2007-09-10, verzoekschrift

COUR EUROPÉENNE DES DROITS DE L’HOMME
EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS
EUROPEES HOF VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS
Conseil de l’Europe - Council of Europe - Raad van Europa
Strasbourg, France - Straatsburg, Frankrijk
REQUÊTE
APPLICATION
VERZOEKSCHRIFT
présentée en application de l’article 34 de la Convention européenne des Droits de l’Homme,
ainsi que des articles 45 et 47 du Règlement de la Cour
under Article 34 of the European Convention on Human Rights
and Rules 45 and 47 of the Rules of Court
krachtens Artikel 34 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens
en de Artikelen 45 en 47 van het Reglement van het Hof
[NL]
Voir Note explicative
See Explanatory Note
zie Toelichting
IMPORTANT: La présente requête est un document juridique et peut affecter vos droits et obligations.
This application is a formal legal document and may affect your rights and obligations.
BELANGRIJK: Dit verzoekschrift is een juridisch document en kan gevolgen hebben voor uw rechten en verplichtingen.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 1 / 478

I - LES PARTIES
THE PARTIES
DE PARTIJEN
- 2 -
A. LE REQUÉRANT/LA REQUERANTE
THE APPLICANT
DE VERZOEK[ST]ER
(Renseignements à fournir concernant le/la requérant(e) et son/sa représentant(e) éventuel(le))
(Fill in the following details of the applicant and the representative, if any)
(Vul hier de gegevens van de verzoek[st]er en zijn/haar eventuele vertegenwoordig[st]er in)
1. Nom de famille ……………………………………….. 2. Prénom (s) ………………………………………………………
Surname First name (s)
Familienaam Voornaam\voornamen
Sexe: masculin/féminin
Sex: male/female
Geslacht: mannelijk/vrouwelijk
3. Nationalité ……………………………………………. 4. Profession ………………………………………………………
Nationality Occupation
Nationaliteit Beroep
5. Date et lieu de naissance …………………………………………………………………………………………………………………….
Date and place of birth
Geboortedatum en - plaats
6. Domicile ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Permanent address
Woonadres
7. Tel. N° ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
8. Adresse actuelle (si différente de 6.) …………………………………………………………………………………………………………
Present address (if different from 6.)
Huidig adres (indien verschillend van 6.)
9. Nom et prénom du/de la représentant(e)* ……………………………………………………………………………………………………
Name of representative*
Naam en voornaam van de vertegenwoordig[st]er*
10. Profession du/de la représentant(e) ………………………………………………………………………………………………………………..…….
Occupation of representative
Beroep van vertegenwoordig[st]er
11. Adresse du/de la représentant(e) …………………………………………………………………………………………………………….
Address of representative
Adres van vertegenwoordig[st]er
12. Tel. N° ……………………………………………………… Fax N° …………………………………………………………..
B. LA HAUTE PARTIE CONTRACTANTE
THE HIGH CONTRACTING PARTY
DE HOGE VERDRAGSLUITENDE PARTIJ
(Indiquer ci-après le nom de l’Etat/des Etats contre le(s)quel(s) la requête est dirigée)
(Fill in the name of the State(s) against which the application is directed)
(Vul hier de naam van de Staat/Staten in tegen wie het verzoekschrift gericht is)
13. .....................................................................................................................................................................................................................
__________
* Si le/la requérant(e) est représenté(e), joindre une procuration signée par le/la requérant(e) en faveur du/de la représentant(e).
A form of authority signed by the applicant should be submitted if a representative is appointed.
Indien de verzoek[st]er wordt vertegenwoordigd dient er een door de verzoek[st]er ondertekend machtigingsformulier te worden overlegd
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 2 / 478

I - LES PARTIES
THE PARTIES
DE PARTIJEN
- 2 -
A. LE REQUÉRANT/LA REQUERANTE
THE APPLICANT
DE VERZOEK[ST]ER
(Renseignements à fournir concernant le/la requérant(e) et son/sa représentant(e) éventuel(le))
(Fill in the following details of the applicant and the representative, if any)
(Vul hier de gegevens van de verzoek[st]er en zijn/haar eventuele vertegenwoordig[st]er in)
1. Nom de famille ……………………………………….. 2. Prénom (s) ………………………………………………………
Surname First name (s)
Familienaam Voornaam\voornamen
Sexe: masculin/féminin
Sex: male/female
Geslacht: mannelijk/vrouwelijk
3. Nationalité ……………………………………………. 4. Profession ………………………………………………………
Nationality Occupation
Nationaliteit Beroep
5. Date et lieu de naissance …………………………………………………………………………………………………………………….
Date and place of birth
Geboortedatum en - plaats
6. Domicile ……………………………………………………………………………………………………………………………………..
Permanent address
Woonadres
7. Tel. N° ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
8. Adresse actuelle (si différente de 6.) …………………………………………………………………………………………………………
Present address (if different from 6.)
Huidig adres (indien verschillend van 6.)
9. Nom et prénom du/de la représentant(e)* ……………………………………………………………………………………………………
Name of representative*
Naam en voornaam van de vertegenwoordig[st]er*
10. Profession du/de la représentant(e) ………………………………………………………………………………………………………………..…….
Occupation of representative
Beroep van vertegenwoordig[st]er
11. Adresse du/de la représentant(e) …………………………………………………………………………………………………………….
Address of representative
Adres van vertegenwoordig[st]er
12. Tel. N° ……………………………………………………… Fax N° …………………………………………………………..
B. LA HAUTE PARTIE CONTRACTANTE
THE HIGH CONTRACTING PARTY
DE HOGE VERDRAGSLUITENDE PARTIJ
(Indiquer ci-après le nom de l’Etat/des Etats contre le(s)quel(s) la requête est dirigée)
(Fill in the name of the State(s) against which the application is directed)
(Vul hier de naam van de Staat/Staten in tegen wie het verzoekschrift gericht is)
13. .....................................................................................................................................................................................................................
__________
* Si le/la requérant(e) est représenté(e), joindre une procuration signée par le/la requérant(e) en faveur du/de la représentant(e).
A form of authority signed by the applicant should be submitted if a representative is appointed.
Indien de verzoek[st]er wordt vertegenwoordigd dient er een door de verzoek[st]er ondertekend machtigingsformulier te worden overlegd
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 3 / 478

Samenvatting van de feiten
14.1 Klagers zijn ouders en wettelijk vertegenwoordigers van Sterre Virginie Ploeger,
geboren 11 juni 1991 te Amsterdam.
14.2 Sterre heeft handicaps. Zij kan nauwelijks praten, heeft problemen met haar motoriek
en heeft cognitieve en zintuigelijke beperkingen. Tot de invoering van de
Leerlinggebonden Financiering (LGF 1 ) zag het speciaal onderwijs in Sterre een
“ondergrensleerling”. Onderwijs aan ondergrensleerlingen werd toen door het
speciaal onderwijs niet zinvol geacht en ondergrensleerlingen werden door het
speciaal onderwijs naar een kinderdagcentrum voor verstandelijk gehandicapten
(KDV 2 ) verwezen. Sinds de invoering van de LGF (2003) en de beoordeling door
de bij die wet ingestelde Commissie van Indicatiestelling (CvI) heeft Sterre een
indicatie “MG Cluster 3”. Deze indicatie houdt in dat Sterre toelaatbaar is voor
Tyltylonderwijs 3 – dit is onderwijs voor meervoudige gehandicapte leerlingen –
of dat zij een “Rugzakje” krijgt in het geval zij naar een reguliere school gaat.
Sterre heeft van 1995 tot 1997 op een reguliere basisschool gezeten, van 1997 tot
2001 heeft Sterre – deels in een pilot – op de Tyltylschool gezeten en van 2001 tot
2005 heeft Sterre - ook weer deels in een pilot - een reguliere basisschool bezocht.
Op grond van artikel 39 van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO) moest
Sterre aan het eind van het schooljaar 2004/2005 de basisschool verlaten.
14.3 Sinds 1 augustus 2005 – het einde van de basisschoolperiode - kan Sterre in
Nederland op geen enkele school worden ingeschreven en blijft zij, hoewel
leer/kwalificatieplichtig tot 2009, in Nederland van funderend onderwijs
verstoken.
14.4 Bij gebrek aan de mogelijkheid voor onderwijs voor Sterre in Nederland en om
reden van de trage voortgang of het uitblijven van voortgang bij de zoektocht
daarnaar hebben klagers sinds 2005 (tijdelijk) in Londen een tweede domicilie
gekozen en gaat Sterre daar naar school.
1 LGF, Rugzakje = Leerlinggebonden Financiering, 2002, Stb 631
2 KDV of KDC = Kinderdagverblijf of Kinderdagcentrum, dit is een voorziening voor kinderen met een
verstandelijk handicap waarvoor onderwijs niet zinvol wordt geacht. Voor deze kinderen moet een
vrijstelling van de leerplicht worden verleend. (art 5a Leerplichtwet 1969)
3 Tyltylonderwijs is onderwijs bestemd voor leerlingen met een meervoudige handicap
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 4 / 478

Geschonden Verdragsrechten
14.5 Klagers zien in het feit dat Sterre in Nederland op geen enkele school kan worden
toegelaten en dat dit het gevolg is van de wet- en regelgeving en de afspraken die
lagere overheden onderling hebben gemaakt een schending van het Eerste
Protocol artikel 2 van de verdragstekst:
Artikel 2 . Recht op onderwijs
Niemand mag het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de uitoefening van alle
functies die de Staat in verband met de opvoeding en het onderwijs op zich neemt,
eerbiedigt de Staat het recht van ouders om zich van die opvoeding en van dat
onderwijs te verzekeren, die overeenstemmen met hun eigen godsdienstige en
filosofische overtuigingen.
Aangewende rechtsmiddelen
14.6 Om Sterre toegelaten te krijgen op een school voor voortgezet onderwijs hebben
ouders verschillende trajecten simultaan doorlopen. De vervolgstappen waren
vaak het logisch gevolg van de voorgaande trajecten waar voor negatieve beslissingen
niet het uiterste rechtsmiddel werd gezocht omdat, ook al zouden klagers
dan in het gelijk worden gesteld, dat toch niet zou leiden tot toelaten van Sterre tot
enige school. Sommige trajecten werden ook doorkruist door rechterlijke uitspraken
uit voorgaande trajecten.Voor de precieze data van alle beslissingen en rechterlijke
uitspraken verwijzen wij naar vraag 17 van dit formulier.
14.7 Alle trajecten hebben er uitendelijk toe geleid dat ouders Sterre formeel hebben
aangemeld bij alle zeven openbare scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam.
Al deze scholen hebben Sterre mondeling of schriftelijk geweigerd of wilden
geen besluit nemen. Tegen alle weigeringen en fictieve weigeringen hebben
ouders bezwaar gemaakt. De weigering van drie scholen hebben ouders laten
beoordelen door de Rechtbank Amsterdam die op grond van voor de drie scholen
identieke overwegingen tot het oordeel kwam dat de scholen terecht hadden
kunnen besluiten om Sterre niet toe te laten.
14.8 De uitspraak van de voorzieningenrechter over de afwijzing van één van die drie
scholen [PRODUKTIE f5] hebben klagers voorgelegd in hoger beroep aan de
Raad van State die de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam op 16 mei 2007
bevestigde [PRODUKTIE f6].
14.9 Er is in Nederland geen hoger beroep mogelijk tegen een uitspraak van de Raad
van State. Door de uitspraak van de Raad van State hoeft geen enkele reguliere
school voor voortgezet onderwijs Sterre toe te laten. In samenhang met de onderlinge
afspraken die de scholen in Amsterdam hebben gemaakt over minimale
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 5 / 478

toelatingsvoorwaarden mag geen enkele school in Amsterdam Sterre toelaten. De
gemeente Amsterdam ziet het niet als haar taak om ouders te wijzen op scholen
die Sterre mogelijkerwijs wél zouden willen toelaten ook al zijn die scholen daartoe
op grond van de uitspraak van de Raad van State niet verplicht.
14.10 Ouders hebben, om redenen als hierna (14.41 e.v.) aangegeven, plaatsing van
Sterre op een speciale school niet overwogen vanwege de slechte ervaringen die
ouders hebben met speciaal onderwijs en omdat ouders ervan overtuigd zijn dat
Sterre in het speciaal onderwijs niet tot haar recht komt. Plaatsing op een praktijkschool
is wel onderzocht maar plaatsing werd door de praktijkschool niet wenselijk
geacht (zie 14.37 e.v.). Dit alleen al is, gezien de tekst in de ministeriële regeling
daarover [PRODUKTIE x1], voldoende argument om Sterre niet te hoeven
plaatsen (14.37).
Overzicht van het zoeken naar een school voor Sterre
14.11 Sterre moest aan het eind van het schooljaar waarin zij 14 jaar werd de basisschool
verlaten op grond van art 39 vierde lid van de Wet op het Primair Onderwijs
(WPO). Dat schooljaar eindigde voor Sterre op 1 augustus 2005.
Hulp van het REC
14.12 Omdat Sterre een CvI 4 -indicatie voor Tyltylonderwijs heeft is het voor het
speciaal onderwijs, georganiseerd in Regionale Expertisecentra (REC’s) de
wettelijke taak (artikel 28b zesde lid WEC) om ouders te helpen zoeken naar een
reguliere school.
14.13 Om haar taak goed te kunnen uitvoeren zou het REC binnen haar voedingsgebied
hebben moeten afstemmen met alle Samenwerkingsverbanden (als bedoeld in
artikel 10h van de Wet op het Voortgezet Onderwijs, WVO). Als zodanig zou het
REC bij alle scholen voor voortgezet onderwijs binnen haar voedingsgebied de
mogelijkheid om Sterre te plaatsen moeten hebben onderzocht. Het REC kon of
wilde geen school voor Sterre vinden en achtte het bieden van verdere hulp
zinloos.
14.14 Er is met juridische middelen geen resultaat afdwingbaar van de hulp die het REC
moest bieden.
Gemeente Amsterdam en de Kernprocedure
14.15 Gemeenten moeten sinds 2002 afspraken maken met de scholen om voortijdig
schoolverlaten te voorkomen (2002, Stb 650, PRODUKTIE x8). In de gemeente
4 CvI = Commissie voor Indicatiestelling, bedoeld in art 28c WEC
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 6 / 478

Amsterdam heeft dit geleid tot afspraken die zijn neergelegd in de “Kernprocedure”
[PRODUKTIE x3 en x4]. Van voortijdig schoolverlaten is sprake als leerlingen
zonder diploma de school verlaten. In de zienswijze van de gemeente
Amsterdam en de schoolbesturen is een belangrijke oorzaak van voortijdig
schoolverlaten de verkeerde schoolkeus van leerlingen. De Kernprocedure stelt
regels waardoor leerlingen naar het inzicht van de afspraakpartners direct op de
juiste school worden geplaatst. [PRODUKTIE x2].
14.16 De gemeente Amsterdam coördineert de Kernprocedure en voert deze uit. Van
belang hier is dat de gemeente Amsterdam de toeleidingsprocedure uitvoert waarbij
leerlingen die naar het voortgezet onderwijs gaan via een door de gemeente
bewaakt stappenplan toegeleid worden naar een school voor voortgezet onderwijs.
Het toeleidingstraject voorziet in een vangnet als leerlingen om enige reden niet
worden toegelaten tot de school van hun keuze. De gemeente en de scholen
hebben met elkaar afgesproken dat een leerling in ieder geval ergens geplaatst
wordt.
14.17 Kort samengevat zijn de regels uit de Kernprocedure als volgt:
• Leerlingen dienen een éénduidig basisschooladvies te hebben voor de
schoolsoort waarvoor toelating wordt gevraagd.
• Leerlingen die willen instromen op schooltypen vmbo, havo, vwo of
gymnasium moeten in een citotoets een minimale score hebben behaald. Bij
een te lage citoscore moet voor de leerling aanvullend onderzoek worden
verricht: aanvullend overleg met de basisschool of een examen.
• Leerlingen die naar verwachting zonder hulp geen diploma kunnen halen en
die een IQ hebben in de range van 70 tot 90, kunnen worden toegelaten tot het
leerwegondersteunend onderwijs zonder dat zij een cito-toets hebben gedaan.
• Leerlingen met een IQ tussen 55 en 70 kunnen worden toegelaten tot
Praktijkonderwijs indien de Regionale Verwijscommissie (RVC) zo beslist.
14.18 Over leerlingen met een CvI-indicatie (zoals Sterre) liet de Kernprocedure zich
aanvankelijk (2002/2003) niet uit maar bepaalde enkele jaren later (2004/2005)
dat voor deze leerlingen dezelfde regels gelden als voor alle andere leerlingen.
14.19 De regels in de Kernprocedure wijken af van de landelijke regelgeving zoals
gegeven in de WVO, Inrichtingsbesluit WVO (IWVO) en wet op de Leerlinggebonden
Financiering (LGF, 2002, Stb 631). Inzake de toelatingscriteria tot de
verschillende soorten voortgezet onderwijs ontbreekt in de Kernprocedure de
nuancering die de artikelen 3 en 4 IWVO aanbrengt ten aanzien van leeftijd,
herkomst (reguliere of speciale school) en scholen met al dan geen gemeenschappelijk
eerste leerjaar met een school voor vbo. De LGF stelt dat leerlingen niet op
algemene gronden (bijvoorbeeld een Kernprocedure) mogen worden afgewezen.
14.20 De landelijke wet- en regelgeving schrijft een zorgvuldig besluittraject voor ten
aanzien van een toelatingsbeslissing voor (leerlingen als) Sterre en sluit in principe
toelating tot geen enkele schoolsoort uit. De Kernprocedure sluit uit dat
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 7 / 478

(leerlingen als) Sterre worden toegelaten tot een reguliere school voor voortgezet
onderwijs en laat zich niet uit over de toelating tot een speciale school.
14.21 Ouders hebben de gemeente Amsterdam gevraagd de Kernprocedure dusdanig
aan te passen dat ook lgf-leerlingen toelaatbaar zouden zijn op een reguliere
school. De gemeente Amsterdam wilde dit niet maar wilde hierover ook geen
besluit nemen [PRODUKTIE b2]. Ouders hebben bezwaar gemaakt tegen de
fictieve weigering maar de gemeente Amsterdam heeft het bezwaar uiteindelijk
niet ontvankelijk verklaard [PRODUKTIE b3].
14.22 Ouders hebben de voorzieningenrechter – toen de tijd begon te dringen –
gevraagd de gemeente Amsterdam op te dragen om Sterre toe te laten tot het
toeleidingstraject van de Kernprocedure. Dit verzoek is door de voorzieningenrechter
afgewezen [PRODUKTIE b2].
De gemeente Amsterdam verklaarde later het bezwaar van ouders nietontvankelijk
[PRODUKTIE b3] omdat zij vond dat zij de afspraken in de
Kernprocedure slechts coördineerde maar geen zeggenschap had over de inhoud.
Het was immers – zo agumenteerde de gemeente - uitsluitend aan de schoolbesturen
om te beslissen over toelaten. De gemeente Amsterdam ging daarmee voorbij
aan het feit dat zij de Kernprocedure coördineerde en afspraken met de scholen
binnen haar gemeente had gemaakt die in strijd waren met het IWVO en ging
voorbij aan het feit dat zij het bevoegd gezag was van openbare scholen in haar
gemeente en in die hoedanigheid – door zich te conformeren aan de Kernprocedure
– een toelatingsbeleid voerde dat in strijd is met het IWVO.
Aanmelding in samenspraak met het Samenwerkingsverband
14.23 Scholen met een vmbo-opleiding zijn aangesloten bij een Samenwerkingsverband
als bedoeld in artikel 10h WVO. Het samenwerkingsverband heeft tot doel zo veel
mogelijk leerlingen voor wie vaststaat dat een orthopedagogische en orthodidactische
benadering is geboden, deel te laten nemen aan het onderwijs in een van de
leerwegen
14.24 Ouders hebben overlegd met het Samenwerkingsverband 28.2 (alle 47 scholen
beneden het IJ) over de ontstane situatie door de afspraken in de Kernprocedure.
Het Samenwerkingsverband erkende dat de Kernprocedure niet conform de landelijke
regelgeving was. Na consultatie van de scholen die bij haar Samenwerkingsverband
waren aangesloten met de vraag of er wellicht toch een school was die
toelating van Sterre wilde overwegen werd door het Samenwerkingsverband vastgesteld
dat geen enkele school dit wilde overwegen anders dan na een concrete
aanmelding van Sterre.
14.25 Ouders hebben vervolgens in samenspraak met het Samenwerkingsverband Sterre
bij één school (het IVKO) aangemeld. Gedurende een jaar heeft daarna intensief
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 8 / 478

overleg plaatsgevonden tussen school en ouders gericht op toelaten. Uiteindelijk
wilde het IVKO niet toelaten [PRODUKTIE a4]. Het eerste besluit om niet toe te
laten [PRODUKTIE a1] werd door de voorzieningenrechter vernietigd [PRO-
DUKTIE a2], het tweede besluit [PRODUKTIE a4] werd door de voorzieningenrechter
in stand gelaten [PRODUKTIE a5].
14.26 De uitspraak van de voorzieningenrechter [PRODUKTIE a5] was reden om niet
meer verder te procederen met het IVKO of met een school van het type IVKO.
Het IVKO was een bijzondere school. Procederen tegen een bijzondere school kan
in Nederland alleen met een advocaat (civiele procedure) en dit werd door ouders
om financiële redenen niet meer wenselijk geacht. Het IVKO was ook een school
met een vmbo-t en een havo opleiding. Dit soort scholen MOETEN ingevolge
artikel 4 IWVO een geschiktheidsonderzoek doen. Hoewel de beslissing over toelating
gezien de wetstekst (artikel 4 IWVO) MEDE op grond van dit geschiktheidsonderzoek
dient te worden genomen kon het IVKO, gezien de afspraken die
de scholen in de Kernprocedure hadden gemaakt, niet anders besluiten dan de
toelating van Sterre afwijzen
Aanmeldingen bij alle openbare scholen in Amsterdam
14.27 Na de ervaringen met de gemeente Amsterdam (14.15 e.v.) en de uitspraak van de
voorzieningenrechter over de toelaatbaarheid van Sterre tot het toeleidingstraject
van de Kernprocedure (14.22), en na de ervaring met het IVKO en de uitspraken
daarover van de voorzieningenrechter (14.25), besloten klagers Sterre aan te melden
op ALLE openbare scholen voor voortgezet onderwijs. Dat zijn er in Amsterdam
zeven.
14.28 Al deze scholen weigerden toelating. Tegen alle weigeringen hebben ouders
bezwaar gemaakt.
14.29 Ingevolge artikel XII van de LGF (2002, Stb 631) dient de bij deze wet ingestelde
Adviescommissie Toelating en Begeleiding (ACTB) in alle gevallen waarin ouders
van een lgf-geïndiceerde leerling bezwaar maken tegen een afwijzing eerst
advies uit te brengen voordat het bevoegd gezag besluit op het bezwaar van
ouders (artikel XII lgf-wet). Dit advies is niet bindend voor de uiteindelijke beslissing
van het bevoegd gezag en jurisprudentie moest nog uitmaken of en in welke
mate het ACTB-advies van invloed zou zijn op uitspraken van de rechter.
14.30 De ACTB wilde voor drie van de zeven scholen geen advies geven omdat de uitspraak
over de weigering van de IVKO (14.25) had duidelijk gemaakt dat deze
scholen alleen al vanwege de aard van hun onderwijssoorten Sterre niet hoefden
toe te laten. Deze scholen hebben daarop niet meer besloten op bezwaar.
14.31 Voor vier andere scholen heeft de ACTB wel advies uitgebracht. Dit waren scholen
met een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo. Deze
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 9 / 478

scholen mogen op grond van de uitzonderingsbepaling in artikel 4 lid 5 IWVO
geen geschiktheidseis ten grondslag leggen aan hun toelatingsbeslissing.
14.32 De ACTB oordeelde (8 juli 2005) voor de vier scholen - op identieke wijze
motiverend - dat, omdat de WVO voorschrijft dat alle schoolsoorten, behalve het
praktijkonderwijs, de leerling in staat moet stellen examen te doen, hieruit volgt
dat leerlingen met een ontbrekend diplomaperspectief niet hoefden te worden
toegelaten. Het was de ACTB duidelijk dat Sterre geen diploma zou kunnen halen
in de onderwijssoorten die door de scholen werden aangeboden en de ACTB
meende om die reden dat de scholen Sterre konden weigeren. (zie bijvoorbeeld
PRODUKTIE f1, overweging17 -19). In haar adviezen citeerde de ACTB de
uitspraak van de Rechtbank Amsterdam over de afwijzing van toelating tot de
IVKO-school [PRODUKTIE f1 overweging 19 is overgenomen uit de uitspraak
Rechtbank Amsterdam PRODUKTIE a5] voorbijgaand aan het feit dat de IVKOschool
niet valt onder de uitzonderingsbepaling van art 4 lid 5 IWVO.
14.33 Nadat alle scholen vervolgens hadden besloten op bezwaar, daarbij de weigering
van Sterre in hun primaire besluiten in stand latend, besliste de Rechtbank
Amsterdam uiteindelijk voor drie scholen waarvoor ouders hadden gekozen de
beslissing door de Rechtbank te laten toetsen, identiek motiverend, dat het ontbreken
van een diplomaperspectief voldoende reden was om Sterre te mogen weigeren.
14.34 Omdat de motivering van de Rechtbank voor de drie scholen hetzelfde was had
het naar de mening van ouders geen meerwaarde om tegen alle drie de uitspraken
hoger beroep aan te tekenen. Arbitrair is hoger beroep aangetekend tegen de uitspraak
van de Rechtbank Ansterdam voor de afwijzing van één school (het
Calandlyceum) [PRODUKTIE f5]. Hiervan was het Dagelijks Bestuur van het
stadsdeel Osdorp van de gemeente Amsterdam het bevoegd gezag.
14.35 De Raad van State oordeelde op 16 mei 2007 [PRODUKTIE f6] dat de Rechtbank
Amsterdam terecht op grond van het ontbrekend diplomaperspectief de afwijzingen
in stand had gelaten.
14.36 Uit deze uitspraak volgt nu dat scholen vanwege het ontbreken van het diplomaperspectief
MOGEN weigeren. Uit de afspraken in de Kernprocedure volgt, in
samenhang met de uitspraak van de Raad van State, dat de scholen Sterre
MOETEN weigeren.
14.36 De staatssecretaris van Onderwijs Cultuur en Wetenschap liet bij brief na de
uitspraak van de Raad van State aan ouders weten niets voor hen te kunnen doen
[PRODUKTIE f7]. Zij wees ouders in deze brief op een voorgenomen beleidstraject
(“Passend Onderwijs”) dat in 2011 tot nieuwe wetgeving zou moeten
leiden. Ook in deze voorgenomen nieuwe regelgeving zouden ouders niet kunnen
kiezen tussen regulier en speciaal onderwijs. De voorgenomen invoerdatum valt
ver na de schoolperiode voor Sterre.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 10 / 478

Aanmelding tot het praktijkonderwijs
14.37 Toelating tot praktijkonderwijs staat open voor leerlingen die geen diploma kunnen
halen en die een IQ hebben tussen 55 en 70. Toelating geschiedt na een indicatie
voor toelating door de Regionale Verwijzingscommissie 5 (RVC) die de
toelating op grond van een welomschreven testprotocol beoordeelt. Op grond van
een ministeriële regeling [PRODUKTIE x1] staat toelating ook open voor leerlingen
met een lgf-indicatie ongeacht hun IQ als het bevoegd gezag toelating van die
leerling wenselijk acht.
14.38 Ouders hebben Sterre aangemeld voor een praktijkschool. De praktijkschool heeft
in eerste aanleg de aanmelding terzijde gelegd omdat zij – onkundig van het bestaan
van de ministeriële regeling – meende dat Sterre geen beschikking van de
Regionale Verwijscommissie had. Bij ontbreken van kennis of wil om de juiste
procedure te volgen leidde de afwijzing tot een warrig traject waarin uiteindelijk
wel (op 27 juni 2005) een formeel besluit werd genomen om Sterre niet toe te
laten [PRODUKTIE c1] maar waarvan de ACTB, nadat ouders bezwaar hadden
gemaakt, oordeelde dat het besluit ongegrond was [PRODUKTIE c2].
14.39 Ook in het vervolgtraject was de opstelling van de praktijkschool en haar bevoegd
gezag dermate warrig dat ouders een klacht hebben ingediend bij de Landelijke
KlachtenCommissie (LKC). De LKC oordeelde [PRODUKTIE c3] dat het dan
wellicht niet zo was dat de praktijk moedwillig op niet toelaten aanstuurde maar
dat de door de school en haar gevolgde procedure niet voortvarend en doelgericht
was. Het aanbod van de praktijkschool om Sterre, ondanks de negatieve beoordeling
door een eenzijdig door de school ingehuurde deskundige, een maand op
proef op de praktijkschool te plaatsen en na afloop over toelaten te oordelen, werd
door ouders – terecht, zo oordeelde de LKC – als een niet- reëel aanbod afgewezen.
14.40 Procederen tegen de praktijkschool zou niet veel opleveren. Wellicht zou dan eens
te meer worden vastgesteld dat de besluitvormingsprocedure van de praktijkschool
op vele facetten tekort schoot, maar een rechter zou niet ontkomen aan de
vaststelling dat het bevoegd gezag van de praktijkschool de problematiek van
Sterre niet van dien aard zou achten dat praktijkonderwijs voor Sterre geboden
was en om die reden zou Sterre volgens de tekst van de ministeriële beslissing
terecht niet zijn toegelaten.
De optie van plaatsing van Sterre op de Tyltylschool
14.41 Als Sterre geplaatst zou worden op een speciale school, dan kan dat op grond van
haar CvI-indicatie alleen Tyltylonderwijs zijn.
5 RVC, Regionale Verwijzingscommissie als bedoeld in art 10g WVO
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 11 / 478

14.42 In Amsterdam wordt deze vorm van onderwijs alleen gegeven op de Mytyl/Tyltylschool.
Deze school heeft een regionale functie. Andere scholen die Tyltylonderwijs
verzorgen zijn ongeveer 40 kilometer van Amsterdam verwijderd. Die
andere scholen zijn alleen al daardoor, zelfs al zou de gemeente Amsterdam
instemmen met vervoer, voor Sterre geen optie omdat zij als gevolg van haar
handicap niet zonder misselijk te worden lange reizen in auto’s kan maken.
14.43 Sterre heeft tussen de leeftijd van 6 jaar tot de leeftijd van 10 jaar op de Tyltylschool
gezeten. Voor zij daar werd toegelaten was zij door die school reeds twee
keer eerder geweigerd vanwege de aard van haar handicap. De toelatingscommissie
van de Tyltylschool verwees Sterre in beide gevallen naar een kinderdagcentrum
(KDC) voor verstandelijk gehandicapten [PRODUKTIE g1]. Een KDC is
geen onderwijs vanwege het ontbreken van voor het geven van onderwijs bevoegd
(gediplomeerd) personeel.
14.44 Dat Sterre uiteindelijk toch vier jaar op de Tyltylschool heeft gezeten had verschillende
redenen. Primair kwam dit door aandringen van ouders en onderwijsinspectie
ten behoeve van de toelaatbaarheidsverklaring van Sterre, maar het
kwam ook doordat de Tyltylschool voorzag, zoals ook is gebleken, dat zij na
invoering van de WEC geen leerlingen als Sterre meer zou mogen weigeren op
grond van de handicap. Sterre werd toegelaten in een tweejarige pilot voor wat de
Tyltylschool zag als ‘KDV- of ondergrensleerlingen’ [PRODUKTIE g2]. De pilot
werd na afloop geëvalueerd. In het eindverslag [PRODUKTIE g3] was de
conclusie:
Uit de bevindingen rond dit project moge gebleken zijn dat deze categorie een
specifieke deskundigheid vereist, die merendeels NIET bij voorbaat aanwezig is in
de scholen. Deze deskundigheid is er WEL in de Orthopedagogische Dagcentra.
Indien mogelijk binnen de nieuwe wettelijke kaders, wordt voor de inrichting van
deze lesplaatsen intensieve samenwerking met deze Orthopedagogische
Dagcentra van harte aanbevolen.
14.45 Ouders gingen niet in op het advies van de Tyltylschool om Sterre op een KDC te
plaatsen. Dit leidde tot wrevelige reacties van het onderwijspersoneel dat in het
evaluatieverslag een bevestiging zag dat het verzorgen van onderwijs aan (kinderen
als) Sterre niet tot hun taken en/of mogelijkheden behoorde. Aanhoudend was
het voortduren van het verblijf van Sterre op de Tyltylschool onderwerp van
gesprek in schoolvergaderingen. De wrevel van het onderwijspersoneel leidde tot
conflicten met ouders waardoor het uiteindelijk niet langer wenselijk was om
Sterre op de Tyltylschool te houden.
14.46 Toen de Minister in 2001 aan het speciaal onderwijs vroeg om pilots in te richten
om te onderzoek te doen naar onderwijs aan ‘ondergrensleerlingen’ – de categorie
waartoe de Tyltylschool Sterre rekende – stelde de Tyltylschool van Sterre voor
om een KDC binnen de muren van de Tyltylschool in te richten. Op die manier –
in de redenering van de Tyltyslchool – werd de keuzevrijheid van ouders ver-
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 12 / 478

groot: zij konden dan immers kiezen voor een school (KDC in de Tyltylschool) of
voor een KDC. Dit pervers onderzoeksvoorstel werd door het ministerie afgewezen.
14.47 Tussen 2001 en 2005 heeft Sterre daarna op een reguliere basisschool in Almere
in de groepen 5 t/m 8 gezeten. De ervaringen op de basisschool waren uitsluitend
positief.
14.48 Tijdens het inroepen van de hulp van het REC (zie 14.12 e.v.) kon of wilde het
REC niet aangeven wat en of er iets veranderd was waardoor de Tyltylschool nu
wel beter in staat zou zijn kwalitatief goed onderwijs voor Sterre te garanderen
[PRODUKTIE g4].
14.49 Onderzoek, in juni 2007 leidend tot een proefschrift [PRODUKTIE x7], wees uit
dat het recht op onderwijs dat de lgf wilde effectueren voor “ondergrensleerlingen”
niet geëffectueerd en mislukt is.
English Summary
14.50 Applicants are parents and legal representatives of Sterre V. Ploeger, born 11 June
1991. Sterre has Special Educational Needs (SEN). Sterre is statemented as “MGcluster
3”. After new legislation came into force (2003, Leerlinggebonden Financiering,
LGF, Rugzakje) this statement entitled Sterre to enrol in a special school
that offers “Tyltylonderwijs” or in a mainstream school in which case the school
gets extra funding.
14.51 Sterre left primary school in the schoolyear ending 1 August 2005. Compulsory
education in the Netherlands is till the age of 18 years. For Sterre this will be till
2009. No schools in the Netherlands will or can admit Sterre after the primary
school.
14.52. Applicants consider this situation as a violation of article 2 First Protocol of the
Convention:
Article 2 . Right to education
No person shall be denied the right to education. In the exercise of any functions
which it assumes in relation to education and to teaching, the State shall respect
the right of parents to ensure such education and teaching in conformity with
their own religious and philosophical convictions
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 13 / 478

14.53 Parents have choosen to enroll Sterre in a secondary school in London from 2005
onwards. From 2007 Sterre visits a College for Further Education in London.
Applications and appeals
14.54 It is parents conviction that mainstream schools only are suitable for Sterre’s
education after primary school. The State should respect this conviction.
14.55 Parents investigated the possibilities for admission for Sterre for all (70)
secondary schools in Amsterdam. None would admit Sterre. At last the Council of
State (Raad van State) decided that secondary schools could deny the application
of Sterre on grounds that it was obvious for them that Sterre would not certify
[PRODUCTION f6].
14.56 Thus applicants have shown that – after the decision of the Council of State - no
effective remedy exists and Sterre’s right to education in the Netherlands is
denied.
14.57 Parents asked for assistence from the Regionale Expertise Centrum (REC) [see
14.59], the Cooperation (Samenwerkingsverband) [see 14.60], they applied for the
IVKO-school [see 14.61], they applied for the admission procedure of the
Kernprocedure of the city of Amsterdam, [see 14.62], they applied for vocational
education (praktijkonderwijs) [see 14.63] and they applied for all public
secondary schools in Amsterdam [see 14.64]. At last parents appealed against the
decision of one school (Calandlyceum, see 14.65) in the Council of State (Raad
van State). At last the deputy secretary stated in her letter she could do nothing for
Sterre [5 July 2007, PRODUCTION f7]
Recource Centre (REC)
14.58 After new legislation came in to power (2003, Leerlinggebonden Financiering,
LGF) all special schools should be organised in Resource Centres (Regionale
Expertise Centra, REC’s). It is the statutory duty of REC’s to assist parents of
statemented pupils in finding a mainstream school of parents choose for
mainstream education (article 28c Wet op de Expertisecentra). In order to do so
REC’s should have made arrangements with all Samenwerkingsverbanden [see
14.60] within their jurisdiction.
The REC could not find a mainstream school for Sterre [5 June 2005, PRODUC-
TION g4]. This was partly because the REC was ill-prepared for this task and
partly because the REC didn’t believe in mainstreaming pupil like Sterre they
considered fit for special schools only.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 14 / 478

Cooperation (Samenwerkingsverband)
14.59 Schools with a vmbo-type of education-component are affiliated to a cooperation
(‘Samenwerkingsverband’) as ruled in article 10h of the Secondary Education Act
(WVO). The Samenwerkingsverband aims the participation of pupils that have
some form of special needs in mainstream education. About 80% of secondary
schools is affiliated to a Samenwerkingsverband for this reason. There are two
Samenwerkingsverbanden (28.1 and 28.2) in Amsterdam.
IVKO
Admission to secondary schools in Amsterdam is regulated in the Kernprocedure
[see 14.62]. The Samenwerkingsverband agreed with parents that this regulation
violated national law. The Samenwerkingsverband has asked their affiliated
schools whether they would consider admission of Sterre disregarding the
Kernprocedure. None of the schools would consider this then after an application
only.
The Samenwerkingsverband suggested to parents to choose one school and to
apply for it. Parents choose for the IVKO-school [see 14.61] and the
Samenwerkingsverband informed the school of parents intentions
14.60 Parents applied for the IVKO-school in februari 2004. During the rest of 2004
school and parents had several conversations about the possibility of admission
for Sterre in 2005. At last the school decided to reject the application [3
September 2004, PRODUCTION a1]. Parents appealed against this decision and
at last the Court ruled that the IVKO-school could select on ability and indeed
could deny admission [10 Maart 2005, PRODUCTION a5]
Local Authority Amsterdam (Gemeente Amsterdam, Kernprocedure )
14.61 Local authorities have a statutory duty to make agreements with their local
schools in order to prevent pupils to premature leaving school [Voortijdig
Schoolverlaten, 2000, Stb 650, PRODUCTION x8]. In Amsterdam this has
resulted in agreements given in the Kernprocedure [PRODUCTION x3 and x4].
Premature leaving school is defined as pupils quitting school without a certificate
(startkwalificatie). In the view of the Local Authority in Amsterdam and the
school boards premature leaving school is a result of having choosen a wrong type
of school by the pupil. The Kernprocedure sets rules that – considered by the
aggreeing partners – puts pupils on the right school only [PRODUCTION x2].
In 2002/2003 the Kernprocedure disregarded pupils with a CvI-statement (like
Sterre). But after a few years - from 2004/2005 onwards – the Kernprocedure
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 15 / 478

uled that the same rules applied for SEN-pupils as the rules for the other pupils.
The Kernprocedure implemented the integration-model in which a pupil with
special needs has to comply with the same demands as pupils without special
needs. Inclusion is not considered in the Kernprocedure.
Moreover the admission rules in the Kernprocedure are deviant (heavier) from
national legislation i.e. they are different from the Secondary Education Act (Wet
op het Voortgezet Onderwijs, WVO and Inrichtingsbesluit WVO (IWVO) and the
Special Educational Needs Funding Act (Leerlinggebonden Financiering, LGF).
The Kernprocedure doesn’t fine-tune admission rules as given in article 3 and 4 of
the IWVO regarding age, whether the pupil came from a special or a mainstream
school or whether the secondary school has or has not a common first year with a
school for vocational education. The Special Educational Needs Funding Act
(LGF) rules that schools are not allowed to deny admission on common grounds
(as the Kernprocedure does).
Parents asked the Local Authority to adapt the Kernprocedure so it would
incorperate the new legislation {LGF). The Local Authority didn’t want to decide
on this request. Parents appealed against thsi fictitious decision and asked
admission to the admission procedure of the Kernprocedure. Court (Rechtbank
Amsterdam) rejected this request [23 March 2005, PRODUCTION b2] and ruled
that parents had to apply at all distinct schools instead.
Vocational Education (Praktijkonderwijs )
14.62 After a change in legislation in 1998 one type of special schools (VSO-LOM) was
renamed ‘Praktijkschool’ and considered as a mainstream school. Praktijkscholen
offer vocational education for pupils that are considered not to be able to certify.
Admission to Praktijkscholen is granted after an assessment of the Regionale
Verwijscommissie (RVC) only. The possible methods of assessing pupils for this
type of education are given in a Ministeriele Regeling. After the LGF came into
power (2003) special rules apply for statemented pupil like Sterre.
Parents applied for praktijkonderwijs (March 2004). The school, unaware of new
rules [PRODUCTION x1] after the LGF came into force, disregarded the
application. Parents appealed and the ACTB, the statutory comittee, advised on
the decision of the school [10 November 2005, PRODUCTION c2]. The ACTBadvice
said that the decision was ill-motivated and the school should make a new
decision. The school never did.
Appealing against the school not taking a decision would be of no use because the
Ministeriële Regeling [PRODUCTION x1] stated that admission to a Praktijkschool
is possible only if the school consideres this as necessary for the pupil.
Obviously the school board didn’t have this opinion.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 16 / 478

Alle Openbare Scholen (All public schools)
14.63 After the decision of court (23 March 2005, PRODUCTION b2) no other option
remained than application for all schools. Parents choose for all (7) public schools
because appeals against negative decisions of public schools – which were
anticipated – could be done without invoking a sollicitor. The aid of a sollicitor
was considered to be to expensive as parents had experienced after the appeals
against the IVKO [see 14.61].
All schools denied admission. Parents appealed against all decisions. After
appeals of statemented pupils schools are not allowed to decide on appeal then
after recommendations of the statutory implemented ACTB only.
The ACTB refused to give advice on three decisions as she considered these
schools of the type that had to select on ability. These schools didn’t decide on
appeal.
The ACTB advised on four decisions and equally motivated [PRODUCTIONS
d1, e1, f1, one school omitted] that it was reasonable that the schools denied
admission on assuming that Sterre would not certify. The schools decided (at last)
on appeal and denied admission [PRODUCTIONS e4, f4, two schoold omitted].
Parents appealed against the decisions of three schools. Court upheld the decisions
of the schools identically motivated although the schools motivated on different
grounds [7 July 2006, PRODUCTION e5, f5, one school omitted].
Calandlyceum
14.64 Parents appealed against one decision of court only as appeals against three
schools would be of no use. The Council of State upheld the decision of the court
(rechtbank Amsterdam) regarding the Calandlyceum.
As it became evident after the three verdicts of the Court that no school had to
admit Sterre parents made a reference to article 2 First Protocol of the Convention
in their appeal at the Council of State [PRODUCTION f6, Eerste Aanvulling].
The Council of State disregarded this appeal.
The verdict of the Council of State rules that the inability of a pupil to certify is a
ground on which a school can decide to reject admission. As schools in the
Netherlands have comitted themselves to prevent premature leaving schools and
use the more or less the same rules as given in the Kernprocedure, no more
remedy seems to exists.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 17 / 478

New legislation mentioned by the deputy secretary [“Passend Onderwijs”,
PRODUCTION f7] will be implemented not before 2011 and doesn’t respect the
right of parents to ensure such education and teaching in conformity with their
own religious and philosophical convictions.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 18 / 478

Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 19 / 478

Samenvatting
15.1 Het Nederlandse systeem van wet- en regelgeving, uitvoeringspraktijk en jurisprudentie
garandeert niet het recht op onderwijs waartoe de Staat verplicht is op grond van artikel 2
van het Eerste Protocol EVRM:
Artikel 2 . Recht op onderwijs
Niemand mag het recht op onderwijs worden ontzegd. Bij de uitoefening van alle functies
die de Staat in verband met de opvoeding en het onderwijs op zich neemt, eerbiedigt de
Staat het recht van ouders om zich van die opvoeding en van dat onderwijs te verzekeren,
die overeenstemmen met hun eigen godsdienstige en filosofische overtuigingen.
Na het verlaten van de basisschool wordt Sterre op geen enkele school voor voortgezet
onderwijs toegelaten en zit daarom noodgedwongen in Engeland op school.
De schending van artikel 2 Eerste Protocol EVRM is het gevolg van een complex van
falende wetgeving, uitvoeringspraktijk en rechtspraak. De wetgever faalt omdat het recht
op onderwijs niet voor een ieder wordt verzekerd. De beslissingsbevoegdheid inzake de
toelating wordt gelegd bij individuele schoolbesturen en de verantwoordelijkheid wordt
aldus afgewenteld op de schoolbesturen. In het arrest Campell en Cosans (25 februari
1982, appl.nr. 7511/76 en 7743/76, zie 15.13) merkt het EHRM op dat de Staat zich op
deze wijze niet kan ontdoen van de verplichtingen die uit artikel 2 Eerste Protocol voortvloeien.
Verder lijkt de ter beschikking gestelde financiële hulp via de Regeling LGF
tekort te schieten. De uitvoeringspraktijk blijkt onvoldoende toegerust op de integratie
van gehandicapten. Er is geen beleid van schoolbesturen en er zijn geen sancties op het
ontbreken van enig beleid. Leraren zijn onvoldoende getraind om gehandicapten onderwijs
te geven. Ouders worden aan hun lot overgelaten. De ACTB en de Afdeling
bestuursrechtspraak hanteren buitenwettelijke en onvoldoende heldere criteria bij de
beoordeling van de toelatingsbeslissing van het schoolbestuur. Aan arbitraire besluitvorming
zoals door het EHRM veroordeeld in het in 15.9 genoemde arrest Mürsel Eren (7
feb 2006 (appl.nr. 60856/00) is moeilijk te ontsnappen. Verder kennen de ACTB en de
Afdeling Bestuursrechtspraak geen gewicht toe aan het belang van het kind bij onderwijs,
hetgeen in strijd is met artikel 3, eerste lid, Verdrag inzake de rechten van het kind en het
uitermate lastig maakt om het recht op onderwijs af te dwingen. Dit gehele complex van
wetgeving, uitvoeringspraktijk en rechterlijk toezicht is in strijd met artikel 2 Eerste
Protocol EVRM. Een voorbeeld van een soortgelijke
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 20 / 478

schending is te vinden in het arrest Broniowski van 22 juni 2004 (app.nr. 31443/96)
inzake artikel 1 Eerste Protocol (recht op eigendom). Daarin kiest het EHRM ervoor de
wetgeving, het beleid en allerlei ander doen of nalaten als één geheel aan te merken en dat
algehele gedrag “regardless of whether that conduct may be characterised as an
interference or as a failure to act, or a combination of both” aan een toets te
onderwerpen.
Juridisch kader
15.2 Ten aanzien van het toelaten van leerlingen tot het regulier voortgezet onderwijs geldt –
na de uitspraak van de Raad van State van 16 mei 2007 - het volgend juridisch kader:
In artikel 27 van de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) is bepaald dat bij of krachtens
algemene maatregel van bestuur voor elke soort van scholen voorwaarden voor de
toelating worden vastgesteld. Deze voorwaarden zijn opgenomen in het Inrichtingsbesluit
WVO, een algemene maatregel van bestuur. In het Inrichtingsbesluit zijn de toelatingsvoorwaarden
voor het eerste leerjaar uitgewerkt in artikel 3 tot en met 10. Op basis van
artikel 4, lid 5, van het Inrichtingsbesluit mogen voor toelating op het Calandlyceum (en
andere scholen met een gemeenschappelijk eerste leerjaar op v.m.b.o.-b of k-niveau of
gemengde leerweg) geen andere criteria gelden dan neergelegd in artikel 3 van het
Inrichtingsbesluit. Die criteria houden in: a. afkomstig van een school voor basisonderwijs
en b. aan het einde van het schooljaar de leeftijd van 14 jaar bereikt. Ingevolge
artikel 2, lid 1, Inrichtingsbesluit beslist het bevoegd gezag over toelating van leerlingen.
Het bevoegd gezag dient ingevolge artikel 3, lid 2, Inrichtingsbesluit bij zijn beslissingen
over toelating een onderwijskundig rapport te betrekken. Onder bevoegd gezag moet
worden verstaan het schoolbestuur van de betreffende school (Rechtbank Amsterdam 23
februari 2005, AWB 04/6509 BESLU).
Per 1 augustus 2003 is de Regeling leergebonden financiering (Regeling LGF) in werking
getreden. De doelstelling van de wet is de bevordering van de emancipatie en integratie
van leerlingen met een handicap in het reguliere (voortgezet) onderwijs. De inwerkingtreding
van de Regeling LGF laat de wettelijke toelatingsvoorwaarden onverlet. Uit de
wetsgeschiedenis van de Regeling LGF blijkt dat de integratie van gehandicapte leerlingen
binnen de schoolsoorten alleen mogelijk is voorzover deze leerlingen voldoen aan de
wettelijke toelatingsvoorwaarden (Kamerstukken II 200/01, 27 728, nr. 3), aldus het
ACTB-advies van 8 juli 2005 ov. 6, p 6.
Met een beroep op de parlementaire geschiedenis van de Regeling LGF (Kamerstukken
II, 2000/01, 27 728, nr. 3, blz. 9 en nr. 7, blz. 24-29) en de jurisprudentie van de Afdeling
bestuursrechtspraak Raad van State (16 november 2005, LJN: AU 6238 en 26 juli 1999,
nr. H01.98.1591) wordt in het ACTB-advies van 8 juli 2005 alsmede in de aangevallen
uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van 16 mei 2007 aangenomen dat er geen
toelatingsrecht tot een reguliere school bestaat. Ook als aan de wettelijke toelatingscriteria
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 21 / 478

wordt voldaan kan vanwege een combinatie van school- en leerlinggebonden factoren,
waaronder de aard en zwaarte van de handicap en de draagkracht van de school, toelating
worden geweigerd. In beginsel toetst de ACTB een toelatingsverzoek voor een gehandicapte
leerling aan de hand van vier criteria. In dit specifieke geval komt de ACTB aan
deze vier criteria-toets niet toe. Omdat ondanks de inzet van LGF-middelen een diploma
niet zal kunnen worden gehaald, is de afwijzing van de aanvraag tot toelating door het
onderhavige schoolbestuur redelijk (ACTB-advies 8 juli 2005 ov. 14, 15 en 20, p. 6-8). In
de aangevallen uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak wordt de vraag of er grond
bestaat voor het oordeel dat het dagelijks bestuur niet kon weigeren Sterre op het Calandlyceum
toe te laten, ontkennend beantwoord. Er vindt onder verwijzing naar de eerdere
jurisprudentie (ABRvS 16 november 2005, LJN: AU 6238 en 26 juli 1999, nr.
H01.98.1591) een marginale toets plaats. Aan de belangen van het kind bij onderwijs
komt geen gewicht toe. De draagkracht van de school is redengevend voor de weigering.
Ontvankelijkheid: zijn alle rechtsmiddelen in Nederland uitgeput?
15.3 Ouders hebben voor alle 70 scholen voor voortgezet onderwijs in Amsterdam onderzocht
of Sterre daar kon worden toegelaten. Daarbij hebben ouders steeds gerefereerd aan de
mogelijkheden die de Wet op het Voortgezet Onderwijs (WVO) en de Regeling LGF
boden om Sterre toe te laten tot een school voor voortgezet onderwijs. In deze fase was
een beroep op het EVRM nog niet aan de orde. De garantie op onderwijs die artikel 2 van
het Eerste Protocol biedt is een aangelegenheid van de Staat en niet van een afzonderlijke
school.
15.4 Nadat de rechtbank Amsterdam in drie gelijk gemotiveerde uitspraken de weigering van
drie scholen om Sterre toe te laten in stand liet was daarmee naar het oordeel van klagers
een uitspraak gedaan over alle reguliere scholen in Nederland. De drie scholen wezen
Sterre immers op verschillende gronden af.
15.5 Pas na of door deze identiek gemotiveerde uitspraken van de rechtbank Amsterdam bleek
dat er in Nederland in het geheel geen reguliere school voor voortgezet onderwijs verplicht
kon worden om Sterre toe te laten en kwam een schending van artikel 2 van het
Eerste Protocol EVRM in zicht.
15.6 Ouders hebben zich in het hoger beroep bij de Raad van State expliciet beroepen op
artikel 2 van het Eerste Protocol EVRM. Zij deden dit in de Eerste Aanvulling op het
beroepsschrift [2 oktober 2006, PRODUKTIE f6]. In de uitspraak van de Raad van State
[PRODUKTIE f6] werd niet ingegaan op de schendingen van dit artikel uit het EVRM.
15.7 Of gesteld kan worden dat er – na de hulp van het REC (als bedoeld in artikel 28c van de
Wet op de Expertisecentra), na het overleg met het Samenwerkingsverband (als bedoeld
in artikel 10h van de Wet op het Voortgezet Onderwijs) en het polsen van alle Amsterdamse
scholen beneden het IJ door het Samenwerkingsverband, na de procedure rond de
afwijzing van een toelatingsverzoek door een bijzondere school (IVKO) (10 maart 2005,
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 22 / 478

PRODUKTIE a5), na de procedure tegen de gemeente Amsterdam over toelaten tot de
toelatingsprocedure (23 februari 2005, AWB 04/6509 BESLU, [PRODUKTIE b2]) en na
de aanmelding en afwijzingen van Sterre bij alle zeven Amsterdamse openbare scholen
voor regulier voortgezet onderwijs en de aanmelding en afwijzing bij een Praktijkschool -
geen enkele reguliere school in Nederland is die Sterre wil toelaten en daarmee de garantie
op onderwijs (EVRM) is komen te vervallen zij het volgende opgemerkt:
In het wettelijk systeem is de beslissingsbevoegdheid tot toelating opgedragen aan het
bevoegd gezag van elke individuele school. In de uitspraak van de rechtbank Amsterdam
van 23 februari 2005, AWB 04/6509 BESLU [PRODUKTIE b2] komt dit schrijnend naar
voren. De klacht dat het onevenredig bezwarend is om na elk afwijzend besluit op een
verzoek tot toelating een gerechtelijke procedure tegen de betreffende school te beginnen,
leidt de rechtbank niet tot een ander oordeel. Zelfs als het college van burgemeester en
wethouders het bevoegd gezag vormt van verschillende openbare scholen voor voortgezet
onderwijs, zal het verzoek tot de betreffende scholen moeten worden gericht, aldus de
rechtbank. Ook de Afdeling bestuursrechtspraak benadrukt in de aangevallen uitspraak
dat per geval moet worden bezien of de aard en zwaarte van de handicap en de
draagkracht van de school aan toelating in de weg staan. De aan het dagelijks bestuur
toekomende bevoegdheid om over toelating van leerlingen te beslissen is een discretionaire
bevoegdheid. Dit betekent, volgens de Afdeling bestuursrechtspraak in rechtsoverweging
2.3.1, dat de rechter niet beziet of de leerling moet worden toegelaten maar of er
grond bestaat voor het oordeel dat het dagelijks bestuur niet kon weigeren de betreffende
leerling toe te laten. In het licht van deze jurisprudentie rijst de vraag hoeveel procedures
er moeten zijn gevolgd wil een rechterlijke instantie tot de conclusie komen dat het recht
op onderwijs aan deze leerling wordt ontzegd. Ook rijst de vraag of de rechterlijke instantie
al tot een dergelijk oordeel zou kunnen komen.
Hier is geen sprake van een effective remedy als bedoeld in het Erdoðdu-arrest (15 juni
2000, appl.nr. 25723/94) waarin wordt gesteld dat:
“The Court reiterates that the rule of exhaustion of domestic remedies referred to in
Article 35 § 1 of the Convention is based on the assumption that the domestic system
provides an effective remedy in respect of the alleged breach. The burden of proof is on
the Government claiming non-exhaustion to satisfy the Court that an effective remedy was
available in theory and in practice at the relevant time; that is to say, that the remedy was
accessible, capable of providing redress in respect of the applicant’s complaint and
offered reasonable prospects of success”.
en dat brengt volgens het Hof mee dat nationale rechtsmiddelen niet hoeven te worden
uitgeput (EHRM 11 januari 2007, appl.nr.1948/04: Salah Sheekh).
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 23 / 478

Beoordeling van het Nederlandse systeem in het licht van het EVRM
Ten aanzien van het toelatingsrecht
15.8 De ACTB en uiteindelijk de Raad van State zijn klaarblijkelijk niet van mening of hebben
niet overwogen dat het recht op onderwijs teniet wordt gedaan met hun advies en respectievelijke
uitspraak. Ook al worden er LGF-leerlingen niet toegelaten tot regulier onderwijs
er is dan altijd nog speciaal onderwijs, zo lijken zij te redeneren.
15.9 Op zich is het aanbieden van speciaal onderwijs naast regulier onderwijs niet in strijd met
het EVRM zoals is vastgesteld in het arrest van D.H. and others (7 april 2006, appl.nr.
57325/00). Wel dient het geldige wettelijke systeem correct te dienen uitgevoerd zoals het
EHRM heeft vastgesteld in het arrest van 7 feb 2006 (appl.nr. 60856/00, Mürsel Eren).
Het gaat in dit arrest om een student die voldoet aan de wettelijke criteria om toegelaten
te worden tot de universiteit, maar die desondanks geweigerd wordt. De weigering is
gebaseerd op een ongeldig verklaard toelatingsexamen. De bevoegdheid om het examen
ongeldig te verklaren is evenwel niet terug te voeren op de wet. Het EHRM stelt:
“The Court finds, in any event, that any legal basis for such a broad discretion might
create such legal uncertainty as to be incompatible with the rule of law, one of the basic
principles of a democratic society enshrined in the Convention (…), or injure the very
substance of the right tot education”.
Na de constatering dat het bevoegde gezag geen bewijs en zelfs geen beschuldiging van
fraude jegens de betreffende leerling heeft aangedragen concludeert het Hof:
“that the decision to annul the applicant’s exam results, which was subsequently upheld
by the domestic courts, lacked a legal and rational basis, resulting in arbitrariness.”
15.10 De ACTB en de Afdeling bestuursrechtspraak lijken een ‘omissie in de wetgeving’ aan te
nemen en pogen hier een praktijkprobleem op te lossen. Hiervoor verwijzen zij naar de
parlementaire toelichting bij de Regeling LGF, waarin is opgemerkt dat de keuzevrijheid
van de ouders niet absoluut is. In de toelichting wordt evenwel niet gezegd dat het recht
op onderwijs van het kind niet absoluut zou zijn. Bovendien is een toelichting bij de wet
nog niet gelijk te stellen met een wettelijke basis. De toelatingscriteria in de wet zijn bij
de invoering van de Regeling LGF waarschijnlijk juist bewust niet gewijzigd. Dit om de
integratie gestalte te geven. Daarnaast wordt een beroep gedaan op de uitspraak van de
Afdeling bestuursrechtspraak over toelating van gehandicapte kinderen op een reguliere
basisschool van 26 juli 1999, nr. H01.98.1591. Deze uitspraak is evenwel van voor de in
werkingtreding van de Regeling LGF. De doelstelling van de Regeling LGF is zoals
gezegd de bevordering van de emancipatie en integratie van leerlingen met een handicap
in het reguliere (voortgezet) onderwijs. De vraag rijst of deze jurisprudentie in het licht
van deze nieuwe wetgeving zonder meer mag worden voortgezet. Gelet ook op de
internationale ontwikkelingen (zie 15.13 e.v.) ligt een koerswijziging in de jurisprudentie
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 24 / 478

meer voor de hand. Bovendien kan de vraag worden gesteld of de in de wet en
jurisprudentie ontwikkelde lijn voldoende rekening houdt met het recht op onderwijs van
een ieder. Het ter discretie van individuele schoolbesturen overlaten van de
beslissingsbevoegdheid inzake toelating garandeert onvoldoende het recht op onderwijs.
Individuen worden aan hun lot overgelaten. Hoeveel schoolbesturen kunnen de toelating
weigeren zonder dat de Staat ingrijpt en concludeert dat in het concrete geval het recht op
onderwijs is ontzegd? Is de aanschrijving van 10 reguliere scholen voldoende om de
conclusie te rechtvaardigen dat hier het regulier onderwijs is ontzegd?
15.11 De gehanteerde buitenwettelijke criteria doen voorts onvoldoende recht aan de belangen
van het kind. Er is sprake van een belangenafweging, maar bij die belangenafweging
komt het belang van het kind bij onderwijs geen gewicht toe. De belangen van de
betreffende school, dat wil zeggen de draagkracht van de school, geven de doorslag. Noch
in de aangevallen uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak, noch in het
voorliggende ACTB-advies wordt ingegaan op of aandacht besteed aan het belang van het
kind bij onderwijs. Het kind heeft wel degelijk een belang bij onderwijs, ook als het niet
in staat is het diploma te behalen. Tot slot bieden de gehanteerde, niet tot de wet te
herleiden criteria onvoldoende rechtszekerheid. Bezwaren van pedagogisch-didactische
en organisatorische aard zijn tamelijk vaag. Het is voor ouders/leerlingen niet op
voorhand te voorspellen wat de draagkracht van de school in kwestie zal zijn. Dit klemt
temeer nu beleid terzake bij diverse scholen ontbreekt, zoals ook bij het Calandlyceum
het geval blijkt. Maar ook als deze niet tot de wet te herleiden criteria als “law” kunnen
worden beschouwd in de zin van het EVRM is willekeur niet uitgesloten. Bovenop de
‘normaal’ gehanteerde toets die de ACTB in dit soort gevallen hanteert, en die door de
Afdeling bestuursrechtspraak wordt gesauveerd, wordt een nieuwe ‘buitenwettelijke
toelatingsvoorwaarde’ geformuleerd, te weten: de betreffende leerling moet in staat zijn
het diploma te halen 1 . De toelatingscriteria worden hierdoor onduidelijker en zelfs
arbitrair.
1 De diploma-eis werd door de ACTB geïntroduceerd na de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam van 10 maart
2005, 308491 / KG 05-206 P (PRODUKTIE a5) waarin gesteld werd dat “Genoemde financiele middelen zijn
immers niet bedoeld om een kind met een handicap toegang te verlenen tot een voor dat kind onhaalbaar niveau van
onderwijs, doch zijn bedoel om kinderen met een handicap in staat te stellen onderwijs op hun eigen niveau te
volgen op een reguliere school. De middelen zijn dan bestemd om de belemmeringen die de kinderen daarbij
ondervinden als gevolg van hun handicap op te heffen ”. De school waarover deze uitspraak ging was echter een
school die niet viel onder de uitzonderingsbepaling van artikel 4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit WVO. De ACTB
verklaart deze uitspraak nu ook van toepassing op scholen die wel vallen onder de uitzonderingsbepaling van artikel
4 lid 5 van het Inrichtingsbesluit. De ACTB vermoedde daarom in haar volgende adviezen dat de wetgever de
gevolgen van de LGF op het Inrichtingsbesluit niet goed had overzien en dat zij daarom uit de doelstellingen van het
voortgezet mocht afleiden dat de school mag weigeren als aannemelijk is dat er geen diploma gehaald kan worden.
De Rechtbank Amsterdam en de Raad van State hebben deze redenering gevolgd ondanks er door ouders op te zijn
gewezen dat in een recente (niet gepubliceerde) uitspraak van de Rechtbank Zwolle-Lelystad (19 mei 2005, AWB
05/324 en AWB 05/142) over de weigering van een gehandicapte leerlinge de door een school gestelde diploma-eis
was verworpen. Er zijn na deze uitspraken nog geen initiatieven van de wetgever geweest om de veronderstelde
omissie in de wet te repareren. Deze opstelling van de wetgever en van de ACTB laat zich wellicht verklaren
doordat de overheid van het terugdringen van voortijdig schoolverlaten (zonder diploma van school gaan) een
speerpunt in haar beleid heeft gemaakt.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 25 / 478

15.12 Het is de plicht van de Staat om het recht op onderwijs voor een ieder te verzekeren. Door
het systeem van de wet en de geschetste uitvoeringspraktijk wordt aan leerlingen met
(leer)moeilijkheden geen enkel houvast geboden. Zij worden gedwongen in het wilde weg
schoolbesturen te benaderen zonder dat er ook maar enig uitzicht bestaat dat daadwerkelijk
onderwijs zal kunnen worden verkregen. Het is zelfs mogelijk dat er geen enkele
onderwijsinstelling in staat en bereid is de betreffende leerling toe te laten. Op het niet
ontwikkelen van beleid door schoolbesturen voor LGF-leerlingen staat geen enkele
sanctie. Steeds vindt een individuele belangenafweging plaats, waarbij niet het recht op
onderwijs van de leerling, maar de draagkracht van de betreffende school gewicht toekomt.
Dit systeem staat op gespannen voet met artikel 2, eerste volzin, Eerste Protocol
EVRM.
Ten aanzien van de keuzevrijheid van ouders:
15.13 Het recht van ouders om zich van die opvoeding en van dat onderwijs te verzekeren die
overeenstemmen met hun eigen godsdienstige en filosofische overtuigingen staat in
verbinding met het recht op onderwijs in de eerste volzin. Een aparte schending van de
tweede volzin, naast een schending van de eerste volzin kan zich voordoen. In het arrest
Campell en Cosans van 25 februari 1982 (appl.nr. 7511/76 en 7743/76) is hiervan sprake.
In deze zaak werd een schorsing van de zoon voor bijna 1 jaar omdat de ouders het niet
eens waren met het op die school gehanteerde systeem van lijfstraffen, zowel in strijd met
de eerste als met de tweede volzin van artikel 2 Eerste Protocol geoordeeld. Het verweer
van de Engelse regering dat de wijze van disciplinaire maatregelen op een school niet een
staatsaangelegenheid is en dus binnen de bevoegdheid van het individuele schoolbestuur
valt, brengt het Hof niet tot een ander oordeel. De Staat heeft een algemeen beleid terzake
van disciplinaire straffen geformuleerd en dat is voldoende om deze aangelegenheid ingevolge
artikel 2 Eerste Protocol binnen de Staats verantwoordelijkheid te brengen, aldus
het EHRM. Opmerkelijk is voorts dat de door de Engelse regering in gang gezette geleidelijke
afschaffing van lijfstraffen naar het oordeel van het EHRM onvoldoende recht
doet aan het recht van de ouders. Eerbiediging van de vrijheid van schoolkeuze van de
ouders betekent meer dan ‘erkennen’ of ‘rekening houden met’ in de sfeer van overheidsonthouding.
Dit recht impliceert bepaalde positieve verplichtingen voor de Staat. Ook de
term ‘filosofische overtuigingen’ wordt nader geduid. Hieronder moet worden verstaan:
“such convictions as are worthy of respect in a “democratic society” (…) and are not
incompatible with human dignity; in addition, they must not conflict with the fundamental
right of the child to education”.
In het arrest Efstratiou van 18 december 1996 (appl.nr.: 24095/94) en het nagenoeg
gelijkluidende arrest Valsamis van dezelfde datum (appl.nr. 21787/93) herhaalt het
EHRM deze betekenis van de term ‘eerbiediging of respect’. De term “philosophical
convictions” wordt als volgt omschreven: “views that attain a certain level of cogency,
seriousness, cohesion and importance”. Omdat een effectief rechtsmiddel tegen het
schorsingsbesluit van het betreffende schoolbestuur ontbreekt, wordt de Griekse Staat
veroordeeld wegens schending van artikel 13 EVRM in verbinding met artikel 2 Eerste
Protocol en artikel 9 EVRM (godsdienstvrijheid).
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 26 / 478

Het is de taak van de Staat om het keuzerecht van de ouders gestalte te geven. De Staat
moet niet alleen rekening houden met religieuze of filosofische overtuigingen van ouders,
maar moet hiertoe soms positieve maatregelen nemen. De keuze van ouders met een
gehandicapt kind voor regulier onderwijs valt binnen de scope van ‘filosofische overtuigingen’.
Hiervoor kan ook bij internationale normen aansluiting worden gevonden (zie
15.16 e.v.).
15.14 De keus van de ouders van Sterre voor regulier onderwijs sluit volledig aan bij de door de
wetgever gemaakte keus en doelstelling. Van gewicht lijkt in de zaak Sterre het arrest
Folgerø and others (29 juni 2007, appl.nr. 15472/02), waarin het Hof wijst op de op de
Staat rustende plicht pluralistisch onderwijs aan te reiken.
(a) The two sentences of Article 2 of Protocol No. 1 must be interpreted not only in the
light of each other but also, in particular, of Articles 8, 9 and 10 of the Convention (see
Kjeldsen, Busk Madsen and Pedersen, cited above, p. 26, § 52).
(b) It is on to the fundamental right to education that is grafted the right of parents to
respect for their religious and philosophical convictions, and the first sentence does not
distinguish, any more than the second, between State and private teaching. The second
sentence of Article 2 of Protocol No. 1 aims in short at safeguarding the possibility of
pluralism in education which possibility is essential for the preservation of the
“democratic society” as conceived by the Convention. In view of the power of the modern
State, it is above all through State teaching that this aim must be realised (see Kjeldsen,
Busk Madsen and Pedersen, cited above, pp. 24-25, § 50).
(c) Article 2 of Protocol No. 1 does not permit a distinction to be drawn between religious
instruction and other subjects. It enjoins the State to respect parents' convictions, be they
religious or philosophical, throughout the entire State education programme (see
Kjeldsen, Busk Madsen and Pedersen, cited above, p. 25, §51). That duty is broad in its
extent as it applies not only to the content of education and the manner of its provision
but also to the performance of all the “functions” assumed by the State. The verb
“respect” means more than “acknowledge” or “take into account”. In addition to a
primarily negative undertaking, it implies some positive obligation on the part of the
State. The term “conviction”, taken on its own, is not synonymous with the words
“opinions” and “ideas”. It denotes views that attain a certain level of cogency,
seriousness, cohesion and importance (see Valsamis, cited above, pp. 2323-24, §§ 25 and
27, and Campbell and Cosans, cited above, pp. 16-17, §§ 36-37).
(d) Article 2 of Protocol No. 1 constitutes a whole that is dominated by its first sentence.
By binding themselves not to “deny the right to education”, the Contracting States
guarantee to anyone within their jurisdiction a right of access to educational institutions
existing at a given time and the possibility of drawing, by official recognition of the
studies which he has completed, profit from the education received (see Kjeldsen, Busk
Madsen and Pedersen, cited above, pp. 25-26, § 52, and Belgian linguistic case (merits),
judgment of 23 July 1968, Series A no. 6, pp. 31-32, § 4).
(e) It is in the discharge of a natural duty towards their children - parents being primarily
responsible for the “education and teaching” of their children - that parents may require
the State to respect their religious and philosophical convictions. Their right thus
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 27 / 478

corresponds to a responsibility closely linked to the enjoyment and the exercise of the
right to education (ibid.).
(f) Although individual interests must on occasion be subordinated to those of a group,
democracy does not simply mean that the views of a majority must always prevail: a
balance must be achieved which ensures the fair and proper treatment of minorities and
avoids any abuse of a dominant position (see Valsamis, cited above, p. 2324, § 27).
(g) However, the setting and planning of the curriculum fall in principle within the
competence of the Contracting States. This mainly involves questions of expediency on
which it is not for the Court to rule and whose solution may legitimately vary according
to the country and the era (see Valsamis, cited above, p. 2324, § 28). In particular, the
secondsentence of Article 2 of Protocol No. 1 does not prevent States from imparting
through teaching or education information or knowledge of a directly or indirectly
religious or philosophical kind. It does not even permit parents to object to the
integration of such teaching or education in the school curriculum, for otherwise all
institutionalised teaching would run the risk of proving impracticable (see Kjeldsen, Busk
Madsen and Pedersen, cited above, p. 26, § 53).
(h) The second sentence of Article 2 of Protocol No. 1 implies on the other hand that the
State, in fulfilling the functions assumed by it in regard to education and teaching, must
take care that information or knowledge included in the curriculum is conveyed in an
objective, critical and pluralistic manner. The State is forbidden to pursue an aim of
indoctrination that might be considered as not respecting parents' religious and
philosophical convictions. That is the limit that must not be exceeded (ibid.).
(i) In order to examine the disputed legislation under Article 2 of Protocol No. 1,
interpreted as above, one must, while avoiding any evaluation of the legislation's
expediency, have regard to the material situation that it sought and still seeks to meet.
Certainly, abuses can occur as to the manner in which the provisions in force are applied
by a given school or teacher and the competent authorities have a duty to take the utmost
care to see to it that parents' religious and philosophical convictions are not disregarded
at this level by carelessness, lack of judgment or misplaced proselytism (see Kjeldsen,
Busk Madsen and Pedersen, cited above, pp. 27-28, § 54).
Het in het arrest genoemde bestaan van private (in het Nederlands systeem “bijzondere”)
scholen doet aan de plicht van de Staat om het keuzerecht gestalte te geven niet af.
Centraal staat dus de plicht om een goed werkend modern onderwijssysteem in het leven
te roepen dat aan de behoeften en gerechtvaardigde verwachtingen in de samenleving
beantwoordt. In de zaak Sterre voldoet de Nederlandse wetgeving als zodanig mogelijk
wel want er worden heldere toelatingscriteria vastgelegd, maar de uitvoeringspraktijk en
de jurisprudentie laten zwaar te wensen over. Van het wettelijk uitgangspunt, het
openstellen van regulier onderwijs voor een ieder, blijft hierdoor onder omstandigheden
weinig meer over. Het is daarom de vraag of het Nederlandse onderwijssysteem als
zodanig te verenigen valt met artikel 2 Eerste Protocol EVRM.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 28 / 478

De keuze voor regulier onderwijs
Bezien tegen de achtergrond van de ervaringen van ouders
15.15 Voor de invoering van de Wet op de Expertisecentra (WEC, 1998) vielen speciale scholen
onder de Interimwet Speciaal Onderwijs en Voortgezet Speciaal Onderwijs (ISOVSO).
Deze wet liet toe en stelde zelfs verplicht dat speciale scholen leerlingen weigerden als
deze niet voldeden aan de door de individuele school geformuleerde toelatingscriteria. In
een groot aantal gevallen werden deze kinderen dan doorverwezen naar
Kinderdagcentra 2 . Sterre heeft op de Tyltylschool 3 deelgenomen aan een pilot voor dit
soort leerlingen (1997-2001). In de evaluatie van de pilot (2000) stelde de school niet te
zijn toegerust voor het geven van goed onderwijs aan leerlingen als Sterre [PRODUKTIE
g3].
Na invoering van de LGF (2003) mochten Tyltylscholen geen leerlingen meer weigeren
op grond van hun handicap. Dit heeft tot op heden, zo verklaarde de Tyltylschool destijds
in 2004, echter niet geleid tot aanpassingen het onderwijs op de Tyltylscholen [zie verslag
overleg van 5 juni 2005, PRODUKTIE g4]. Op grond hiervan kan worden gesteld dat de
Tyltylschool zich nog steeds niet in staat mag achten onderwijs te geven aan (kinderen
als) Sterre. De jaarlijkse rapporten van de Inspectie van het Onderwijs schetsen een
onverminderd zorgelijk beeld van het speciaal onderwijs dat niet in staat blijkt doelen
te
stellen, vorderingen te volgen, invulling
te geven aan de wettelijke onderwijstijd en
leerlingen te kunnen motiveren.
De moeilijkheden die het speciaal onderwijs had en heeft met (kinderen als) Sterre bleken
er niet te zijn op de reguliere basisschool die Sterre daarna (2001-2005) gedurende vier
jaar bezocht. Dat valt te begrijpen omdat op de speciale school alle leerlingen dusdanig
gehandicapt zijn dat zij niet of nauwelijks in staat zijn elkaar te helpen. Op een reguliere
(basis)school zijn er altijd wel leerlingen die (kinderen als) Sterre even een duwtje in de
rug kunnen geven om haar weer op weg te helpen. De wederzijdse motivatie om te willen
leren die het werken met andere leerlingen op de basisschool bij Sterre teweegbracht
ontbrak nagenoeg geheel op de speciale school. Waar op een reguliere school kleine
taakjes bij de ondersteuning van Sterre ongemerkt door medeleerlingen kunnen worden
uitgevoerd moeten deze op een speciale school uitsluitend door volwassen en schaars
personeel worden gedaan.
2
Kinderdagcentra verzorgen geen onderwijs. Kinderdagverblijven worden in stand gehouden door een ander
Ministerie (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) dan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. In
Kinderdagverblijven werkt geen tot het geven van onderwijs bevoegd personeeel en Kinderdagverblijven willen of
kunnen ook niet op een onderwijstaak worden aangesproken.
3
Tyltylonderwijs is speciaal onderwijs bedoeld voor meervoudig gehandicapte leerlingen. Op grond van de indicatie
(MG cluster 3) van Sterre mag zij, indien toelating tot speciaal onderwijs wordt gevraagd, uitsluitend worden
toegelaten tot Tyltylonderwijs
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 29 / 478

Ten tijde van de behandeling van het hoger beroep in mei 2007 had Sterre anderhalf jaar
regulier onderwijs in Londen (2005-2007) gevolgd. Uit niets was ouders gebleken of kon
door gedaagde worden aangevoerd dat Sterre beter op haar plaats geweest zou zijn op een
speciale school of dat, zoals de rechtbank Amsterdam in haar uitspraken had gesteld
deelname van Sterre aan regulier onderwijs illusoir zou zijn [PRODUKTIE f5].
Ouders hebben veel negatieve ervaringen met speciaal onderwijs (lage verwachtingen,
schaarste van onderwijs- en ondersteunend personeel, sociaal isolement, negeren van
opvattingen van ouders) en zien die als inherent aan het speciaal onderwijs. Zij hebben
daarentegen veel positieve ervaringen met Sterre in het regulier onderwijs. Het wekt
natuurlijk geen verwondering dat deze ervaringen overeenkomen met de ontwikkeling
van internationale opvattingen over het verschil tussen speciaal en regulier onderwijs en
de voorkeur voor regulier onderwijs voor gehandicapte leerlingen (zie hierna).
Bezien tegen de achtergrond van internationale normen
15.16 Sedert begin jaren ’90 vraagt de bevordering van integratie van gehandicapten, speciaal
de gehandicapte kinderen, in diverse internationale documenten (resoluties, aanbevelingen
of rapporten) aandacht. In dit kader zijn de volgende stukken vermeldenswaard.
* Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities
15.17 Op 20 december 1993 werden door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties
de Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities
vastgesteld. Rule 6 betreft onderwijs en luidt als volgt:
“States should recognize the principle of equal primary, secondary and tertiary
educational opportunities for children, youth and adults with disabilities, in integrated
settings (…). To accommodate educational provisions for persons with disabilities in the
mainstream, States should (…) allow for curriculum flexibility, addition and adaptation
(…).”
De Algemene Vergadering is zich er van bewust dat het reguliere onderwijs op dat
moment nog niet volledig zal zijn toegerust op onderwijs voor gehandicapten en merkt
daarom op dat de doelstelling van de Staten moet zijn gericht op een geleidelijke
integratie. Verder wordt erkend dat speciaal onderwijs op dat moment als het meest
aangewezen onderwijs voor sommige gehandicapte leerlingen is. Als voorbeeld worden
genoemd dove en/of blinde kinderen. Rule 15 beklemtoont dat het aan de nationale
wetgever is om de basis te leggen voor het bereiken van volledige integratie, participatie
en gelijkwaardigheid voor gehandicapten.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 30 / 478

* Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten (IVESCR)
15.18 In General Comment 5 van 9 december 1994 besteedt het Committee on Economic,
Social and Cultural Rights speciaal aandacht aan gehandicapten. In artikel 13 Internationaal
Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten (IVESCR) wordt het
recht op onderwijs voor een ieder alsmede de keuzevrijheid van de ouders verwoord.
Onder artikel 13 en 14 IVECR geeft het Comité aan dat in veel Staten heden ten dage
wordt erkend dat gehandicapten het best onderwijs kan worden gegeven in het regulier
onderwijs. Onder verwijzing naar de Standard Rules on the Equalization of Opportunities
for Persons with Disabilities moeten Staten voorzieningen treffen om leraren te trainen
gehandicapten te onderwijzen. Ook het treffen van de nodige andere voorzieningen om
het recht op onderwijs voor gehandicapten op gelijke voet met niet-gehandicapten
mogelijk te maken wordt voorgeschreven.
* Verdrag inzake de rechten van het kind
15.19 In het Verdrag inzake de rechten van het kind is in artikel 2 het algemeen discriminatieverbod
opgenomen, daaronder valt expliciet het verbod van discriminatie naar
handicap. Artikel 3 legt een algemeen principe vast. Bij alle maatregelen betreffende
kinderen ongeacht of die worden genomen door openbare instellingen, particuliere
instellingen of rechterlijke instanties, moeten de belangen van het kind voorop staan.
Artikel 23 legt Staten de plicht op bijstand te verlenen gericht op de waarborg dat het
gehandicapte kind daadwerkelijk toegang heeft tot onderwijs op een wijze die ertoe
bijdraagt dat het kind een zo volledig mogelijke integratie in de maatschappij en
persoonlijke ontwikkeling bereikt, met inbegrip van zijn of haar culturele en intellectuele
ontwikkeling.
In General Comment nr. 9 van 29 september 2006 besteedt het Committee on the Rights
of the Child speciaal aandacht aan gehandicapte kinderen. Het Comité geeft aan dat de
kern van artikel 23 is dat gehandicapte kinderen in de samenleving integreren.
Maatregelen ter implementatie van de rechten van het kind, bijvoorbeeld in de sfeer van
het onderwijs, moeten op inclusie gericht zijn. Het is aan de nationale wetgever om in de
benodigde wet- en regelgeving duidelijke bepalingen op te nemen ter bescherming van de
rechten van gehandicapte kinderen. Onder verwijzing naar UNESCO’s Guidelines for
Inclusion: Ensuring Access to Education for All (UNESCO 2005) merkt het Comité
verder op dat: “Inclusive education should be the goal of educating children with
disabilities”. Het Comité ziet voor deze visie veel steun, maar geeft aan dat de mate van
inclusie kan variëren. “Inclusion may range from full-time placement of all students with
disabilities into one regular classroom or placement into the regular class room with
varying degree of inclusion, including a certain portion of special education. (…) School’
curricula must be re-evaluated and developed to meet the needs of children with and
without disabilities. Modification in training programmes for teachers and other
personnel involved in the educational system must be achieved in order to fully implement
the philosophy of inclusive education.”
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 31 / 478

* Convention on the Rights of Persons with Disabilities
15.20 Dit in het kader van de Verenigde Naties recent ontworpen verdrag is nog niet in werking
maar het geeft de meest actuele stand van zaken goed weer. In artikel 24 worden Staten
verplicht gesteld op alle niveaus het inclusieve onderwijs te verzekeren. Regulier
onderwijs mag niet op basis van handicap worden ontzegd.
Omvang van het probleem
15.21 Dat het Nederlandse systeem van wetgeving, jurisprudentie en uitvoering voor een aantal
leerlingen niet het recht op onderwijs garandeert is ten nadele van zowel de leerlingen die
wél onderwijs krijgen als voor leerlingen die dat niet krijgen of niet krijgen op een
schoolsoort van hun voorkeur.
Leerlingen voor wie in het systeem toelaten tot het onderwijs vanzelfsprekend is – de
grootste groep – komen niet of nauwelijks in aanraking met leerlingen met een handicap.
Zij krijgen daardoor een gedeformeerd beeld van een samenleving die zonder gehandicapte
medemensen zou zijn. Het onbegrip en de onwil van scholen bij de implementatie
van de LGF laat zich verklaren doordat scholen bestuurd worden door mensen die
voorheen niet of nauwelijks met gehandicapten in aanraking zijn gekomen en oordelen en
handelen vanuit dit gedeformeerd wereldbeeld.
Leerlingen waarvoor in Nederland toelaten tot het onderwijs niet zo vanzelfsprekend is -
leerlingen zoals Sterre - lopen op tegen muren van onwil en onbegrip, zoals ook blijkt uit
de voor Sterre gevoerde procedures. De ACTB zegt hierover in het voorwoord van haar
jaarverslag 2005/2006:
Drie jaar na de inwerkingtreding van de LGF hebben nog steeds niet alle reguliere scholen
de LGF ingebed in hun beleid. De ervaring is, dat veel scholen nog geen zorgbeleid
hebben geformuleerd in hun schoolplan of schoolgids. Dat brengt onduidelijkheid voor
ouders/verzorgers van geïndiceerde leerlingen mee. Het blijkt een langdurig proces te
zijn om scholen op alle niveaus te doordringen van de noodzaak mee te werken aan de
uitvoering van de LGF. Er bestaat nog steeds koudwatervrees bij reguliere scholen om
zorgleerlingen te plaatsen. Veelal wordt geredeneerd dat de leerling niet past in het
bestaande onderwijsaanbod, in plaats van te onderzoeken wat wél mogelijk is. Een meer
vraaggerichte benadering van scholen is wenselijk.
[ACTB, Jaarverslag 2005/2006]
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 32 / 478

Afsluitend
Hoewel de LGF in 2003 is ingevoerd waren er, anticiperend op de LGF-wetgeving, al
vanaf ongeveer 2000 regelingen waardoor al vanaf die tijd sprake was van een soort LGF.
Desondanks is er tussen 2000 en 2005 een groei van het aantal leerlingen in het speciaal
onderwijs die in geen verhouding staat tot de groei in het regulier onderwijs
[PRODUKTIE x7].
De Nederlandse cijfers geven daarnaast nog een verbloemd beeld van de werkelijkheid: in
1998 is na een wetswijziging (invoering WEC, WVO en WPO) een deel van het speciaal
onderwijs (mlk, lom) onder de noemer van regulier onderwijs gebracht (speciale scholen
voor basisonderwijs, Leerwegondersteunend Onderwijs en Praktijkscholen) en in de
statistieken wordt niet gesproken wordt over de ongeveer 6000 leerplichtige kinderen die
– verstoken van onderwijs – in Kinderdagcentra (KDC’s) zitten.
Zowel de KDC’s als de speciale scholen zijn relatief gesloten bolwerken. Voor een
substantiëel deel van de daar aanwezige kinderen geldt dat zij daar liever niet terecht
gekomen waren maar dat er voor hen geen andere keus was. Dit is alleen al evident
gezien het verschil aan gewicht dat in confrontaties wordt toegekend aan de argumenten
van scholen vergeleken met de argumenten van ouders.
Voor een groot aantal ouders kan speciaal onderwijs niet de eerste keuze zijn geweest,
alleen al op praktische gronden (ver weg, ingewikkeld vervoer, geen vriendjes).
Daarnaast wordt het speciaal onderwijs al jaren als zeer problematisch beoordeeld door de
onderwijsinspectie die zich door de omvang van het probleem ieder jaar beperkt tot de
evaluatie van één soort speciaal onderwijs, dit jaar cluster 4-onderwijs:
Slechts weinig scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs in cluster 4 zijn in staat om
hun opbrengsten te verantwoorden. Ze evalueren de kwaliteit daarvan ook nauwelijks.
Slechts 30 procent van de scholen evalueert regelmatig de kwaliteit van de leerlingenzorg.
Slechts een kwart van de scholen stelt voor alle leerlingen een ontwikkelingsperspectief
vast. Op de meeste scholen worden wel handelingsplannen opgesteld. In de
meeste gevallen zijn die voldoende functioneel, al zit er op de meeste scholen nog wel een
discrepantie tussen handelingsplannen op papier en het (ortho)didactisch handelen van
de teamleden in de praktijk. [De Staat van het Onderwijs, 2005/2006, zie ook
PRODUKTIE x9]
15.22 Hoewel in Nederland wettelijk niet toegestaan (Leerplichtwet 1969) hebben ouders
(klagers) bij ontbreken van een school in Nederland die Sterre wilde toelaten tenslotte
(2005) besloten Sterre op een school in Londen in te schrijven. Ook nu nog is Sterre
onverminderd ingezetene van en staat als zodanig ingeschreven in de gemeente Amsterdam.
Daarnaast staat Sterre nu ook ingeschreven als ingezetene van Londen (dual
resident).
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 33 / 478

15.23 Ouders hebben overwegend negatieve ervaringen met vier jaar speciaal onderwijs (1997-
2001) en overwegend positieve ervaringen met 8 jaar regulier onderwijs (1995-1997 en
2001-heden). Door hun lange ervaring met beide schooltypen begrijpen zij waarom de
ervaringen met speciaal onderwijs zo negatief en waarom de ervaringen met regulier
onderwijs zo positief zijn. Het is daarom hun filosofische overtuiging dat alleen regulier
onderwijs acceptabel is voor Sterre (en andere kinderen).
15.24 Zoals uit het overzicht van andere internationale normen duidelijk blijkt wordt het streven
naar een zo volledig en compleet mogelijke integratie van gehandicapte kinderen in het
regulier onderwijs internationaal breed gedragen. Staten dienen in het licht van dit doel
allerlei maatregelen te treffen. Er moet heldere wet- en regelgeving zijn, onderwijzers
moeten getraind worden, er moet financiële hulp zijn en scholen moeten hun curricula
aanpassen. Het wordt ook internationaal erkend dat niet alle Staten onmiddellijk alle
benodigde maatregelen kunnen treffen, maar er moet wel een voortdurend proces naar de
verwezenlijking van deze doelstelling gaande zijn. De eerste stappen werden gezet in
1993 en de laatste stappen moeten zijn verwezenlijkt bij inwerkingtreding van de
Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Het is de vraag of de Nederlandse
Staat zich hiervan voldoende bewust is. De wettelijke toelatingscriteria zijn gelijk voor
gehandicapten en niet-gehandicapten en deze criteria zijn helder. Door de
uitvoeringspraktijk ontstaan er echter verschillen en worden er zelfs arbitraire
toelatingscriteria gehanteerd. Het hanteren van een oude lijn in de jurisprudentie over de
draagkracht van de school getuigt niet van een voortgang in het proces naar integratie van
gehandicapte leerlingen in het regulier onderwijs en staat op gespannen voet met de
verplichting en de geformuleerde doelstelling om het regulier onderwijs voor
gehandicapten te verzekeren. De (rechterlijke) beoordeling van een beslissing inzake
toelating door het schoolbestuur houdt voorts op geen enkele wijze rekening met het
belang van het kind bij onderwijs en dat is in strijd met artikel 3, lid 1, Verdrag inzake de
rechten van het kind. In het arrest Mubilanzila Mayeka and Kaniki Mitunga van 12
oktober 2006 (appl.nr. 13178/03) kent het EHRM groot gewicht toe aan artikel 3, eerste
lid, Verdrag inzake de rechten van het kind. Het EHRM spreekt voorts in algemene
termen over de plicht van Staten andere internationale verplichtingen die de betreffende
Staat is aangegaan na te leven.
Tot slot past het aan hun lot overlaten van ouders, door hen te verplichten om vruchteloos
school na school om toelating te vragen, in het geheel niet bij de internationale plicht die
de Staat heeft het recht op onderwijs voor gehandicapte kinderen te verzekeren.
15.25 Kortom, artikel 2 Eerste Protocol EVRM moet worden geïnterpreteerd in het licht van
deze internationale normen.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 34 / 478

English Summary
15.26 Dutch system of law is inadequate to garentee the right on education as given in article 2
First Protocol of the Convention:
Article 2 . Right to education
No person shall be denied the right to education. In the exercise of any functions which it
assumes in relation to education and to teaching, the State shall respect the right of
parents to ensure such education and teaching in conformity with their own religious and
philosophical convictions
There is no secondary school in the Netherlands that will admit (pupils like) Sterre after
she left the primary school. Because no other options are available in the Netherlands
Sterre has been enrolled in schools in London from 2005 onwards.
The violation of article 2 First Protocol of ECHR is as a consequence of failing law,
putting into effect and administration of justice. The legislator fails because there is no
garentee on education for everybody. The power and responsability to decide upon
applications is left as a responsability for the individual boards of governors. In the
judgement Campell and Cosans (25 February 1998. appl.nr. 7511/76 and 7743/76) the
Court points out that States cannot dispose of their obligations given in article 2 First
Protocol of the Conevention. Furthermore funding from the LGF appears to be
inadequate.
The carrying into action appears to be inadequate for the integration of disabled students.
No relevant policy exists in schools and no sanctions are in force if schools fail to have
such a policy. Teachers are inadequately trained to teach SEN-pupils. Parents are left to
their fate.
The ACTB and court act on non-statutury and non clear criteria judging decisons about
admissions by boards of governors. It is hard to see this else as a noncommittal decisionmaking
as seen by the ECRM in the case Mürsel Eren (7 feb 2006 (appl.nr. 60856/00).
Furthermore the ACTB and court don’t consider the interests of the child as a matter of
importance. This is a violation of article 3 first paragraph of the Convention on the Rights
of the Child. This makes extortion of the right on education extremily difficult. This
complex of legislation, putting into effect and administration of justice is a violation of
article 2 First Protocol of the Convention. An example of a similar violation is given in
the case Broniowski of 22 June 2004 (appl.nr. 31443/96) regarding article 1 First Protocol
(right on property). In this case the ECHR chooses to consider the legislation, policy or
lack of policy as one violation “regardless of whether that conduct may be characterised
as an interference or as a failure to act, or a combination of both”
Less than half of the special schools meets standards. In 2006 for 5300 children even
special education was not available and they were put in Child Day Care Centre’s.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 35 / 478

After some verdicts of the courts it turned out that, although no mainstream school had
met with its statutory obligations concerning pupil withs special needs, this neglect had
no consequence and parents always lost the case. As this became evident it was no use
any more for parents to appeal decisions of schools. After the meetings of the court about
Sterre no advises were given any more by the ACTB. From then on many parents had to
acquiescence in their child going to a special school or even no school at all.
Applicants, parents of Sterre, were so lucky they could go to London (2005) to enroll
Sterre in a mainstream school. By doing this they trespassed the Leerplichtwet 1969
because – being stll Dutch resident - this law obliges them to enroll Sterre in a Dutch
school.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 36 / 478

De uitspraak Raad van State van 16 mei 2007, reg. Nr 200605212/1 [PRODUKTIE f6]
bevestigt de uitspraak van de Rechtbank Amsterdam van 7 juli 2006, kenmerk AWB
06/177 [PRODUKTIE f5] die stelt dat er geen grond is voor het oordeel dat het
Calandlyceum dat het toelating van Sterre tot het onderwijs niet kon weigeren.
Beslissingen van bestuursorganen en rechterlijke uitspraken
17.1 Stichting Montessori Scholen Amsterdam (MSA), bevoegd gezag van het IVKO
23 mrt 2004 Primair besluit
Ongedateerde afwijzing, voornamelijk op basis van aannames van wat Sterre niet kan en
de toelatingseisen van de Kernprocedure
3 sep 2004 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE a1]
Bestuur ziet geen reden om primair besluit te herroepen. Besloten op bezwaar zonder het
ACTB-advies af te wachten.
21 okt 2004 ACTB advies [PRODUKTIE a3]
ACTB is van oordeel dat MSA op onjuiste gronden tot de afwijzing is gekomen. Omdat
IVKO/MSA de weigering zeer globaal motiveerde was het ACTB-advies voornamelijk
procedureel.
4 nov 2004 Voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam [PRODUKTIE
a2] Rolnummer: KG 04/1888 SR
Vaststellende dat MSA abusievelijk had nagelaten het ACTB-advies af te wachten kreeg
MSA de opdracht een nieuw besluit te nemen. Ten behoeve van dat besluit moest MSA
van de voorzieningenrechter een geschiktheidsonderzoek doen als bedoeld in artikel 4
IWVO. De voorzieningenrechter achtte het nieuw te nemen besluit geen “wassen neus”
omdat de IVKO, ook bij een geconstateerde ongeschiktheid van Sterre voor het
onderwijs, dit nog niet automatisch zou betekenen dat Sterre niet toegelaten mocht
worden gezien de tekst van artikel 4 IWVO.
13 dec 2004 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE a4]
MSA besluit dat de handicaps van Sterre zullen zorgen voor onvoldoende aansluiting bij
het onderwijs van het IVKO en dat Sterre geen diploma zal kunnen halen. Op grond van
deze overwegingen besluit MSA Sterre NIET toe te laten.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 37 / 478

10 mrt 2005 Voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam [PRODUKTIE
a5] nummers 308491/KG 05-206 P
Laat het besluit op bezwaar in stand. De voorzieningenrechter stelt dat “de lgf-middelen
niet zijn bedoeld om een kind met een handicap toegang te verlenen tot een voor dat kind
onhaalbaar niveau van onderwijs, doch zijn bedoeld om een kind met een handicap in
staat te stellen onderwijs op hun eigen niveau te volgen op een reguliere school.
Door deze uitspraak was het – in ieder geval in Amsterdam en andere gemeenten waar
een minimumniveau geëist werd voor toelating – zinloos om nog verder Sterre aan te
melden bij een school die een geschiktheidsonderzoek moest doen (dit is een school niet
vallend onder art 4 lid 5 IWVO).
In latere uitspraken van de rechtbank wordt, voortbouwend op deze uitspraak, ten aanzien
van “het onderwijs” uitgegegaan van het reguliere onderwijs dat de school aanbood en
niet van een voor Sterre aangepast onderwijs zoals de bedoeling van de lgf was. Door het
citeren van deze uitspraak werd in latere uitspraken ook weer de geschiktheidseis geïntroduceerd,
zelfs voor scholen die op grond van artikel 4 lid 5 IWVO geen geschiktheidseis
mogen stellen.
Verdere rechtsmiddelen
Hoger beroep zou mogelijk zijn geweest bij het Gerechtshof. Inschattend dat dit hoger
beroep niet zou leiden tot toelaten van Sterre tot het IVKO en overwegende dat er, nu de
voorzieningen die de lgf bood om te voorkomen dat weigeringen van scholen een
vrijblijvende aangelegenheid zou worden (Kamerstuk 27 728 nr 3 blz 9) geen rol
speelden bij de beslissing van de rechter, op een andere manier verder gezocht moest
worden, werd berust in dat Sterre niet zou worden toegelaten.
17.2 College van Burgemeester en Wethouders van de Gemeente Amsterdam
4 okt 2004 Primair besluit [PRODUKTIE b1]
Wethouder wil geen besluit nemen. Brief waarin de Kernprocedure wordt verdedigd.
23 feb 2005 Voorzieningenrechter van de Rechtbank Amsterdam [PRODUKTIE
b2] Registratie nummer AWB 04/6509 BESLU
Het verzoek van ouders om de gemeente Amsterdam op te dragen Sterre toe te laten tot
de toeleidingsprocedure van de Kernprocedure wordt niet-ontvankelijk verklaard.
Volgens de voorzieningenrechter moeten ouders Sterre bij de afzonderlijke scholen
aanmelden.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 38 / 478

2 nov 2005 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE b3]
College van B&W van de gemeente Amsterdam houdt vast aan de niet-ontvankelijk
verklaring omdat zij meent geen zeggenschap te hebben over het toelatingsbeleid van de
scholen.
Verdere rechtsmiddelen
Er zou na het besluit op bezwaar beroep kunnen worden gedaan bij de
voorzieningenrechter/bestuursrechter. Gevolg gevend aan de aanbeveling van de
voorzieningenrechter hadden ouders Sterre inmiddels al aangemeld bij alle openbare
scholen in Amsterdam. Op 2 november 2005 was Sterre in Amsterdam al 2 maanden een
‘thuiszitter’. Sterre zat inmiddels in Londen op school.
Ouders oordeelden dat, ook al zou de rechter besluiten dat de Kernprocedure in strijd was
met de landelijke regelgeving dat dit nog niet zou leiden tot toelating van Sterre op een
school.
17.3 Esprit Scholengroep, bevoegd gezag van Praktijkschool De Poort
22 mrt 2005 Primair besluit [PRODUKTIE c1]
School zegt aanmelding niet in behandeling te willen nemen omdat er geen advies van de
Regionale Verwijzingscommissie (RVC) is voor Sterre. Dit besluit zal later worden
ingetrokken nadat ouders de school hadden gewezen op de ministeriële regeling
[PRODUKTIE x1) die een uitzondering maakt voor lgf-leerlingen die naar een
praktijkschool willen.
6 jun 2005 Primair besluit [PRODUKTIE c1]
Bevoegd gezag wijst toelating af op grond van negatieve rapportages van functionarissen
van De Poort .
10 nov 2005 Advies ACTB [PRODUKTIE c2]
De ACTB vindt het primaire besluit ongegrond en vindt dat Esprit de procedures traag,
onduidelijk en verwarrend uitvoert. Er ontbreekt een aanduiding van voorzieningen die
De Poort zou moeten hebben voor lgf-leerlingen.
5 apr 2006 Uitspraak LKC [PRODUKTIE c3]
LKC 06.002
De Landelijke Klachtencommissie oordeelde over het traject in de besluitvorming na het
advies van de ACTB. Zelfs nu (mei 2007) heeft Esprit nog niet besloten op bezwaar. De
LKC oordeelde dat Esprit weinig voortvarend was in de uitvoering van de
toelatingsprocedure. Het voorstel om te besluiten op bezwaar nadat Sterre een maand op
proef geplaatst zou worden op de praktijkschool werd door de LKC als een niet-reëel
aanbod beoordeeld gezien de standpunten die Esprit al op voorhand had ingenomen.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 39 / 478

Verdere rechtsmiddelen
De ACTB oordeelde dat Esprit ten onrechte niet het oordeel van een onafhankelijke
deskundige had meegewogen bij het primaire besluit.
Esprit bood aan, op de middag voor de datum dat geen stukken meer bij de LKC mochten
worden ingediend, om Sterre eerst een maand op proef op De Poort te plaatsen en dan te
oordelen of Sterre plaatsbaar was. Ouders vermoedden een val. Het aanbod was naar de
mening van ouders gedaan om de beoordeling van de LKC te beïnvloeden en om later -
recht doend aan het ACTB-advies – Sterre alsnog te weigeren omdat de ministeriële
regeling die lgf-leerlingen toelaatbaar maakte tot een praktijkschool dit onder voorbehoud
deed dat het bevoegd gezag praktijkonderwijs voor de leerling aangewezen achtte. Ook
de LKC vond in haar advies dit aanbod geen reëel aanbod.
Beroep aantekenen tegen een fictieve weigering zou naar de inschatting van ouders ertoe
leiden dat de rechter eerst de resultaten van de proefplaatsing zou willen afwachten.
Ouders hadden ruim een jaar ervaring met het traineren van de besluitvorming door
Esprit en De Poort en wilden niet Sterre een maand van school in Londen halen voor een
proefplaatsing die in een vijandige en weinig vertrouwen wekkende sfeer was toegezegd.
17.4 Onderwijs Stichting Zelfstandinge Gymnasia, bevoegd gezag van het Barlaeus
gymnasium
16 mrt 2005 Primair besluit
Er is geen primair besluit genomen. Wel is een aangetekende brief ontvangen waarin
gesteld wordt dat het Barlaeus niet aan aanmeldingen doet maar alleen aan
inschrijvingen. Op 9 mei 2005 legt het Barlaeus deze brief in een e-mail uit als een
weigering om Sterre toe te laten.
Verdere rechtsmiddelen
Ouders hebben bezwaar gemaakt tegen een fictieve beslissing. De ACTB wil geen advies
geven en de Onderwijsstichting wil niet besluiten op bezwaar omdat inmiddels door de
uitspraak van de rechtbank Amsterdam [10 maart 2005, PRODUKTIE a5] is komen vast
te staan dat een school als het Barlaeus Gymnasium een diploma-eis mag stellen en niet
hoeft toe te laten ook al heeft de school geen voorzieningen getroffen die het verplicht is
te treffen op grond van de LGF.
Een uitspraak vragen van de bestuursrechter zou zeker leiden tot afwijzen van ons
verzoek om toelating gezien de tekst in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit en de uitspraak
van de voorzieningenrechter in de zaak van het IVKO (zie: 14.51)
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 40 / 478

17.5 Onderwijs Stichting Zelfstandinge Gymnasia, bevoegd gezag van het Vossius
gymnasium
3 mrt 2005 Primair besluit
Het Vossius gymnasium valt onder hetzelfde bevoegd gezag als het Barlaeus gymnasium
(zie 14.54) en laat ons weten niet aan aanmeldingen te doen.
Verdere rechtsmiddelen
Ouders hebben bezwaar gemaakt tegen een fictieve beslissing. De ACTB wil geen advies
geven en de Onderwijsstichting wil niet besluiten op bezwaar. Verdere rechtsmiddelen
afgesneden op grond van dezelfde overwegingen als die onder Barleaus Gymnasium (zie
17.4)
Een uitspraak vragen van de bestuursrechter zou zeker leiden tot afwijzen van ons
verzoek om toelating gezien de tekst in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit en de uitspraak
van de voorzieningenrechter in de zaak van het IVKO (zie: 14.51)
17.6 Spinoza Lyceum
Primair besluit
Er is geen primair besluit genomen.
De school stond ons vriendelijk en welwillend te woord maar het was een school die op
grond van artikel 4 IWVO een geschiktheidsonderzoek moest uitvoeren. Ook al omdat de
rector waarmee wij spraken binnen zeer korte tijd met pensioen zou gaan hebben wij
afgezien van de verdere formele procedure.
Verdere rechtsmiddelen
Een uitspraak vragen van de bestuursrechter zou zeker leiden tot afwijzen van ons
verzoek om toelating gezien de tekst in artikel 4 van het Inrichtingsbesluit en de uitspraak
van de voorzieningenrechter in de zaak van het IVKO (zie: 17.1, 17.3 en 17.4)
17.6 DB van het Stadsdeel Noord van de gemeente Amsterdam, bevoegd gezag van het
Bredero College
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 41 / 478

6 jun 2005 Primair besluit
In een brief stelt de directeur van het Bredero College dat toelaten tot de school niet
zinvol is.
8 jul 2005 Advies ACTB [PRODUKTIE d1]
Het advies werd gelijktijdig uitgebracht met de adviezen over de OSB (zie 17.8), SG
Reigersbos (zie 17.9) en het Calandlyceum (zie 17.10). De adviezen stelden onder
identieke motivering dat de scholen Sterre konden weigeren bij een ontbrekend diplomaperspectief.
De ACTB merkte op dat de school ten onrechte geen voorzieningen had beschreven in
schoolgids en schoolplan.
6 sep 2005 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE d2]
Het primaire besluit wordt gehandhaafd
Verdere rechtsmiddelen
Het besluit op bezwaar voldeed niet aan de eisen van zorgvuldigheid want bestond
slechts uit drie regels.
Indien dit besluit zou zijn voorgelegd aan de bestuursrechter zou het zeker zijn vernietigd,
zoals dat ook gebeurd is met het besluit op bezwaar van de OSB (zie 14.58) en het
Calandlyceum (zie 14.60). Maar ook dan was te voorzien dat een traject zou volgen als
met de OSB, het Calandlyceum en SG Reigersbos.
Arbitrair hebben ouders er voor gekozen om met drie scholen te gaan procederen en
hebben besloten daarvoor niet het Bredero College te kiezen.
17.8 Bestuurscommissie OSB, bevoegd gezag van Open Scholengemeenschap Bijlmer
29 apr 2005 Primair besluit
De school wees toelating van Sterre af.
De school is wezen kijken op Sterre’s basisschool en zou een maand na het nemen van
het primaire besluit nog een psychologisch rapport aan het besluit ten grondslag willen
leggen dat zonder toestemming van ouders was opgemaakt door een door de OSB
ingehuurde psycholoog. Het psychologisch rapport werd ingebracht toen de ACTB
onderzoek deed voor het opstellen van haar advies.
De afwijzing was gebaseerd op de toelatingsvoorwaarden uit de Kernprocedure en de
veronderstelling dat Sterre geen aansluiting zou vinden bij de school.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 42 / 478

8 jul 2005 Advies ACTB [PRODUKTIE e1]
Het advies werd gelijktijdig uitgebracht met de adviezen over het Bredero College (zie:
17.7), SG Reigersbos (zie 17.9) en het Calandlyceum (zie 17.10). De adviezen stelden
onder identieke motivering dat de scholen Sterre konden weigeren bij een ontbrekend
diploma-perspectief.
De ACTB merkte op dat de school ten onrechte geen voorzieningen had beschreven in
schoolgids en schoolplan en zich ten onrechte beriep op de toelatingsbepalingen in de
Kernprocedure.
1 sep 2005 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE e2]
Het primaire besluit werd gehandhaafd in een drieregelige brief.
15 nov 2005 Voorzieningenrechter [PRODUKTIE e3]
reg-nrs. AWB 05/4348 BESLU en AWB 0514588 BESLU
De voorzieningenrechter achtte het besluit van 1 sep 2005 ongegrond en onbevoegd
genomen. Alleen al vanwge het nalaten ouders te horen kon het besluit niet in stand
blijven. De voorzieningenrechter droeg het bevoegd gezag op binnen zes weken een
nieuw besluit te nemen.
20 dec 2005 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE e4]
Het tweede besluit op bezwaar handhaaft het primair besluit om Sterre niet toe te laten.
7 jul 2006 Rechtbank Amsterdam, Bestuursrecht, meervoudige kamer
[PRODUKTIE e5]
regnr. AWB 06/124 BESLUI
De rechtbank, in een gevoegde behandeling met de besluiten van SG Reigersbos en het
Calandlyceum laat het besluit van 20 dec 2005 in stand en verklaart het beroep van
ouders ongegrond. De motivatie in de uitspraak is voor alledrie de scholen identiek.
Verdere rechtsmiddelen
Hoger beroep stond nog open bij de Raad van State. Gezien de identieke uitspraken van
de Rechtbank Amsterdam besloten ouders alleen tegen de uitspraak over de weigering
van het Calandlyceum (zie: 14.60) hoger beroep aan te tekenen
17.9 Openbare Stichting Schoolgemeenschap Reigersbos, bevoegd gezag van SG
Reigersbos
21 mei 2005 Primair besluit
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 43 / 478

Besluit werd ontvangen op 9 juni 2005. SG Reigersbos besloot Sterre niet te zullen
toelaten.
8 jul 2005 Advies ACTB
Het advies werd gelijktijdig uitgebracht met de adviezen over het Bredero College (zie:
17.7), de OSB (zie 17.8) en het Calandlyceum (zie 17.10). De adviezen stelden onder
identieke motivering dat de scholen Sterre konden weigeren bij een ontbrekend diplomaperspectief.
De ACTB merkte op dat de school ten onrechte geen voorzieningen had beschreven in
schoolgids en schoolplan en zich ten onrechte beriep op de toelatingsbepalingen in de
Kernprocedure.
23 dec 2005 Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam
Reg.nr. AWB 05/5398 BESLU
Verzoek van ouders was gericht op het afgeven van een besluit op bezwaar door SG
Reigersbos. Pas nadat het verzoek bij de rechtbank was ingediend wilde SG Reigersbos
een toezegging doen binnen zes weken na het verzoek te besluiten op bezwaar. De
voorzieningenrechter nam genoegen met die toezegging.
10 jan 2006 Besluit op bezwaar
SG Reigersbos handhaaft het primaire besluit en weigert toelating van Sterre.
7 jul 2006 Rechtbank Amsterdam, meervoudige kamer, Bestuursrecht
reg.nr. AWB 06/180 BESLUI
De rechtbank, in een gevoegde behandeling met de besluiten van de OSB en het
Calandlyceum laat het besluit van 20 dec 2005 in stand en verklaart het beroep van
ouders ongegrond. De motivatie in de uitspraak is voor alledrie de scholen identiek.
Verdere rechtsmiddelen
Hoger beroep stond nog open bij de Raad van State. Gezien de identieke uitspraken van
de Rechtbank Amsterdam besloten ouders alleen tegen de uitspraak over de weigering
van het Calandlyceum (zie 14.61) hoger beroep aan te tekenen.
17.10DB van stadsdeel Osdorp van de gemeente Amsterdam, bevoegd gezag van het
Calandlyceum
26 apr 2005 Primair besluit
Het Calandlyceum wijst Sterre af op grond van toelatingscriteria identiek aan die van de
Kernprocedure. Daarbij beschouwde het Calandlyceum haar school als een school waarvoor
niet de uitzonderingsbepaling van artikel 4 lid 5 IWVO gold.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 44 / 478

8 jul 2005 Advies ACTB [PRODUKTIE f1]
Het advies werd gelijktijdig uitgebracht met de adviezen over het Bredero College (zie:
17.7), de OSB (zie 17.8) en SG Reigersbos (zie 17.9). De adviezen stelden onder identieke
motivering dat de scholen Sterre konden weigeren bij een ontbrekend diplomaperspectief.
Ten aanzien van de ontkenning van het Calandlyceum over dat zij een school was met
een gemeenschappelijk eerste leerjaar met een school voor vbo stelde de ACTB vast dat
het Calandlyceum wel degelijk viel onder de uitzonderingsbepaling van artikel 4 IWVO.
De ACTB merkte op dat de school ten onrechte geen voorzieningen had beschreven in
schoolgids.
8 sep 2005 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE f2]
De rector van het Calandlyceum besluit het primaire besluit te handhaven
11 nov 2005 Voorzieningenrechter [PRODUKTIE f3]
AWB 05/4578 BESLU en AWB 05/4589 BESLU
Vernietigt het besluit op bezwaar van 8 sept 2005
20 dec 2005 Besluit op bezwaar [PRODUKTIE f4]
Handhaaft het primaire besluit met in achtneming van advies van de ACTB en de uitspraak
van de voorzieningenrechter
7 jul 2006 Rechtbank Amsterdam [PRODUKTIE f5]
reg.nr. AWB O6/177 BESLUI
De rechtbank, in een gevoegde behandeling met de besluiten van SG Reigersbos en de
OSB laat het besluit van 20 dec 2005 in stand en verklaart het beroep van ouders ongegrond.
De motivatie in de uitspraak is voor alledrie de scholen identiek.
2007-05-16 Raad van State [PRODUKTIE f6]
Laat bestreden uitspraak van de Rechtbank Amsterdam (7 juli 2006) in stand.
Verdere rechtsmiddelen
In Nederland staan geen verdere rechtsmiddelen staan open tegen de uitspraak van de
Raad van State
2007-07-05 Staatssecretaris van OCW [PRODUKTIE f7]
De staatssecretaris is bekend met de geschiedenis van Sterre en de uitspraak van de
Raadvan State maar zegt niets te kunnen doen. In 2011 komt er nieuwe wetgeving, aldus
de staatssecretaris, maar ook dan is het niet zeker of Sterre naar regulier onderwijs zou
kunnen.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 45 / 478

17.11 1997-02-14, Toelatingscommissie Tyltylschool [PRODUKTIE g1]
Afwijzing toelating Sterre tot de Tyltylschool
1997-04-24, Toelatingscommissie Tyltylschool [PRODUKTIE g2]
Toelating Sterre tot ‘KDV-groepje’
2003-06-05, REC Noord Holland Cluster 3 (Tyltylschool) [PRODUKTIE g4]
Verslag van overleg naar aanleiding van zoekactie namens vericht namens het REC. Het
REC heeft geen school gevonden en vindt verder zoeken zinloos. Het REC gelooft ook
niet dat er ooit een school gevonden kan worden. Het REC acht zich verantwoordelijk
voor een inspanningsverplichting, niet voor een resultaatverplichting.
Het REC heeft ook bepaalde opvattingen over eventuele ambulante begeleiding: die
bestaat volgens het REC uitsluitend uit het ‘rechtzetten van stoeltjes’ en heeft geen
bemoeienis met het onderwijs op de reguliere school zelf.
Na de pilot rond (kinderen als) Sterre op de Tyltylschool [PRODUKTIE ] hebben zich
geen nieuwe ontwikkelingen voorgedaan op de Tyltylschool. De conclusie van de evaluatie
van de pilot zou dus nog steeds moeten gelden: de voorwaarden voor het geven van
onderwijs aan (kinderen als) Sterre ontbreken op de Tyltylschool. In een commentaar op
het verslag stelt de directeur van de Tyltylschool zonder toelichting dat de Tyltylschool
wel onderwijs aan Sterre kan geven.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 46 / 478

Er is geen beroepsmogelijkheid meer na de uitspraak van de Raad van State.
In vraag 14 en 17 is aangegeven dat en waarom in enkele gevallen niet gebruik gemaakt
is van een beroepsmogelijkheid. In de voorkomende gevallen was beroep tegen een
uitspraak of beslissing niet meer relevant omdat een eventueel beroep op dat moment
achterhaald was door de loop der gebeurtenissen of kansloos door inmiddels gedane
uitspraken van de Rechtbank.
Tegen het niet nemen van besluiten (Gemeente Amsterdam, Barlaeus Gymnasium,
Vossius Gymnasium) stond weliswaar beroep open maar die beroepsmogelijkheid was
gezien de eerdere uitspraken van de Rechtbank Amsterdam kansloos geworden (diplomaeis).
De beroepsmogelijkheid tegen het niet nemen van een besluit door parktijkschool
De Poort was kansloos door de redactie van de ministeriële regeling [PRODUKTIE x1]
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 47 / 478

1. Voor recht verklaren dat het onderwijssysteem in Nederland niet voor iedere
leerling het recht op onderwijs garandeert waarbij de filosofische overtuiging van
ouders wordt gerespecteerd.
2. Vergoeding van de directe kosten gemaakt door naar Londen uit te wijken om Sterre
op een school te kunnen inschrijven. Dit voor de leerplichtige / kwalificatieplichtige
tijd dat Sterre in Nederland niet naar school kon: vanaf haar 14 e jaar t/m haar 18 e jaar:
dus vier jaar 1 .
De kwantificeerbare kosten zijn die voor het huren van een tweede huis en de daarmee
komende kosten en lokale belastingen.
Huur woning GBP 12.000 / jaar [PRODUKTIE Y1]
Council tax GBP 1.000 / jaar [PRODUKTIE Y2]
nutsvoorzieningen etc GBP 500 / jaar
Extra reiskosten GBP 500 / jaar [PRODUKTIE Y3]
_______________
totaal/jaar GBP 14.000 / jaar = EUR 21.000 / jaar
Voor vier jaar EUR 84.000
Juridische kosten EUR 11.000 [PRODUKTIE Y4]
___________
Totaal EUR 95.000
==========
1 In de vaststelling van de directe kosten die gemaakt werden voor Sterre is uitgegaan van
de wijzigingen die op 1 augustus 2007 zijn ingevoerd in de leerplichtwet 1969. In een
nieuw artikel 4a van deze wet wordt de kwalificatieplicht geïntroduceerd. Het artikel kent
een uitzonderingsbepaling in het tweede lid waarin gesteld wordt dat de kwalificatieplicht
niet geldt voor … jongeren die een school voor speciaal onderwijs of voortgezet speciaal
onderwijs hebben bezocht als bedoeld in artikel 2, tweede lid, onder j en n, van de Wet op
de expertisecentra. Deze uitzonderingsbepaling op grond van handicap doet impliciet
afbreuk aan het leerrecht van Sterre nu zij in een ver verleden een speciale school heeft
bezocht en is daarmee in strijd zijn met artikel 14 van de conventie. In de berekening van
de directe kosten is dan ook uitgegaan van vier jaar in plaats van twee jaar.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 48 / 478

Neen.
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 49 / 478

21. Produkties
Uitspraken van gerechtelijke instanties en bestuursorganen
a1. IVKO, besluit op bezwaar (3 sep 2004) ……………………………… 59
a2 ACTB, advies tbv het IVKO (21 okt 2004) …………………………. 63
a3. Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam (26 okt 2004) ………. 73
a4. IVKO, besluit op bezwaar (15 dec 2004) ……………………………. 85
a5. Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam (10 mrt 2005) ………. 101
b1. gemeente Amsterdam, primair (fictief) besluit (4 okt 2004) …………. 111
b2. Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam (23 feb 2005) ……….. 115
b3. gemeente Amsterdam, besluit op bezwaar (2 nov 2005) ……………… 123
c1. Esprit Scholengemeenschap, primair besluit (27 jun 2005) ………….. 129
c2. ACTB, advies tbv De Poort (10 nov 2005) …………………………... 133
c3. LKC, advies over besluitvorming door Esprit Scholengemeenschap
(5 apr 2006) …………………………………………………………… 147
d1. ACTB, advies tbv Bredero College (8 jul 2005) ……………………… 157
d2. Bredero College, besluit op bezwaar besluit (6 sep 2005) ……………. 169
e1. ACTB, advies tbv OSB (8 jul 2005) ………………………………….. 173
e2. OSB, besluit op bezwaar (1 sep 2005) ………………………………… 185
e3. Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam (15 nov 2005) ………… 189
e4 OSB, besluit op bezwaar (20 dec 2005) ………………………………. 197
e5. Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam (7 jul 2006) …………... 205
f1. ACTB, advies tbv Calandlyceum (8 jul 2005) ......................................... 211
8
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 50 / 478

f2 Calandlyceum, besluit op bezwaar (8 sep 2005) …………………… 223
f3. Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam (15 nov 2005) ……….. 227
f4. Calandlyceum, besluit op bezwaar (20 dec 2005) ……………………. 235
f5. Voorzieningenrechter, Rechtbank Amsterdam (7 jul 2006) ………….. 249
f6. Raad van State (16 mei 2007) ………………………………………… 255
f7 Brief Staatssecretaris OCW (5 juli 2007) …………………………… 287
g1 Toelatingscommissie Tyltylschool (14 feb 1997)………………………. 291
g2 Toelatingscommissie Tyltylschool (24 apr 1997)………………………. 303
g3. conclusie OB3-verslag (21 mrt 2000) ………………………………… 307
g4 verslag overleg Tyltylschool (5 juni 2003) …………………………….. 315
Diverse regelingen en berichten
x1. Ministeriële regeling (15 feb 2004) …………………………………… 321
x2 Doel Kernprocedure ……………………………………………………. 327
x3 Kernprocedure 2003/2004 …………………………………………….. 331
x4 Kernprocedure 2006/2007 …………………………………………….. 377
x5 Persbericht over onderwijs aan ondergrensleerlingen (29 mei 2007)….. 405
x6 Kamervragen over het weigeren van een aanleunklas met zml-leerlingen .409
x7 Groei Onderwijs, Jeugd met Beperkingen, SCP 2006 …..……………… 413
x8 2002, Staatsblad 650 ……………………………………………………. 417
x9 uit Jaarverslag Inspectie 2005/2006, kwaliteit speciaal onderwijs ……... 431
Just Satisfaction Claim
y1 huurcontract ............................................................................................... 435
y2 council tax ................................................................................................. 449
y3 travel .......................................................................................................... 455
y4 lawyer ........................................................................................................ 461
9
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 51 / 478

Ferdi Ploeger Yvonne C. J. Brouwers
Londen, 10 september 2007
Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 52 / 478

Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 53 / 478

Ploeger en Brouwers - Staat der Nederlanden blz 54 / 478