Tellen met beleid, Fietsberaad-publicatie 5, 2005 ... - Timenco

In de jaren ’60 nam het autoverkeer stormachtig toe en het zag ernaar uit dat die ontwikkeling
versterkt zou doorzetten. Opvallend is dat het autobezit in Groningen in 1965 met circa
110 auto’s per 1.000 inwoners iets hoger was dan het landelijk gemiddelde (100 auto’s per
1.000 inwoners). Tussen 1955 en 1968 was er in Groningen sprake van een verdrievoudiging
van het autoverkeer. Tussen 1960 en 1968 ging het om een verdubbeling. In diezelfde periode
daalde het openbaarvervoergebruik drastisch. Op een van de hoofdlijnen in Groningen daalde
het gebruik tussen 1958 en 1967 met circa 45% (van 1,970 naar 1,093 miljoen passagiers per
jaar).
Dit bracht het gemeentebestuur ertoe om in 1969 een verkeerscirculatieplan met een ingrijpende
visie te presenteren. Het Verkeerscirculatieplan Groningen 1968-1969 voorzag direct
rond de binnenstad in een verdeelring (Diepenring en Zuiderdiep). Daarnaast was de verkeersstructuur
opgebouwd uit drie tangenten: de binnen-, midden- en buitentangent. De
verdeelring, de binnen- en de middentangent zouden leiden tot grootschalige verkeersdoorbraken.
Het plan riep veel verzet op en het bestuur kwam uiteindelijk tot het inzicht dat, behalve
voor de economische ontwikkeling, ook aandacht nodig was voor een leefbare, kleinschalige
binnenstad als ontmoetingsplek voor allerlei activiteiten, met menging van woon-, werk- en
winkelfuncties en begunstiging van voetgangers, fietsers en het openbaar vervoer. Daarmee
was het plan voor de aanleg van de binnen-, midden- en buitentangent van de baan. Alleen
het Zuiderdiep is nog wel volgens de uitgangspunten van het Verkeerscirculatieplan
Groningen 1968-1969 volledig heringericht als een verkeersbaan met vier tot zes rijstroken.
Het gewijzigde inzicht werd vastgelegd in de Doelstellingennota 1972; volgens het Nieuwsblad
van het Noorden de ‘bijbel van het progressieve stadsbestuur’. Concreet kwam het
gewijzigde beleid erop neer dat de beschikbare openbare ruimte opnieuw werd verdeeld.
Op het gebied rondom de Grote Markt werd het begrip ‘stadserf’ van toepassing verklaard.
De voetganger en fietser kregen meer ruimte. Het gemeentelijk en het streekvervoerbedrijf
kregen betere doorstromingsmogelijkheden en er werden busbanen aangelegd. Ook werd
de dominante functie voor het autoverkeer van het Zuiderdiep weer tenietgedaan door het
realiseren van busbanen en centrumhaltes voor de streekbus en de aanleg van vrijliggende
fietspaden.
De PvdA-wethouder Max van den Berg merkte hierover op in de Volkskrant (24 mei 1977): “Ik
was nog maar net twee maanden wethouder, acht jaar geleden, toen ik tot mijn grote schrik
merkte wat er met het Zuiderdiep ging gebeuren. Een brede asfaltweg voor het autoverkeer
midden in de stad. Ik was best bereid om dit in het college van B en W te gaan blokkeren,
maar het kon niet meer. Alles was al besloten, de aannemer al aangenomen. Daarom deed
het me ook wel wat, toen we het eerste stukje asfalt er vorige week weer uithaalden.”
Fietsberaad Publicatie nummer 7 19