zei ik toch.'
'Ja maar Stella Star,'-ik keek haar vol ontzag aan­
'die is móói!'
Daar was Carlientje nog niets bij, daar was nie­
mand in de verste verte iets bij.
'Ja,' zei Mart je. 'Die is mooi.'
Ik was overdonderd, ik vergat de hond Argos, ik
kon alleen maar aan Stella Star denken. Dat gekke
meisje met haar clownshoofd was de dochter van
Stella Star, die kale meneer was de vader van Stella
Star en ik ... ik was de buurjongen van Stella Star!
29

Meneer Spruit werd een soort vriend van mij, als een
opa je vriend kan zijn.
Ik ging elke dag wel even bij hem binnen. Meestal
zag ik hem in een zittende houding, want hij zat onge­
veer de hele dag behalve als hij liep te joggen. Dan
droeg hij ook opeens niet meer de tweed jasjes en
broeken, maar een speciaal pak uit de sportwinkel.
Allereerst wilde ik van hem weten of hij Grieks kon
lezen.
'Hoe kom je daar nu toch bij, Niels boy? '
'Dat konijn heet Argos en ik dacht .. .'
'0 het konijn, ja dat is een trouw beestje, daarom
heet hij zo.'
'Maar Argos is de hond van de slimme ... van Odys­
seus,' stamelde ik.
'Zeker, natuurlijk, de hond Argos, nou of ik dat
weet!' riep meneer Spruit. 'Ik heb verdorie nog aan
toe dat hele stuk over die hond voor straf moeten ver­
talen, ja naast het gewone huiswerk, ja ja! Ja, we haal­
den wat uit vroeger, Niels! Nou nou nou nou. Ik her­
inner me ... we hadden de lessenaar van Buitendijk,
dat was onze leraar Grieks, we noemden hem trou­
wens Tekko Taks omdat hij zo klein was, met van die
korte beentjes. Hahaha ja zo noemden we hem ... waar
was ik, 0 ja, die lessenaar die hadden we dus zo gezet,
3°

zo, scheef op de verhoging ... je hoefde maar te zuch­
ten en rats hij schoof ervanaf hahaha. Nou dat ge­
beurde. En straf natuurlijk. Regels vertalen. Een klus
hoor! Daar zat je uren aan, uuuren. Jajaja. Ik moest
nogal eens strafwerk maken voor Grieks hahahaha,
maar goed, toen had ik de pest in, maar nu weet ik
toch maar wie Argos was, jaja ik heb een behoorlijke
kennis van die ouwe Homeros dankzij de geintjes die
ik uitgehaald heb met Tekko Taks hahahaha. Ja.'
'Weet u nog hoe dat ging met de hond? '
'Hond? 0 hond! Argos. Ja eh wacht even, die hond
lag ergens, die lag ... hoe was het ook weer ... Odysseus
kwam terug na twintig jaar jajaja, eerst had je de oor­
log die duurde tien jaar en daarna ... weet je dat van
die oorlog? Bij Troje? Ja? Nee? Nou dat was me een
oorlog ... Aan het eind wonnen de Grieken. Dankzij
de slimme Odysseus, ja want slim was hij, listig, dat
stond maar steeds in die regels die ik moest vertalen ...
de listenrijke Odysseus, de schrandere Odysseus, ja
ja, nou in elk geval verzon hij dat van het houten
paard, dat verhaal ken je natuurlijk ... Niet? Goed de
Grieken maakten een paard zo groot dat het niet door
de poort van Troje kon en dat lieten ze midden op
de vlakte achter met in zijn houten buik tien solda­
ten. Daarna gingen ze weg met al hun tenten en sche­
pen. De mensen van Troje haalden het paard binnen
de muren, ze moesten de poort ervoor uitbreken.
's Nachts kwam het hele Griekse leger terug en toen
was het bekeken met de Trojanen, die ouwe Grieken
waren geen lekkere jongens. De stad werd verwoest,
je kunt de brokken nog bekijken in Turkije, moet je
3I

eens doen later, eh waar was ik, 0 ja de oorlog was gewonnen
en de Grieken gingen naar huis en over die
terugtocht deed Odysseus nog eens tien jaar ... Allerlei
rampen onderweg, de wind zat niet mee, de goden za­
ten tegen, noem maar op, in elk geval kwam hij pas na
twintig jaar .. . '
Twintig jaar, twintig jaar ... over of achter de stem
van meneer Spruit hoor ik een andere stem:
Toen hij in het twintigste jaar thuiskwam, ver­
wachtte niemand hem meer en wie nog aan hem
dacht, dacht aan de jongen die hij voor de oorlog
was ... daar stond hij en hij zag een vreemde muur,
een appelboom die weg was en herhaaldelijk niet de
mensen die hij meende te zien, hoogstens hun kin­
deren. Dus stond hij te aarzelen voor zijn huis. Alleen
een hond die daar te sterven lag, een oud, vies
dier, weggetrapt van het erf, herkende hem en probeerde
nog een keer op te springen. De staart be­
woog, de oren lagen plat ... dat was alles. De man
vond een naam in zijn geheugen: Argos! Argos ! En
een ogenblik waren ze samen jong.
Het was stil in de kamer. Mart je liet het konijn Argos
vallen, het hipte beledigd weg naar een hoek van de
kamer en legde drie keutels.
'Opa wat kun je mooi vertellen, waarom heb je dat
nooit eerder gedaan?'
'Ja nou je vroeg er eigenlijk nooit om.'
'Ik wist ook niet dat je het kon.'
'Wat zit jij te staren, Niels boy, heb je wel gehoord
wat ik zei?'
'Hadden ze de appelboom omgehakt?' vroeg ik.
32

Meneer Spruit keek me raar aan. 'Appelboom?'
'Hij zag toch dat er een andere muur bij zijn huis
stond en dat de appelboom weg was? En wat waren
dat voor mensen op straat?'
'Op straat?'
'Onderweg naar zijn huis. Hij dacht dat hij ze
kende, maar ze waren het niet. Toen dacht hij dat het
hun kinderen waren.'
Meneer Spruit schudde zijn hoofd. 'Niels boy, wat
heb jij een fantasie!'
Ik voelde de haren op mijn armen prikken, had hij
het verteld of niet? Wie had het verteld? En wanneer
dan?
'Opa, waarom lag die hond op de mesthoop?' vroeg
Mart je.
Mesthoop? Het woord mesthoop was toch niet genoemd?
'Waarom opa? Waarom waren ze niet aardig voor
hem, dat is toch zielig !'
Mart je greep haar konijn en aaide het hevig, het
konijn bleef boos.
'Ging hij echt dood, opa?'
'Ja hij was erg oud voor een hond. Ja hij ging dood.
Meteen toen hij zijn baas gezien had, klats boem dood
als een pier. Maar kind, je gaat toch niet huilen ! Het
arme beest zat onder de zweren en de hondenvlooien
en hij stonk een uur in de wind, denk maar aan de
hond van tante Mathilda.'
'0 get bah.'
'Ja precies get bah, nou zeg je het zelf. Geen gezicht
dat gedrocht, vieze ogen, vieze kwijlbek en die graf-
33

lucht als hij geeuwt, nee kindje, het was beter dat Argos
doodging. Niemand wilde hem meer. Als zo'n
oud stinkdier niet je eigen hond is dan ben je er vies
van. Nee. Beter dat hij doodging. Maar eerst herken­
de hij zijn baasje. Niemand herkende Odysseus, zijn
eigen vrouw niet eens, na twintig jaar lijk je niet meer
op jezelf, maar een hond is trouw, een hond weet na
twintig jaar nog altijd, dat is de baas, dat is hem.'
Ik knikte en zei: 'En het laatste ogenblik was hij gelukkig,
hij was weer jong.'
Meneer Spruit wilde iets zeggen, maar juffrouw De
Bok kwam binnen, vliegensvlug hield meneer Spruit
een boek voor zijn gezicht en deed of hij las. Juffrouw
De Bok begon te klagen over het konijn.
'Het is een gifstengel meneer en nou heeft hij ook
nog op de aardappels gescheten.'
Dát hoorde meneer Spruit !
'Maar juffrouw De Bok, zoiets moet u toch niet
zeggen waar kinderen bij zijn, u moet het goede voorbeeld
geven!'
Mart je en ik keken per ongeluk naar elkaar en begonnen
te hikken van de lach. Vanaf dat moment was
ze mijn vriendin.
34

Mart je was dan wel de dochter van Stella Star maar ze
leek niet op haar moeder, helemaal niet ook!
Stella Star had lang, blond, golvend haar dat op
elke foto langer en golvender leek en Mart je werd op
school Piek genoemd en niet voor niets, wat op haar
hoofd groeide stond alle kanten uit.
Ik maakte me daar niet druk om, een vriendin is
geen verloofde, algauw raakte ik gewend aan de naam
Piek, opeens zei ik het zelf.
Toch was ik de eerste dag op de school in Wassenaar
een jongen, twee koppen groter dan ik, aangevlogen
omdat hij Piek riep naar Mart je. Het was een
idioot gevecht want die jongen moest lachen.
Ik lag boven en siste: 'Zeg nog eens Piek tegen
Mart je de Wildt.'
'Maar zo heet ze toch!' riep mijn tegenstander.
Vanaf dat ogenblik had ik zelf een bijnaam te pakken.
Ik was en bleef Niels van Piek. Het stak me, ik
was natuurlijk de beste vriend van Mart je, maar ik
had wel even een andere verloofde.
'Vind je het vervelend dat ze je Piek noemen?'
vroeg ik aan Mart je.
'Nee, ik vind pieken leuk,' zei ze. 'Maar jij vindt het
wel vervelend dat ze je Niels van Piek noemen.'
'Ach nee,' zei ik. 'Maar ik heb nu eenmaal Pauletje.'
35

'Wie is Pauletje?'
'Pauletje, het zusje van Bas.'
Ik vertelde over Pauletje, dat ik haar altijd uitkoos
bij spelletjes en dat we elkaar kaarten stuurden met
hondjes erop, dat waren we zo gewend van heel langgeleden.
'Wat leuk,' zei Mart je, 'wat enig leuk. Hondjes!'
Ze maakte daarna vaak toespelingen op hondjes die
me niet bevielen. Ik zag Pauletje pas op de begrafenis
van meneer Schaap, het hoofd van mijn oude school.
Ze was erg lang geworden. We gaven elkaar een hand.
Daar piekerde ik over. Ik vroeg voorzichtig aan Bas of
hij nog met Carlientje ging. Of ze zijn verloofde nog
was.
'0 dié onzin,' zei Bas minachtend. 'Dat stomme
gedoe. Nee Carlientje is gewoon een vette stuud.'
Ik vroeg wat een vette stuud was en dat was iemand
die aldoor maar keihard werkte om hoge cijfers te halen.
'Nee ik ben met N annie,' meldde Bas. 'Die is lief zeg.'
'Pauletje is ook lief,' zei ik trouw.
'Lief!' gilde Bas. 'Het is een kreng. Ze zou jouw
zusje maar eens moeten zijn. Ze kan trouwens niet
eens rekenen.'
'Ach,' zei ik.
'Maar Niels kom op, je hebt toch wel een meisje in
Wassenaar zeker!'
Hij vond dat mijn verloving met Pauletje voorbij
was. Ik liet het maar zo en pakte uit over Piek die geen
vette stuud was, alleen maar erg slim en daar kon ze
niets aan doen.

'Is ze wel mooi? ' vroeg Bas argwanend.
'Tuurlijk,' snoefde ik. 'Haar moeder is Stella Star.'
'Nee!' zei Bas. 'Dat lieg je, Niels.'
'Echt, haar moeder is Stella Star, het is gewoon zo.'
'Oooo! Heb je haar wel eens gezi e n? ' ---­
hij.
'Twee keer,' loog ik.
'Vertel vertel! Is ze zo mooi als op de foto's?'
'J a hoor, ze lijkt wel wat op juffrouw Welling.'
'Die is anders niks.'
'Daar lijkt ze op van dichtbij.'
Bas geloofde me niet erg. 'Stella Star! ' fluisterde
'Ja dat is de moeder van Piek.'
'En is die Piek dan niet zo verwaand als de pest? '
'Piek verwaand? Waarom?'
'Omdat Stella Star haar moeder is.'
'Dat zegt ze tegen niemand, ik weet het toevallig
omdat ze naast ons woont, ik zie Stella Star gewoon
door de tuin lopen.'
Bas kwam de zaterdag na de begrafenis naar Was­
senaar. Al die jaren maakten we steeds afspraken, ze
gingen nooit door en daar had je 'm, 's morgens om
half tien en klaar om Stella Star door de tuin te zien
lopen.
'Ja zeg, ze zit nu in Hollywood.'
'Dan wil ik die Piek zien.'
Ik was ongerust, hoe zou hij Piek vinden? Tenslotte
had hij ogen in zijn hoofd en Piek was van geen kant
mooi. Maar of het nu kwam omdat Piek de dochter
van een :filmster was, Bas vond haar prachtig.
Ik kon gas terugnemen.
37

'Ze heeft wel pieken.'
'Ik houd van pieken.'
'En sproeten natuurlijk.'
'Ja prachtig,' zei Bas dromerig.
'En om eerlijk te zijn, haar haar is ook wel rood.'
'Ja ... ' zuchtte Bas.
Hij had iets verstrooids over zich, keek steeds rich­
ting buurhuis en toen Piek met het konijn de tuin in
kwam begon hij uitsloverig balletje te koppen.
Ik schaamde me voor hem, zoiets dééd je niet voor
het meisje van een ander.
'Ik kom gauw weer eens,' zei hij op het station.
'Ja doe dat,' riep ik.
Na het bezoek van Bas dacht ik niet meer aan Paulet
je, ze had me trouwens geen hondjeskaart gestuurd
toen ik jarig was.
De enige die het nog over Pauletje had was Piek.
'Alweer eens een kaart gekregen met blaffers?'
Dan deed ik of ik het niet hoorde. Of ik keek geheimzinnig.
In allebei de gevallen werd Piek kwaad.
Ze had tóch het gevoel dat ik van haar was. Nie1s
van Piek.

Met de hulp van Piek kwam ik de zesde klas goed
door. Het hele jaar werd er gepraat, vergaderd, ge­
zeurd over schoolkeuze. Ik wilde naar het gymna­
sium. Dat plan viel nergens goed. De onderwijzers
keken zuinig, mijn ouders ongerust, meneer Spruit
vies.
'Het gymnasium, wie gaat er nou nog naar het
gymnasium? ' riep Bas aan de telefoon. We belden el­
kaar sinds dat eerste bezoek weer regelmatig. Hij ging
naar het atheneum.
'Piek,' zei ik.
'0 dat is wat anders,' zei Bas meteen vol begrip.
Maar Piek had er niets mee te maken, ik wilde naar
het gymnasium om het boek van meneer Frank te
kunnen lezen. Ik was bovendien van plan Grieks te
gaan studeren om het na het gymnasium allemaal nóg
beter te kunnen lezen.
'Er zit absoluut geen brood in ouwe talen,' oor­
deelde mijn vader.
der.
'Het is zo moeilijk, Niels,' waarschuwde mijn moe­
'Het is om te kotsen zo saai, Niels boy,' walgde me­
neer Spruit.
'Maar Piek gaat ook! '
'Dan is Piek ook gek.'
39

Piek wilde naar het gymnasium omdat ik naar het
gymnasium wilde.
Geen goede reden maar iedereen vond het normaal
dat zij erheen ging. Piek was spijkerslim.
Wat ik was werd nooit precies gezegd.
Hoe dan ook, Piek en ik gingen allebei naar het
gym.
'Je krijgt er spijt van,' voorspelde meneer Spruit.
'Die woorden, die rijtjes, die verbuigingen en vervoegingen!
Als ik er nog aan denk. Wie gaat dat tegenwoordig
nou vrijwillig uit zijn kop leren! Ik móést wel,
vroeger moest je wel. Je had het nodig als je wilde studeren.
Maar nu! Geen bal heb je eraan, Niels boy. Ik
vind het onzinnig!'
'Ik wil het boek lezen van de slimme ... van Odysseus.'
'Maar mijn beste lieve jongen, er zijn toch vertalingen.
Ik heb ze bij bosjes. Welke wil je hebben? De Nederlandse?
De Franse? De Duitse? De Engelse? Besteed
je tijd liever aan moderne talen, daar heb je wat
aan! Voor je de Griekse uitzonderingen - en die taal
hangt ervan aan elkaar! - allemaal kent, heb je de hele
wereldliteratuur drie keer doorgewerkt!'
'Ik wil zelf lezen van die reus die de schapen liet
weiden op de heuvel...' zei ik.
'Je bent zo koppig! Homeros is moeilijk, veel te
moeilijk. Ook als je in de zesde zit straks blijft het
moeilijk en kijk naar mij, na tien, twintig jaar weet je
niks meer. Het is verloren tijd.'
'Ik wil het nu eenmaal.'
'Je krijgt er spijt van,' herhaalde meneer Spruit.
4°

Juffrouw De Bok viel hem bij. 'Ja Grieks is verschrikkelijk.'
'Ach juffrouw De Bok, was u ook op het gymnasium?'
vroeg meneer Spruit meteen. 'Welk? Waar?
Wat toevallig.'
Nee juffrouw De Bok was op Kreta geweest.
'Je kunt daar niet eens lezen in welke straat Je
loopt!'
De hele wereld was tegen me.
In de eerste klas merkte ik al wat iedereen bedoelde
en we hadden nog niet eens Grieks. De lessen waren
ingewikkeld en het tempo lag zo hoog, het leek of de
leraren stukken oversloegen. En elke dag was er zoveel
huiswerk te doen.
Piek hielp me, maar het werd steeds duidelijker dat
ze alles tien keer vlugger snapte dan ik. Het enige dat
zij niet kon begrijpen was dat ik iets na vier keer uitleggen
nog niet doorhad. Ik maakte haar zenuwachtig.
Maar ze hielp me en bleef me helpen, al was het
vaak hopeloos.
'Wat had je voor Frans, Niels?'
'Vijf min.'
'Hoe kan dat nou? Hoe kan dat nou?'
'Het was moeilijk.'
'Laat zien.'
Ze vond het natuurlijk niét moeilijk.
'Dat hebben we tien keer doorgenomen, dat wist
je !'
'Ik was het vergeten.'
Heel langzaam kreeg ik de dingen onder de knie en
41

dan zaten ze er ook geheid in. Het was alleen zo vervelend
dat er steeds nieuwe dingen bij kwamen in een
steeds sneller tempo. Maar ik hield vol en ik ging over
naar de tweede. Met drie taken. De leraren wilden me
een kans geven, al hadden ze geen hoge dunk van
mijn hersens, ze hadden respect voor mijn wilskracht.
'Je komt er wel, Niels ! Wanneer dan ook!'
'Al ontbreken de krachten dan is toch de moed prijzenswaardig,'
vertaalde de rector rechtstreeks uit het
Latijn.
Piek was met gemiddeld acht punt acht de beste
van de klas.
'Maar jij kunt veel harder lopen dan ik,' troostte ze.
42

In de zomervakantie na de eerste klas was ik veel alleen.
We gingen niet op reis. Dat kwam mijn vader
goed uit.
'Nee Niels, je schoolwerk gaat nu voor.'
'Maar iedereen is weg! Piek en Wim en Huub.'
'Je wilde zelf naar het gymnasium.'
'Ja maar ik hoef toch niet de hele vakantie te .. .'
'J e moet er wat voor overhebben.'
Ik vond dat ik er langzamerhand wel erg veel voor
over moest hebben. Ik werkte uren en uren en de dag
bleef lang.
Meneer Spruit ontfermde zich over me. Hij zag me
in de tuin bloemen omver schoppen.
'Niels boy, kun jij me niet helpen met de biblio­
theek? Het is een puinhoop.'
Dat leek me aardig werk.
'De boel staat door elkaar,' legde meneer Spruit uit.
'Het moet alfabetischer, dan kan ik eens wat vinden.'
We gingen samen aan de slag. We haalden planken
leeg, maakten stapels en daarna zetten we de planken
weer vol.
Meneer Spruit zorgde ervoor dat we niet te lang
doorgingen, hij stuurde me naar huis om Latijn te
doen of hij vond dat we nodig ergens naartoe moesten.
'Even uitwaaien Niels boy, ik voel me stoffig.'
43

'Maar zo schieten we niet op! '
'Jawel, jazeker wel.'
En we reden in zijn ouderwets grote auto naar zee
of naar Den Haag of naar Amsterdam. Met meneer
Spruit zag ik kanten van mijn eigen stad die ik niet
kende. We gingen met een waterfiets door de grachten.
Dan zag je alles beter, zei meneer Spruit en dat
was zo. Ik voelde me trots worden op Amsterdam.
'Later ga ik er weer wonen,' zei ik. Het leek wel of ik
heimwee had, als je heimwee kunt hebben naar iets
dat je niet eerder had gezien.
Ik dacht steeds aan meneer Frank als ik naar de
smalle gevels en de bruggen keek. Hier had hij ge­
woond, in deze buurt, misschien in dat huis, misschien
bij die brug. En ergens daar achter de huizen
stond de school waar hij Grieks leerde. Ik zou nu ook
gauw Grieks leren ...
Meneer Spruit vertelde over de slimme man, ik
moest er wel eerst om vragen, maar hij deed zijn best
voor me. Ik weet dat hij de vertalingen van Homeros
vaak raadpleegde om mijn vragen te kunnen beantwoorden.
'Vindt u het niet vervelend, meneer Spruit?'
'0 nee Niels boy, ik doe het graag.'
Het was spannend om hem te horen vertellen over
de oorlog bij Troje en de reis van Odysseus, vooral in
de auto als het regende. Dan dacht ik toch ook aan
meneer Frank. Het was nog altijd vreemd dat ik hem
niet meer kon opbellen. Als ik wakker lag wilde ik nog
steeds zijn nummer draaien, dat allang van iemand
anders was. Ik had het een keer gedaan en toen zei ie-
44

mand: 'Met Smit.'
Bij het sorteren in de bibliotheek van meneer Spruit
vond ik per ongeluk drie dunne boekjes die weggemoffeld
waren achter de verzamelde werken van
Heinrich Heine. Er stonden gedichten en verhalen in
en de schrijver was F. H.W. Spruit.
'Is dat familie van u?' vroeg ik.
Meneer Spruit werd rood en trok de boekjes uit
mijn handen.
'Dat is niets,' zei hij . 'Ik zet ze zelf wel weg.'
'De S is anders daar!' wees ik.
Het was niet moeilijk om erachter te komen dat de
voorletters van meneer Spruit F. H.W. waren, ze stonden
op zijn naambordje bij de voordeur.
Ik had een nieuw gevoel voor meneer Spruit. Hij
was een schrijver. Een echte schrijver, net als Homeros.
Je kon het wel aan hem zien ook, altijd had hij boeken
om zich heen, als hij ging joggen stak er nog een
boekje uit zijn achterzak. Ja hij hield van boeken.
Geen wonder als hij zelf een schrijver was !
'Hoe word je schrijver, meneer Spruit?'
'Alsjeblieft praat daar niet over, Niels boy,' smeekte
meneer Spruit. 'Ik wil er niets meer over horen.'
Ik praatte er niet meer over, maar ik vergat de boekjes
niet.
Wist Piek wat voor opa ze had? Hij was toevallig
wel even mooi F. H.W. Spruit.
Meneer Spruit vertelde met smaak over Troje en
Odysseus, maar als ik hem zijn gang liet gaan dan
praatte hij liever over de boeken van een schrijver die
45

Dickens heette, want daar hield hij het meest van. Ik
dacht een tijdje dat die naam Dickens op het formaat
van de boeken sloeg, want ze waren dik. 'Die moet je
eens lezen Niels boy, Dickens is zo geestig!'
Geestig. De verhalen uit de dikke Dickensboeken
waren helemaal niet geestig, ze gingen altijd over zielige,
ziélige mensen die akelige dingen meemaakten of
doodgingen.
Maar meneer Spruit vond het geestig. Misschien
dat je zoiets anders bekijkt als je oud bent. Ik kwam
maar niet af van David Copperfield, daar was meneer
Spruit dol op.
Ik durfde niet te zeggen dat ik een hekel had aan die
ellende : zo'n arme jongen, vader dood, een gemene
stiefvader, naar een kostschool moeten, gepest worden
... het kon niet op.
Zodra meneer Spruit even zweeg om adem te halen
ofte hoesten, probeerde ik vlug over iets anders te begmnen.
'Ja prachtig van die arme onderwijzer die zo lelijk
fluit speelt voor zijn moedertje in het armenhuis,
maar ik wilde eigenlijk iets vragen over .. .'
Dan liet meneer Spruit zich alweer afleiden. Hij
was erg aardig voor mij.

In de tweede klas begonnen we met Grieks ! Ik had
me erop verheugd, nu zou ik dan gaan lezen over de
reus met het ene oog die zijn schapen liet grazen op de
heuvel.
Met koude handen van spanning zat ik naar de leraar
te kijken. Wat had ik me er eigenlijk van voorgesteld?
Dat er een wonder zou gebeuren?
Grieks was niet anders dan Latijn, vervelend en
moeilijk met rare uitgangen en verbuigingen en lange
woorden die je in woordenboeken moest opzoeken.
Daar had ik toch altijd al moeite mee, bij elke letter
moest ik weer het hele alfabet opzeggen. Grieks was
moeilijk en de thema's stonden bol van de stomste
zinnen die je kon bedenken. Een heer ging naar de
stad met een buidel geld. De jonge meisjes dansten
rondom de bron. Dat werk.
Voor het eerst kwam het idee bij me op om van
school te gaan.
Wat deed ik op het gymnasium? Het werd nooit iets
met dat Grieks, je hoefde alleen maar te luisteren naar
de vijfdeklassers, hoe die Homeros vonden.
Er kwam bij dat Piek het niet meer opbracht om me
uren te helpen.
'Je kunt het toch niet,' riep ze af en toe. 'Het helpt
geen moer. Je bent gewoon stom.'
47

'Ja, ik ben stom,' zei ik.
'Nee Niels, je bent natuurlijk niet stom, maar .. .'
'Ja ik ben wel stom.'
'Ach barst dan ook,' riep Piek en rende het tuinhuis
uit.
Het tuinhuis was intussen mijn kamer, daar zat ik
bijna altijd als ik niet op school was.
Toen ik overging was mijn vader zo trots dat hij
achter mijn rug plannen had gemaakt met een architect
om het zeshoekige 'hok' van alle gemakken te
voorzien. Terwijl ik op school zat werd er met man en
macht gebroken en gebouwd, aangevoerd en afgevoerd,
zogenaamd omdat de fundering verzakt was.
'We hebben een verrassing voor je,' zei mijn vader
en hij voerde me trots mee en gooide de deur van het
tuinhuis open. 'Nou, wat vind je ervan?'
Ik was verbijsterd. Natuurlijk waardeerde ik het
dat mijn vader zich voor mij had uitgesloofd, maar
de superdeluxe schuifkasten, de minibadkamer, de
strakke wanden (weg het oude kraaltjeshout, weg de
lambriseringen!) de moderne dubbele ramen (weg de
oude roetjesruiten) maakten dat het tuinhuis niet veel
meer verschilde van mijn kamer boven.
Ik zei: 'Wat mooi,' met zo'n stem dat mijn vader begreep
hoe ik me voelde. Hij rustte niet voor ik had bekend
dat ik het oude tuinhuis juist zo gezellig en spannend
had gevonden om alles wat eruit was gesloopt.
'Ach maar jongen,' riep hij opgewekt. 'Geen punt.'
Hij belde de architect, stuurde hem naar mij toe en
liet mij vertellen hoe ik wilde dat het interieur eruit
zou zien. Zijn enige voorwaarde was dat het modern

comfort moest blijven, want dat verhoogde de verkoopprijs
van het huis. Niet dat hij het huis wilde verkopen,
hij hield alleen met alles rekening, daarvoor
was hij rijk en zakelijk. De moderne schuifkasten verdwenen
achter een laag kraaltjesplanken, de lambriseringen
kwamen terug van weggeweest, de oude plavuizenvloer
dook op vanonder het parket, het engeltjesplafond
van boven het zwevende plafond en de
authentieke roetjesramen werden zo geïsoleerd dat ze
net zo goed waren als thermopane. Het tuinhuis zag
er weer uit als op de eerste dag, maar ik had een koelkast,
een huisbar, een keukenblok, een badkamer
zonder dat het stoorde.
Alleen mijn bed stond erg bed te zijn. Tot mijn vader
op het idee kwam een oud schip in zijn geheel op
te kopen om daar het kapiteinsbed uit te breken voor
mijn kamer. Hij maakte verder op de rest van het
schip nog een aardige winst door alle onderdelen
apart te verhandelen. Zoiets moet je kunnen. Ik dacht
wel eens dat het later moeilijk voor me zou worden
om zonder prachtige en dierbare dingen te leven,
want zakelijk inzicht had ik zeker niet geërfd. Het
tuinhuis zou niet altijd van mij blijven.
Maar op mijn dertiende verjaardag kreeg ik het eigendomsbewijs
van het tuinhuis met elke spijker die
erin zat.
'Al wil je het meenemen naar Timboektoe,' zei mijn
vader. 'Geen punt.'
Mijn vader hield erg veel van me, mijn moeder
trouwens ook. Ze zouden ook wel van me houden als
ik van school af wilde.
49

Ik zei dat ik van school wilde en ik dacht dat iedereen
opgelucht zou zijn. Ze hadden immers zo'n drukte ge­
maakt toen ik erop ging. Maar nee.
'Wát? Van school? Ben je nu helemaal gek geworden?'
'Dat meen je toch zeker niet?'
'Daar komt niks van in natuurlijk.'
'We zullen er eerst met je ouders over praten. Een
heel onverstandige beslissing.'
Piek gaf zichzelf de schuld.
'Het is omdat ik gezegd heb dat je stom bent, maar
dat meende ik niet, ik was gewoon kwaad.'
'Het is gewoon waar. Ik ben te stom.'
'Dat is niet waar, echt niet.'
'Goed, dan ben ik te traag. Ik kan het niet, het is te
veel. Ik werk veel harder dan de anderen en nog sta ik
slecht.'
'Niet slecht, twee onvoldoendes op je kerstrapport,
dat haal je zo op.'
'Het is slecht als je dag en nacht zit te stampen en
hoe moet ik het ophalen als ik nu al geen tijd overhoud?'
Piek zocht steun bij meneer Spruit en meneer
Spruit kwam uit zijn leren stoel en stevende recht op
mijn tuinhuis af om me mores te leren.
50

'Als je het maar laat ! Jij blijft op die school, versta je
dat goed !'
'Maar meneer Spruit, u zei zelf .. .'
'Ik kijk je niet meer aan als je dat doet, hoor je?'
'U zei dat het gymnasium nergens voor nodig-was.'
'Niks mee te maken, dat was vorig jaar. Ik vind nog
dat die opleiding niet nodig is voor iedereen, maar ik
houd er niet van als mensen de boel in de steek laten.
Je bent eraan begonnen en je maakt het af, al doe je er
tien jaar over. Ik weet nu dat je het kan en dat het voor
jou de beste school is.'
'Ik kan het juist niet !' kreunde ik.
'Je moet,' zei meneer Spruit.
Hij zanikte niet zoals mijn moeder, dat je iets pas
waardeert als je er moeite voor moet doen, hij zuchtte
niet zoals mijn vader dat er natuurlijk wel meer goede
opleidingen waren. Hij stond in zijn ouderwetse wollen
pak middenin mijn tuinhuis en was kwaad.
'Niels boy, je was zo zeker van jezelf vorig jaar.'
'Toen wist ik niet hoe moeilijk het was.'
'Het is moeilijk maar je hoeft het niet in zes jaar te
doen. Een keertje blijven zitten is tegenwoordig geen
schande meer.'
'Maar dan zit Piek hoger dan ik.'
Meneer Spruit zwaaide zijn armen omhoog.
'Wat krijgen we nou! Ze woont al naast je verdorie
nog aan toe, je hoeft toch niet ook nog eens in dezelfde
klas te zitten.'
'Ik zal erover denken,' zei ik om hem gerust te stellen.
De hele wereld bemoeide zich met mijn besluit,
51

zelfs juffrouw De Bok. Ze keek priemend naar me
over haar borduurwerk, een tafellaken met bloemen
en herten.
'Iets half afmaken is het ergste dat er is.'
'W ás ik maar op de helft,' zei ik.
'Je wilde toch dat boek van meneer Frank kunnen
lezen,' zanikte mijn moeder.
'Ach mam, andere jongens willen brandweerman
worden of piloot of conducteur op een trein.'
Maar ik had me al gewonnen gegeven, misschien
door meneer Spruit, misschien zelfs door juffrouw De
Bok met haar priegelwerk, ik bleef op school, niet omdat
ik het zelf wilde : ik kon gewoon niet tegen de
overredingskracht van mijn omgeving op. Ik verbeeldde
me dat het boek van meneer Frank niet veel
meer voor me betekende, al lag het trouw naast mijn
bed. Er waren zoveel dingen die me bezighielden, ik
zat op een schaakvereniging met Piek, ik was opeens
bezeten van muziek en wilde wel graag saxofoon leren
spelen. Ik had vrienden die me meevroegen naar de
bowling of een film. Wat moest ik aldoor met dat
ouwe boek? Het had me geen geluk gebracht.
En toch en toch, wanneer ik erg in de put zat of
juist opgewonden was om iets leuks, dan dacht ik aan
meneer Frank. Ik keek naar het boek en nam het in
mijn hand. Dan zocht ik op de bladzijden naar woorden
die ik kende.
Het paasrapport was iets beter dan ik verwacht had.
'Zie je nu wel !' zei Piek.
'Ik zie niks en ik ben als de dood voor de proefwerkweek.'
52

'Ja wie niet.'
'Jij niet !'
Ik werkte hard, ongelooflijk hard. Meneer Spruit
vond het te dol worden.
'Zo word je nog ziek.'
Juffrouw De Bok bracht me een taart. 'Je moet
goed eten.'
'Maar een hele taart!'
'Je bent in de groei.'
De proefwerkweek kwam. En gmg. En daarna
moest ik afwachten.
'Hoe is het gegaan?' vroeg mijn moeder.
'Wat denk je?' vroeg mijn vader.
'Viel het mee?' vroegen meneer Spruit, juffrouw
De Bok en de leraren. Waarom lieten ze me niet met
rust ! In mijn klas deed iedereen zenuwachtig, ook
Piek, die geen reden had om zich druk te maken. Ik
bleef ijzig kalm. Als ik naar de derde ging zou ik in de
derde blijven zitten, wat kon het me schelen of ik wel
of niet overging.
53

Er werd opgebeld door de rector. Ik was niet bevorderd,
daar kwam het op neer.
'Ik had het verwacht,' zei ik.
Dat was waar, maar wie zou gedacht hebben dat ik
me zo ellendig zou voelen, zo ontzettend ellendig.
(Ik ben stom, stom, stom en nu weet iedereen het.)
Het was thuis een begrafenisstemming, al riepen mijn
ouders om het hardst dat het helemaal niet erg was.
'Nee hoor!' riep ik nog harder.
(Stom, stom en nu weet iedereen het.)
Zo gauw ik weg kon komen, kroop ik in het tuinhuis,
deur op slot, luiken dicht.
Op de tast scharrelde ik naar mijn bed. (Ik ben
stom en iedereen weet het.) Ik lag doodstil, het donker
had witte lijnen, een rechthoek links en een rechthoek
rechts, zitten blijven, blijven zitten. Het hele
jaar over. Alle lessen over. Alle rijtjes opnieuw leren.
Alle thema's weer maken. De hoofdstukken doorwerken
uit het onleesbare geschiedenisboek vol gewrongen,
volgepropte, lelijke zinnen. Terwijl Piek naar de
derde ging. Met Wim, mijn beste vriend na Bas. Met
Huub, die zo kon lachen om niets. Met Klaas en Vic
en Jan.
Zitten blijven, blijven zitten, zitten waar je zit en
verroer je niet, want de wachter staat op wacht en je
54

ziet hem niet. En hij ziet jou niet als je blijft zitten.
Stommeling!
Het was ook allemaal de schuld van mijn ouders.
Waarom moesten die zo nodig dansen en uitgaan
toen ik klein-was en een oppas nodig hadt-Waarom
lieten ze me bij meneer Frank met zijn boek uit de
oorlog? Een boek uit een kelder zonder licht, dagenlang
geen kaarsen, blijf zitten waar je zit en verroer je
niet, want de wachter staat op wacht en je ziet hem
niet. In het donker onder de grond, je kon net zo goed
dood zijn. Niet naar buiten, een zomer lang geen
licht, zomers lang.
Zitten blijven, gevangen tussen twee ijzeren tangen
tussen zon en maan, een trap onder de grond, twee
trappen boven de grond, blijf zitten waar je zit ...
Honderd plantjes op een balkon, drie kamers en
een keuken. De buitendeur naar de buitentrap.
'Niels wil je sigaren voor me halen op de hoek?'
Hij wist dat er een sigarenzaak was op de hoek,
iemand had het hem verteld. Zelf had hij het niet gezien,
hij kwam niet buiten, hij zat in zijn kamer tweehoog.
Als hij zijn ogen dichtdeed en hardop zei wat er
in het boek stond, zag hij dan het donker zonder kaarsen?
Het kwam allemaal van dat boek. Mijn hand schoot
uit naar de plaats waar het altijd lag, mijn vingers al
krom om te scheuren, te rukken, uit elkaar te trekken.
Het boek lag stil te wachten en het nestelde zich in
mijn handen. De woede zakte weg. Het liefst had ik
willen huilen (Ik ben dom en iedereen weet het!)
maar wat heb je aan huilen, ik beet mijn tanden op el-
55

kaar en kneep mijn ogen stijf dicht.
En toen zag ik het schip met de blauwe boeg. Het
sneed in volle vaart door de golven. Op de lage banken
zaten de roeiers naast elkaar, elk op zijn plaats,
hun ruggen glommen en ze bewogen terwijl ze zongen
over de zee.
hop joho hop joho hop
wijnkleurige zee
grijze zee
zee met de stralende banen
we vleien je we riJ'den
paardje op je rug we slaan
je met onze kleine riemen
hop joho hop joho hop
donkere zee
nevelzee
zee zonder einde, visrijke zee
spaar ons, maak dat we
thuisvaren en breidel de
tijgers van je golven
hop joho hop joho hop
paarse zee
violette zee
veelklotsende zee
zing voor ons hop joho hop
zing voor ons zee, zing vader zee
en draag ons aan land
hop joho hop joho hop
zee zee meedogenloze zee
onmetelijke deinende zee

koester ons til ons hoog op
en wzeg, wzeg ons zee
lieve zee, geliefde zee
hop joho hop joho hop
diepe zee, brede zee
peilloze bittere zee met
je breinzoute dood of
hop joho hop joho hop.
Dat of zoiets zongen de roeiers en ik zong mee, ik had
zonder moeite mijn plaats gevonden in de rij, de man
naast me schikte voor me op, ik kende hem bij naam.
We bogen ons in een beweging, bogen ons en strekten
ons. Mijn rug was stijf en pijnlijk, hoe lang had ik daar
gezeten? Ik wist het. Vanaf het ogenblik dat we wakker
werden bij de branding van de zee en merkten dat
de vroeg geboren dageraad met haar vingers als rozen
gekomen was. Buigen en weer strekken, buigen en
weer strekken.
We roeiden, we sloegen de zee met onze roeiriemen
en de zee was wijnkleurig.
57

Het schip met de blauwe boeg liet zich niet meer zien,
hoe hard ik mijn ogen ook dichtkneep. Ik was bang
dat ik het gewoon gedroomd had. Dat maakte me
treurig, ik wilde het schip terug.
Intussen was Piek vertrokken naar haar vader. Ze
had geprobeerd met me te praten, maar ik liet haar
bonzen op de deur en deed niet open. Toen ze weg
was, had ik spijt. Te laat. Ze was op safari in Afrika.
'Kunnen we ook niet op safari gaan in Afrika?'
vroeg ik aan mijn vader.
'Niet voor een paar weekjes,' vond mijn vader. 'Dat
doen we later een keer en dan nemen we er de tijd
voor.'
Later!
En mijn moeder voelde niets voor safari's, ze wilde
de Nijl af met een boot.
'En dan gaan we in de herfst. Je doet het jaar toch
over, we kunnen je best een week of twee meenemen.
Zeggen dat je ziek bent of zo.'
'Ja daar trapt de rector in!'
We gingen niet weg dit jaar, niet eens twee weken
en ik zat weer met die ellenlange vakantie die langer
duurde dan het hele schooljaar, vooral zonder taken.
Maar toevallig bleef Huub uit mijn klas (die niet
meer mijn klas was) ook de hele zomer thuis. Hij had

een surfplank en zou me leren surfen. Ik vertelde het
aan tafel aan mijn vader en moeder die toevallig alle­
bei thuis waren.
'Ik ga surfen met Huub.'
'Het is toch niet gevaarlijk hè?' vroeg mijn moeder.
Mijn vader wuifde haar bezorgdheid weg en kocht
meteen een complete outfit, plank, pak, karretje voor
achter de fiets. 'Omdat we niet met vakantie gaan.'
'Allemachtig!' zei Huub onder de indruk. 'Dat is
een mooie!'
'Ja gaat wel.'
'Jij boft maar, Niels.'
'Ja ik bof maar,' zei ik met een zucht. 'Nu moet ik
wel, of het me bevalt of niet.'
Daar moest Huub erg om lachen, we lachten wat af
op het strand. Ik had geen aanleg voor de plank, dat
merkte ik de eerste dag. 'Het wordt niks.'
'Welja welja,' zei Huub . 'Bij mij ging het ook niet in
het begin .. . '
'Dat zeg je maar. Jij bent loeigoed, je wordt kampi­
oen, man.
Huub trok krom van het lachen.
'Je kunt wel zien dat je er de ballen van af weet. Ik
ben maar heel gewoontjes.'
'Dan ben ik wel buitengewoontjes, maar dan
slecht.'
'Je leert het best, het gaat al beter dan gister.'
Het was niet zo, maar wat deed het ertoe, we had­
den iets te doen, we hadden plezier en we waren van
de straat.
Zonder Huub durfde ik het water niet eens in met
59

dat grote, gladde ding, er kon iets mis zijn met de
wind of de stroom ofhet tij ofwat er nog meer was. Ik
droomde wel van rijden over de schuimkoppen van
een vervaarlijke branding, in werkelijkheid klungelde
ik maar aan, het liefst lag ik eigenlijk languit op mijn
plank en liet me drijven.
'Je kunt beter een luchtbed nemen,' riep Huub.
'Hmmmmm,' zei ik soezerig.
Wel jammer dat ik niet kon surfen zoals die bruine
helden op de tv, maar ja ik was geen held, ik was een
beetj e bang. En misschien bestonden helden ook wel
niet. Odysseus was een held en toch was hij vooral
slim, en slim hoefde niet voor een held, een held was
domweg dapper.
Meneer Spruit had een theorie over moed en hel­
dendom, hij vond dat een held iemand was die deed
wat er gedaan moest worden op het moment dat het
nodig was.
ik.
'Ja maar dan is juffrouw De Bok ook een held,' zei
Nee het ging om onmogelijke, levensgevaarlijke ta­
ken, niet om huishouden. Waarom eigenlijk niet?
Daarom niet.
Ik dobberde rond terwijl Huub een oogj e in het zeil
hield en ik droomde over verre reizen en over Odys­
seus, ik wás Odysseus en in de verte lag een vreemd,
wild eiland, het stak omhoog uit de zee als de rand
van een schild ... Zo'n eiland was er echt, want ik had
staan luisteren bij de deur van de vijfde klas, waar de
rector les gaf. Ik was eruit gestuurd bij wiskunde en
moest me melden.
60

Ik wilde al kloppen maar hoorde iemand op een
vreemde en toch bekende manier regels opdreunen.
Ze lazen Homeros.
Ik vergat wat ik bij die deur kwam doen.
Daar waren de zinnen, daar was het onverklaarbare
geheim van de verhalen, ik dacht dat ik wist waar het
over ging zonder dat ik het zou kunnen navertellen.
' ... de Grote Beer die door sommigen de wagen
wordt genoemd,' vertaalde de jongen die de beurt
had.
Ik was teleurgesteld. Die regels hadden zo geheimzinnig
geldonken en nu ging het over de Grote Beer of
het wagentje. Ik kende de Grote Beer al toen ik zes
was en mijn vader hem aanwees boven het dak van
ons huis.
En toen ging er een rilling door me heen. Odysseus
had op zijn vlot naar de Grote Beer gekeken! Bijna
griezelig. Die sterren waren zo ver weg, als je uitrekende
hoe lang het licht erover deed om bij Odysseus
te komen en hoeveel langer het duurde voordat ik het
zag, dan scheelde dat maar heel weinig.
Ik ging naast de deur op de grond zitten.
Een andere leerling kreeg de beurt, hij las de zinnen
goed in het metrum, zei de rector, maar de vertaling
was te vrij .
'Je moet niet zo sjoemelen, ik wil horen wat er
staat.'
Er zit wat in, dacht ik, woorden betekenen nu eenmaal
iets. Dat is juist het aardige van woorden. Bij
muziek kun je denken wat je wil (mijn moeder denkt
idiote verhalen bij muziek, mijn vader luistert gewoon
61

naar hoe het in elkaar zit, naar de structuur, zegt hij)
maar bij woorden staat er al iets. Of je ze nu leest in
1000 voor Christus of nu. Het betekent niet helemaal
hetzelfde, dat kan best, maar de Grote Beer is de
Grote Beer.
Toen ik aan het eind van de les naar de rector ging
en hem zag zitten met zijn vinger bij een woord, vroeg
ik of het lang duurde voordat Odysseus weer boven­
kwam. Ze waren met de vertaling gekomen tot waar
een grote, hoge golf boven op het vlot sloeg; de mast
brak af, het vlot tolde rond, Odysseus werd bedolven
en stikte bijna. Dat gevoel van bijna stikken herkende
ik want ik was ook wel eens omgevallen in zee.
De rector keek naar me over zijn bril heen en
daarna door zijn bril naar de tekst, las razendsnel en
zei : 'Hier komt hij boven.'
'En waar staat die hoge golf?'
'Daar!' wees de rector. 'Maar wat doe jij hier?'
Op mijn surfplank in de zon probeerde ik me de
golf voor te stellen die boven op Odysseus viel en hem
met vlot en al kon bedelven.
Dat was spannend.
62

'Het eiland van de Faiaken!'
Meneer Spruit wist welke kust als de rand van een
schild boven zee uitstak.
'Ja dat is het eiland van de Faiaken.'
Ondanks mijn surfavonturen met Huub liep ik elke
dag even langs bij meneer Spruit en juffrouw De Bok.
Ze waren altijd zo blij als ik kwam, zelfs het konijn Argos,
dat anders bij terig deed, wreef zich tegen mijn
been. Ze misten Piek natuurlijk.
'Waarom leek het op de rand van een schild?'
'Ik denk omdat het zo glad leek vanuit de verte of
omdat Odysseus hoopte dat het een gladde wand was.
Maar glad was anders ! Dat merkte hij toen hij aan land
probeerde te komen, de rotsen hadden vlijmscherpe
punten, hij haalde het vel van zijn handen .. .'
'Wat gebeurde er toen?'
Meneer Spruit spiekte in zijn vertaling. 'Hij moest
nog een heel eind langs de kust zwemmen en ergens
in de monding van een rivier kon hij pas uit het water
kruipen ...
'
Hoe zag iemand eruit die zo lang in het zeewater
had gedreven?
Ik had wel eens dooie vingers gehad na het zwemmen,
lelijk, witblauw, met dikke ribbels ... Hoe zag
Odysseus eruit?

Er kwam water uit zijn mond en zijn neus, hij kreeg
geen adem meer, net als schaatsers na de tien kilometer,
hij viel slap voorover, hij raakte bewusteloos ... En
toen? Blijft alles zwart als je bewusteloos bent of
droom je dan? En weet je later nog dat het dromen
waren? Zou Odysseus allerlei avonturen gedroomd
hebben toen hij op het eiland van de Faiaken lag?
Hij lag door zee en tijd verzwakt als wrakhout op
een vreemd, wild strand, halfdood, bijna gestikt in
eigen braaksel en droomde... (Is op een reis diep
het binnenland in, een roeispaan ligt tegen zijn
schouder, waarom? Hij loopt waar het zoet ruikt en
bloemen weelderiger bloeien, ontmoet een wandelaar,
een man die de zee niet kent, het woord niet
weet, niet eens zout neemt bij zijn brood. 'Waar ga
je heen met je zware wanschop, vreemdeling? Vandaag
valt niks te wannen hier!' Hij plant het zilte
hout in onverwante aarde, huilend van heimwee
naar de schepen en de zee.)
'Luister je nog?' vroeg meneer Spruit.
'Waarom had hij heimwee naar de zee?'
'Heimwee? Wie zegt dat hij heimwee had, hij kon
geen zee meer zien.'
'Ik dacht dat hij huilde van heimwee naar de schepen
en de zee.'
Meneer Spruit keek naar mij en daarna secuur in
het boek.
'Niks over heimwee.'
'Liep hij dan niet met een roeispaan over zijn
schouder?'
'Je gooit alles door elkaar. Dat was iets anders, dat

moest hij gaan doen als hij weer thuis was.'
'0 ik dacht ... '
'Je dacht verkeerd, Niels boy.'
'En wat is wannen? Wat is een wanschop?'
'Dat zoek ik voor je op, wacht ... een wan is een grote,
platte schaalvormige mand om kaf van koren te
scheiden door schudden en opwerpen. Dus een wanschop
is een schop met een soort platte bak aan het
eind.'
'Lijkt dat op een roeispaan?'
'Dat zal misschien weL .. Maar let nu op wat ik lees.'
Ik gooide de verhalen dus door elkaar en toch leek
het zo logisch wat ik in mijn hoofd had.
Op mijn surfplank, die Huub al 'sufplank' noemde,
lag ik te tobben over de verhalen van meneer Frank.
Hij las steeds andere stukken voor. Maar was dat wel
zo? Kon het ook zijn dat hij hetzelfde stuk elke keer
opnieuw opdreunde terwijl hij zei dat het hier- of
daarover ging? Dácht ik alleen maar dat hij steeds
iets anders vertelde? Dácht ik het alleen maar? Zoals
de wandelaar dacht dat de roeispaan een wanschop
was? .. Had ik soms door de gewoonte van meneer
Frank om in een onbegrijpelijke taal voor te lezen geleerd
om niet te luisteren zodat ik voor mezelf een verhaal
kon verzinnen dat me beviel?
'Het staat er heel anders,' zei meneer Spruit. 'Jouw
verhaal is niet het echte verhaal.'
'Maar het was mooi,' riep ik. 'Ik vond het mooi.'
'Dan is het toch goed,' suste meneer Spruit. 'Daar
gaat het om hoor.'
'Ja en toch wil ik ook weten wat er staat.'

'Dat kan nog altijd Niels boy, papier is geduldig.
Bedenk jij maar gerust je eigen verhaal. Wat jij denkt
is waar. In elk geval zolang je het denkt en niet zegt.
Als je het zegt dan krijg je de wind van voren. Stel je
voor dat jij denkt "ik ben een koning", nou dan ben jij
een koning. Niks aan de hand. Zeg het alleen niet
hardop.'
'Ik kijk wel uit!'
'Juist! Kinderen weten dat al, die zeggen niet "ik
ben de koning" maar "ik was de koning". Ze maken er
een spelletje van. We doen alsof ik de koning was.'
Het was een spelletje, ik lag op mijn plank en verwachtte
de hoge golf die me zou bedelven, want ik
was Odysseus. De golf sleurde me mee de diepte in, ik
kon niet aan land komen, de storm raasde, de rotsen
waren scherp, de huid van mijn handpalmen bleef
eraan kleven, help help! Kwam er dan nooit een eind
aan mijn ellende, kijk toch wat een lelijke dode vingers
! Na dagen kroop ik op de kant... gruwelijk zag ik
eruit, opgezet, blauwwit met overal dikke ribbels. Ik
kotste de zee uit, ik zag zwarte vlekken voor mijn
ogen, mijn oren suisden... In mijn droom liep ik
moeiteloos dwars door een oerwoud verder en verder
weg van de zee, zo ver dat ik het benauwd kreeg van
de dikke, zoete bloemen met hun honinglucht. Ik zette
mijn roeispaan, mijn arme nutteloze roeispaan in
die weeë grond ... ach zielige roeispaan, wees van een
roeispaan, net als David Copperfield alleen op de wereld
... ik moest erom huilen, mijn tranen waren zout,
ach wat verlangde ik naar de schepen en de zee ...
'Wat is er, wat heb je?' vroeg Huub. 'Ben je ziek?'
66

Wat moest ik zeggen? Ik ben Odysseus? Ik was
Odysseus?
'Niks bijzonders, een beetj e kramp.'
'0 ja dat is heel vervelend,' zei Huub .

Op dagen dat Huub geen zin had om te surfen, liep ik
verloren rond. Mijn moeder vond dan direct dat ik er
niet goed uitzag. 'En ik ben zo bruin als wat.'
'Hier een eitje voor je, hier een geperst sinaasap­
peltje.'
'Ga weg met die vieze verkleinwoordjes, ik ben niet
ziek.'
'Je bent in de groei en je moet goed eten.'
'Allemachtig, je lijkt elke dag meer op juffrouw De
Bok.'
Mijn vader nam ook de tijd om me te bekijken en
belde een afspraak af. Er moest maar eens gepraat
worden.
'Je kunt mij altijd alles vertellen, jong. Vertel maar,
wat is er, waar zit je mee?'
Goed bedoeld, het werkte alleen niet. Vo ordat ik
mezelf ertoe kon brengen om echt te zeggen wat me
dwarszat (dat ik de tweede over moest doen en dat
Piek naar de derde ging) had hij al geraden wat het
wel zou zijn en hoe hij dat vroeger had opgelost. Dan
waren we weer waar mijn vader het liefst wilde zijn,
bij vroeger toen het leuk was, toen de mensen wat
aflachten en toen hijzelf stuurman ging worden op de
grote vaart. Ik vond het best, jammer alleen dat mijn
vader niet kon vertellen. Hij liet zich meeslepen door
68

zijn eigen verhaal, begon al te lachen als er nog geen
sprake was van een grap en deed eigenlijk of ik erbij
geweest was.
'We hadden die ouwe vlet hahaha ja en die lag daar
tussen het riet, lek dat kreng, lék! En JooP (welke
JooP nu weer?) die had zijn broek al aan (was dat iets
bijzonders voor Joop?) en stapt zo in die vlet, moest
kunnen volgens hem ... hahaha ja. Dat ding begint te
zinken, met een rotgang zonk dat ding hahaha ja ... tot
zover in de modder stond hij en bang dat hij was !
(Dat hij zou verdrinken of zo?) Want zijn moeder die
kon er wat van. (Waarvan?) Als die eenmaal begon
dan hield ze niet meer op en hij wist wel wat er kwam
als ze die broek zag ja.'
Ik lachte mee voor de gezelligheid. 'Had hij dan anders
geen broek aan als jullie gingen varen?'
'Varen?'
'Met die vlet.'
'Hahaha, varen met die vlet? Met die lekke vlet,
daar kon je niet in varen.'
'Ik snap het niet van die broek.'
'De broek van JooP toch, voor de bruiloft toch!'
Nu weer een bruiloft! 'Wat voor bruiloft?'
'Van zijn zus met Piet van de smid.'
Mijn vader vertelde smakelijk verder en ik dacht na
over de bruiloft, een bruiloft op een dorp ... muziek,
slingers, een erepoort, misschien wel de fanfare.
De vlet stak nog uit het water met een stukje blauwe
boeg, twee jongens renden weg langs het riet en
achter hen aan holde een dikke mevrouw in een mantelpak
met een grote corsage op haar borst: de moeder
die er wat van kon.

JooP kreeg een pak op zijn modderige donder, dat
was wat ervan kwam en op het feest had hij als enige
een ouwe, verschoten, verstelde broek met rafels aan.
Wat was die Piet van de smid voor iemand, ik kon
het niet vragen, mijn vader had het al over iets anders.
Hoe zag een bruid eruit? Ik was nooit op een bruiloft
geweest. Bas wel, al twee keer. In onze familie kwamen
geen bruiloften voor. Rare feesten, bruiloften.
Raar dat mensen met elkaar gingen trouwen. Mijn vader
en moeder bijvoorbeeld. Ze kenden elkaar niet
eens toen ze elkaar tegenkwamen en ze wisten bijna
meteen dat ze met elkaar wilden trouwen. Mijn vader
had meisjes genoeg om zich heen in dat dorp waar hij
tot zijn twintigste woonde en hij vond er niet één lief
genoeg, maar hij liep in Delft tegen een wildvreemd
kind uit Weert aan en dat was het. Zoiets dacht hij bij
zichzelf: dat is het. Heel raar. En de moeder van Piek
was drie keer getrouwd. Had die drie keer gedacht:
dat is het?
'Wanneer weet je of je met iemand wil trouwen?'
vroeg ik aan mijn vader.
'Wat? Waar heb je het nu weer over?'
'Wanneer weet je of je met iemand wil trouwen,
daarover.'
'Eh tja ... dat weet je pas als je het weet.'
Mij leek het idioot om zomaar te kiezen in het wilde
weg, het leek me idioot om te willen trouwen.
'Ja dat lijkt zo,' zei mijn vader. 'Maar als je het wil is
het juist doodgewoon en als je verliefd bent dan wil je
niets anders.'
'En hoe weet je dan of je verliefd bent?'
70

'0 dat weet je,' zei mijn vader.
'Ik zou niemand weten met wie ik zou willen trou­
wen.'
'Jongens van dertien trouwen niet,' zei mijn vader.
'Dat komt vanzelf.'
Ja ja. Intussen maakte ik me toch wel ongerust. Wat
stond me nog allemaal te wachten? Daarbij was zitten
blijven niet de moeite waard. Ik begreep niet dat ik er
nooit eerder over nagedacht had.
Ja toen ik klein was had ik Pauletje. Kindergedoe
was dat. Ik zou er niet aan moeten denken om met
Pauletje in één huis te wonen. Ik zou met niemand in
hetzelfde huis willen wonen, misschien hoogstens
met Piek maar dan wel allebei op een eigen kamer.
Toch zou het er een keer van moeten komen, of ik
bleef alleen achter als mijn ouders er niet meer waren,
dat zou niet gebeuren, maar ...
'Niels boy, je hebt nog alle tijd,' troostte meneer
Spruit.
Met hem praatte ik het liefst. Hij zeurde niet over
de groei, hij dramde niet over vroeger. Hij sloeg soms
alleen wel eens door over Dickens.
Daar kon ik me wel tegen verzetten voor eventjes.
En daarna vertelde hij dan weer over de slimme man,
zodat ik kon denken wat ik wilde over de schepen die
naar Troje gingen en de tenten op het strand.
Geen moeite was hem te veel om me zo goed mo­
gelijk in te lichten en terwijl hij zich uitsloofde, dwaal­
den mijn gedachten af. Hij noemde alles wat ik wilde
weten en toch dwaalden mijn gedachten af. Hoe zou
dat gaan als ik in de vijfde zat en moest vertalen wat er
71

stond? Dat vroeg ik me af... en of de rector zich nooit
eens iets voorstelde bij dat hortende en stotende ver­
talen van de leerlingen en wat de leerlingen zelf voor
zich zagen als ze daar op hun plaats in de rij en zaten
net als de roeiers en met hun vinger aangaven waar ze
ook alweer gebleven waren.
72

En toen kwam Stella Star uit Hollywood. Met veel
koffers. Mijn moeder hield niet op over die koffers,
daar had ze meer belangstelling voor dan voor Stella
Star.
'Van echt leer en met hoekjes, waar zou ze die van­
daan hebben?' riep mijn moeder verlekkerd. Ze was
dol op mooie koffers en we hadden er dan ook geen
gebrek aan.
'Piek zal de pest in hebben als ze hoort dat haar
moeder hier is,' zei ik. Net goed. Wat had Piek zo lang
weg te gaan op safari ?
Ik durfde niet goed binnen te lopen bij meneer
Spruit nu ik die Stella Star in elk vertrek kon tegenko­
men, maar meneer Spruit belde zelf of ik kwam en
dus ging ik.
Ik zag Stella Star.
Het was waar dat ik haar eerder had gezien, maar
wel met meer afstand ertussen. Nu liep ze rakelings
voorbij mijn stoel, ik voelde de stof van haar jasje
langs mijn hand.
Plotseling begreep ik Bas, die naar Wassenaar wilde
komen om haar te zien, want er was veel aan haar te
ZIen.
Vaker dan normaal keek ik omhoog naar de ramen
van het huis van meneer Spruit als ik op weg was van
73

de keuken naar mijn tuinhuis. Niet dat ik iets zag. Ja,
juffrouw De Bok die een stofdoek uitschudde.
Tot het weer omsloeg. Het was een regenachtige,
kille week geweest, Huub en ik hadden maar twee da­
gen gesurft en van de ene dag op de andere brak de
zon door.
Direct stond er een kanjer van een parasol in de
tuin bij Spruit en toen ik dicht langs de heg slenterde
noteerde ik tuinstoelen, wit met knalgele kussens.
'Bij geel lijk je eerder bruin,' wist mijn moeder.
Dat zou wel zo zijn. In elk geval prijkte Stella Star
in al haar Hollywoodpracht zo bruin als het maar kon
op een lange ligbank met een huitje.
'Waarom die nog in de zon moet!' riep mijn moe­
der jaloers. 'Poeh!'
'Ze lijkt echt niet op Piek,' zei ik.
Stella Star was mooi, zo mooi als maar kon, met
niemand te vergelijken. En dat had ik niet eerder ge­
merkt! Ik vond haar een mevrouw, wel een mooie me­
vrouw, maar een mevrouw en met die losse haren op
haar botergele matras leek ze niet meer op een me­
vrouw of op de moeder van iemand. Ze zou gewoon
in de zesde kunnen zitten, in de vierde misschien wel.
Zonder haar dure pakken en jurken was ze een meisje.
En hoe kwam ik erbij dat ze op juffrouw Welling leek?
Juffrouw Welling, poeh !
Ik zette een stretcher naast de heg achter het tuin­
huis op zes meter hemelsbreed van Stella Star en ik
ging over tot langdurig zonnebaden.
Huub was stomverbaasd dat ik niet mee ging sur­
fen. 'Nu is het net perfect met dat windje erbij .'
74

'Ik heb een spier verrekt in mijn rug,' zei ik.
'Hoe krijg je dat voor elkaar?'
'Met duiken .. .'
Ik dook veel van de lage plank, vanaf de lage plank
kon ik Stella Star helemaal zien. Nee ik had geen zin
in surfen.
'Volgende week weer proberen?' vroeg de trouwe
Huub.
'Als het dan over is,' zei ik.
Als er geen zon is, dacht ik. Zolang de zon scheen
lag SteIl a Star zes meter van me af en ze was mooi. Ik
wist vroeger niet wat mooi was, ik dacht dat Pauletje
mooi was en Carlientje in elk geval, of anders juffrouw
Welling wel. Maar nu wist ik beter. Stella Star was
mooi. Dat was mooi. Ze werd niet rood in de zon zoals
juffrouw De Bok, of sproeterig zoals Piek, of vlekkerig
zoals Huub, haar huid kreeg geleidelijk de kleur van
roomtoffee, de dure soort, die onze banketbakker zelf
maakte en die smolt op je tong. Niemand kon haar
zien behalve ik, vanaf ons balkon zag je alleen haar
tenen omdat er een windscherm achter haar huifstoel
stond, maar ik, alleen ik op mijn duikplank of aan de
achterkant van het zwembad waar de struiken laag
waren kon haar bekijken van topless tot teen. Mooi
mooi mooi. Huid als roomtoffee, haren als acaciahoning
...
'Niels houdt opeens van zonnebaden,' zei mijn
moeder. 'Je kon hem vorig jaar met geen stok in de
zon krijgen. Wat een verschil maakt dat toch, kijk
nou. Je bent een heel leuke jongen om te zien, eigenlijk
best knap.'
75

Ik was altijd eigenlijk best van alles, wat erop neerkwam
dat je net niks was.
'J a die Niels wordt een echte kerel,' zei mijn vader
en knipoogde naar me. Mannen onder elkaar.
Ik voelde me warm worden. Had hij iets gezien achter
in de tuin? Was hij per ongeluk gaan zwemmen?
Maar nee, loos alarm, mijn vader die zoveel aan het
oude zwembad had laten verdokteren dat hij drie
nieuwe baden had kunnen aanleggen, kwam met zijn
zwembroeken en snorkels niet in de buurt van het water.
'Geen tijd. Geen tijd. Later.'
En mijn moeder zat liever op een terrasje dan in de
tuin. Ik hoefde me niet ongerust te maken.
Meneer Spruit belde op waar ik toch bleef.
'Je bent toch niet ziek?'
'Nee hoezo?'
'We hebben je al twee dagen niet gezien.'
Het was waar, het kwam omdat ik eerst bruin wilde
zijn voor ik op bezoek ging, maar dat kon ik niet zeggen.
'Kom je?' drong meneer Spruit aan.
'Ja direct,' zei ik. 'Even douchen.'
Drie keer trok ik andere kleren aan. Bij het witte
hemd leek ik bruiner, het gestreepte truitje maakte
mijn schouders breder en het gele jack ... in het gele
jack was ik beslist ouder. Het was dan ook van mijn
vader.
'Je ziet er patent uit,' riep meneer Spruit toen ik
eindelijk kwam opdagen. 'Nietwaar, juffrouw De
Bok?'

Met z'n tweeën vertroetelden ze me met lekkere
drankjes en hapjes en het konijn kwam bij me.
Maar Stella Star bleef achter het scherm.
77

Ik had nooit een vertaling van de reizen van Odysseus
gelezen. Als meneer Spruit er een aan me wilde geven
of lenen, zei ik dat het niet hoefde.
Liever liet ik hem vertellen of stukjes voorlezen. De
gedrukte tekst zag er zo absoluut uit.
Er stond wat er stond, dacht ik, en niets anders.
Maar in de tuin op mijn stretcher kreeg ik steeds
meer zin om bepaalde fragmenten zelf te lezen.
Bijvoorbeeld dat waarin werd verteld over Helena
van Troje, die de mooiste vrouw van de wereld was, in
haar tijd dan.
Meneer Spruit en ik hadden er toevallig net over
gepraat. Ik was weer even op bezoek gegaan (in het
gele jack van mijn vader) en we dronken thee op het
terras. We zaten in de gemakkelijke rotanstoelen, die
kraakten bij elke beweging en hadden uitzicht op het
wit met geel gestreepte windscherm. Het konijn Argos
wipte op mijn voet en bleef er met zijn volle gewicht
op liggen.
'Kijk nou,' zei juffrouw De Bok vertederd. Ze had
mij bijna over mijn hoofd geaaid.
Op een van de stoelen lag een donzig wit vestje.
(Dat was van háár.)
We roerden in onze kopjes en ik zei achteloos: 'Er
komen niet veel vrouwen voor in de boeken van
Homeros.'

'Jawel hoor, 0 ja,' riep meneer Spruit. 'Aardig wat
ook.'
'Maar meer mannen.'
'Dat wel.'
'Dus die vrouwen zijn niet erg belangrijk, bedoel
ik.'
Daar moest meneer Spruit over nadenken. Ik keek
steels naar zijn gezicht. Zou zijn vrouw mooi geweest
zijn? Dat moest haast wel. Op wie leek Stella Star anders?
'Er komen meer mannen voor in het verhaal dan
vrouwen,' zei meneer Spruit na een paar haastige
slokjes. 'Maar de vrouwen zijn toch wel belangrijk.
De hele oorlog ging om een vrouw. Om Helena.'
'Ja maar mijn leraar zegt dat het in werkelijkheid
helemaal niet zo was. Het ging om handelsbelangen.'
'Jaja,' knikte meneer Spruit. 'Dat zal allemaal best,
maar we hebben het niet over de werkelijkheid. In het
verhaal gaat de oorlog om Helena. En het is een mooi
verhaal.'
'Een mooi verhaal over een mooie vrouw!'
'Precies Niels boy, wie schrijft er een epos over handelsbelangen!
En er kan naast die handelsbelangen
trouwens toch wel een vrouw in het spel geweest zijn?'
'Een mooie vrouw.'
'Ze moet echt mooi geweest zijn ja.'
'Staat er dan hoe ze eruitzag? Waar staat dat?'
'Dat weet ik niet meer, ik geloof niet dat er ergens
staat hoe ze er precies uitzag. Maar als ze over de
muur liep dan hielden de oude mannen op met praten
en keken naar haar. Zo mooi was ze. En ze zeiden
79

dat het de moeite waard was om voor zo'n vrouw te
vechten.'
Voor meneer Spruit moest dat wel een bewijs zijn,
hij was zelf oud.
'En verder staat er niets?'
'Dat ze blond was, dat ze blanke armen had.'
'Blánke armen?'
'Dat vonden de Grieken mooi voor vrouwen.'
Maar de Grieken die dat mooi vonden waren dood.
'Als ze nu een film wilden maken van Troje, wie
zouden ze dan moeten nemen voor Helena?' vroeg ik.
'0 ze hebben daar allang films over gemaakt,' zei
meneer Spruit. 'Onzinnig! Je kunt nooit laten zien
wat een held is en je kunt ook de mooiste vrouw van
de wereld niet laten zien.'
'Waarom niet? Dat kan toch best, je zou .. .' Ik hield
vlug op want woorden als roomtoffee en acaciahoning
zijn gezegd voor je het weet, ik keek over het gazon
naar de strepen van het windscherm, wit geel, wit
geel. Witte parasol, witte tafeL .. gele handdoeken ...
witte stoel met een geel huitje ... dure kussens, dure
zonnecrème ... handelsbelangen .. .
Maar het was niet om die dure meubels dat ik tien
keer per dag de duikplank op klom terwijl ik niet hield
van duiken, mijn ogen gingen ervan prikken.
'Iets bijzonders ... dus iets dat ongelooflijk mooi is,
dat moet je niet zien,' oreerde meneer Spruit. 'Of je
moet het maar heel even zien uit de verte. Ja. Je moet
het heel even zien en daarna moet je verlangen om het
nog eens te zien. Dan ga je erover dromen en in je dromen
wordt het pas echt mooi, onbeschrijflijk mooi.'
80

'Wat heb je aan dromen?' riep ik en weer zette ik
mijn tanden op elkaar om niet verder te praten.
'Wat heb je zonder dromen?' zei meneer Spruit.
'Ja als je oud bent dan .. .' begon ik, maar meneer
Spruit viel me in de rede.
'Ook als je oud bent en in ieder geval als je jong
bent. Ach Niels boy, wat ken jij jezelf slecht! Als er iemand
is die leeft met dromen dan ben jij het! Allemensen
nog aan toe. Jij gaat naar een veel te zware
school omdat je iets wilt kunnen lezen dat eigenlijk alleen
maar in jouw kop bestaat. Je durft niet eens naar
de vertaling te kijken! Dacht je dat ik niet begreep
waarom? Je eigen bedenksels zijn belangrijker voor je
dan de tekst. Je bent bang om iets te verliezen dat alleen
maar in dromen bestaat. Nou, laat ik je vertellen
dat je nooit kunt verliezen wat je zelf bedenkt. Wat je
bedenkt dat ben je zelf.'
'Hoe kan ik zelf de mooiste vrouw van de wereld
bedenken? Die moet ik toch eerst gezien hebben!'
'Niet in het echt, dat hoeft niet. In werkelijkheid
bestaat zoiets als de mooiste vrouw niet. Ik geloof dat
de werkelijkheid trouwens nooit helemaal zonder verzinsels
kan, zoals een verhaal niet helemaal zonder
iets van de werkelijkheid kan. Wij zitten hier met onze
thee, maar dat is niet alles. Wat we denken is net zo
werkelijk als die tafel en die trekpot en die wesp op je
mouw ... '
'Wesp? Waar?' Ik vloog overeind.
'Hij is al weg, daar gaat hij .'
De wesp vloog over het wit met gele scherm, ik zag
hem al nIet meer en tegelijk zag ik hem scherp en dui-
8r

delijk op de roomtoffeearm van Stella Star ... Hij stak
haar, ze gilde en huilde ... ik had gelukkig thuis een
middel tegen wespenbeten ...
Heel voorzichtig trok ik de angel uit die onbeschrijflijke
huid, ik boog me voorover en zoog de
wond schoon ...
Ze zei: 'Je lijkt wel een dokter, wat doe je dat
goed ... '
Ik ondersteunde haar, ze voelde zich nog wat duizelig
... ze zou toch niet allergisch zijn voor wespenbeten
en doodgaan!
Dan lag ze daar koud en stijf op de gele kussens ...
'We nemen een ijsje!' zei meneer Spruit. 'Juffrouw
De Bok! We nemen een ijsje!'
Het ijs was lekker maar smolt zo snel dat we als razenden
moesten likken. Ik zag een donkere druppel
glijden over de hand van meneer Spruit, net zo donker
als de vlekken tussen zijn dikke aderen. Mijn hand
was glad en bij de pols groeiden blonde haren die er
eerst niet waren ...
Ik herkende mijn eigen hand opeens niet meer.
82

Ik leende dus toch een vertaling van de Odyssee en
bladerde van kaft naar kaft op zoek naar de naam Helena.
Ik vond niets dat de moeite waard was.
'Waar staat dat dan van die oude mannen op de
muur van Troje?' vroeg ik aan meneer Spruit.
'0 dat. Daarvoor moet je het boek over de oorlog
hebben, het eerste boek. Wacht, ik haal het voor je.'
Hij was vast wel verbaasd dat ik de vertalingen
wilde lezen, maar hij liet het niet merken.
'Kijk, hierin staat alles over Troje.'
'En Helena?'
'Niet alles natuurlijk, er is veel meer over Helena
geschreven.'
'Maar staat erin over die prins die haar meenam
naar Troje?'
'Hij komt er wel in voor .. .'
'Was hij jong? Die prins bedoel ik.'
'Ja. Ja die was jong.'
Maar wat bedoelde meneer Spruit met jong?! Iemand
van dertig of van twintig hooguit, in elk geval
niet van bijna veertien.
Op mijn stretcher las ik wat er stond over Helena.
Ze had witte armen, of blanke armen, en ze was aan
het handwerken. Bij handwerken moest ik wel den-

ken aan juffrouw De Bok met haar herten.
Helena werkte aan een groot dubbelbreed kleed op
haar weefgetouw; in kleuren die van het doek afspatten,
maakte zij afbeeldingen van de bloedige gevechten
tussen de Trojaanse paardentemmers en de Grieken
in hun bronzen wapenrusting die zich voor haar
lieten afslachten in de oorlog.
Arme Helena, dat was wat anders dan herten borduren.
Ze verlangde naar haar land en naar haar familie en
als ze de naam van haar eerste man hoorde moest ze
huilen.
Toch was ze steeds weer verliefd op de prins. Hij
kwam zwierig van het slagveld als van een feest, hij
zag er prachtig uit. Ze keek niet naar hem maar
merkte het toch. Ze zei: 'Waarom ben je niet gewoon
gesneuveld!'
Maar even later, misschien omdat ze toch naar hem
keek, riep ze: 'Ga niet terug naar het slagveld, laten ze
je niet doodmaken.'
Zie je, ze was verliefd op de prins ...
Ik lag met mijn hoofd op de bladzijden over Helena,
het was heet in de zon maar ik ging niet in de
schaduw. Bruin wou ik zijn en zwierig.
Stella Star zag me op de duikplank en dacht meteen:
die zou goed zijn voor de prins in die film over
Troje. We gingen naar Hollywood. Stella Star wilde
alleen Helena spelen als ik de rol van Paris kreeg.
'Hij is wel wat jong voor die rol,' zei de regisseur,
maar Stella Star had het voor het zeggen en toen was
ik de prins uit Troje, mijn schip vloog over de golven

en Helena stond achter me de hele reis, ze keek naar
mijn sterke handen en zag de haren bij mijn pols.
We filmden in een zuidelijk land, het was er heet
het gazon voor ons hotel moest de hele dag gesproeid
worden en bij het zwembad was een bar, daar haalde
ik drankjes, koele drankjes voor Stella Star.
'Dank je, Niels jij weet precies wat ik nodig heb.'
'Dat komt omdat ik je wel aardig vind, baby.'
'Is dat zo Niels, is dat echt zo? Vind je mij aardig?'
'Nogal ja.'
'Net zo aardig als Piek?'
'Shit zeg, wat heeft Piek ermee te maken?'
Maar het was al te laat. Weg waren de opwindende
beelden van een tropische tuin en witte gebouwen ik
lag weer gewoon te zweten achter de heg.
Piek, tja. Wat zou die zeggen als ze wist wat ik dacht
over mij en Stella Star? Haar eigen moeder.
Piek. Het was niet de eerste keer dat ze mijn spannende
dromen in de war schopte.
Geweldige en spannende dromen. Ik redde Stella
Star uit een brandend gebouw, ik vocht voor haar tegen
drie, vier kerels met allemaal judodiploma's, ik
droeg haar uit de zee, een zee vol haaien, zij was dan
bedwelmd door de rook of half verdronken en ik paste
kunstmatige ademhaling toe, ik had op de televisie
gezien hoe dat ging ... maar net als ik zover gekomen
was moest ik aan Piek denken, het gebeurde gewoon.
'Doe niet zo idioot,' zei Piek.
'Ik moet toch even haar leven redden?'
'Ach kom, mijn moeder is driedubbel getrouwd.'
Ja dat kon wel waar zijn, maar ze was mooi.
85

'Ze is zo mooi, Piek.'
'Mooi is wie mooi doet,' zei juffrouw De Bok, die
soms ook opdook middenin mijn bedachte gesprekken
over Stella Star, ze wees op haar schoot vol geborduurde
herten.
'Mooi zijn koffers met leren hoekjes,' zuchtte mijn
moeder.
Iedereen bemoeide zich ermee, maar niet lang, ik
dacht iedereen ver weg, ik dacht een onbewoond eiland
middenin zee, ik dacht mezelf ouder en Stella
Star precies zoals ze was ...
Ik verbrandde ondanks de zonneolie met beschermingsfactor
zes.
Ik dacht een wit ziekenhuis met koele lakens en een
koele hand op mijn voorhoofd.
'Niels ga toch niet meer in de zon.'
'Ach Stella.'
Ik dacht dat het nooit meer over zou gaan.
86

De zon liet me niet in de steek, maar Stella Star soms
wel. Dan was de stoel met het huitje leeg en ik klom
voor joker op de duikplank, mijn oren gespitst:
kraakte het grind daar? Ritselde het gras? Kwam ze
eraan? Nee? Dan moest de dag om en wel als de bliksem.
Avond moest het worden en pijlsnel morgen met
Stella Star terug waar ze hoorde.
Op zulke dagen was ik nergens meer, ik zag een
lange, lange reeks precies zulke dagen voor me in een
toekomst zonder Stella Star. Ze ging weer weg immers,
met haar acaciahaar en haar toffeehuid. Over
een maand ging ze terug naar Hollywood, waar mijn
vader vast niet heen wilde op vakantie. Ik zag het gebeuren:
ze stapte kwiek in het vliegtuig met haar
koffers vol leren hoekjes, weg uit mijn ogen. Als ik dat
uitgebreid bedacht, wilde ik dood zijn en er kwamen
alleen nog treurige dingen in me op zoals rapporten
en puistjes en meneer Frank zijn plantjes en de boekjes
van meneer Spruit en mijn eigen magere armen
zonder spierbal.
Op dagen zonder Stella Star hoefde ik niet in de
zon te liggen, ik ging naar Huub of ik hing rond bij
meneer Spruit. Dat was niet leuk. Huub kon alleen
maar praten over surfen en meneer Spruit had weer
een nieuw boek van zijn Dickens onder handen en

hield niet op over een gekke vrouw die twintig jaar
lang in haar bruidsjurk bleef lopen omdat haar bruidegom
haar op de trouwdag had laten stikken. Alles
stond er nog precies zoals op die bruiloft die niet door
was gegaan. De tafel met de borden en glazen en de
bruidstaart. Ja zeg.
'Hoe kan dat nou?' riep ik. 'Na twintig jaar is er
toch niets meer van over?'
Meneer Spruit schudde zijn hoofd.
'Niels jongen, dit is toch een prachtig verhaal.
Waarom vind je nu dat dit niet kan en een reus met
één oog wel? Waarom kan iemand niet twintig jaar in
een bruidsjurk lopen en waarom is een oorlog van tien
jaar om één vrouw gewoon?'
'Maar dat was de mooiste vrouw van de wereld.'
Meneer Spruit verdedigde zijn geliefde Dickens.
Hij probeerde te bewijzen dat het allemaal kon van
die jurk en die taart.
'Nou ik geloof het niet,' zei ik.
'En je gelooft wel dat Odysseus naar de onderwereld
gaat en met zijn dode moeder praat en dat zijn
vrienden door een heks veranderd worden in varkens,
dat mag allemaal, maar een taart kan na twintig jaar
niet een vieze paddestoel zijn waar beesten uit kruipen.
Kom nou toch!'
'Wie worden er in varkens veranderd?'
'Gewoon, de Grieken bij Odysseus op het schip. In
borstelige varkens werden ze veranderd, ja. Dat stoort
je niet? Dat vind jij niet gek?'
'Dat was heel langgeleden,' zei ik. 'Drieduizend
jaar.'
88

'Kon het dan drieduizend jaar geleden wel?' riep
meneer Spruit. 'Wat is dat voor een argument? Waarom
noem je het ene onzin en het andere niet?'
'Dat van Odysseus is een verhaal en dat van die
taart .. . '
'Dat is ook een verhaal.'
'Maar het lijkt of het echt gebeurd is. Alles staat er
zo precies, hoe die kamer is en dat de jurk vergeeld is
en dan geloof ik het niet meer. Bij Odysseus is het
toch maar wat hij zelf vertelt, wat iemand zegt ho"eft
niet altijd helemaal waar te zijn.'
'Wat een schrijver opschrijft hoeft ook niet waar te
zijn.'
'Maar hij doet wel of het waar is.'
'Odysseus ook.'
We waren zo verhit aan het praten dat we de deur
niet hoorden en we merkten pas dat SteIl a Star bij ons
was toen ze naast ons stond. Ik kon geen woord meer
uitbrengen, meneer Spruit herhaalde zijn stelling en
won de discussie. Tevreden draaide hij zich naar
Stella. 'Hé dag kind.'
En toen ging ze bij ons zitten.
'Jij bent Niels van hiernaast.'
'Ja ... eh, mijn moeder vindt dat u zulke mooie koffers
hebt.'
In elk geval een zin waar het woord 'mooi' in voorkwam.
'Dank je, die heb ik speciaal laten maken.'
'Ze zijn erg mooi.'
'Jij bent de vriend van Mart je hè?'
Ja ik was de vriend van Mart je. Ja. Ja.

'En van meneer Spruit,' zei ik. Weer een volzin.
Meneer Spruit glom en wreef over zijn kale hoofd.
'Zo is het.'
'Hij vertelt me over Troje en zo.'
Ik keek haar afwachtend aan, ze zou kunnen opspringen,
verrast, verrukt !
'Dat is ook toevallig, wij gaan een film maken over
de val van Troje. Ik speel de rol van Helena. Het probleem
is, we hebben geen geschikte prins Paris ... '
Maar Stella Star glimlachte beeldig en zei: 'Dat is
leuk.'
'Dat zijn de verhalen van Homeros,' drong ik aan.
'Jaja, was die niet doof?'
'Ja blind,' zei ik betoverd. 'Hij schreef over Helena
en over ... eh ... Helena.'
'0 daar weet papa vast veel van,' zei ze.
Meneer Spruit wreef alweer over zijn hoofd.
'Nou kind, nou kind.'
Stella Star glimlachte nog wat en vroeg over Martje
en praatte over Mart je. Zo'n lief kind en zo vroeg met
alles, op haar vijfde wilde ze al dokter worden.
'Dat wil ze nog,' zei meneer Spruit.
'Wat wilde u worden toen u klein was?' vroeg ik aan
Stella Star.
'Dat weet ik niet meer.'
'Jij wilde prinses worden,' riep meneer Spruit.
'Is dat waar? Ja het is waar, ik weet het weer. Ik
wilde een prinses worden met prachtige kleren aan.'
'Dat is gebeurd ook,' zei ik.
De glimlach zakte weg uit het mooie gezicht vlak bij
me.
90

'Ach ja; zei Stella Star. 'En jij Niels? Wat wil jij worden?'
Ik kon niet bedenken wat zij graag wilde dat ik
wilde worden.
'Niels wordt schrijver; zei meneer Spruit.
Ik viel nog net niet van mijn stoel.
'Helemaal niet, dat heb ik nooit gezegd.'
Wat moest Stella Star van me denken! Dat ik een
opschepper was?
'Ik doe toch niks ! Ik kan niet eens schrijven, ik heb
een laag cijfer voor opstel ! Dus !'
Dat overtuigde meneer Spruit niet, hij bleef volhouden.
'En toch word jij schrijver, let maar op.'
'Ach papa, jij denkt dat iedereen schrijver wil worden,'
glimlachte Stella Star. Als ik er zo uitzag als ik
glimlachte dan zou ik het ook doen.
'Niéls wórdt schrijver.'
Ik trok een gezicht naar Stella Star ofwij samen wel
beter wisten. Stel je voor, de hele dag schrijven. Als ik
gek was !
Maar Stella Star fluisterde met haar hand op mijn
arm: 'Hè ja Niels en dan schrijf jij een scenario voor
een film met een fantastische rol voor mij erin. Zou je
dat doen?'
Onmiddellijk paste ik in een nieuwe droom: ik zat
op een wit strand in een regisseursstoel met een stapel
papier op mijn schoot en kraste hier wat weg, schreef
daar wat bij.
Stella Star in haar Helenajurk boog zich half over
me heen.
9 I

'Wat doe je nu Niels?'
'Ik geef je even wat meer tekst in deze scène.'
'0 Niels jij schrijft zulke góéie teksten, het is net of
ik ze zelf bedenk als ik ze zeg ... '
'Dat komt omdat ik jou wel een beetje ken, baby ...
'
'0 Niels ... '
'Zou je dat leuk vinden?' drong Stella Star aan.
'0 ja,' zuchtte ik.
92

Zodra Stella Star erachter kwam dat ik kon surfen,
wilde ze naar het strand en me zien.
Daar had ik niet op gerekend toen ik haar vertelde
hoe geweldig het wel was om op de branding te rijden.
Tegensputteren hielp niet en er kwam ook geen storm
of zo. Ik moest eraan geloven.
Stella Star reed me met de auto van meneer Spruit
naar het strand, ik probeerde koortsachtig iets te ver­
zinnen zodat ik niet op een verschrikkelijke manier af
hoefde te gaan. Op het strand was Huub. Ook dat
nog.
'Hé Niels! Is je spierpijn over? '
'Niet helemaal,' mompelde ik. 'M en toe schiet het
erin.'
'Dag mevrouw,' zei Huub, die niet zag dat Stella
Star iets heel bijzonders was.
lig.'
'Dit is de moeder van Piek.'
'Ik zit bij Piek in de klas,' riep Huub. 'Wat toeval­
Er was niets toevalligs aan, ik sjorde aan de plank
en vroeg me af op welk ogenblik ik een aanval van
acute spierkramp zou kunnen krijgen.
Stella Star bekeek intussen het zeil van Huub van
alle kanten, terwijl het een heel gewoon zeil was en ze
vroeg of Huub haar wilde laten zien hoe hij kon sur-
93

fen, terwijl ze in Amerika toch zeker wel betere surfers
had gezien.
Huub ging goedgehumeurd het water in en Stella
Star gaf de ene gil na de andere over de toeren die hij
uithaalde om niet te vallen.
'Kun jij dat ook? ' vroeg ze aan mij.
'Ach ja,' zei ik verveeld.
'Ook dat springen en omdraaien in de lucht?'
'Het is niet zo moeilijk als het lijkt. Ik heb alleen een
spier verrekt in mijn rug, ik weet niet of het nu .. .'
'Kijk toch hoe geweldig hij dat doet! '
Huub wás geweldig, ik had hem wel willen wurgen.
Diep ellendig hees ik me in mijn pak en trok mijn
plank een eindje dichter naar het water.
N et toen ik in elkaar wilde krimpen omdat die
dekselse spier weer ging opspelen, kwam H uub me
helpen. 'Hup Niels! '
Ik had te lang gewacht. Er stond een straffe wind
zoals dat heet en tot mijn verbazing vloog ik zonder
moeite langs de kust, ik keek om naar Stella Star en zij
zwaaide uitbundig. Het ging ongelooflijk, ik scheerde
sierlijk over het water, jammer genoeg niet op Stella
Star af maar van haar vandaan. Steeds verder van
haar vandaan!
En hoe moest ik terug? Ik sprong van de plank en
worstelde tot mijn middel in zee een paar meter terug.
Onbegonnen werk, ik hoopte vurig dat Stella en
Huub mijn geploeter niet zouden zien.
Natuurlijk zagen ze het wel, ik kon niet veel anders
doen dan terugklimmen op de plank en zo goed als ik
kon laveren.
94

Hoe het mogelijk was zal wel een raadsel blijven
maar ik hield me staande, het leek me toe dat Stella
Star me ademloos volgde in mijn heldhaftige gevecht
met de elementen. In mijn overmoed probeerde ik
nog een soort sprong of meer een huppelt je te maken
over een aanrollende golf en toen bleek de plank weer
groter dan ik dacht, loodzwaar ook, ik viel, ging kopjeonder
en kon niet omhoogkomen; een sterke onderstroom
zoog me terug, de plank kantelde, sloeg tegen
mijn hoofd en alles was verloren ...
... verloren verloren de slag is verloren vlucht!
vlucht! terug naar de kust! vlug! terug naar de zee
en de schepen, mannen, geen tijd te verliezen! ver­
zamelen daar bij de tenten
Wacht de bevelen! hé jij! Jij ook. Wat doe je? wie
ben je? van wie de zoon, met wie gekomen, wie is je
leider? ..
Hij had het tegen mij, de wildvreemde wildeman met
zijn vervaarlijke gebrul, maar in de paniek van het
ogenblik kon ik wegkomen zonder antwoord te geven,
ik rende mee met mannen om me heen, ze verdrongen
zich, persten me tussen zich in, zodat ik geen adem
kon halen, ik stikte ... Stank van bloed, zweet, doods­
angst, ik wist wat ik rook, ik had meegemaakt dat een
hond met zijn poten in de ijzeren grijpstrip onderaan
een roltrap terechtkwam -winkelende mensen vielen
op en over elkaar heen, de hond gierde met een hoge
stem en toen was er die stank, dezelfde stank ... ik stikte
zelf, ik viel, ik werd onder de voet gelopen.
'Hierlangs jochie kom op, pak mijn hand vast en
blijf overeind!
95

Niels ! Niet vallen, kijk uit, nee hou vol, anders ben
je verloren ... '
'Meneer Frank,' zei ik. 'Hoe komt u hier? Bent u
niet dood?'
'Hier niet,' zei hij en trok me mee, ik kon het tempo
niet volhouden maar er was geen keus. Om ons heen
suisde een lawaai van gehijg uit duizend kelen, zware
wapens kletsten tegen elkaar, voeten stampten op de
doffe, droge zandgrond. 'Verloren, de strijd is verlo­
ren !'
Ik mocht rusten bij de branding van de zee ...
'Welke strijd is verloren?' vroeg ik. Mijn keel deed
nog pijn maar mijn hoofd lag op de schoot van meneer
Frank.
'De strijd van vandaag,' zei meneer Frank. 'Morgen
gaat het wel beter, morgen winnen wij weer.'
'Was Helena op de muren?'
'Die was er.'
'Herkende u haar?'
'Iedereen herkent Helena,' zei meneer Frank.
Het werd snel donker.
'Waar zijn we, waar zijn we, waar is de zee, wat zijn
dat voor vuren?' vroeg ik ongerust.
'Dat zijn de straatlantaarns bij de gracht, daar is de
Staalstraat, laten we erdoor lopen, het is vijf uur en
Saartje heeft vioolles .. .'
'Meneer Frank, loop niet zo hard, meneer Frank !'
'Ssst. Stil toch ! Ik ben een onderduiker. Uit die
kaars ! Kraakt daar iets in de sneeuw? Zijn dat laarzen?
Hakken van laarzen op de keukenvloer? Was dat
de achterdeur !? Wat zeggen ze? Welke taal is het?'

'Meneer Frank, niet weggaan, ik kan niet slapen.
Vertel van de Staalstraat en de slimme man ... Waar
bent u? Waar ben ik?'
Ik keek in het doodernstige gezicht van Huub. Om
ons heen een massa vreemde mensen ... Wat lag mijn
hoofd toch zacht, zo zacht en iemand streelde mijn
haar ... Stella Star streelde mijn haar! En mijn hoofd
lag tegen haar aan. Iedereen bemoeide zich met ons.
'Hoe gaat het nou j ongeman?'
'Beetje beter uitkijken dan maar.'
'Dat gaat de zee maar op .. .'
'Waaghalzen meneer, maar ja de jeugd!'
'Het lijkt zo kalm, maar je hebt die gemene onderstroom
.. .'
Maar maar maar maar!
'Is dat uw zoon mevrouw? Wat zullu geschrokken
zijn!'
Ik kneep mijn ogen dicht. Ze dachten dat Stella
Star zomaar een of ander mens was, ze dachten dat
Stella Star mijn moeder was. Hoe kón iemand zoiets
denken.
Niemand herkende Helena.
97

Het was uit met surfen, mijn vader sleepte eigenhandig
de plank naar de garage.
'Die blijft daar voorlopig staan, ik wist niet dat het
zo gevaarlijk was.'
'Het is niet gevaarlijk en het was een ongelukje,
echt niks om je druk over te maken.'
'Je had dood kunnen zijn!'
'Helemaal niet.'
Maar het kwam me prima uit dat ik niet meer hoefde,
ik lag uitgesurft bij het zwembad. Duiken deed ik
ook niet meer, want ik wist intussen dat Stella Star
haar contactlenzen niet in had als ze in de zon lag, ze
kon niet eens zien wat er op de duikplank stond.
Ik las in de vertalingen maar zocht niet langer naar
Helena, wat ik dan wél zocht wist ik niet. Het kon
toch niet zo zijn dat ik opeens achter de roeiers zocht
naar de ingang van een kelder, of dat ik het verhaal
van de reus met het ene oog alleen maar las omdat het
me sterk deed denken aan vioolles in de Staalstraat.
Sinds het ongeluk met de surfplank was er een vergeten
stad bereikbaar geworden, een stad met grachten
en wallen, aan het water stonden bomen, in de
zomer hield een vracht bladeren het schijnsel van
de straatlantaarns tegen. En deze stad had vreemde,
open vlaktes waar mannen elkaar te lijf gingen met

lansen en zwaarden, er reden wagens getrokken door
vier paarden ...
Van zoiets werd je wel wanhopig! Waarom hield
mijn kromme verstand zich niet aan de regels, kon ik
dan nooit gewoon rechttoe rechtaan denken, moest ik
altijd om een hoek of via iets anders terechtkomen
waar ik wilde zijn? Op een keer was ik in de badkamer
bij de dubbele spiegel met een krant in mijn hand, ik
zag de tekst in spiegelschrift, maar als ik in de tweede
spiegel naar mezelf in de eerste spiegel keek, kon ik de
krant gewoon lezen. Zo werkten mijn idiote hersens.
Ik wist niet wat ik wilde opschrijven, laat staan
hoe.
'Meneer Spruit, hoe moet je een boek schrijven?'
Niemand zo verbaasd als meneer Spruit. 'Wou jij
dan een boek schrijven?'
Net ofhij niet had beweerd dat ik een schrijver zou
worden.
'Hoe moet het?'
'Ik zou je graag helpen, maar ik weet het niet. Ik
ben geen schrijver.'
'Wel waar, u hebt drie boeken geschreven.'
'J a en ik ben er gauw mee opgehouden, het leek
nergens naar.'
'Wie kan het me dan leren?'
Dat was het probleem. Meneer Spruit dacht dat je
nergens kon leren hoe je moest schrijven.
'Je moet gewoon beginnen.'
'Beginnen is juist moeilijk, ik kan het niet.'
'Vast wel Niels boy.'
'Nee, ik kan het niet. Ik ben stom!'
99

'Ho ho, rustig aan, je maakt juffrouw De Bok aan
het schrikken en dan mislukt de cake.'
'Ik kan het niet opschrijven, ik weet niet hoe dat
moet.'
'Wat wil je opschrijven?'
'Die dingen allemaal, al die dingen.'
'Dingen?'
'Die hier zitten, hier hier hier!' Ik sloeg tegen mijn
hoofd, ik schudde mijn hoofd heen en weer.
'Ik krijg het er niet uit. Als ik het wil opschrijven
dan ... Ik kan het niet!'
Meneer Spruit knikte, schudde zijn hoofd, knikte.
'Toch moet je ergens mee beginnen. Hindert niet
waarmee, als er maar iets staat, je kunt het later weggooien,
maar je moet iets opschrijven. Vertel over je
kamertje in Amsterdam, dan heb je een begin.'
'Een begin van wat?'
'Een begin van alles.'
'En als het een fout begin is?'
'Dan begin je weer opnieuw.'
Ik trok me terug in mijn tuinhuis met een pak
schrijfmachinepapier, vijfhonderd vel.
Her papier was erg wit, het pak was erg dik en ik
durfde niet te beginnen. Toch ging ik niet terug naar
de stretcher. Als mijn moeder me riep, vergat ik te
komen en aan tafel mompelde ik af en toe per ongeluk
een zin om te horen hoe het klonk als begin.
'Wat zit je toch naar die sla te kijken,' zei mijn moeder.
'Is er wat?'
Ik zei dat er niets was, maar mijn moeder geloofde
het niet.
100

'Je bent jezelf niet na dat ongeluk met die surfplank,
ik zal een afspraak voor je maken met dokter
De Vries.'
Allemachtig, ze wilde mijn hoofd laten nakijken!
Dokter De Vries was een studievriend van mijn vader
en heette meestal Jasper.
'Ik ga niet naar Jasper, ik ben niet gek.'
'Je doet erg eigenaardig,' hield mijn moeder vol. 'Je
bent jezelf niet.'
'Dat ben ik wel,' riep ik. 'En ik zal zelf wel weten of
ik naar Jasper moet of niet.'
'Mensen die naar Jasper moeten, weten dat zelf
meestal niet,' zei mijn moeder. 'Daarom moeten ze
naar Jasper.'
'Er is niets met me, ik probeer gewoon een boek te
schrijven.'
Mijn moeder keek of ze nu zeker wist dat ik in de
war was.
'Een boek? Hoezo?'
'Omdat ik dat wil! Bendes mensen schrijven een
boek.'
'Ja dat is zo. Waar gaat je boek over?'
'N ergens over.'
'Toe nou Nielsje, je kunt het mij toch wel vertellen?'
'Het gaat over ... over meneer Frank,' zei ik.
'Over meneer Frank uit Amsterdam?'
'Die ja.'
'Maar wat kun je dan vertellen over meneer
Frank?'
'Waar had jij dan gedacht dat het over zou gaan?'
101

Ze beet op haar lip en keek links en rechts of de onderwerpen
door de kamer zweefden.
'Ik weet niet, over iets dat je leuk vindt ... sciencefiction
of zo of iets met smokkelaars.'
'Daar vind ik niks aan. Dat vindt pappa leuk.'
'0 ja, ja dat is zo,' mompelde ze. 'Maar meneer
Frank .. .'
'Hij paste toch altijd op me, ik zag hem vaker dan
jullie.'
'Dat is niet waar!'
'In elk geval praatte hij altijd met me en hij vertelde
me over toen hij klein was en op vioolles zat. Waar
ook alweer? In de Staalstraat?'
'De Staalstraat? Waar is dat?'
'Zei ik Staalstraat? Wat idioot, hoe kom ik daar nu
bij?'
'Je zei dat meneer Frank vioolles had in de Staalstraat.'
'Ikke? Nee Saartje had vioolles in de Staalstraat.'
'Het is toch echt beter dat je een keer naar Jasper
gaat,' herhaalde mijn moeder.
'Kan ]asper schrijven?'
Nee dat kon ]asper niet en dus ging ik niet naar
Jasper, ik had wel iets beters te doen. Naar de stapel
papier staren en af en toe een vel in de machine draaien,
waar ik dan al vlug een prop van kon maken. Het
leek zo gemakkelijk om bladzijden achter elkaar vol te
schrijven. Over ons huis in Amsterdam, driehoog,
met voor de grote boom en aan de achterkant op het
zuiden een dubbele rij tuinen. Ons balkon had de hele
dag zon als er zon was. Er stond een grote magnolia in
I02

de tuin van de drogist rechts, in het voorjaar was hij
wit van de bloemen.
'Net een bruidsboeket,' zei mevrouw Kooy elk jaar.
Als ik me over de leuning boog zag ik meneer Frank
bij zijn planten. Hij was aan het wieden of zat te lezen.
'Dag meneer Frank.'
'Dag jochie, kom je soms limonade drinken?'
Wanneer praatte hij over vioolles in de Staalstraat?
Als ik bij hem op het balkon zat, als hij dacht dat ik
sliep? Of had ik het zelf bedacht? Bestond de Staalstraat
niet eens en moest ik echt mijn hoofd na laten
kijken bij Jasper?
1°3

Schrijver worden wilde ik niet, maar ik moest schrijven,
het hinderde niet hoe het op papier kwam, ik
wilde het kunnen lezen. Wat, dat zou ik wel zien als
het er stond.
'Staalstraat,' tikte ik. 'Staalstraat. Staalstraat.'
Het was waar, je moest ergens mee beginnen.
Staalstraat. Daar kwam geen woord meer achter.
Over. Ruk . Prop. Nieuw vel.
'Mijn kamer in Amsterdam had tralies voor het
raam.'
Eigenaardig, dat stond er zomaar en ik had niet
meer aan die gekke horizontale tralies gedacht al die
tijd dat ik in Wassenaar woonde. Toch geen goed begin,
kon ik niet beter schrijven eh ...
'Mijn kamer in Amsterdam was op zolder.'
Wat had je daaraan? Weg ermee. Ruk. Prop. Nieuw
vel.
'Ons huis in Amsterdam was driehoog.'
Idioot. Een huis dat driehoog stond, zoiets heette
niet een huis.
Ruk. Prop. Nieuw vel. Dat boek kwam nooit af.
'Mijn ouders woonden in Amsterdam in een huis
dat op de Churchill-Iaan stond .. .' Nee, een huis dat în
de Churchill-Iaan stond, of was het áán de Churchilllaan?
In elk geval schreef je drie l'en achter elkaar in
I04

Churchill-laan, dat was bijzonder, mijn moeder begreep
nooit dat onze groenteman in Amsterdam dat
altijd fout schreef terwijl hij er al tien jaar woonde.
Was dat een goed begin? Nee het was een rotbegin,
ik wou zo'n rotbegin niet. Ruk. Prop. Nieuw vel.
'Toen ik werd geboren waren mijn ouders nog jong.'
Dat was beter en waar ook! Er zaten bij ons in de
zesde wel drie meisjes zo oud als mijn moeder was
toen ik kwam en pappa was ongeveer zo oud als de
broer van Huub. Niet te geloven. Dus.
'Toen ik werd geboren waren mijn ouders jong en
ze hielden veel van dansen. Hun buurman heette meneer
Frank, hij paste altijd op mij .'
Veel te saai voor een goed begin, maar het was een
begin.
'Schrijf je een mooi verhaal voor mij?' vroeg Stella
Star zodra ze hoorde dat ik probeerde te schrijven.
Ik had graag willen zeggen: 'Ja dat heb je goed geraden.'
'Ik weet zeker dat je het kan,' zei ze.
Hoe kon zij dat weten, ze leek mijn moeder wel, die
riep ook altijd dat ik iets kon omdat zij het zeker wist.
Ik begon naar Piek te verlangen die tenminste geen
onzin zei en gewoon deed. Waarom bleef ze toch zo
verdomde lang weg altijd. Mij maar in de steek laten!
Mooie vriendschap !
Toen ze er eindelijk was bleef ik zolang ik het uit­
hield in mijn tuinhuis, want ik was kwaad op haar en
dat duurde precies achteneenhalve minuut.
Ik wist niet hoe vlug ik via de tuin bij de achterdeur
moest komen.
r05

'Piek ! Piek, waar zit je?'
En daar was ze. Piek zelf. 'Ha Niels, ik heb wat voor
je meegebracht, m'n gie m'n ga m'n gommetje, kijk !'
Een jachtmes.
'Is dat om het konijn te slachten?' vroeg ik. Argos
was me meteen weer aangevallen, alle liefde in één
klap vergeten.
'Wat ben je bruin, zeg,' riep Piek.
'Jij niet en wat is er met je haar?'
Ze had er een touwtje om gebonden, alle pieken lagen
plat.
'Vind je het gek?'
'Nee maar .. . '
Ze leek ouder, bijna zo oud als Stella Star.
'Ik laat het groeien,' zei Piek.
We aten welkomsttaart van juffrouw De Bok. Stella
Star zat naast ons, ze legde af en toe haar arm om Piek
heen, zo van : die is van mij .
'Alles gaat voorbij,' zei meneer Spruit toen hij zijn
punt ophad, hij zuchtte en zette het schoteltje neer.
Hij bedoelde niet de taart, dacht ik, hij had het over
de vakantie van Piek of de vakantie van Stella Star, of
over het hele leven. Zo zat het in elkaar, zo zat het dus
in elkaar.
Meneer Frank had me verteld over de reis van de
slimme man van zijn eiland terug naar zijn eiland en
dat was ook zijn eigen reis van Amsterdam terug naar
Amsterdam.
De verhalen liepen door elkaar heen. De grot van
de reus met het ene oog was een kelder zonder kaarsen.
De vijanden waren buiten en de deur zat dicht.
106

Het was oorlog en het oog van de vij and zag alles.
Vanaf mijn eerste week had ik verhalen gehoord,
onbegrijpelijke verhalen want ik kende geen woorden,
maar ik had oren. Ik hoorde alles. Ik kende het woord
'Odysseus' voordat ik wist dat het een naam was, ik
kende het woord 'Staalstraat' voordat ik op de kaart
van Amsterdam had gezien dat die straat echt bestond.
In mijn geheugen lagen klanken vast die iets
betekenden en heel langzaam, woord voor woord
leerde ik de samenhang begrijpen.
'De taart is op,' zei meneer Spruit om duidelijk te
maken wat hij bedoelde en juist daardoor wist ik zeker
dat ik gelijk had, het ging niet om de taart, het ging
om alles behalve die hemelsemoddertaart van juffrouw
De Bok.
'Ga je morgen mee naar Zeeuws-Vlaanderen?'
vroeg Piek toen ze me uitliet.
'Wat moet je in Zeeuws-Vlaanderen?'
'Gewoon, het is er mooi en mijn moeder wil er­
heen.'
'Ik heb eigenlijk eh van alles te doen,' zei ik aarzelend.
'Wat dan wel?'
Ik wilde niet zeggen dat ik een boek schreef, maar
iets anders kon ik ook niet verzinnen.
'Gewoon van alles.'
'0 ... ja natuurlijk, van alles,' zei Piek.
Ze keek naar me zoals het konijn Argos. Ik lachte
erom.
'Bijt me maar niet!'
'Nee dank je feestelijk,' zei ze.
I07

Ik wilde nog iets terugzeggen, maar ze had de deur
al idioot hard voor mijn neus dichtgegooid. Zeker ergens
kwaad om. Vrouwen.
ro8

De school is weer begonnen. Piek zit in een andere
klas en verder wil ze geen Piek meer heten.
'Ik heb geen pieken meer.'
'Kan wel zijn, maar mij noemen ze nog steeds Niels
van Piek.'
'Dan zeg jij ook gewoon dat ze daarmee op moeten
houden,' zegt Piek vinnig.
Kan ik doen, kan ik doen, maar het stomme is dat
ik die naam wil houden. Dat zeg ik niet tegen Piek, ik
kijk wel uit, ik zeg niks meer tegen Piek. Ze is helemaal
verpest op de safari, meteen erna deed ze al gek
tegen me. Ik lucht mijn hart bij Stella Star.
'Piek doet zo gek tegen me.'
'Wat toevallig!' zegt Stella Star. 'Piek zegt juist dat
jij zo gek doet tegen háár.'
'Zie je nou wel dat ze gek is!'
Stella Star kijkt een beetje verdrietig. 'Ze wil niet
meer mee winkelen en zo en ik ga al zo gauw weer
naar huis.'
Zo heeft iedereen problemen met Piek. Het konijn
ziet er zielig uit met klitten in zijn vacht. Juffrouw De
Bok moet ze eruit halen.
Op school gaat het redelijk, de kinderen in mijn
klas zijn geschikt, wel kinderachtig, een beetje van die
omhooggevallen bruggers, ze hebben het druk met
109

stoer doenj ik geloof toch niet dat ik vorig jaar zo was.
Maar het is een opluchting dat ik voor het eerst
meekom met de restj ik houd tijd over voor andere
dingen. Ook voor mijn boek dat geen boek is en het
ook wel niet worden zalj omdat ik elke keer weer helemaal
opnieuw beginj wat er al staat deugt niet.
In de bibliotheek zoek ik boeken over de oorlog van
Troje en de Tweede Wereldoorlogj er zijn er genoeg.
Er zijn erg veel boeken op de wereldj ik kan maar beter
ophouden met mijn geknoei. Piek kwam me een
keer tegen op straat toen ik een tas boeken bij me had.
'Wat heb jij daar nou?'
'0 boeken.'
'Ha hé! Welke boeken?'
Ze wilde ze zien en stond een tijdje te bladeren in
een vertaling van de reizen van Odysseus uit 1500.
Mijn leraar Nederlands had verteld dat die zo mooi
was.
'Ben je nog steeds bezig met je slimme man? Lees
je nooit iets anders?'
'0 ja hoor/ zei ik. 'Ik lees ook wel eens iets van
Dickens.'
Ze gaf me het boek met een vies gezicht terug.
'Ik snap niet dat je er geen genoeg van krijgt.'
'En ik snap niet dat jij geen genoeg krijgt van je
sommetjes.'
'Met wiskunde kun je alle kanten op later,' zei Piek.
Dat had ze van onze wiskundeleraar!
'Nou fijn voor jou/ zei ik. 'Dag hoorj ik moet deze
kant op.' En ik sloeg een straat in waar ik niets te zoeken
had. Piek en haar wiskunde! Als ik haar bezig zie
IlO

met die vraagstukken, steeds andere vraagstukken
met steeds dezelfde bewijzen, ellenlange reeksen kleine
cijfers en letters, dan word ik duizelig en moet ik
denken aan de vrouw van Odysseus. Ze weefde een
dubbelbrede mantel en werkte de hele dag, maar als
het donker werd haalde ze alles weer uit. Zinloos
werk, net als sommen maken. En dan had Penelope
nog een goede reden. Als de mantel af was moest ze
trouwen en ze wilde niet trouwen omdat ze geloofde
dat Odysseus nog leefde. Met dat zinloze werk hield
ze de vrijers op een afstand.
Maar Piek houdt geen vrijers op een afstand, ze
haalt ze binnen. Opeens heeft ze een stoet vriendjes,
ze denkt zeker dat dat zo hoort voor iemand uit de
derde ! Ik zie haar steeds met iemand anders, het is
belachelijk. Belachelijk!
SteUa Star vindt het ook, al zegt ze het niet.
'Ze is nog jong, Niels !' zucht Stella Star.
Ik krijg steeds meer bewondering voor haar, ze is
een begrijpende moeder.
Intussen mis ik Piek en ik betrap mezelf erop dat ik
steeds vaker denk aan Pauletje en dat het jammer is
dat Piek daar niets van weet. Hoe zou het toch gaan
met Paulet, nu ik zo gegroeid ben moet ze bijna wel
weer kleiner zijn dan ik ...
Er hangen de laatste tijd nogal veel kaarten met
hondjes erop in allerlei winkels. Ik stuur Paulet een
kaart. En nog een kaart. En een briefje. En een brief.
Ze schrijft me terug, vier kantjes!
Ik spreid de brief uit op mijn tafel voor als Piek
weer eens komt en ik bel Pa ui et op.
III

'Wanneer kom je naar Wassenaar?' vraag ik. 'We
hebben al zo lang een afspraak! En als je nu komt dan
zie je Stella Star.'
'Stella Star!' steunt Pauletje.
'Ja. Zeg het maar niet tegen Bas.'
'Nee ik zal gek zijn,' roept Pauletje. 'Kan het zaterdag?'
En óf het zaterdag kan. Ik haal haar breeduit van de
trein en loop uitvoerig door Wassenaar langs alle
plekken waar Piek wel eens komt. Maar mooi dat
Piek nergens is, niet eens bij haar thuis.
Ik stel Pauletje voor aan Stella Star en daarna kan
Pauletje over niets meer praten dan over de film en
hoe of dat je erbij kunt komen.
Piek blijft spoorloos. Pas 's avonds als ik Pauletje
naar het station breng, komt Piek doodleuk aanfietsen.
'Hoi Niels.'
'Waar zat jij nou de hele dag!' roep ik kwaad, ik kan
mezelf wel een mep geven maar het is niet anders.
'0 daar,' wijst Piek.
'Dit is Pauletje,' zeg ik zo achteloos mogelijk. 'En
dit is Piek.'
Piek en Pauletje schatten elkaar.
'0 is dat nou Pauletje. Van de hondjeskaarten!'
'0 ja, Piek. Van het konijn.'
'Zeg we moeten opschieten,' roep ik haastig en leg
een arm om Pauletje. 'Dag Piek.'
Pauletje lacht allerliefst naar Piek en leunt zwaar
tegen mijn arm.
'Ja, dag Piek.'
II2

We lopen door, Pauletje en ik. Ik kan er niets aan
doen, ik moet omkijken. Piek staat nog op dezelfde
plaats.
Op het station geven Pauletje en ik elkaar een echte
zoen.
'Dag!' 'Dag!' 'Dag!'
Zwaaien zwaaien handkusje handkusje en Pauletje
IS weg.
Al zit ik dan pas in de tweede, ik mag rustig denken
en zeggen dat ik een meisje heb.
II3

De zondag na Pa ui et komt Piek weer eens langs in
mijn tuinhuis. Ik had erop gehoopt en zit tussen
hondjeskaarten, foto's en blaadjes brief.
'0 ben jij het.'
Pieks ogen vliegen van kaart naar foto.
'Niet bezig aan je slimme man?'
'Nee ik moest eerst even eh een brief schrijven .. .'
Ik leg mijn arm zogenaamd per ongeluk over een
vel papier waarop met mijn grootste letters staat: liefste
Paulet.
'Dan zal ik je niet storen,' zegt Piek. Ze loopt naar
de deur.
'Nee niet weggaan!' roep ik. 'Toe nou, niet weggaan
Piek.'
Ze draait zich bliksemsnel om.
'Mártjel'
'Goed goed, maar blijf nog even alsjeblieft, Piek.'
'Nee.'
'Even maar.'
'Waarom?'
'Gewoon.'
'Ik heb geen zin om te blijven, absoluut geen zin.'
'Wat heb ik gedaan, je doet zo raar.'
'Je doet zelf raar, je doet stápélidióótgék en ik gá
náár huis !'
II4

Ze stampt bij elke lettergreep.
Maar ze blijft staan. En ik zit. Een onmogelijke toestand.
Ik pak de brief op en verscheur hem.
'Zo goed?'
Piek wordt zo rood als haar gladde haar.
'Wat heeft dat ermee te maken!'
Kan ik nog terug? Nee.
'Je bent gewoon jaloers.'
'Ik jaloers? Op een kind met aangeplakte wimpers
zeker.'
'Aangeplakte wimpers, nou wordt-ie mooi! Je hebt
zelf aangeplakte wimpers mens !'
'Zie je nou wel, zie je nou wel!'
'Wat nou, zie je wel?'
'Ach barst toch!' En ze gaat echt weg.
Al ben ik niet echt sportief, ik kan hard lopen en ik
weet haar tegen te houden bij de heg.
'Laat me los.'
'Je gaat mee en je zegt wat er is. En als je niet zo
meegaat dan trek ik je mee aan je pieken. Dus!'
Ik ben stukken sterker en ze gaat mee.
Binnen vraag ik: 'Wat is er, waarom doe je zo
stom?'
'Jij doet stom, eerst wil je nooit meer met me
mee .. .'
'Waarnaar toe mee?'
'Naar Zeeuws-Vlaanderen!'
'0 dat .. . '
'Ja dat, precies dat. En op school zie je me niet
eens .. . '
115

'Dan moet je maar niet van die kleren dragen die ik
niet ken.'
'En je staat dat stomme kind uit Amsterdam af te
likken bij de trein.'
'Waar heb je het over?!'
'Jullie stonden te zoenen wel waar. Ik heb het zelf
gezien.'
Ze heeft ons gezien, ze is achter ons aan geracet en
ze heeft ons gezien. Haha!
'Je bent wél jaloers !' roep ik triomfantelijk. 'Je bent
achter ons aan gekomen, je spioneert, jij "
'Donder op!' gilt Piek. 'Laat me erlangs !'
Ze stompt me en duwt me en raakt me tussen mijn
ribben en daar kan ik niet tegen.
'Piek, nee Piek, je kietelt me, Piek je weet dat ik dahaar
niet tehegen kahan, toe nou hahaha hou op hahaha,
die zoen was hahahaha niet doen Piek!'
'Je bent op dat stomme kind,' beschuldigt Piek en
weet me met spitse vingers te treffen.
Ik kronkel en verloochen mijn eigen verloofde.
'Niehiet hihihiet.'
'Je bent op die lieve schattige Pauletje, hè? Hè?'
'Stop stop oehoehoe niehiehiehiet doen!'
'Jawel je bent op die lieve leuke Pauletje van die
lieve leuke hondjeskaartjes. Niet? Niet? Niet?'
Ik zak slap van het lachen op de grond. Ze hoeft nu
nog maar te wijzen om me te laten kronkelen.
'Nee - echt -niet - erewoord.'
'En dat zoenen dan en dat geslijm van handkusje
handkusje dag dag dag?'
'Ik wilde alleen maar, ik wilde .. .'
II6

'Nou? Nou? Als je durft te liegen !'
'Hou op, niet doen, niet doen ... Ik wilde jou jaloers
maken! Ik zweer het hihihoehoe.'
'Je wist niet eens dat ik het zag!'
'Kon ik het helpen dat jij de hele dag weg was !'
'Heb je haar de hele dag lopen zoenen?'
'Nee niet de hele dag.'
'En waarom moet ik trouwens jaloers zijn op dat
stomme kind?'
'Pauletje is geen .. .'
'Wáárom?'
De uitleg is erg vernederend, ik grom wat en Piek
moet me weer op gang brengen met een vinger in
mijn zij, zodat ik halfgek word en smeek om genade.
'Zeg op.'
'Om om om ... het is jouw schuld, je komt niet meer
en je gaat met Tim.'
'Ik met Tim, je bent hiero.'
'Met Don dan of met Huub . Je bent aldoor met
Huub.'
'Je ijlt.'
'Het is wél waar, je hebt helemaal nooit tijd voor
mij, je vindt me stom.'
'Ja stom dat ben je, een stomme idioot dat ben je!'
'Zie je nou wel. Ik weet heus wel dat jij slim bent en
ik niet en dat ik niet eens overge .. .'
'Stom stom stom!' gilt Piek. 'Je snapt ook niks, je
snapt niet eens dat ik de pest in heb als je niet mee wil
naar Zeeuws-Vlaanderen .. .'
'Aldoor dat stomme Zeeuws-Vlaanderen, wat moet
ik in dat stomme Zeeuws-Vlaanderen?'
lI7

'Niks helemaal niks maar je had mee kunnen gaan.
Je had me vijf weken niet gezien, ik dacht dat je graag
met me meeging, maar nee, je hebt het te druk met je
stomme boeken van die stomme ouwe vent die allang
dood is. 0 ik kan je wel...'
ken.
Piek kijkt rond en schopt dan maar tegen de boe­
'Die zijn wél van de bibliotheek!' zeg ik.
'0 0 nou .. .' zegt Piek. Ik zie dat ze staat te huilen.
Huilen ! Piek!
Ik vlieg overeind.
'Piek, niet doen Piek.'
'Mártje,' snikt ze.
Ik kan haar niet zien huilen, ik moet er bijna zelf
van huilen.
'Piek, lieve Piek. Lieve Piek.'
'Waag het niet dat je me zoent net als die .. . '
Ik waag het wel, het lukt niet zo goed als met Paule­
tje, maar ik sta er wel van te trillen. Piek geeft me een
klap in mijn gezicht, het is een erg zachte klap, daar
hoef ik me niet aan te storen.
!I8

Ik krijg mijn ouders niet uit de eerste zin van mijn
boek dat maar geen boek wil worden en omdat het nu
eenmaal zo is, heb ik me erbij neergelegd. Ze kunnen
me trouwens vertellen hoe het vroeger was, want ik
ben veel vergeten.
De kamer aan de voorkant herinner ik me niet
meer, er waren ramen en achter de ramen zag je de
boom, de boom herinner ik me wel, in de zomer zag je
de huizen aan de overkant niet vanwege de dichte bladeren.
'Hebben we geen foto's van ons huis in Amsterdam?'
Bijna niet, mensen maken geen foto's van huizen
als ze er gewoon in wonen, alleen foto's van zichzelf in
de kamers en dan zie je haast geen kamer.
Mijn moeder is nu wel begonnen ons nieuwe huis
te fotograferen en de tuin en het tuinhuis en het
zwembad.
'Jammer dat ik er vroeger niet aan gedacht heb,'
zegt ze.
Van meneer Frank hebben we wel foto's maar hij
staat er altijd zo op dat je zijn gezicht niet goed ziet.
Mijn ouders zijn verbaasd over mij. Ik wil aldoor
gezellig zitten praten met de tv uit, zo kennen ze me
niet.
II9

'Jullie waren arm en jullie vonden het niet erg,
toch?' vraag ik terwijl we drinken van de thee die mijn
moeder speciaal bestelt bij een winkel in Londen.
Ze kijken elkaar aan.
'N ee we vonden het niet erg, maar we wisten natuurlijk
ook niet beter,' zegt mijn moeder.
'En jullie hielden van dansen en uitgaan?'
Mijn vader vergeet even op zijn bonbon te kauwen.
'Dansen? Hoezo dansen?'
'Gewoon dansen op muziek, dat deden jullie toch?
Daarom moest meneer Frank toch altijd op mij passen?'
'0 ja, meneer Frank, ja die paste op,' roepen mijn
vader en moeder. 'Ja meneer Frank.'
Ik geloof niet dat ze na de begrafenis ooit nog aan
hem gedacht hebben.
'En waar dansten jullie dan?'
Dat staat ze niet meer zo bij .
'Er werd wel eens gedanst, ja maar we gingen toch
meer gewoon uit.'
'Wat is dat, gewoon uit?'
Dat kunnen ze niet precies zeggen.
'Ik heb altijd gehoord dat jullie dol waren op dansen
en uitgaan,' houd ik vol. In mijn hoofd is dat een
wet geworden, een formule. Niemand brengt me
meer af van dat beeld van mijn dansende, mijn rondzwierende
ouders, jong en arm en onbekommerd.
'Dat zal dan wel,' sust mijn vader. Het kan hem niet
schelen hoe zijn leven vijftien jaar geleden was, hij is
het vergeten net als de schoorsteen in onze voorkamer
en de schuifdeuren en de kast in de gang.
120

'Jullie hebben wel een slecht geheugen,' zeg ik somber.
'Ik hoop niet dat ik dat erf. Meneer Frank wist alles
nog! Van de oorlog en van voor de oorlog ook. Van
de vioolles en van Saartje Diamant, die drie huizen
verder woonde en van de stoep voor het huis van meneer
Diamant, die was van blauwe steen en dat komt
uit de zee.'
Mijn vader knijpt een schijfje citroen uit boven zijn
thee, hij neemt geen suiker meer tegenwoordig.
'Tja .. .' zegt hij .
'Ik wil het graag weten; dring ik aan.
'Wat dan toch, van dat dansen? Wil je soms op les?'
'Ik wil weten hoe jullie waren en hoe ik was en of
het waar is wat ik denk dat waar is, of ik het niet zelf
heb verzonnen of zo.'
'Nou fantasie heb je wel ja,' roept mijn moeder. 'De
dingen die jij altijd bedacht!'
Ze lachen hartelijk. 'Ja ja ja.' 'Nou nou nou!'
Wat heb ik aan die verstandhouding zonder de feiten?
'Noem dan eens wat op.'
'Haha, je had een hond en daar wandelde je mee in
het park. Als we thuiskwamen dan hing je de riem
naast je jasje.'
'Ik wist niet dat we een hond hadden.'
'Die hadden we ook niet hahaha, jij had een hond
en een riem.'
'En die hond die bestond niet.'
'Nee, niet echt.'
'Ik bedacht een hond?'
'0 ja en muizen en een kanarie en een papegaai,
121

niet allemaal tegelijk hoor, dat niet. En een vriendje,
je noemde hem Emiel. .. '
'Ik weet alleen nog dat er een televisieserie was over
een jongen die Emiel heette.'
'Dat zal wel, in elk geval: dat was je vriendje en je
ging bij hem logeren.'
'Waar?'
'Boven op je kamer, dat was de boerderij .'
'Boerderij?'
'Emiel woonde op een boerderij .'
Ik weet van niks. Mijn vader en moeder zijn niet de
enigen die een slecht geheugen hebben.
I22

Dus ga ik naar Amsterdam.
Niet naar het hondjesmeisje, zoals Piek alweer jaloers
zegt, maar om meer te weten te komen over
mijzelf en meneer Frank bij mijn buurvrouw mevrouw
Kooy. Zij was er tenslotte ook al toen ik werd
geboren.
Mevrouw Kooy neemt alle tijd voor me en praat
uren. Ze zegt alleen niets. Niets over mijn ouders of
meneer Frank of mij. Als ik wegga ben ik terneerge­
slagen.
Nu zal ik het nooit weten, denk ik als ik op straat
sta, onze oude straat die me weinig meer zegt. Ja dat is
de boom, daar stonden de vuilniszakken en het groot
vuil en hier fietsten we op onze driewielers. En in de
Maasstraat had ik judoles ...
Opeens houd ik een voorbijganger aan en vraag:
'De Staalstraat, is dat ver, meneer?'
'Je kunt met de 25 tot de Munt ... daar zou ik het
nog eens vragen.'
Bij de Munt wijzen ze me verder. Ik moet de
Nieuwe Doelenstraat in en rechts de brug over.
De Staalstraat. Een smalle straat met smalle hoge
huizen, winkels, een houten bruggetje over een groene
gracht ... Groenburgvval... Ik loop in de wereld van
meneer Frank, ik voel de ongelijke stoeptegels onder
123

mijn voeten, ik hoor het doffe geluid van de planken
en ik kom bij de Zwanenburgwal waar hij woonde.
Dat zijn de bomen ... Maar wat er aan de overkant
staat is nieuw.
Meneer Frank heeft dit nooit gezien, hij is er niet
meer heen gegaan. Net zomin als ik de drie trappen
naar de zolderverdieping ben opgegaan om mijn oude
kamertje nog eens te zien.
Het had gekund, mevrouw Kooy zei het, ze kende
de nieuwe bewoners van driehoog, zulke aardige
mensen, ze vonden het vast best als ik even ... Maar ik
wilde niet. Natuurlijk wilde ik niet naar boven. Zolang
ik die aardige nieuwe mensen niet zag was daar
nog altijd ons huis.
Ik loop langzaam verder en probeer zo te kijken dat
ik de omgeving niet hoef te zien, alleen het water. Ik
sluit mijn oren voor het verkeer en hoor het klikken
van kleine golven tegen de beschoeiing ...
Hoor je dat jochie, hoor je dat? Hetzelfde, precies hetzelfde
en kijk. .. de schaduwen van de bomen in de
gracht... wiegelend, wisselend. .. Ik sta in de kamer van
mijn moeder, de mooie kamer aan de voorkant waar we op
feestdagen eten en ik kijk naar het water ... Als het raam
open is, als ik me naar buiten buig dan zie ik de stoep bij
Diamant. .. blauwe steen, drie treden. .. die steen winnen
ze in de zee, het is zeesteen ... daar is de winkel van meneer
Diamant en daar aan de overkant, daar is het plein. .. in
de winter als de bomen kaal zijn zie je het beter ... overdag
maken ze er vuurtjes om hun handen te warmen, ze verkopen
er alles, alles, dekens, oude schoenen, horloges ... je
moet afdingen dat vinden ze leuk, ze lachen als je afdingt,
I24

ze lachen als ze hun handen wrijven boven het vuur en ze
kijken elk boodschappenmeisje na: hé schat zal ik je warm
maken? .. mijn moeder wil niet dat ik daarheen ga ... en in
de winter als het vroeg donker is en ik hier sta te wachten
op Saartje Diamant ... tot ze van vioolles komt uit de
Staalstraat, dan trekt mijn moeder me weg van het raam,
omdat je de krul kunt zien en de kerels die daar staan te
wachten ... ik kan haar niet zeggen dat ik niet bij" het raam
sta voor die kerels bij" de krul, maar voor Saartje Dia­
mant ... Mijn moeder vindt Saartje Diamant toch al mijn
soort niet en meneer Diamant vindt mij Saartjes soort
niet ...
In de zomer als alle ramen openstaan, dan zit ik in de
achterkamer. .. Saartje Diamant speelt een langzame
wals, een van de Duitse dansen van Schubert ... ik klem
mijn handen in elkaar, ik hoor wel hoe beheerst ze de maat
vastzet met haar kleine vingers, dat is niet gemakkelijk,
maar zij kan het ... je hoort aan het zingen van de melodie
dat die weg wil schieten uit de maat, maar ze houdt vast ...
Zie je het jochie? Zie je de bomen? Hoor je de muziek? ..
Het is er nog allemaal, het is keihard gebleven ... je zou
toch denken, je zou verwachten dat dit ook weg was ...
maar nee. .. de huizen zijn gebleven en alleen de dingen
achter die gevels en de mensen die langs het water liepen,
die zijn weg en niemand kent me in mijn eigen straat.
Ben ik de enige die het nog weet? Hoe moet ik het dan
vasthouden! Er zijn geen foto's, geen brieven ... Ik kan
met niemand meer praten ... ik zal het vergeten, ik vergeet
het nu al... waren het vijf tegels of zes tegels die scheef
lagen? .. Ging het raam naar binnen open? ..
Als ik niets te doen heb probeer ik alles nauwkeurig voor
I25

me te zien ... nee dat was in de kelder ... ik dacht dat ik het
precies wist. .. maar later raakte ik in de war> omdat ik
ging twijfelen ... waren het vvf tegels? welnee eerder zeven>
acht> negen!
Pas toen ik bezig was met het boek en de maatschema 's,
toen kon ik soms opeens weer zien hoeveel tegels het waren,
op een ogenblik dat ik niet zo verbeten nadacht> ik zag ze
gewoon uit mv'n ooghoeken zoals wanneer ik me haastte
om een liter melk te halen voor de winkel dicht was.
En door het boek dacht ik aan andere dingen, aan de
school en mijn bank> derde rij achteraan... mijn hand lag
naast dat boek> niet hetzelfde boek> maar precies zo 'n
boek ... ik was weer in de les> ik zat te wachten tot het uur
om was en keek naar mijn hand naast het boek> de zon
kroop van het boek naar mijn hand> als mijn hand in de
zon lag was het uur om ...
De leraar gaf me een beurt> ik moest vertalen.
'Je hebt er geen gevoel voor> ' zei de leraar. Hij had
gelv'k. Homeros interesseerde me niet> dat vertalen ging zo
langzaam> er waren zoveel woorden op te schrijven in het
woordjesschrift> steeds weer andere woorden voor bijna
hetzelfde.
M v'n gedachten dwaalden altijd af vooral als ik de beurt
toch al had gehad" . ik dacht aan Saartje Diamant in het
lokaal boven en of ze me wel eens hoorde als ik speelde op
de viool .. , want ik was ook op les en ik deed mv'n best om
Saartje te imponeren, 'Je had vroeger moeten beginnen,'
zei mijn leraar. Dat zei hij later niet meer en Saartje deed
haar raam open en hing naar buiten om naar me te luisteren
...
Ik speel voor haar alleen> de melodie trekt aan de maat,
126

maar ik houd haar vast ... Hoor je wel jochie? ..
Ik weet niet hoe lang ik bij het water heb gestaan,
een agent loopt voorbij en even later komt hij van de
andere kant, hij kijkt naar me.
Ik ga terug naar de Staalstraat en bel in een winkel
naar mijn moeder.
'Misschien kom ik laat thuis.'
'Waar zit je dan?'
'In Amsterdam. Ik ga even naar Bas.'
'Doe je voorzichtig? Doe je de groeten?'
'Jajaja, ik moet ophangen hoor! Mijn kwartjes zijn
op.'
Ik hang op, ik moet wachten tot het donker is om
naar de gracht te kijken, in die tijd kan ik nog langs
Bas.
127

Bas is thuis, Paulet is thuis. Ik kan blijven eten en iedereen
is blij dat ik langskom. Hoewel, Paulet doet
kattig, helemaal niet of we elkaar op het station hebben
gezoend. Gelukkig, dat betekent dat het gewoon
uit is. Ik voelde me al niet zo prettig met twee meisjes,
zo versierderig. Bas zegt dat hij wel zin heeft met me
mee te gaan naar Wassenaar.
'Ik wil Stella Star nog graag even zien voor ze weggaat.'
'Die is al weg,' lieg ik.
Ik kan Bas niet mee hebben, ik wil alleen naar de
gracht om de straatlantaarns te zien.
Om negen uur is het donker genoeg, ik zeg iedereen
gedag, behalve Paulet, die niet eens naar beneden
komt.
'Die heeft weer eens wat,' zegt Bas.
Ik loop aan de overkant van de straat naar de tramhalte
bij de Waalstraat en kijk omhoog naar onze ramen
achter de boom. Daar was het, daar zat ik met
meneer Frank. Ook op tweehoog wonen weer mensen,
ik zie licht.
Het duurt lang voordat de tram komt, het duurde
altijd lang voordat de tram kwam, herinner ik me, mijn
moeder klaagde erover als we naar de stad gingen.
Ik stap uit bij de Munt. In het donker ziet alles er
128

anders uit, ik ga aarzelend de brug over. Hier was het
toch? De Nieuwe Doelenstraat, de brug, de Staalstraat,
het bruggetje over de Groenburgwal en dan
ben ik er .
... ik denk wel eens, ik denk ... zou het huis er nog altijd
zijn? Achter die gevel bedoel ik, of is alles weggebroken en
anders gemaakt? Is de trap weg en de gang tussen de keuken
en de slaapkamer, en zijn de kastjes er nog waar de
broodtrommel in stond en de botervloot? En kun je nog
van de trap links naar de mooie kamer en gaan de ramen
nog naar binnen open? of was het naar buiten? .. Zullen
het altijd dezelfde ramen zijn en zullen er bomen zijn, die
kale bomen in de herfst. .. in de winter en gele, scheve
lantaarnschijnsels over de gracht? .. en als het vijf uur is
geweest hoor je dan als je het raam opentrekt, ze gingen
toch naar binnen open, hoor je dan die vlugge, felle stappen
... ze komen van rechts steeds dichterbij, ik zie haar,
SaartJe Diamant, ze loopt voorbiJ ze gaat de stoep op,
drie treden ... Komt ze? Is het viJf uur of nog niet? Ik kan
niet weggaan, ik moet wachten tot het vijf uur is, tot ze
komt en voor een keer stilstaat bij onze deur en binnenkomt
de houten trap op, tot ze hier is, hier in de kamer
waar ik op haar wacht ...
Ik hoor de stem van meneer Frank, zo duidelijk of
hij naast me staat en ik mijn hand maar hoef uit te ste­
ken om hem vast te pakken.
Het is laat als ik thuiskom, mijn vader en moeder
zitten allebei op me te wachten.
'Je was al lang weg bij Bas, we hebben opgebeld.
Waar zat je toch?'
Ik vertel van de Staalstraat en meneer Frank.
I29

'Ik moest weten of ik het verzonnen had of niet. Ik
moest weten of hij het had verteld.'
'En weet je het nu?'
'Ja. Ja ik geloof van wel.'
Mijn moeder wil absoluut dat ik nog iets warms
drink en ik zeg, goed als zij dan ook meedoen.
We zitten met z'n drieën bij elkaar, misschien lijkt
onze kamer hier wel op onze kamer in Amsterdam,
dezelfde lamp, dezelfde planten, de radio staat aan,
mijn moeder zingt gedachteloos mee terwijl ze roert
. in haar beker.
Mijn vader kijkt naar haar, schudt zijn hoofd een
beetje en lacht.
Opeens zeg ik: 'Laat nou eens zien hoe jullie dansen?'
'Dansen? Wat heb je toch met dat dansen?'
'Toe laat nou zien!'
Ze vinden het idioot, ze giechelen, ze protesteren,
krijgen zo ongeveer de slappe lach bij het idee, maar ik
hou vol, ik drens als een klein kind.
'Hè toe, dansen jullie voor mij, één keertje maar.'
Dan doen ze het. Ik zie mijn ouders dansen terwijl
de melodie van een stokoud liedje overgaat in de melodie
van een nog veel ouder liedje. De beker met iets
warms wordt koud in mijn hand. Ik denk aan dingen
die veranderen en tegelijk niet veranderen ... huizen
aan de gracht... bomen ... water. .. oorlog, de oorlog
van meneer Frank, de oorlog van Troje ... Troje ... de
schepen en de zee... water dat cilindert naar het
strand ... dat klikt tegen een wallenkant ... bruist achter
de riemen van het schip met de blauwe boeg

en zoals wanneer de hengsten van een vierspan bij
het knallen van de zweep tegelijk hoog opspringend
de vlakte instormen en met grote vaart hun weg
afleggen, zo ook sprong de boeg hoog op-en daarachter
kookte het purperen water van de altijdklotsende
zee-terwijl het schip onverstoorbaar en
gelijkmatig vooruitvloog, zelfs geen giervalk, snelste
van de vogels, had het kunnen bijhouden, zo ra­
zendsnel sneed het door de golvenrijen van de zee ...
'Jaja,' roep ik, 'zo was het, ik weet het weer.'
Mijn ouders dansen sierlijk passen en figuren die ze
al leerden voordat ik bestond. Ik denk aan mijn ouders
die jong waren, aan mezelf toen ik klein was. Wat
dacht ik, wat denk ik nu dat ik toen dacht? En wat zal
ik veel later denken dat ik nu denk?
Helena loopt op de muren, SteIl a Star ligt stil in
haar huid. Piek buigt zich over haar weefsel van
bewijzen, ik zit voor lege vellen papier en schrijf de
woorden die er nog niet zijn, maar die alles voor me
zullen vasthouden zolang ik wil.
Langgeleden, toen ik klein was, hielden mijn ou­
ders van dansen en uitgaan ...
131