Ga naar hoofdstuk 7 - van Haaff

Hoofdstuk 7
7-1
XIIIc. Wilhelmus van HAAFF [117], was de zoon van Petrus van Haaff [143] (XIId, p. 4-1)
en Joanna Janssen [144] geb. en RK gedoopt te Goch op zondag 6 febr. 1695. Doopheffers
zijn Hermann Jansen (ongetwijfeld een broer of oom van moederskant), loco Aegidius van
Haef (een broer van vader Petrus). Meter is Aleidis Vients (Viants) (relatie tot dopeling
onbekend). Zeer waarschijnlijk is de eerste zoon vernoemd naar de vader van vaderszijde
Wilhelmus van Haaff (zijn grootvader dus!)
Doorbraak in het onderzoek.
Zeker zeven tot acht jaar heb ik uitgebreid gezocht naar de herkomst van deze Wilhelmus van
Haaff. Duidelijk was dat hij samen met zijn vrouw Wilhelmina van den Wijenbergh, in
Vierlingsbeek en zestal kinderen kreeg. Dat kon ik bewijzen.
En deze kinderen werden allemaal keurig ten doop gehouden door doopheffers! Mannen en
vrouwen die op een of andere manier tot de familie dan wel tot de intimi van het echtpaar
behoorden.
Dat konden ouders zijn, broers, zwagers of (schoon) zussen, ooms en tantes, enz.
Tevens zou de naamgeving (vernoeming) van de kinderen mogelijk de naam of de namen van
mogelijk overleden voorouders of familie kunnen verraden.
Al die doopgegevens was ik jaren geleden al bij mijn diverse archiefbezoeken in Den Bosch
tegengekomen. Ook kon ik bij benadering zeggen wanneer Wilhelmus ongeveer geboren
moest zijn, want dat kon ik afleiden uit de geboortedata van zijn kinderen. Bovendien vervulde
hij op latere leeftijd een prominente rol in de Vierlingsbeekse samenleving en was daar
nadrukkelijk aanwezig. Maar waar hij vandaan kwam en wie zijn ouders waren was voor mij
echter een volslagen raadsel.
Hij was niet te vinden in de vele parochies ten westen van de Maas. Systematisch kamde ik
alle beschikbare doop- en trouwboeken van elke parochie uit. Bijna heel Noord- en Midden
Limburg kwamen aan bod. Ik kwam weliswaar de nodige van Haaffs tegen, maar onze Willem
zat er niet bij. Hij was en bleef onvindbaar. Ik vond zelfs geen enkel spoor, geen enkele
aanwijzing. Niets!!
Steeds meer vatte de stelling post en ging ik met het idee leven dat deze Wilhelmus en zijn
vrouw Wilhelma mijn vroegste voorouders zouden zijn en blijven. Een idee dat mij helemaal
niet beviel en waar ik me ook maar niet bij neer kon leggen. Maar ja, waar kan wanhoop je
brengen? Zeven jaar lang kwam ik niet verder dan Vierlingsbeek.
Rond 1993 organiseerde de afdeling Amersfoort van de Nederlands Genealogische
Vereniging –waarvan ik lid was- een lezing door Hermann Th. Dellmann uit Kleve. Hij hield een
verhaal over het genealogisch onderzoek in het Land van Kleef, dus oostelijk van mijn
onderzoeksgebied rond Vierlingsbeek. Tijdens de pauze kwam ik met hem in gesprek en ik
benoemde mijn patstelling. Tot mijn verbazing gaf hij aan dat hij mogelijk wel wist, nee eigenlijk
vrij zeker was, waar ik mijn voorvaderen moest gaan zoeken.
Ik stond perplex, het zou toch niet zo zijn dat hij op een gewone door de weekse
lezingenavond voor een doorbraak in mijn onderzoek naar de familiebron zou kunnen zorgen.
Vooralsnog was ik sceptisch.
We wisselden adressen uit –er werd toen nog niet gemaild- en ik stuurde hem via de post,
zoals afgesproken mijn laatst bekende gegevens uit Vierlingsbeek.
Enkele weken later ontving ik een brief van Franz Gommans, een historicus en genealoog uit
Goch die met Dellmann was bevriend. Ik viel achterover van verbazing, want Gommans
presenteerde mij moeiteloos de door mij gezochte generatie(s) van Haaff afkomstig uit Goch in
het land van Kleef.
Door de gegevens die op de mat waren geploft was mijn familiegeschiedenis ineens een
aantal generaties ouder. Mijn hart sprong uit mijn borstkas. Willem was dus afkomstig van
Goch. Evenals de ouders van Willem, waren ineens ook zijn grootouders bekend inclusief het

7-2
door mij (uit de doopheffers) gereconstrueerde beeld van zijn broers en zussen.
Overal had ik gekeken maar niet over de grens. Hoe dom kan je zijn, want die grenzen
verplaatsen tijdens de eeuwen. Maar goed, een doorbraak van formaat in mijn onderzoek. Wat
zou er allemaal nog te vinden zijn in het stadsarchief van Goch. Mijn lijfspreuk “Perseverare in
patientia” ofwel “Volharden in geduld” had vruchten afgeworpen. Mijn geduld was beloond.
De afstand tussen zijn geboorteplaats Goch en Vierlingsbeek; de plaats waar we hem in 1727
voor het eerst tegenkwamen, bedroeg –gescheiden door het veer over de Maas- slechts 15
kilometer. Het toeval was mij uiteindelijk meer dan goedgezind. De geboortedatum en -plaats
van Wilhelmus was uiteindelijk toch gevonden!
Op 6 febr. 1695 wordt hij dus te Goch geboren als zoon van Petrus van Haaff [143] en Joanna
Jansen [144]. Hij staat nota bene vermeld op de eerste bladzijde van het oudste, bewaard
gebleven doopboek van de RK-kerk van Goch. Al zijn broers en zussen, met uitzondering van
zijn oudste zus Agnes, worden daarin vermeld.
Hij is de oudste zoon uit het waarschijnlijk 9 kinderen grote gezin. Zijn peter was Hermannus
Jansen, zeer waarschijnlijk een oom van moeders kant of wellicht zijn grootvader, met als
plaatsvervanger (loco) Aegidius van Haef, die waarschijnlijk een oom is.
Zijn meter was Aleidis Viants. Haar (familie)relatie is tot nog toe onbekend. Drie jaar eerder
(1692) moet Agnes de oudste zus van Wilhelmus zijn gedoopt. Alleen is het bewijs van haar
doopinschrijving, een eerder doopboek, niet bewaard gebleven. Maar uit gegevens op haar
grafzerk weten we dat zij in 1692 geboren moet zijn.
Op 12 sept. 1728 komt zijn zus Agnes namelijk te Goch te overlijden in de leeftijd van 36 jaar.
Zij was de echtgenote van Joannes van den Bosch, een lokale zakenman van formaat.
Wilhelmus is getuige bij dit huwelijk. Deze Joannes zal waarschijnlijk hertrouwen, want hij komt
pas op 7 oct. 1761 in Goch te overlijden. Op de grafzerk was het “wapen” van Agnes een merk
4, met daarin/omheen de
letters A.V.H. gebijteld.
Helaas is alleen het
onderste deel van de zerk
bewaard gebleven.
Hieronder passeren nog
even de broers en zussen
van Wilhelmus de revue. In
het vorige hoofdstuk zijn
deze allemaal afzonderlijk
behandeld.
Op 18 febr. 1697 wordt
Henricus, de broer van
Willem gedoopt.
Doopheffers zijn: Joannes
Jansen (oom en echtgenoot van Catharina Wolters en ) en Allegonda van Kleef loco Maria ten
Haef.
Op 18 apr. 1699 wordt opnieuw een broer geboren en gedoopt. Zijn naam is Joannes en
Hermann Jansen, die ook bij Willem peter is, houdt hem samen met Wilhelmina van Haef ten
doop. Deze Wilhelmina blijkt de zus van vader Petrus te zijn en zij is in 1674 te Goch geboren.
De Jansen’ s die als doopheffer worden genoemd zijn waarschijnlijk allemaal familie van de
moeder Joanna Jansen.
Op 7 febr. 1702 wordt wederom een broer van Wilhelmus gedoopt genaamd Albertus (of ook
wel Allardus). Doopheffers zijn Anton Bucker en Sibilla Abels (de echtgenote van Paul Jansen
(van Bilder).
Op 23 mei 1704 wordt zijn tweede zus Aleidis (Aldegundis) ten doop gehouden. Doopheffers
zijn Rutger van den Bosch en Catharina Wolters (de echtgenote van Joannes Jansen). De
familie van den Bosch is in Goch sterk gelieerd met de familie van Haaff.
Op 1 sept. 1708 wordt zijn broer Petrus gedoopt. Vernoemd naar vader Petrus. Doopheffers

7-3
waren: Paul Jansen (van Bilder) echtgenoot van Sibilla Abels en Agnes van Düren.
Waarschijnlijk overlijdt deze broer jong, want ik heb verder geen gegevens meer over hem
kunnen vinden!
Op 16 mrt. 1712 wordt zijn jongste broer Anton(ius) gedoopt. Doopheffers: Jacobus Borgers
(loco Jilis van den Bosch) en Agnes Wolters (zus van Catharina?).
Latijnse school.
Tot nog toe is er over de eerste 18 jaar van het leven van Wilhelmus eigenlijk niets bekend. Hij
wordt op 22 januari 1714 samen met Theodoor Vellingh in Goch voor het eerst genoemd als
trouwgetuige bij het huwelijk van zijn zuster Agnes met Joannes van den Bosch.
Via het gezin waaruit hij stamt en de doopheffers die bij de geboorte van de verschillende
kinderen optreden, kan worden afgeleid, dat de familie van Haaff behoort tot de meer
vooraanstaande families van Goch evenals de families van den Bosch en Milius. Ook de
familie Jansen speelt een duidelijke rol, alleen is niet bekend van waar deze familie stamt. In
het Gochse komen ze niet of nauwelijks voor. Hier moet nog eens nader naar gekeken
worden.
Allemaal families die tot de sociale laag van stadsbestuurders, brouwers, herbergiers en
tapnering doenden behoren en die onderdeel uitmaken van de magistratuur van Goch en
Vierlingsbeek. Ze bekleden veelal openbare functies zoals schepen, provisor van het
armenhuis of plaatsvervangend landschrijver. Ook zien we dat ze verschillende huizen en land
in eigendom hebben.
Tevens wordt het duidelijk, dit blijkt later, dat Willem een goede scholing en opleiding geniet.
Het was niet vanzelfsprekend dat kinderen naar school (de Latijnse school in Goch) konden
gaan om daar te leren lezen, schrijven en rekenen en zich in de Latijnse taal en de geografie
te bekwamen. (Zie fig.) Gedurende zijn verdere leven zal Willem de vruchten plukken van de
investering die zijn ouders zich hebben getroost door hem een goede scholing te geven.
Op 21 october 1727 komen we Wilhelmus voor het eerst tegen in Vierlingsbeek aan de

7-4
westzijde van de Maas. Twee maanden later op 30 december 1727 wordt zijn zoon Jacobus
Joannes daar gedoopt.
Hieruit blijkt dus ook dat hij inmiddels is getrouwd met Wilhelmina van de Wijenbergh, een
jonge vrouw uit Vierlingsbeek uit dezelfde sociale klasse. Hieronder lezen we meer over haar
familie. Het huwelijk hebben we niet in de kerkboeken kunnen vinden maar is goed te
herleiden. Willem is echter niet de eerste die in het Vierlingsbeekse neerstrijkt, want op 5 juni
1697 was het zijn oom Aegidius al die hier met Wilhelmina Loevendael (zij moet rond 1675 te
Groeningen geboren zijn) trouwde en hem dus was voorgegaan. Vreemd genoeg duikt dit
echtpaar van Haaff-Loevendaal in 1701 ineens in Venray op.
Familie van den Wijenbergh.
Willem trouwde dus in het voorjaar van 1727 met Wilhelma van den Wijenbergh. Dit kan
worden afgeleid uit het feit dat hun eerste zoon in december van dat jaar wordt geboren. De
familie van den Wijenbergh is een zeer welgestelde familie in het land van Vierlingsbeek-
Boxmeer-Maashees-Geijsteren.
Ik wil hieronder kort schetsen wat hun rol in deze samenleving is geweest!
De vader van Wilhelmina; Jacobus, was schepen van Vierlingsbeek en de familie van de
Wijenbergh was er een met status en aanzien uit de hoge middenklasse van deze Midden-
Limburgse samenleving. Wilhelmus heeft zoals we dat zeggen “een goede partij” aan de
haak geslagen.
Een eerste vermelding van Wilhelmina dateert van 16 juni 1717 waar zij als 21-jarige meter
te Vierlingsbeek wordt genoemd. Zij is de dochter van Jacobus van den Wijenbergh en
Mechtildis van Leunen en werd op woensdag 18 apr. 1696 te Vierlingsbeek gedoopt. Haar
doopheffers waren Petrus van Beckum en Agnes Franssen.
De gevonden gegevens leren ons dat Willem en Wilhelmina de herberg na de dood van
haar ouders voortzetten. De ouders van Wilhelmina hadden een brouwerij en een herberg (of
tapperij) en we zien dat na het overlijden van haar vader Jacobus op 17 nov. 1721 en de
dood van haar moeder op 29 mei 1724 de kinderen er alleen voor staan en de nering van de
ouders gecontinueerd moet worden.
Eerst zet haar moeder na de dood van haar vader de zaak nog drie jaar voort, wellicht al
geholpen door haar kinderen en ook na haar dood in 1724 blijft de “Herberg van Wijenbergh”
gewoon doordraaien.
Het huwelijk met Wilhelmus van Haaff in het vroege voorjaar van 1727 past dan ook
uitstekend in dit plaatje. Willem is natuurlijk bekend met het vak. Hij stamt immers ook uit een
geslacht van brouwers en herbergiers! Door het huwelijk tussen deze twee
brouwerskinderen wordt de voorgang van tapnering en de brouwerij verzekerd.
Wilhelma was het zesde van de zeven kinderen van dit gezin en we laten hier in vogelvlucht
even haar broers en zussen zien.
1. Joanna, haar oudste zus wordt geboren in 1685, zij overlijdt als vrijster te
Vierlingsbeek op 44-jarige leeftijd op 18 febr. 1729.
2. Mechtildis, de tweede zus wordt in 1687 geboren. Zij huwt later Henricus Rutten en
overlijdt na april 1750. Henricus Rutten is in de protocollen regelmatig terug te vinden
als schout, schepen en waarnemend landschrijver van Maashees en Vierlingsbeek
Hij overlijdt 1 juli 1745 te Geijsteren. Mechtildis heeft dus ook een uitstekende partij
gevonden.
3. Theodora van den Wijenbergh is van 1689 en zij huwt Horstani Verberckt de
gemeentesecretaris van Vierlingsbeek.
4. Matthias is de eerste zoon uit het huwelijk van “van de Wijenbergh-Leunen” Hij wordt
geboren in 1691 en huwt 14 juli 1726 met Maria Anna Busslee. Deze Matthias is 23
juli 1729 nog trouwgetuige in Boxmeer en moet voor 22 apr. 1730 overleden zijn,
want op die datum wordt het (2e) huwelijk ingeschreven tussen “die agtbare” Maria

7-5
Anna Busslu (Bufflu of Bufflee?) en Henricus Martens, haar tweede echtgenoot.
5. Haar broer Theodorus wordt in 1693 geboren. Van hem zijn geen gegevens bewaard,
hetgeen de veronderstelling voedt dat hij jong overleden zal zijn.
6. Wilhelmina of ook wel Wilhelma wordt dus in 1696 geboren en trouwt in 1727 met
“onze” Wilhelmus van Haaff.
7. Tot slot werd Joannes van den Wijenbergh geboren in 1699, haar jongste broer die
later te Gennep trouwt met Maria Catharina Schaffers. Doopheffers bij dit laatste kind
Joannes van de Wijenbergh zijn: Leonardus Liefkens, loco Goswinus Casparus
Loovendael en Joanna Cremers. Deze Joannes van de W. was ook herbergier
(Gastwirt) en woonde in 1756 te Walbeck (Noordelijk van Straelen en oostelijk van
Meerlo).
Hij krijgt 10 mei 1733 te Gennep een zoon Jacobus Theodorus Bartholomeus van de
Wijenbergh. Deze wordt priester en ontving 7 juni 1754 zijn eerste tonsuur en de vier
lagere wijen.
Gegoede burgers
Met name de laatste twee zullen we nog vaker als doopheffers tegenkomen. Jacob van de
Wijenbergh en Matthijs Loevendael zijn "regte neven" evenals Matthijs Loevendaal weer een
"regte neef" is van Goossen van Leunen! Het betreft hier aangetrouwde neven van beide
families. We zien dus dat genoemde families op allerlei fronten gelieerd zijn.
Uit de verdere levensloop van deze kinderen van de Wijenbergh blijkt ook weer duidelijk dat
allen (dus ook de dochters) een goede scholing krijgen (ze kunnen in elk geval allemaal
lezen en schrijven) en huwen met partijen "van aanzien".
Wilhelmus lijkt in een opgemaakt bedje te komen en zet de tapperij en brouwerij van zijn
schoonouders voort. Zijn oom Anton, de broer van zijn vader is de laatste van Haaff die nog
in Goch overblijft. Hij overlijdt pas op 5 juni 1782 waarmee het geslacht van Haaff definitief
uit Goch verdwijnt.
We kunnen slechts gissen hoe dit jonge stel elkaar heeft ontmoet. Misschien op een
plaatselijke kermis? Maar dat lijkt te toevallig. Misschien hebben ze er wel eens afgsproken.
Waarschijnlijk is hun kennismaking verlopen binnen de familiesferen van bruiloften,
doopheffers en trouwgetuigen en van wederzijdse vrienden en kennissen. Buiten het gevoel
zal ook het verstand een belangrijke rol hebben gespeeld.
Rond 1726-27 besluit Willem dus om te vertrekken uit Goch en zich samen met zijn
(aanstaande) vrouw te vestigen in Vierlingsbeek. Regelmatig zal hij waarschijnlijk de tocht
van Goch naar Vierlingsbeek per paard of koets hebben gemaakt. Vanuit Bergen werd de
Maas overgestoken met het veer dat naar het veerhuis “De Staaij” te Vierlingsbeek op en
neer voer.
Deze brouwers- en herbergiersfamilies mogen gezien worden als een maatschappelijke groep
van rijke middenstanders. Dit heeft vooral te maken met het feit dat geld met geld trouwt en dat
er steeds partners worden uitgezocht die ook iets meebrengen. Echter doordringen tot de
lagere adel – een echalon hoger- was deze gegoede luiden en magistraten echter nauwelijks
gegeven. Ook deze adellijke bovenlaag die eveneens zorgvuldig be- en afgeschermd werd
bemoeide zich op lokaal niveau nauwelijks met bestuur of rechtspraak.
Bij het bestuderen van de vele schepenprotocollen wordt steeds duidelijker hoe de
familieverhoudingen liggen en hoe en wanneer bepaalde onroerende goederen door
overerving bij latere
generaties terechtkomen.
Natuurlijk zijn we hierbij
afhankelijk van de
bewaard gebleven
testamenten en
protocollen. Niet alles is
immers te traceren! In elk
geval zien we deze

7-6
families in de loop van hun leven echter veel onroerend goed verwerven.
Schepen Jacob van den Wijenbergh (zijn toekomstige schoonvader) tekent 6 september 1707
voor de afdracht van de dorpsrekeningen van Vierlingsbeek en Henricus Rutten (de
toekomstige zwager van Wilhelmus) doet het dit jaar voor Maashees. Jaarlijks diende elk dorp
een jaarrekening te produceren welke door de gerechtsdeurwaarder werd opgehaald en naar
het centrale bestuur in Grave werd gebracht.
Inventaris van de huwelijksgemeenschap van de grootouders van Wilhelmina.
Op 2 augustus 1713 wordt een inventaris opgemaakt van de huwelijksgemeenschap van
Derick van de Wijenbergh en Catharina Ebben en van haar tweede huwelijk met Laurens van
Berchom. Deze Derick van de Wijenbergh is de vader van Jacobus en dus de grootvader van
Wilhelmina. De erfgenamen zijn hier de ouders en de ooms en tantes van Wilhelma van de
Wijenbergh. We zien later dat door overerving veel van deze eigendommen terecht komen bij
de kinderen van Wilhelma en haar man Wilhelmus van Haaff. Dit is de reden waarom deze
verdeling hier uitgebreid wordt weergegeven en aan de orde komt.
De inventaris wordt in twee loten opgesplitst.
“Eerstelijk so sullen deselve goederen gestelt werden in twee egale portien off deelen waervan
de naerkinderen (kleinkinderen) van Catharina Ebben voors. verweckt bij Laurens van
Berchom zaliger voor haer vaderlijck goedt met het loth ontfangen de berechte halffscheijde.
De wederhelffte sal bij lottinghe ontfangen werden toe haerlieder moederlijck goedt, het welcke
sal gestelt worden in ses egale portien waerinne de voors. condividenten haere gerechte portie
haer deel ende portie met het loth sal ontfangen”.
Wat hier staat is dat eerst de helft van het vaderlijk goed van Laurens van Berchom gaat naar
zijn 2 kinderen: Peter en Theodora. Deze helft wordt verdeeld zoals hieronder staat
beschreven.
De andere helft wordt verdeeld tussen de 6 kinderen (2 van “van Berchom” en “de 4 van van
den Wijenbergh”). In zes verschillende loten van gelijke waarde wordt hun kindsdeel bepaald.
Er vindt een opsomming plaats van alle onroerende goederen van het eerste lot, dat dus
alleen bestemd is voor de twee kinderen van Laurens van Berchom.
De hoffstadt genampt den Spijcker metten stall, schuyre ende Brouwhuys mette
aengelegen landerijen groodt tesamen sesten halven mergen belast jaerlijckx aen de gilde tot
Vierlincxbeeck met 4 sester garst”.
Duidelijk is dat deze Hertogen of Spijckertoren, die later tot het eigendom van Wilhelmus en
Wilhelma behoort, afkomstig is uit de nalatenschap van grootvader van den Wijenbergh.
De helft van de Loodsen en Coppenweerde groot ongeveer drie en halve morgen.
De Soerenpasch van Jan Henskens gekomen. Groot drie en halve morgen en een half
vierdel.
De Dijckpasch van Jan Hendrickx gekomen groot drie morgen. (dit bouwland staat 13 jan.
1733 borg voor een lening van f 5000,-)
De Gijsbertscamp genaamd Den Drooge groot zes en een halve morgen.
Een weerd naast Johan Crebber groot anderhalve morgen en 27 roeden.
Een weide genaamd Peterneefs Horst, groot drie morgen min een half vierdel.

7-7
Een weide genaamd de Pastoorsweide, groot met de hoogte daaraan gelegen, vier
morgen, anderhalf vierdel en 9,5 roede.
Het Tiechelpesken van Seer Jans gekomen, nu het Steenekampken, groot drie en halve
morgen.
Een stuk bouwland genaamd Het Oeverstuck, van Jan Hendrickx gekomen, groot drie
morgen en drie vierdel. (Ook dit bouwland staat 13 jan. 1733 borg voor een lening van f 5000,-)
De Delle van Jacob Coppen gekomen, groot vier en halve morgen, waarvan het voorste
moet wegen het weijtien van Jan Daems.
De hofstad van Jacob Lenderts gekomen met alle toebehoren, groot vier morgen, en half
vierdel en tien roeden. (dit bouwland staat 13.1.1733 o.a.borg voor een lening van f 5000,-)
Hofstad van Lendert Lijtiens gekomen, groot drie en halve morgen.
Een stuk bouwland in het Mackerveld genaamd Enneken Botten land, groot drie morgen en
negen roeden.
Een hoeksche Bosch aan de Hammerven
Een stuk bouwland in het Mackerveld groot ongeveer anderhalve morgen. (Ook dit
bouwland staat 13 jan. 1733 borg voor een lening van f 5000,-)
Een stuk bouwland van Jan Goossens gekomen, groot 1 morgen, een vierdel, negen
roeden en 6 voet.
Drie morgen bouwland “aen den Wijenberg naest den Mortel”. (dit bouwland staat 13 jan.
1733 borg voor een lening van f 5000,-)
Een stuk bouwland in “ het Schaefferse Velt genaamd Emmeken Botten Land groot vijf
vierdendeel.
Een stuk bouwland aan de
Dranckwegh, groot twee morgen
en 28 ¼ roede.
Een stuk bouwland in de Waeij,
groot een halve morgen, twee
roede en 4 voet.
Een stuk bouwland in het
Staatsche Velt genaamd den
Kerspit(?) groot een halve morgen,
een half vierdel en 11 roeden.
De helft van het land op de
Dassenbusch van Hendrik Willems
gekomen, groot twee morgen min
twaalf roeden.
De Jan Baetencamp van Derick
Brouwers gekomen, groot drie
morgen en 12 ½ roede.
De halffscheijt van de
Mullumsche Bergh groot twee
morgen zes roeden.
Een stuk bouwland genaamd
“den Boom”, groot anderhalve
morgen, een half vierdel en 7
roeden.
Een weijkampken aan de
Groeningsche Bergh, groot twee
morgen en negen roeden.
Een stuk bouwland in Het Staetsche Velt van Gossen Hendrickx gekomen, groot 1 morgen
en een vierdendeel.
Een stuk bouwland in het Neerveld van Lambert Hendrickx gekomen, groot ongeveer drie
vierdel.
Een kapitale som van f 1972,- .

7-8
Nog tot laste van de armen van de gemeente Vierlingsbeek een kapitale som van f 50,-
Tot laste van de wed. Van Ariaen Martens een kapitale som van f 50,- .
Tot laste van Jacob van de Wijenbergh f 80,- en 4 st.
Idem komt van de wed. van Laurens van Berchom van de peerden f 56,- en tien stuiver.
Tot laste van de voorn. Wed. van genooten “boeckschult” f 23,- en negen stuiver.
Item vijf sester rogge sjaers,tot laste van Jan Willems van Hemert.
Item de Beune(?) in de brouwerije mits daervoor te betalen ’t maeckloon daervoor betaelt”
“Dit lot is gevallen aen den Heere en Meister (advocaat) Peter van Berchom [ad ut] voor de Ed.
Raede van Brabant ende Hermina Zeelen zijne huijsvrouwe ende aende Heere Licentiaet
Ludovicus Ernoridus Roeffs, scholtis van de Heerlijkheijdt van Well ende Theodora van
Berchom sijne huijsvrouwe, mits uijtstaende aen het tweede lot eene somme van tachtentigh
gld.
Dat deze interessante eigendoms-inventaris van belang is bij het “erven” van de
eigendommen door de latere kinderen en kleinkinderen van dit echtpaar mag duidelijk zijn. Het
is een aanzienlijke lijst. Hieruit blijkt eens te meer de verworven rijkdom van dit echtpaar van
de Wijenbergh-Ebben. Bijzonder is ook dat van heel veel onroerend goed is aangegeven van
wie het in het verleden is aangekocht. Vooralsnog gaat het gehele eerste lot naar de kinderen
van van Berchom. Een dag later wordt het “tweede loth” (het moederlijk deel) opgesplitst in zes
gelijke delen die hieronder worden genoemd.
Oppervlaktematen.
Bij de beschrijving wordt steeds gesproken over een x mergen (morgen) land. Eén morgen
lands was “wat een span paarden in een morgen” kon ploegen. Vertaald naar huidige
oppervlaktematen is 1 (’s Hertogen)bossche morgen bijvoorbeeld 0,993 ha. ofwel bijna 1 ha.
Een vierdel, dat we ook regelmatig tegenkomen is een ¼ morgen, dus ongeveer 2500 m2. Een
morgen van de Noord-Duitse-Bond was 0,25 ha. Wil je dus een juiste omrekening maken, dan
moet je eerst zeker zijn welke maat in dit gebied gebruikt werd in de 18 e eeuw. Er wordt ook
wel over de “Vierlingsbeekse maat” gesproken.
Dit tweede lot is verdeeld over alle 6 kinderen zoals hierboven is beschreven. De beschrijving
van het eerste loth is als volgt, waarbij met name het derde lot toekomt aan de ouders van
Wilhelma.
De halve Vliegenberghs Bosch suidwaarts en de affgehouwen Bosch tegenover de Meulen.
De hoffstadt van Balthus Jacobs comende “de groote onbegrepen”.
De Hammerven van Jan Hendrickx gekomen, groot twee morgen en 28 roeden.
Een stuk bouwland in het Macker Velt met de gerechtigheid van een vierdel daar de weg
door gaat, groot drie vierdel.
Een stuk bouwland achter de Mortel, groot 1 morgen.
Een stuk bouwland in het Holtheesche Velt, groot anderhalve morgen.
Het halve bos op het Hergrave (zuidwaarts), moet uijtkeeren aan’t derde lot f 100,-.
Eene capitaale somma van drie hondert ende elff gulden staende tot laste van de gemeente
Vierlinxbeeck
Item tot laste van Derisken Weerkens eene capitaale somma van f 50,--.
Item tot laste van de wed. van Ariaen Martens een kapitale som van f 50,--.
Dit eerste loth is gevallen op Heer Licentiaet Roeffs ende Theodora van Berchom, moet
uijtgeeven aen het derde loth de somme van 80 gld.
Het tweede loth sal weesen:
Den halven Vliegenbergh noortwaarts met het elsenbosch aen de meulen.
De Hoffstad genaamd De Weem met een hoffken aan de Keusterije Metten aengehorigen
Camp groot tesamen anderhalve morgen en een half vierdel, jaerlijx belast aen de pastorije

7-9
met 4 fest. Rogge.
Een stuk bouwland omtrent het Heullener groot twee morgen
De Jan Deijnen Del met Bulten Delleken, groot tesamen 7 morgen en een half vierdel.
Een stuk land in het Staetse Velt van Peter van Aldenhoven gekomen, groot 1 morgen, drie
vierdel en 12 roeden.
Eene capitaale somma van drie hondert een en vertigh gulden staende tot laste van de
gemeente Vierlinxbeeck
Dit tweede loth is gevallen aan de Heer Bartholomeus Verberckt ende Wilhelmina van den
Wijenbergh (tante van Wilhelmina).
Het derde loth sal wesen:
De hoffstadt van Aert Hetterickx gecomen met het land daeraen gelegen, groot twee
mergen, een vierdel en 6 ½ roede met de aengehoorige plantagie mitsgaeders acht
eijckeboome staende bij de poel voor Enneken Feepen(?) huijs.
Twee morgen en 4 roeden bouwland in ’t Heijvelt.
Een stuk bouwland boven de Priesterbergh, groot twee morgen, anderhalve vierdel en 6
roeden.
Den Soerenpasch van Hermanus Lindemans gekomen, groot twee morgen drie vierdel.
Het voorste Hammerven groot twee en halven morgen, hiervan blieft voor de gemeene
boedel het opgaande eikenhouwt daar achter op staende een grooten boom naar het
Soetendael.
Eene capitaale somma van 320 gld. staende tot laste van de gemeente Vierlinxbeeck.
De bloote bosch gent. De Wijenbergh mits ontvangende van het eerste loth 80 gld. ende
van het sesde loth sestigh gld.
Dit derde loth is gevallen aan Jacob van den Wijenbergh ende Mechtelt van Leunen sijne
huijsvrouwe. (Het betreft hier dus de vader en moeder van Wilhelmina)
Het vierde loth sal weesen:
De helft van den Lootschen Weerdt noortwaards, groot 3 ½ morgen.
Een struk bouwland in Het Staetsche Velt gekomen van Jan Schamp, groot vijf vierdel min
drie roeden.
De helft van de Mullumsche Bergh, noordwaards, groot twee mergen en 6 roeden.
Drie morgen en 3 ½ vierdel op de Wijenbergh beginnende naast de wegh, jaerl. belast aent
Clooster Jerusalem in Venraij met een malder drie fest. Rogge de alle daer tegenstaende blieft
aenden gemeene boedel.
Den Brimmenkamp van Jan Lijtiens gekomen, groot twee morgen.
Item op de Dasmus noordwaards, de helft van een stuk bouwland van Hendrik Willems
gekomen, groot twee morgen en 12 roeden.
Eene capitaale somma van 456 gld. staende tot laste van de gemeente Vierlinxbeeck.
Dit vierde loth is gevallen aen Leonora van den Wijenbergh ende haere kinderen.
Het vijfde loth sal weesen:
Gehele bouwhof genaamd “De Kieckuijt” met alle toebehoren mitsgaders een bosken slagh
aen de Hammerven.
Item Collarts Engelaer met een aangelegen Camp groot tien en halve morgen.
Het Haddelaer van Seger Jans gekomen, groot drie morgen.
Een stuk bouwland in het Soetendael, groot twee morgen en 8 roeden.
Eene capitaale somma van 381 gld. staende tot laste van de gemeente Vierlinxbeeck.
Dit vijfde loth is gevallen aen de Advocaet Peter van Berchom ende Hermina van Zeelen sijne
huijsvrouw.
Het sesde loth sal weesen:
Een half bos op het Hergrave suijtwaerts mits uitkerende aen het derde loth sestigh gld.

7-10
De Horst van Bernt van Hartevelt gekomen, groot acht morgen min een half vierendeel,
belast aen den Heere van Elshouwt met 8 fest. rogge.
Een stuk bouwland aan de Macker graeff, groot anderhalve morgen en 17 ½ roede belast
met 10 fest. rogge.
Een stuck bouwland in’t Staetse Velt van Jan Lijtiens gecomen groot eenen halven mergen.
Een bouwkamp genaamd De Repel, groot vierdenhalven morgen en een half vierdel belast
met een malder garst.
Een stuk hooiland genaamt “het Geluck” groot twee morgen, een vierdel en 15 roeden,
belast aen de Heere van Elshouwt sonder aen de schattinghe te mogen korten met drij fest.
haver.
Eene capitaale somma van 319 gld. staende tot laste van de gemeente Vierlinxbeeck.
Dit sesde lot is gevallen aen Johan Crebber ende Egberdijn van den Wijenbergh sijne
huijsvrouwe.
Gesubstitueerd Landschrijver.
Dit stuk van 3 augustus
1713 wordt mede
ondertekend door de
toekomstige
schoonvader van Willem
(dus de zoon van
Derick); Jacobus van
den Wijenbergh in zijn
hoedanigheid als
Gesubstitueerd
(waarnemend)
Landschrijver. Willem
zou later deze functie
van hem overnemen.
Het tweede lot wordt
verdeeld onder de 6
kinderen van Catharina Ebben in egale porties waarvan Jacobus van den Wijenberg en
Mechtildis van Leunen dus in het derde lot een zesde deel ontvangen.
0p 25 juli 1714 ondertekent Jacobus van den Wijenbergh, de vader van Wilhelma, ook dit jaar
weer als schepen voor de afgedragen dorpsrekeningen van Vierlingsbeek.
In 1721 is het Goossen Lovendael die als schepen tekent bij de afdracht van de
dorps(jaar)rekeningen van Vierlingsbeek.
Het vroegste kerkelijke trouwboek van Goch begint pas in 1750 omdat de vroegere boeken
gedurende een Engels bombardement in 1944 helaas verloren zijn gegaan.
Uit de bronnen valt te bewijzen dat Wilhelmus zich in elk geval in de eerste maanden van 1727
te Vierlingsbeek bij zijn vrouw Wilhelmina voegt. Alle familie van de bruid woont hier en naar
later blijkt continueren Wilhelmus en Wilhelma de “brouwerij en tapnerighe” van haar inmiddels
overleden ouders.
We gaan chronologisch verder met het leven van Wilhelmus.
Het eerste dat we van Willem zijn broer, de priester Henricus van Haaff weten, is dat hij op 19jarige
leeftijd z'n lagere wijen ontving op 10 apr. 1716. Een jaar later wordt hij verkozen tot
Rector en Vicaris van het St. Antonius altaar te Goch. Op 12 mrt. 1718 heeft Henricus van de
Keulse Wijbisschop de subdiakonaatswijen ontvangen met als wijdingstitel het “Benefici Sancti
Antonii an der Pfarrkirche in Goch”. Dit Beneficium is verbonden met de leiding (het rectoraat)
van de daar aanwezige (latijnse) school die was vrijgekomen door de dood van zijn

7-11
voorganger Rektor Leonardus Eickman.
Hij werd door de magistraat in Goch genomineerd en door het aardsdiaconaat in Xanten met
het Benefici begiftigd. De inkomsten bestonden -zoals het wijdingsprotocol aangeeft- uit 87
Thaler jaarlijkse pacht uit akkerland als zowel een woning, tuin en schoolgeld.
Op 4 mrt. 1719 ontving priester Henricus zijn diaconaatswijding van de Keulse wijbisschop.
Zijn priesterwijding ontving hij eveneens van deze wijbisschop (am Quatembersamstag in der
Fastenzeit) op 24 februari 1720.
Op 17 oktober is 1726 Wilhelmus van Haaff nog te Goch doopheffer bij de doop van Johanna
Elisabeth van den Bosch, dochter van zijn zus Agnes van Haaff en zijn zwager Johan van den
Bosch. De meter was Margaretha van den Boom (zij is ook gehuwd met een van den Bosch en
is dus een aangetrouwde schoonzus!).
Trouwdatum onbekend.
De exacte datum waarop Wilhelmus in het huwelijk treedt met zijn jonge vrouw uit
Vierlingsbeek; Wilhelma van de Wijenbergh zal dus wel altijd onbekend blijven. Gezien de tot
nog toe bekende informatie moet dit dus –we schetsten het al eerder- in het vroege voorjaar
van 1727 zijn geweest want het eerste kind wordt in december 1727 geboren.
Omdat het wel gebruikelijk was om in de woonplaats van de bruid te trouwen lijkt dit hier ook
het geval te zijn geweest. Echter in de registers aan “Beeckse” zijde heb ik hun huwelijk niet
aangetroffen.
Uit een calange (eis tot rechte) van oktober 1735 uit Vierlingsbeek geeft de volgende
zinssnede nog eens de juistheid van mijn eerdere interpretatie weer. De vrouw van Wilhelmus
"geeft voor relaas (dat haar man) in den jaere 1727 uijt den Lande van Cleve hier zijnde komen
te trouwen ..."
Zijn eerste officiële handeling aan de Vierlingsbeekse kant is een zaak voor de Dingbank van
van 21 oktober 1727, met een vervolg op 4 november en 2 december. Willem treedt op
namens de erfgenamen van den Wijenbergh tegen Catharina Hendricx de weduwe van Johan
Overscheij. Catharina verschijnt echter niet voor de Bank. Waar het werkelijk over of om gaat
vermeldt het protocol niet. Ook wordt een geding aangespannen tegen ene Van Gogh en ook
deze verschijnt niet ter rechtzitting. Beide gedaagde partijen worden uiteindelijk veroordeeld en
dienen de proceskosten te betalen. Bij het geschil contra Catharina Hendricx de wed. van
Johan Overscheij wordt het schultboeck dat na de dood van haar ouders door Mechtildis van
de Wijenbergh is bijgehouden als bewijsstuk gepresenteerd. Het zou wat zijn als deze bron
bewaard zou zijn gebleven!
Op 30 okt. 1727 wordt Jacobus Joannes de eerste zoon van Wilhelmus van den Hoff en
Wilhelma van de Wijenbergh te Vierlingsbeek gedoopt. De peter is grootvader Petrus van den
Hoff, loco Matthias van de Wijenbergh, de broer van Wilhelmina. Meter is Joanna van de
Wijenberg een zuster van Wilhelma.
Vernoeming.
Vroeger werd sterk vastgehouden aan het systematisch vernoemen van een boreling. Zo
kreeg de eerste zoon de voornaam van de vaders vader, de tweede zoon de voornaam van
moeders vader, de derde zoon de voornaam van vaders oudste broer, de vierde de voornaam
van moeders oudste broer, enz. Voor dochters gold hetzelfde alleen dan in vrouwelijke lijn.
Dus de eerste dochter krijgt de voornaam van moeders moeder, dan van vaders moeder, de
derde meid kreeg de voornaam van moeders oudste zus, en de vierde de voornaam van
vaders oudste zus.

7-12
Deze regels worden echter
doorbroken als ouders of
broers en zussen zijn
overleden. Dan worden ze
naar voren gehaald en zijn
het eerst aan de beurt om
vernoemd te worden.
Zo is Jacobus Joannes
vernoemd naar Jacobus
van de Wijenbergh, de
grootvader van moederszijde
en krijgt hij zijn tweede
naam van Joanna Jansen,
de dan nog in leven zijnde
grootmoeder van vaderszijde.
Het is niet duidelijk welke
kerk rond deze tijd in
Vierlingsbeek gebruikt werd
door de katholieken, want de St. Laurentiuskerk (zie fig.) was sinds 1648 in handen van de
hervormden. Pas in juli 1800 werd de kerk weer katholiek.
In 1728 treedt Willem in Vierlingsbeek op als momboir (voogd) voor Catharina Hendricx.
Dezelfde Catharina waar hij eerder een geding tegen aanspande. Bijzonder is dat Willem –in
zijn hoedanigheid als schepen- ineens als momboir voor deze weduwe optreedt.
In dit zelfde jaar koopt Hre. van Haeft bij een openbare verkoop "een verken" voor fl. 5.3.0.
Rond dit jaar 1727/1728 moet ook zijn vader Petrus van Haaff zijn overleden. Een exacte datum
hiervan is echter niet gevonden. Het blijft vreemd dat bepaalde data niet in de doop-, trouw- en
begraafboeken terug te vinden zijn.
Op 28 juni 1729 moeten de regenten van alle dorpen in het Land van Cuijk een jaarrekening
overleggen van de verpachting der "overheids-tienden". Deze "gemeijnts reekening " dient aan
de bode te worden meegegeven "en als van ouds moet voor sijne moeite ses stuijvers betaeld
worden". Naar het zich laat aanzien was dit een jaarlijks terugkerende verplichting om
rekenschap af te leggen over met name de inkomsten en uitgaven van de gemeente.
Op 15 juli van dit jaar, net twee jaar nadat hij in Vierlingsbeek op het toneel verschijnt, zien we
Willem namelijk voor het eerst als schepen en Gesubst. Landschrijver van de Vierlingsbeekse
Dingbank ondertekenen. Hiermee ligt de periode waarop Willem voor het eerst als schepen
optreedt, binnen de eerste helft van juli 1729.
Voor zover onderzocht is, neemt Joannes van de Wijenbergh het in 1721 na het overlijden van
zijn vader Jacobus van de Wijenbergh over. Hij ondertekent nog tot 8 januari 1729 en wordt
(tijdelijk) opgevolgd door Hendrick Franssen. Deze Joannes van den W. is later Gastwirt te
Walbeck! Wilhelmus neemt het dus in juli 1729 over van Hendrick Franssen.

Dingbank
Een dingbank werd in
deze tijd bezet door een
schout of onderschout, 5
schepenen en 2
gezworenen. Alvorens
men schepen werd,
diende een eed afgelegd
te worden. Deze eed
luidde als volgt:
7-13
"Ik sweere bij God almaghtig dat beijde de genaedige Heeren en de gemeente van
Vierlinxbeek holt en trouw sal sijn, hunne geregtigheden maintineren, weduwen en weesen
voor te staen, 't gerigt helpen besitten wanneer daartoe versogt sal worden, partijen te
verhooren, na mijne beste kennisse ende weetenschap te vonnissen de gerigtelijke actens
getrouwelijck bij te wonen, alles te secreteeren hetgeene secreet moet gehouden worden en
alles te doen hetgeen een getrouwen sceepen moet doen, ende daaromtrent geen aensien te
neemen op vrinden en maegen, geen giften of gaeven om enige actens van justitie te doen,
ontvangen en alles te doen dat een goed en getrouw geswooren schuldig is te doen.
Soo waeragtig helpe mij God almagtig".
Ongetwijfeld zal ook Wilhelmus deze schepeneed hebben afgelegd, waarbij van de
betreffende persoon verwacht kon worden dat hij boven de partijen zou staan en naar eer en
geweten zijn bijdrage zou leveren aan de dagelijkse rechtspraak van deze Rechtbank
Er schijnt geen regelmaat te zijn in de frequentie waarmee de Dingbank bij elkaar kwam. Wel
zien we regelmatig dat er verschillende protocollen op 1 dag worden afgehandeld en volgens
mij werd “de bank gespannen” als er werk aan de winkel was. Ook lijkt de maand december
niet zo’n geschikte maand te zijn om zaken met elkaar te regelen want op de ca. 120
protocollen die door Wilhelmus als landschrijver worden ondertekent, zijn er slechts 3 uit deze
maand. Wel is bekend dat steeds per 1 okt. de leden van een nieuwe bank gekozen moesten
worden. Dus elk jaar dienden alle leden af te treden en nieuwe te worden geinstalleerd.
Op 3 oct. 1729 wordt hun tweede zoon gedoopt die de namen Petrus Matthias krijgt. Zijn
doopheffers zijn: Joannes van de Wijenbergh, de broer van Wilhelmina, loco Theodorus
Dercks (relatie onbekend), de meter is grootmoeder Joanna Jansen, en loco is Mechtildis van
de Wijenbergh een van de zusters van Wilhelmina.
Ook hier lijkt vernoeming te zijn doorgevoerd. Nu komt de eerste naam van de grootvader van
vaderszijde (Petrus van Haaff die wsch. in 1728 overlijdt) en de tweede naam komt van de
oudste broer van Wilhelma; Matthias van de Wijenbergh.
T.a.v. Theodorus Dercks even het volgende: In het RK begraafboek van Vierlingsbeek treffen
we de volgende vermelding aan: "begraven 12 mei 1734 Theodorus Dircks maritus (getrouwd
met) Agnes Hendrickx". In Horst komt op 20 aug. 1719 ook ene Theodorus Dircks voor als
peter bij de doop van Elisabeth van Haeffs. Zij is de dochter van Leonardus van Haef en
Wendelina Dercks. Of het hier om dezelfde persoon (familie) gaat?
1729 “Op huyden den 11 octobris 1729 is uyt name ende van weegens den Heere van den
Landen de Bank gespannen omme aen een ijder sijn goet recht te laten wedervaren.
In saecke van Peter Claes in materi van schutten teegens Willem van Haeff geschutte. Vijf
schepenen ende twee geswoorens gehoord hebbende, de mondelinge pleidoeien op alles wel
ende rijpelijck gelet hebbende, waer inne deese enigsins te letten stond, doende recht ter
manisse des gesubstitueerde Richter ende verclaeren dat den aenlegger Peter Claes in sijnen
eijsch bij mondelinge aenspraecke gedaen is bevonden wel gesondert te wesen.

7-14
Condemnerende de verwerder ofte geschutte Willem van Haeff in de kosten deser proceduijre.
Actum in Vierlinxbeek den 11 oct. 1729, Allart van Raeij, president schepene in absentie van
de Heer Lantschrijver ende desself substituijt. In kennise van mij Allaert van Raeij”.
Schutten van schapen.
Het is jammer dat bovenstaand protocol bijvoorbeeld niet wat meer informatie bevat over
aantallen schapen en zo. De “schutter”, in dit geval Peter Claes zorgde er voor dat schapen die
op een of andere wijze buiten hun reguliere weide terechtgekomen waren en hadden gegraasd
op gemeenschaps- of andermans gronden, bij elkaar werden gedreven en voorlopig in een
schaapskooi vast werden gehouden.
De geschutte, in dit geval Willem van Haaff diende eerst een bepaald bedrag te overleggen
alvorens hij zijn schapen weer terugkreeg. Waarschijnlijk heeft Willem dit aangevochten, maar
hij wordt door de Dingbank toch veroordeeld en draait tevens op voor de proceskosten. Zo zie
je maar dat ook de magistratuur zich aan wet- en regelgeving had te houden.
Zagen we eerder al dat de voorouders van Willem in Goch beschikten over een aanzienlijke
schaapskudden en ook daar soms flinke bedragen moesten neertellen om dat hun schapen
waren geschut. Ook nu aan Vierlingsbeekse zijde bezit Willem kennelijk nog een kudde
schapen, ook al zullen de hoofdinkomsten uit de herberg en de brouwerij zijn gekomen.
Bij een openbare verkoping
in Vierlingsbeek koopt W.
van Haeff in 1729 "een
koije" voor fl. 15.1.0. Ook
wordt door Hre. van Haeff
nog "een cooperen lughter"
aangeschaft voor de prijs
van fl. 1.0.0.
Op 16 jan. 1730
ondertekent Willem voor het
eerst de schepenprotocollen
als waarn. Landschrijver
van de Dingbank van
Vierlingsbeek. Tot aan zijn dood ondertekent hij alle schepen-protocollen met een sierlijke
handtekening.
In het merendeel der gevallen wordt het stuk door een secretaris of scribent geschreven en
ondertekent Willem alleen. Onderstaande tekst lijkt echter met vrij grote zekerheid van hemzelf
te zijn.
"Mijn Heer, in gevallige afspraek verhoopende dat Uw. Ed. als op den 3 en november zijnde
den gestelde dagh van onse gemeinsrekening sullen alhier te gemoet zien, hier neffens zijnde
eene publijcatie door de Heer Heinsius sonder last ter hande gestelt ende derhalve niet hebbe
laten publijceeren, soo verhoopen wij niet dat sulckx een inpediment sal bij brenghen ter wijle
onse publijcatie voor aleer dat van de Heer Heinsius ontfange hebben was gepubliceert,
dienvolgens versoeken dat Uw. Ed. de Heer Heinsius gelieft te parsuadeere op onsen gestelde
tijt in persoon met de medegenomen rekening over te komen ofte deselve aen ons toe te
seijnde, waerop vertrouwende verblijven met veel respeckt;
Mijn Heer, Uw. Ed. Oetm. ende Dinstberijden Dienaar, ter ordonantie van scheepenen W. van
Haaff.

Analyse handschrift.
7-15
Op grond van bovenstaand
door Willem zelf geschreven
briefje is een poging
ondernomen om het
handschrift van Willem
grafologisch te onderzoeken.
Het volgende zou hierover
gezegd kunnen worden.
Willem moet een ontwikkeld
mens zijn geweest. Hij was
rustig, zelfverzekerd, met
wilskracht en een scherpzinnig
verstand.
Deze rust zal nogal eens
overgekomen zijn als gelaten
of berustend, maar wilskracht
en standvastigheid waren
belangrijke kenmerken van
zijn persoonlijkheid. Hij werd
gedreven door een hoog
ontwikkeld plichtsbesef. Hij
dacht logisch en analytisch
waardoor hij zaken kon
combineren en op een juiste
wijze afhandelen.
Hij vervulde rustig en ijverig zijn taken met een groot gevoel voor verantwoordelijkheid en was
niet gespeend van ambitie om datgene te bereiken wat hij zich ten doel had gesteld.
Vooral op een “beperkt” arbeidsveld kon Willem zich goed concentreren en dat is waarschijnlijk
de reden dat hij nooit te veel hooi op zijn vork nam. Hij beet zich vast in langdurige en
principiele kwesties. Kijk maar eens naar de kwestie die we in 1734 nog gaan tegenkomen met
Jan Willem Hoffmans die hem een schelm had genoemd.
Omdat hij zaken nuchter benaderde nam hij zelden onnodige risico’s. In de omgang met
anderen handelde hij vrijmoedig en ongedwongen, eigenschappen die je ook mag verwachten
een herbergier en een gastvrije tapper. Zijn verlangen naar invloed in combinatie met een stuk
eergevoel maakte dat hij streefde naar een positie die hem aanzien verschafte. Hij was
onbaatzuchtig en kon zich goed aanpassen en hij verstond de kunst om met mensen uit
verschillende milieus om te gaan.
IJdelheid was hem niet vreemd en hij hechtte duidelijk belang aan zijn uiterlijk. Hij zal er als
schepen en Gesubstitueerd Landschrijver zeker niet als een zwerver hebben uitgezien.
In privé-situaties kon hij soms licht ontvlambaar en hartstochtelijk zijn maar kon ook overmand
worden door gevoelens van melancholie en droefheid. Als men hem teveel op zijn nek zat kon
hij in geringe mate driftig en agressief worden. Kortom Willem was een “innemend” herbergier
en hij was ongetwijfeld een gastvrij persoon die met veel zorg de herberg en brouwerij van zijn
schoonouders heeft voortgezet en met veel plichtsbesef zijn bestuurlijke taken vervulde.
In een verslag van 20 juni 1730 van een zitting van de Dinkbank van Vierlingsbeek valt de
volgende vermelding op: "kiest men desersijts ten huijsen van Sr. van Haaff, Gesubst.
Landschrijver alhier Domisilicum......".
Op 16 nov. lezen we in een protocol van de Dingbank: "Conditien ende inventaris van de
verkogte geconfisqueerde goederen van den opgehangen joode Jacob Sanders, geschiet tot
Vierlinxbeek".
De Heere vercooper doet dese vercoping den guldens tegens een en twintig en een halve
stuiver hollandts, alwat onder den daalder coomt te gelden aenstons aen handen van

7-16
voornoemde van Haaff; en hetgeene boven den daelder bedraeght te handen aen
voornoemde van Haaff op eerstcomende vrouwe lichtemisse des toecomende jaers 1731..."
enz.
Hoewel Willem -uit hoofde van zijn functie als schepen en gesubstitueerd Landschrijver-
verantwoordelijk is voor het correct laten verlopen en het innen der financiën die door deze
verkoping worden opgebracht, schaft hij zelf uit de invantaris ook nog enkele zaken aan.
Een kan fl. 2. 1 .0
Een tang fl. 1.15. 0
Een deurslag fl. 0.19. 0
Een silvere forschet fl. 2. 5 .0
Een silvere kruijsie, etc. fl. 0.19. 0
Een gardin roij fl. 0. 1 .0
Kennelijk was het niet ongebruikelijk om een dergelijke bijeenkomst ten huize (herberge) van
een der leden te laten plaatsvinden.
Op 3 dec. 1730 wordt te Goch het huwelijk van zijn zuster Aleidis (Aldegundis) met Theodorus
van Wijck voltrokken.
We zien dus dat zijn zuster nog steeds (of weer) in Goch verblijft waar ze in het huwelijk
treedt. De naam van Theodorus van Wijck is tot nu toe niet bekend. Ook zijn oom Antonius
speelt nog steeds een actieve rol in de stad Goch. We komen hier later bij de bespreking van
zijn leven nog op terug.
Enkele maanden later wordt op 4 sept. 1731 te Vierlingsbeek hun derde kind, maar eerste
dochter geboren die de naam Mechtildis meekrijgt. De peter is R.D. Henricus van den Haaff
vicarius de heerbroer van Wilhelmus, loco Theodorus Dercks (hier is hij opnieuw!). Meter was
'Domina' Mechtildis van de Wijenbergh modo Rutten. De zus van Wilhelma die gehuwd is met
praetor Henricus Rutten.
Vrijwel zeker is met haar de laatste grootouder van moederszijde, de in 1724 overleden
Mechtildis van Leunen vernoemd.
Opvallend is dat tussen 27 aug. 1731 en 8 nov. 1731 W.J.Heinsius de honneurs van Gesubst.
Landschrijver
waarneemt en
alle protocollen
ondertekent.
Willem is even
absent. Wellicht
heeft dit te
maken met de
geboorte van
zijn dochter
Mechtildis. Deze
gebeurtenis valt
precies in deze
periode.
In het laatste
kwartaal van dit
jaar overlijdt zijn
broer; de
priester Henricus van Haaff op 35-jarige leeftijd te Goch. In dit jaar wordt in elk geval voor het
laatst gewag gemaakt van Henricus van Haaff, de vicarius van het St. Antoniusaltaar te Goch.

7-17
"Wij Johan Zeelen Gesubst. Scholtis, Alart van Raey, loco de Heer Landschr. Gossen
Loevendael ende Hendrick Fransen, schepenen des Gerights van Vierlinxbeeck, certificeeren
ende verclaeren dat voor ons gecompareert is Jacob Martens als vader ende wettigen vooght
van sijnen minderjaerigen soon Jan Martens denwelcke in voors. qualitijdt bij desen
Gerightelijck doet interdiceren aen den Gesubst. Landschr. alhier Willem van Haaff, omme
direct off indirect geene Coopspenn. van geevinceerde en gesubhasteerde gerede en
ongerede goederen onder hem in consignatie gebraght, geprovenieert van de goederen van
wijlen Gerard de Raad en desselffs wed. Jenneken Claessens, aen eenige reghtgemachte
crediteuren van dien ofte aen wie het soude mogen wesen uijt te reijcken, betaelen, voldoen
ofte daervoor jetwils te leveren, voor en aleer over den cocurs van crediteuren in cas van
praeferentie door desen Gerighte finael daerover sal wesen gedecideert, ende voor dat den
comparant in sijne voorgeroerde qualitijdt van sijne voorn. soons verdiende bodeloon, hem tot
lasten van voorn. Gerard de
Raad ende Jenneken Claessens
volgens affreeckeninge ter
somme van 48 gld 14 st.
competerende, uijt voorgemelde
coopspenn. sal wesen voldaen,
bij contraventie van dien, dat sulx
aen voorgen. Subst. Landschr.
voor geene betaelinge sal
worden gevalideert, maer tot
andermaele betaelinge in dien
val sal worden mit
reghtsmiddelen geconstringeert,
opdat hiervan geene ignorantie
bij voorn. Subst. Landschr.
soude worden gepraetendeert,
soo sal dese acte aen hem door
twee schepenen worden
geinsinueert ende copeije van dien ter hant gestelt, in waerer oirconde hebben wij
Gerightspersoonen voorn. dese geteeckent tot Vierlinxbeeck den 21e julij 1732".
In opdracht van de Ambtman van Grave en het Land van Cuijk dient elk dorp rekenschap af te
leggen van de "verpachtingen der tienden". W. van Haaff ondertekent op 10 juni 1733 namens
het dorp Vierlingsbeek.

7-18
Op 26 aug. 1733 wordt te Vierlingsbeek opnieuw een dochter uit dit echtpaar geboren. Ze
ontvangt de naam Henrica. Doopheffers zijn: Henricus Rutten praetor (=magistraat) in
Geijsteren (zwager, gehuwd met Mechtildis van de Wijenbergh) en Aldegundis van Haaff, loco
Joanna Hugen. (Haar zuster Arnolda Hugen is gehuwd met Christiaan van den Bosch).
Eigenlijk zou bij het tweede meisje de moeder van vaderskant aan de beurt zijn om vernoemd
te worden, maar zij is al vernoemd. Zeer waarschijnlijk wordt hier de twee jaar eerder
overleden (heer)broer van Wilhelmus, de priester Henricus van Haaff eer aan gedaan.
Uit de jaarrekening van het dorp Maashees over 1733, opgemaakt door zijn zwager Hendricus
Rutten (!), blijkt het volgende: "Betaelt aen den schepen Henricus Rutten naemens Willem van
Haaff; schepen tot Vierlingsbeek den quote dese gemeijnte wegens verschot en verteringe bij
hem door schepenen van't Overampt gedaen bij quitantie ad fl. 8.13.8 ".
Uit deze rekening blijkt m.i. dat ook Henricus Rutten net als Willem een herberg of tapperij runt.
Op 16 apr. 1734 dragen Peter Raaijmakers en Joanna Mosters een stuk grond (bouwland)
over, gelegen in 't Staatse Velt groot ongeveer een morgen, aen Willem van Haaff en
Wilhelmijna van de Wijenbergh zijne huisvrouw voor een somme van 104 gulden.
Interogatoriën ofwel ondervraging van getuigen.
De eerste juni 1734 worden interrogatorien (gerechtelijke verhoren) ingesteld voor Willem van
Haaff, Gesubst. Landschrijver en schepen van de Dingbanke van Vierlingsbeek i.v.m. het feit
dat Jan Willem Hoffmans over Willem van Haaff heeft gezegd "dat deze een schelm is en dat
sulcke schelmen niet moesten regeren".
Willem wordt een schelm genoemd.
Het gebeurt niet zo vaak dat je tijdens de zoektocht in de archieven een hartkloppingen
veroorzakend, maar toch ook wel een beetje lachwekkend stuk tegen komt. Willem laat niet
met zich spotten, dat is duidelijk en hij laat geen lasterpraatjes over zich verkopen.
Wij zouden tegenwoordig onze schouders ophalen als iemand ons een “schelm” zou noemen.
Velen kennen het woord denk ik niet eens meer. Maar in de 18 e eeuw is dit dus duidelijk een
ander verhaal. Zeker als je schepen en daardoor medelid van de Dingbank bent.
Willem wordt gekenschetst als een vroom een eerlijk man, waartegen niets slechts te berde
gebracht kan worden. Hij daagt Jan Willem Hoffmans dan ook voor het gerecht.
Helaas vermelt het protocol niet waar het nu werkelijk om ging. Waarom deed Hoffmans die
uitspraak en wat was het bewijs dat hij op zak had. Daar wordt niet op ingegaan. Hoezo
verhoor, hoezo rechtspraak. Wat wel duidelijk is, is dat Hoffmans blootshoofds (dus met de
hoed in de hand en waarschijnlijk zonder pruik (!)) in het openbaar, ten overstaan van wie het
maar wilde horen, zijn uitspraken moest herroepen en dat hij 100 ducaten in de armenkas van
Vierlingsbeek diende te storten. Tevens wordt hij veroordeeld om ook de proceskosten nog te
betalen. Zo straf je mensen die je goede naam te grabbel gooien.

7-19
Als gevolg hiervan wordt een onderzoek ingesteld waarop de zes opgeroepen getuigen
antwoord moeten geven op de volgende vragen
1. "of zij op sondagh den 23e meij deses jaars 1734 sijn geweest ten huijsen van Peter
Claasen"
2. "of zij doenmaals aldaar mede hebben gesien Jan Willems Hoffmans"
3. "of zij hebben gehoort dat den selven Jan Willem Hoffmans doenmaals aldaar heeft gesegt
dat Willem van Haaff requirant in desen een schelm was en dat sulcke schelmen niet moesten
regeren".
Getuige Jacob van de Hoef verklaart Jan Willem Hoffmans te hebben horen zeggen dat Willem
van Haaff een schelm was en dat hij daarvan "schrijvens in sijn sack hadde; en immediaat
daarop sloeg, seggende: daer sit het"!
Getuige Pauwel Faasen verklaarde Jan Willem Hoffmans te hebben horen zeggen dat Willem
van Haaf een schelm was en daarvan bewijs in zijn zak te hebben.
Getuige Catharina Raats zegt hiervan niets te weten "omdat sij uijt was gegaan om de koeijen
te halen".
De andere getuigen leggen verklaringen af in min of meer dezelfde bewoordingen.
4. "of zij al verder hebben gesien en gehoort dat voors. Jan Willems Hoffmans de voors.
injurieuse woorden gesproken hebbende met zijn hand op zijn sack sloeg, en seijde daar heb
ik het in, daar ik het hem mede bewijsen sal!".
5. "of zij daarop tegens voors. Jan Willems Hoffmans ietwes hebben gesegt off geantwoort, en
waarin hetselve heeft bestaan?"
6. "of zij hebben gehoort dat den voors. Jan Willems Hoffmans al verder doenmaals met
injurieuse woorden van Willem van Haaff heeft uijtgevallen?".
Getuige Pauwel Faassen antwoordt hierop: "gehoort en gesien te hebben dat Jan Willems
Hoffmans naderhande het papier uijt zijn sack treckende, het selve op de taaffel smeet
seggende daar leijt den hontsrot en daarmede can ik het hem bewijsen".
Aldus "afgehoort en gedeponeert tot Vierlinxbeeck den eersten junij 1734...."
Waarom het hier gaat, welk bewijs Hoffmans op zak heeft, wordt helaas niet duidelijk, maar in
het archief van Grave vonden we wel het vervolg op deze affaire.
In een ongelooflijk wollig en uitvoerig uitgemeten taalgebruik waarbij je om de haverklap een
Middelnederlands Woordenboek nodig hebt wordt de hele zaak uit de doeken gedaan.
"Aanspraken gedaan maken, ende den Ed. en waarden gerigte der Dinkbanke van
Vierlinxbeek in den Lande van Cuyck overgegeven uijt den name ende vanwegens Willem van
Haaff, schepen en gesubstitueerde Landtschrijver alhier tot Vierlinxbeek in cas van injurie
aanlegger ter eenre, op ende jegens Jan Willems Hoffmans, wonende tot Overloon, ressord
dese Dinkbanke van Vierlinxbeek in hetselve cas gedaagde en verweerder ter andere zijde.
Den voorschreven aanlegger soo cort hem eenigsins mogelijk is, willende proponeren de
redenen van zijne gedane daghvaardinghe.
Ende daaruijt teffens en meteenen funderen dese zijne schrifture van aansprake, omme alsoo
onder dat middel te geraken tot adjudicatie van den eijsch en conclusie in het eijnde van dese
tegens den voornoemde gedaaghde en verweerder gedaan ende genomen,
De onder alle de behoorlijke en gewonelijke presentatien, protestatien, imploratien, ende alle
andere beneficien en remedien van regten poseren, in facto waar en waaragtig te zijn,
Dat offwell het naar alle regten, soo goddelijk als weerlijk en politique seer streng en grotelijx is
verboden, zijn evenmensch in eeniger voegen te injurieren en desselffs goede naam en faam
eenigsints te krenken, het des niet tegenstaande den voornoemde gedaaghde en verweerder
aangeset door quaataardige passien heeft connen gelusten.
Op sondagh den 23 e maij deses jaars 1734 ten huijsen van Peter Claassen in presentie van
eerlijke lieden den voorschreven aanlegger gansch lasterlijk en injurieus agterrughs naar te
geven, ende van den selven te seggen, dat hij aanlegger een schelm was, ende dat hij
gedaaghde en verweerder daarvan schrijvens in zijn sack hadde, en dat hij meteenen op zijn

7-20
sack slaande heeft voortgevaren in deser voegen daar heb ik het in, daar ik het hem mede
bewijsen zal.
Ende aangesien door de benaminge van schelm imant indisputabel buijten den rangh van
eerlijke lieden gesteldt werdt en gevolghlijck sodanige lasteringh seer smadelijck is, en eene
grove en enorme injurie naar sich comt te slepen,
En dat dienthalven den voorschreven aanlegger daardoor merquelijk is werden geledeert in
zijne goeden naam en reputatie die hem soo dierbaar als zijn leven is, soo heeft den
voorschreven aanlegger hiervan kennisse becomen hebbende, dese sensible injurie aanstonts
seer diep tot herten genomen, en van zijne onvermijdelijke plijght geaght tot conservatie van
sijne eere en onbevleckte faam aan den voornoemden gedaaghde daarover eene insinuatie te
laten doen.
Insonderheijdt daar hij aanlegger de eere heeft van schepen te zijn, en dus uijdt te maken een
medelith van den gerigte alhier tot Vierlinxbeek, waaronder geen schelmen moeten gevonden
worden, ende bij die insinuatie op den tweede junij deses jaars, den voornoemden
gedaaghden en verweerder te laten affvragen off hij gedaaghde de bovengenoemde bij hem
ge..omeerde atroce injurie alnogh gestand te doen.
Dan off hij ter contrarie gesind was daarvan te peniteren en aff te staan, het gepleegde
behoorlijk te repareren, acte van leedtwesen daarover te betuijgen en zijne voorschreve
uijtgespogen injurie te revoceren ende te bekennen die tegens alle waarheijd uijdgesproken
gehad te hebben, de justitie ende den aanlegger om vergiffenisse te bidden en den
voorschreven aanlegger te erkennen voor een vroom eerlijk man, waarop hij gedaaghde niet
als alle eer en deught weet te seggen, ende off hij gedaaghde almede gesind was
daarenboven te betalen de costen bij den aanlegger ter sake voorschreve aangewend.
Het eijsch van prompt en cathagorij antwoord op het eene en op het andere, en met
advertentie dat duijster, dubieus off uijdstellend antwoord gehouden soude werden voor eene
gestendinge der voorschreven injurien en absolute verweijgeringhe van de costen te betalen,
dat off wel het van des gedaaghdens plight geweest was, daarop tot inkeer te comen ende
voorschreve bij hem uijdgesproken injurie te herroepen en voorts te doen als voorschreve
staat, mitsgaders aan te nemen aan den aanlegger de costen te refunderen.
Den selven nogtans heeft connen goetvinden in plaatse van dien daarop tot antwoord te geven
uijd den mond van zijn procureur en ter adsistentie van denselven.
De sake is van een groot belang om daar schierlijk op te antwoorden, hier is ook wat
voorgevallen, als ik daar reparatie en satisfactie van hebbe, dan zal ik binnen veertien dagen
hierop antwoorden, en op de andere vrage wegens het betalen der costen, dat zal men eens
zien. Door welk duijster en dilatoir antwoord den gedaaghde volgens de waarschouwinge bij
voorschreve insinuatie vervat gehouden moet werden de voorschreve injurie gestand te
hebben gedaan en het betalen der costen te hebben verweijgert,
Waaromme den aanlegger die sonder roem of jactantie gesproken een eerlijk man is, die
enorme en atroce injurie nog veel dieper ter herten treckende sigh in den hoogsten graat
genecestiteert heeft gevonden, omme tot voorstand van zijne eere en reputatie den
voornoemde gedaagde tot alle het voorschreve, als desselffs plight en devoir, bij wegen van
regten te constringeren, ten welken eijnde den voorschreve aanlegger den voornoemde
injuriant Jan Willem Hoffmans voor desen Ed. en waarden gerigte behoorlijk heeft gedaan
daghvaarden, waarvan alsoo den dagh van regten op heden is dienende, soo fundeert sigh
den aanlegger op dese zijne schrifture van aansprake die alhier in judicio wert overlegt.
Mits welke en meer andere redenen, middelen ende motiven bij voortgank van dese procedure
is't noot nogh naarder te seggen, te bewijsen ende te deduceren.
Soo concluderende contendeert den meergemelten aanlegger, ten eijnde bij vonnisse
definitive van desen Ed. en waarden gerighte sal werden verstaan en verclaart dat den
gedaagde en verweerder op den drie en twintigsten maij een duijsent sevenhondert vier en
dartigh, den aanlegger in presentie van getuijgen agterrughs voor een schelm gescholden en
uijtgekreten heeft en dat den aanlegger daardoor is geinjureert ende vervolgens dat den

7-21
gedaagde en verweerder sal werden gecondemneert de gelibelleerde atroce injurie honorabel
en profitabelijk te beteren, honorabel mits comparerende voor desen Ed. en waarden gerighte
met ongedeckten hoofde in presentie van den aanlegger, soo hij daar present wil zijn,
verclarende aldaar in't bijwesen van eenijder de voorschreve injurieuse woorden te herroepen
en deselve erdagt en tegens de waarheijdt uijtgesproken te hebben, dat hem sulx van herten
leet is, dat hij van den aanlegger niet en weet als eer en deught, biddende over sulcks op zijne
kneijen god, de justitie en den aanlegger om vergiffenisse met beloften van hem daarvoor
intoekomende te wagten, profitabel, mits den gedaagde almede condemnerende, aan den
armen alhier tot Vierlinxbeek te betalen eene somme van honderdt silvere ducatons alsoo den
aanlegger presenteert bij eede te verclaren, gelijke injurie om die, off veel meerdere somme
geldts, niet te willen lijden, behoudens nogtans de moderatie van desen Ed. en waarden
gerigte tot meerdere off mindere somme naar behoren, ende dat den gedaagde mede zal
werden gecondemneert in den costen van den processe, ofte concludeert andersints
salutariter omni me liori modo met iterativen eijsch van costen [g]inplorerende in en op alles”.
Op 9 febr. 1735 verschenen “Jacob Gerrits en Arnolda Huijbers zijne huijsvrouwe dewelke
aen des Gesubst. Rigters hande hebben gestedigt, gevest ende opgedragen aen ende ten
behoeve van Willem van Haaff ende Wilhelmijna van den Wijenberg zijne huijsvrouw en hare
erven, eerstelijk een stuck bouwlandt groot ongeveer vijf vierde morgen, eenersijts den cooper
ander sijts Jenneke Peters, mit eene sijde schietende op erven van Aert Peters en het ander
eijnde op de Herstraat. Last jaerlijx tot Grave aen ’t Compt. Van den Heer Rentmeester Johan
Ruijl drie guldens anders vrij erff uijtgesondert ’t Contingent in den ordinaire gemeijne lasten en
de Heere sijne schattinge.
Item een weij genaampt in het Venneke, groot ongeveer drie morgen eenersijts Willem
Huijbers andersijts het Kercke Landt, schietende mit eenen eijnde op erve van cooper (zij
hebben daar dus al land verworven!) ander eijnde Enneke Peters vrij erff uijtgesondert als
boven ende hebben comparanten voorschr. erff alsoo voor eene somma van twee hondert vijff
en seeventigh gulden opgedragen ende daarna met hand, halm en mondt daarop vertegen als
reght soo dat het vonnisse gewesen is, pro ut incomuni forma sijnde ons schepenen gebleken
dat het regt van de 10e penning volgens Quitantie van W. Torsinck, gepasseert tot Grave den
9 febr. 1735 met de somma van 8 gld. 15 str. En penninge aen den Lande is voldaan ende
betaalt aldus gepasseert tot Vierlinxbeek den 10 februari 1735 ten overstaan van Joh. Zeelen,
gesubst. Rigter, Hendrik Franssen en Roelof van Els schepenen.
Opnieuw wordt er een dochter geboren, de derde en zij wordt op 27 mei 1735 gedoopt en
ontvangt de naam Joanna [122]. Doopheffers zijn: Albertus van Haff (de in Goch wonende
broer van Wilhelmus) en Maria Anna Busslee de aangetrouwde tante en de weduwe van
Matthias van de Wijenbergh.
Zij is zeker vernoemd naar de op 18 jan.1729 overleden ongehuwde oudste zuster van
Wilhelma; Joanna van de Wijenbergh.

7-22
Op 4 juli 1735 wordt door Miggiel Wijnen en Peternel Wijnen opgedragen aan Willem Huybers
en Willem van Haaff de hofstede van Mels Lenskens groot ongeveer drie morgen en een
vierdel met aangelegen weiland grenzend aan de Heerstraat en het Kerkeland, voor 70 gulden
en 5 hoogen.
Hofstede van Mels Lenskens.
We zien dat Willem in 1735 twee stukken land en een halve hofstede verwerft. Dit laatste
transport is op z’n zachtst gezegd een beetje vreemd te noemen.
Beide heren worden dus kennelijk voor de helft eigenaar van dit erf dat in het bezit is van broer
en zus (?) Wijnen. Het lijkt geen echtpaar te zijn. Dat kan natuurlijk, maar moet je dan niet
beschrijven waaruit de ene dan wel de andere helft van beide genoemde heren bestaat? Of de
boerderij is verpacht en de nieuwe eigenaren ontvangen beiden de helft van de pacht!
Komt daar nog bij dat het hier een hofstede betreft met een flinke oppervlakte aan grond die
dus verkocht wordt voor “slechts” 70 gulden en 5 “hoogen” (= 15 gulden). Een extreem lage
prijs zou ik zeggen. Hadden de verkopers dringend behoefte aan geld? Of was het geheel zo
vervallen en de grond onontgonnen dat het werkelijk niet meer waard was. In de verdere
archivalia is betreffend onroerend goed ook niets meer teruggevonden.
Ook is niet helemaal duidelijk wat de rol van Willem Huybers hierin is. Wel zien we dat in het
eerdere transport van 9 februari Arnolda Huybers met haar man (familie van Willem Huybers?)
een stuk bouw- en een stuk weiland verkopen aan Wilhelmus van Haaff en Wilhelma.
(24 okt. 1735) "Aldewijl bij den 3den articul van de ordonnantie, bij haar Hoog Mogende
Heeren Staaten Generaal der Verenigde
Nederlanden op de brouwerijen ten
platten Lande geëmaneert, in dato den
10e augustis 1716 expresselijk is
gestatueert, dat alle brouwketels en
kuijpen van de brouwerijen ten platten
Lande zullen moeten geeijkt worden
naar hare volle groote ende watereijck
door een geswooren eijkmeester ten
overstaan van den officier van de plaets
en een of twee gecommitteerde
brouwers van de naaste besloote stad,
op de boete van twee honderd guldens
weegens ieder brouwkeetel off knijp (=
kroeg), welke naar den laasten
september 1716 sal gevonden worden
niet in voegen als booven geëijkt, off
geëijkt sijnde, sonder kennisse als
booven vergroot te weesen; ende bij den
22e art. van dieselve ordonnantie, dat
geen brouwers sullen mogen herberg off
tapneeringe houden, off gelagen setten
op des boete van het generael Placaat,
ende Privatie van hare brouwneeringe in
conformitijt van't generael Placaat, ende sig des niettegenstaende bevind dat de brouwkeetels
en knijpen van de brouwerijen van Willem van Haaff, Geurt Ebben, Matijs Lindemans, Baltus
Martijns en Hendrick Maas tot Vierlingsbeek en Overloon respective tot dato deeses niet
geeijkt sijn; en dat gem. vijff persoonen brouwers sijnde, herberg off tapneeringe gehouden en
gelagen geset hebben en sulx nog dagelijks doen en vervolgens vervallen sijn in de voorn.
respective boetens; soo sal s' Lands deurwaarder Johan van Aersen, naemens den
Hooggeboren en Gestrengen Heere Adriaan Grave van Lijnden, Amptman der stad Grave en

7-23
Lande van Cuijck, enz. ratione offici ter saken voors. Willem van Haaff, Geurt Ebben, Matijs
Lindemans, Baltus Martijns en Hendrick Maas calangeren en aenseggen, dat sij ieder binnen
den tijt van veertien dagen naar insinuatie desses aen den onderges. stadthouder van
HoogEdele gemelde Heere Amptman sullen hebben comen te betalen de respective boetens,
waarinne sij volghens de voors. twee articulen der geseijde ordonn. vervallen sijn, off dat sij
andersints bij naarlatighijd van dien door weegen van reghten daartoe sullen worden
geconstringeert; bij insinuatie leevert aen ieder hiervan copie en relateert nu weedervaren
omme & actum Grave den 24 october 1735. G. Torsinck.
Forse boete.
Deze acte is zeer interessant vanwege het feit dat hier heel duidelijk wordt aangegeven dat
Wilhelmus een brouwerij met brouwketels heeft en dat zijn brouwsel (en andere spiritualien) in
zijn knijp, tapperij of herberg aan de man wordt gebracht. Tevens wordt duidelijk dat hij met
nog vier andere brouwers een forse boete van f 200,- per persoon aan z’n broek krijgt omdat
zij de reeds bijna 20 jaar bestaande verordening om hun vaten en ketels te laten ijken, aan hun
laars hebben gelapt. Ze worden gesommeerd deze boete binnen 14 dagen te Grave te komen
voldoen. Hieronder zien we echter het verweer dat Wilhelmus samen met zijn vakbroeders
aantekent tegen de opgelegde boete, maar zegt uiteindelijk toe de order “te zullen opvolgen en
nakomen”.
"Op dato ondergeschreve hebbe ik Johan van Aersen deurwaarder van haar Ed. Mogende
Heeren Raden van State wij gevonden tot Vierlinxbeek ende Overloon, dese annexacte van
Calange van dato den 24 october 1735 namens en van wegens den Hoogh Geboren en
Gestrengen Heere Adriaan Grave van Lijnden, Amptman der stad Grave en Lande van Cuijk
behoorlijk geinsinueert, als namentlijk op den 26 october 1735 de insinuatie gedaan aan Geurt
Ebben copie opt zegel ter hand gestelt, die tot antwoord gaff, dat hij er niet van en weet.
Bij absentie van Willem van Haaff de insinuatie gedaen aan desselfs huijsvrou, die tot
antwoord gaff ik heb de copie ontfangen door van Haaff mij des anderendaags schriftelijk
relaas ter handen gestelt, luijt als volgt, geeft voor relaas in den jaere 1727 uijt den Lande van
Cleve hier zijnde komende te trouwen, noijt eenige kennisse of wetenschap van die
ordonnantie gehadt te hebben, en soo alsnog de brouwerije en tapneringe van zijne vrouwe
ouders gevonden en ter goeder trouwe gecontinueert te
hebben, protesterende op het brouwen ende tapneringe te
samen.
Sonder brouwerije en verdere devoiren niet te konnen
bestaan, sullende egter sig neffens alle anderen in den Lande
van Cuijk doen opvolgen en naarcomen….. Dit is mijn relaas
en wedervaren. 26 oct. 1735 ; J. van Aersen, deurwaarder."
Locatie brouwerij.
Op de bijgevoegde kadstrale kaart uit 1811 is een brouwhuis
(sectie C 399) aangegeven met de onderste pijl. Het maakt
mogelijk onderdeel uit van de tapperij C398 en het erf C387.
Het is denkbaar dat dit de locatie was waar Willem en
Wilhelmina hun knijp of herberg exploiteerden. Mogelijk zou
het ook de locatie van C384 aan het noordeinde van het dorp
kunnen zijn.
Helaas zijn er geen specifieke aanwijzingen over de situering
van de brouwerij en tapperij van Wilhelmus en Wilhelma. Bij
de opname van de eerste kadastrale minuut in 1811 worden
er twee brouwerijen aangegeven.
Dit zijn de enige twee lokaties die bekend zijn uit het dorp

7-24
Vierlingsbeek. Hoewel er een flinke tijdsspanne tussen zit, is het niet ondenkbaar dat het om
één van deze twee brouwlokaties –die je toch niet zo maar even verplaatst- gaat. Bovendien
waren er voorwaarden verbonden aan brouwlokaties in verband met brandveiligheid. Er werd
natuurlijk bij elke brouw flink gestookt. We zien dat beide lokaties redelijk “vrij” in de
Vierlingsbeekse bebouwing liggen.
Uit de specificatie van 29 oktober 1735 blijkt nogmaals dat de volgende “brouwers haare
brouketels en knijpen niet geijkt hebben, en brouwers zijnde herberg off tapneringe (kroeg)
gehouden off gelagen geset hebben (gelegenheid gegeven hebben tot gebruik van voedsel)”.
Het betreft Theodorus Nabben, Hendrik Verborg, Hendrik Rutten (de zwager van Willem!) en
Jan van Wessel in de dorpen Maashees en Holthees. In Vierlingsbeek zijn het Geurt Ebben,
Willem van Haeff, Matthijs Lindemans, Balthus Martini en onder Sambeek Peter Cremers en
Gerrit Willems. Kennelijk waren deze brouwers collectief niet op de hoogte van de verplichting
om de diverse inhoudsmaten te laten ijken.
Op 15 febr. 1736 is de vrouw van Willem, Wilhelma van de Wijenbergh doopheffer bij de doop
van Petrus, de zoon van Henricus Martens en Maria Anna Busslee. Zij is ook doopheffer bij de
doop van Maria, ook een dochter van hetzelfde echtpaar.
Zoals we konden vaststellen drijven Willem en Wilhelma een tapnering en hebben zij een
brouwerij. Zo is er een rekening bekend uit Maashees d.d. 30.4.1736 voor W. van Haaff "voor
verteringe in 2 reijsen f 12.0.0".
Verder koopt W. van Haeff bij een openbare verkoop te Vierlingsbeek:
Eenen hoop garsten stroij op de deel fl. 2. 2. 0
100 schobben garsten stroij fl. 1.13.0
200 schobben roggen stroij fl. 4. 3. 0
Deze aankopen bevestigen nogmaals dat Willem zijn voorraad gerst- en roggestro aanvuld om
zijn eigen paard(en) maar ook die van zijn gasten te eten te kunnen geven.
Wilhelmina is op 15 febr. 1736 opnieuw te Vierlingsbeek doopheffer. Ze wordt vermeld als
“Wilhelma van Hâf alias Wijenberg”.
Anneke Vermasen weduwe van Johan Capteijns geassisteerd met W. van Haaff haar
gekozen momboir en Jan en Christina Capteijns verkopen 18 juli 1736 aan Eva van
Berghom een huis en moeshof te Vierlingsbeek grenzend aan de Weem en aan de
Heerstraat voor fl. 250,--.
Op 23 juni 1738 zien we in
het begraafboek van
Vierlingsbeek de volgende
vermelding: "Proles Wilhelmus
van Haaff en
Wilhelma van de
Wijenbergh". Dus:
overleden het kind van ….
Willem ondertekent op 21 juli 1737 voor het laatst als loco Landschrijver en schepen van
Vierlingsbeek. Op 15 juli 1729, 8 jaar eerder dus, ondertekende Wilhelmus voor het eerst als
zodanig. Hij wordt opgevolgd door Johan Vonck die voor het eerst op 25 oktober ondertekent.
Op 29 jan. 1738 zet Willem echter toch weer als zodanig zijn handtekening. Wat hier opvalt is
de meer bibberige, minder strakke en gecontroleerde handtekening van Willem. Je kan je
afvragen of hij wellicht ziek is. Zeker als je weet dat hij een half jaar later overlijdt. Hij wordt
opgevolgd door Gerard van Leunen.

7-25
Op 20 okt. 1737 wordt het zesde kind van Wilhelmus en
Wilhelma gedoopt. Dit keer weer een zoon en hij krijgt
de naam Joannes [123]. Doopheffers zijn: Joannes van
den Bosch, de eerdere zwager van Wilhelmus die te
Goch met zijn zus Agnes van Haaff was gehuwd. Zij
overleed daar in 1728. Loco Gerardus Wermerskercken
en Maria Catharina Schaffers, hun schoonzus die
gehuwd is met Joannes van de Wijenbergh.
Plaatsvervangende meter was Joanna Gertrudis
Schaffers de zus van Maria Catharina. Dit kind is
helaas een kort leven beschoren en overlijdt op 23 juni
van het jaar erop. Zijn voornaam ontving hij binnen de
kaders van vernoemingen van de jongste broer van
Wilhelma; de hierboven genoemde Joannes van den
Wijenbergh
Kennelijk houdt zwager Joannes van den Bosch het
contact met de familie van Haaff aan, nadat hij
weduwnaar is geworden door het overlijden van Agnes van Haaff, de oudste zus van
Wilhelmus. Want hij is zoals we hierboven zien, peter bij de doop van het vroeg overleden
derde zoontje van Wilhelmus en Wilhelma.
Op 10 februari 1738 lezen we het volgende: “Wij Jacobus Smits, Gesubst. Rigter, Johan van
Diependaal en Willem Torsink, scheepenen der stad Grave, doen cond en tuijgen bij dese, dat
voor ons als in den gedelegeerde gerigte gecompareert is Willem van Haeff, woonende tot
Vierlinxbeek den welke ter requisitie van Jan Grutteler, medestander van Mattijs van Esch,
pagter van den Impost
der Vier Specien over
den dorpe van
Vierlinxbeek van
deesen lopenden
termijn, naar dat
alvoorens daar toe was
gearresteert op
mondelinge hem
voorgehouden vraagen
heeft verklaart waer en
waaragtig te sijn, dat
hij van den voors.
pagter tot collecteur
over Vierlinxbeek
voors. van hunne
gemelte pagten in oct.
1737 is aangestelt, dat
op den derden januari
1738 ten huijse van Mattijs Lindeman brouwer, tapper en herbergier tot Vierlinxbeek voors. is
bevonden dit naavolghende versch geslagt en versch gesoute speck, en verkensvlees als
naamentlijk twee schencken, twee schouders, twee zijde speck tusschen de schouders en
schencken uijtgesneeden.
Een halve kop, een caamstuck, vijf stucken uijt de rugstrang, eene geh(ele) schelharst van de
ene sijde en een kleijn stuk schelharst, mitsgaders vijftien metworsten, versch en ongerookt
sonder dat Mattijs Lindeman of imand van sijnent weegen daarvan een billet gehaalt of den
impost daar Comparant in sijne qualiteijt oock versogt geweest het selve te koomen pryseeren,
en laatstelijck oock sonder dat gemelte Lindeman of imand aan hem comparant kennisse heeft

7-26
gegeven, dat het selve speck, verkenvlees en worsten ten huijse van deselve Lindeman was,
of gebragt soude worden.
In oorkonde der waerheijdt hebben wij Gesubst. Richter en scheepenen voornt. dese
behoorlijk neffens deses stads secretaris betekent tot Grave den tienden februari seventien
hondert agt en dartigh”.
Enkele maanden later, overlijdt Wilhelmus van Haaff op 20 augustus 1738. Hij wordt op
dinsdag 24 aug. op de begraafplaats van Vierlingsbeek in de ouderdom van 43 jaar ter aarde
besteld.
Wilhelmina van
de Wijenbergh
krijgt het wel
voor haar
kiezen. In de
bloei van haar
leven, ze is net
42 jaar, raakt ze
eerst haar
jongste kind
kwijt en enkele maanden later overlijdt ook nog haar echtgenoot. Na 11 jaar huwelijk moet ze
afscheid nemen van haar man en blijft ze met 5 kleine kinderen achter. Ik hoop dat ze de
nodige hulp heeft gehad om de herberg, de brouwerij en haar huishouden te bestieren. Het zal
geen sinecure geweest zijn.
Mogelijk dat Vierlingsbeek dit jaar door een dysenterie-epidemie werd getroffen. De rode loop,
zoals deze ziekte ook wel in de volksmond werd genoemd was een van de meest bedreigende
ziektes in deze tijd. De verschillende epidemieën waren iets waar men in het dagelijkse leven
van vroeger veel mee te maken kreeg. Rond het eind van de 17e eeuw was de pest
verdwenen, dit kwam mede door de betere hygiënische voorzieningen. Andere epidemieën die
opgetraden waren buiten dysenterie, tyfus en difterie.
Soms werd de doodsoorzaak door de pastoor
vermeld, maar dat is hier niet het geval geweest.
Op 25 febr. 1739 werd door Peter Cremers een
rekening voldaan aan W. van de Wijenbergh,
weduwe van Haaff, groot fl. 5.18.0. wegens "den 11
sept. 1735 aan Claas Janssen en Matheus
Leenders, boswagters voor het aannemen en maken
van de Gasselsen dijck voor quote van Maashees
met de verteringe door de regente en aennemers
gedaan"
Oktober 1738. Ofschoon het bijgaand verzoek aan
de Amptman van de stad Grave; Adriaan graaf van
Linden niet direct met Willem van Haaff van doen
heeft, is het té interessant om het hier niet te
vermelden. Op de keerzijde van dit foliant is
trouwens een rekensommetje te zien met daarboven “van Haaff”. Mogelijk moest er nog iets
betaald of afgerekend worden.
“In de kost te mogen bestellen”…
Maar aan de andere kant staat het volgende: “Geeft reverentlijk te kennen Johan Selen
gesubstitueerde Scholtis tot Vierlinxbeek, dat hij suppliant tot sijn overgroote droevheijt het
ongeluck heeft, dat sijn huijsvrouwe Helena van den Broeck veele jaaren herwaerts haer heeft

7-27
coomen te vergeeten in stercke drancke dat hij suppliant met veele patientie alle middelen int
werck heeft gestelt om deselve daer van aff te brengen, dogh te vergeefs, alsoo de selve van
dagh tot dagh nogh stercker daer toe coomt te vervallen, en langhs onnaspeirlijke wegen
dusdanige dranck weet te becoomen tot volslagen ruine van sijne familie en schandaal van de
gansche gemeente, dat den suppliant bedught sijnde, dat deselve moghte coomen te
verongelucken, als begevende haer nu dagen en naghten niet alleen buijten haer huijs, maer
selfs buijten dorps sonder dat men weet waer deselve te vinden is, te rade geworden is door
sijne alhier ondergetekende swager en swagerinne tot voorcooming van ongelucken en om
deselve tot beternisse te brengen voor twee a drie jaaren deselve in de cost te bestellen in een
beslooten vrouwen clooster waer toe de suppliant sonder voorkennisse en permissie van u
Hoogh Geb. niet heeft connen resolveren, weshalven soo keert den suppliant hem in alle
onderdanigheijt tot u Hoogh Gebr. met ootmoedig versoeck, dat u Hoogh Gebr. hem suppliant
gelieve te permitteren sijn opgemelde huijsvrouwe voor twee a drie jaeren in een beslooten
vrouwenclooster in de cost te mogen bestellen. ’t Welck doende etc. “
Op 11 mei 1739 passeert te Grave een verkoopakte waarbij de “Broecks Bouwhoff”, gelegen
onder Maashees wordt verkocht. De grootte van deze hof bedraagt maar liefst zo’n 43 morgen.
Dit bezit is belast met 8 malder rogge “Beeckse mate” aan het O.L.Vr. altaar van Venray.
De wed. van Willem van Haeff dient jaarlijks een half malder rogge aan de nieuwe eigenaren
van deze Broecks Bouwhoff af te dragen.
Op 29 sept. presenteert Wilhelmina een "Specificatie van het geene de weduwe van Haaff soo
wegens agterstedige
lasten als verteringe tot
lasten van den
insolventen boedel van
Sr. Johan Donnaij en
desselfs kinderen is
hebbende". De
schattinge over den
jaare 1736 en 1737
bedragen per resto
eene somme van f
8.2.8.
Op 18 maart 1739 bij de
vercopinge der
goederen van Sr. Johan
Donnaij logeert de familie bij de herberg van de Weduwe van Wijenbergh.
Door de Hr. Phillippens, juffr. Donnaij, Johan Donnaij, Hr. Heinsius, Hr. Brouwer en Hr. Verzeijl
in twee dagen en eenen nagt met hunne peerden verteert, te samen f 10.16.0.
Op 9 apr. 1739 bij de stedinge door juffr. Donnaij en de Hr. Phillippens tot den 10e verteert f
3.19.8. Op 28 en 29 sept. 1739 bij het extraderen der cooppenningen soo door de kinderen
van Sr. Johan Donnaij als door de present zijnde crediteuren en hunne bediendens verteert te
samen f 18.4.0.

7-28
Bekenne bij mij onderget. ontvangen te hebben van den gesubst. Landschr. Gerard van
Leunen dese bovenstaande reekeninge ad drie en veertig gulden en 17 st.
Actum Beek den 29e sept. 1739. W. van den Wijenbergh weduwe van Haaff".
Deze specificatie heeft met name betrekking op verteringen door mens en paard. De “gasten”
overnachten ook bij “onze“ weduwe. Andermaal vinden we hier het duidelijk bewijs dat er een
herberg wordt gedreven. Duidelijk is dat je er kan slapen en de paarden kunnen er ook gestald
worden.
Het wordt helaas niet duidelijk of deze herberg een naam draagt en waar in Vierlingsbeek deze
zich heeft bevonden. Mischien stond hij wel te boek als de “Herberg van Wijenbergh” (haar
(groot)vader was er al mee begonnen) Eerder werd hierboven een poging ondernomen om de
meest logische locatie in beeld te brengen. Later zien we dat ook hun zoon Jacobus een
herberg in Boxmeer drijft. Het herbergiersvak blijft gecontinueerd!
Door Peter Cremers
(schatbeurder van
Maashees) wordt op 12
juni 1739 een rekening
voldaan aan W. van den
Wijenbergh, wed. van
Haaff groot fl. 5.5.0.
"wegens reparatien
door Matheus Linders
aen den Gasselsen
dijck in den jaere 1736
gedaen ende door
mijnen man zaliger
verschoten
(=voorgeschoten)"
"Lijste der capitaalen
staende nog tot lasten
der gemeinte van
Vierlingsbeek”. We zien
in 1740 dat de erfgen. van W. van Haaff jaarlijks nog een rente trekken van fl. 9.5.6 over een
aan de gemeente geleend kapitaal van fl. 309.0.0. De lijst geeft een prachtig overzicht van de
kapitaalkrachtige personen uit het dorp. In totaal wordt er bijna 15.000 gulden geleend
waarvoor jaarlijks een rente van fl. 447.19.10 betaald moet worden.
Op 12 okt. 1741 verkoopt Allard van Raij aan Gertruij Jans “een stuck bouwland groot
ongeveer eene cleijne mergen, oost: de erffgenaemen van Derck Dercks, west de gemeene
weg, jaerlijcks belast met dreij seijster rogge Beeksche mate aan de Wed. van W. van Haaff,
alle onder het Dorpe van Vierlinxbeeck gelegen”
Op 14 sept. 1741 overlijdt tot overmaat van ramp voor haar kinderen ook moeder Wilhelmina
van de Wijenbergh op 45-jarige leeftijd. Ze laat 5 onmondige, minderjarige kinderen achter
waarvan de oudste nog niet eens 14 jaar is.

Voogdij.
7-29
Nu de kinderen van Wilhelmus en Wilhelma allen wees zijn geworden moet er iets geregeld
worden aangaande de voogdij en de nalatenschap van het ouderpaar. Het lag dus voor de
hand om te vooronderstellen, dat de bron van het Rechterlijk Archief ook na de dood van
Wilhelma nog niet geheel uitgeput zou zijn. Na enig zoeken werd een bericht gevonden van 2
dec. 1741 dat er voogden waren aangesteld over de 5 kinderen. Dit was een logische
“oplossing” want ik kon me niet voorstellen dat ze in het weeshuis zouden belanden. Wie de
voogden (mombers) waren werd echter nog niet vermeld. Pas in 1743 krijgen we antwoord op
deze vraag.
Dit is slechts een resumee. De oorspronkelijke minuut is helaas niet meer te vinden en
waarschijnlijk verloren gegaan. Het weeskamerarchief van Grave leverde geen aanvullende
informatie op over de voogdij betreffende de eerder genoemde minderjarige kinderen. De
kinderen zijn dus grootgebracht binnen de familie. Maar in het stuk uit 1743 komen we echter
een vermelding tegen waarbij er namen zijn geplaatst bij de voogdij van de minderjarige
kinderen. We zien dat een oom van vaderskant (Antonius) alszowel een oom van moederskant
(Joannes) zich over hen ontfermen.
Na de opsomming van de verkoopvoorwaarden staat het volgende vermeld:
"Conditien ende voorwaarden volgens dewelke soo praesenteren Sybilla van Leunen;
meerderjarige dochter van Gerard van Leunen (Gesubst. Landschr.) en Dorothea de Roulloije
in leven gewesene echteluijden, mitsgaders Johan de Roulloije, Gerardus Bouwmans en
Matthijs van Leunen (Wilhelma was in 1717 trouwgetuige bij deze Matthijs! en hij was gehuwd
met Alegundis Loevendael) in qualiteit als van 's Heeren wegen geconstitutioneerde
momboiren over de minderjarige kinderen van opgemelde echteluijden, enz. te vercoopen
soodanige Haaff (=have) en meubilaire goederen als hiernaar aan de omstanders voortgebracht
zullen werden".
"Johann van den Wijenberg en Anthon van Haaff als van 's Heeren wegen aengestelde
momboiren over de naegelaetene minderjaerige kinderen van Willem van Haaff en Wilhelmina
van den Wijenberg, maeken alhier te perk bekendt dat ingevolge Lands Costuemen in saecke
der verpachtingen van dese coopspenningen der kinderen van Gerard van Leunen, voor eene
staande en loopende huijs- en landpagt mogen worden geprefereert."
Het lijkt het meest waarschijnlijk dat de 5 kinderen van Willem en Wilhelma na het overlijden
van hun moeder in 1741 bij hun oom Johan van den Wijenbergh terechtkomen. Hij is rond
deze tijd Gastwirt van een herberg in Walbeck, noordelijk van Straelen.
Maar omdat ook de “Herberg van Wijenbergh” kennelijk wordt gecontinueerd zou het ook wel
eens zo kunnen zijn dat de kinderen bleven wonen waar ze waren en dat hun voogden (of
plaatsvervangers) bij hen kwamen wonen. Hun oom Anthon die in Goch woont en daar actief
is als provisor van het arme mannen en vrouwenhuis, is het in elk geval niet. Er is ook geen

7-30
enkele indicatie gevonden waaruit de aanwezigheid van de kinderen in die stad blijkt.
Dat beide heren echter toezicht uitoefenen op het wel en wee van deze kinderen is duidelijk.
Tussen de archivalia van het Rechterlijk Archief van Vierlingsbeek werd nog het volgende,
zeer interessant stuk gevonden.
Schaarverpachting.
Op 12 juni 1743 vindt
namelijk te Vierlingsbeek
voor de minderjarige
kinderen van Willem van
Haaff en Wilhelmina van de
Wijenberg in leven
gewesene echtelieden een
“schaarverpachting” plaats.
Bij een schaarverpachting
wordt de opbrengst van het
op het veld staande gewas
bij opbod verkocht. Buiten de
herberg blijkt dat er ook nog
heel wat land in eigendom is
waarop rogge, boekweit en
speuri (?) worden verbouwd.
Dit moet natuurlijk geoogst
worden en de voogden
besluiten om de opbrengst
aan de meestbiedende te
verpachten. Maar liefst 14
percelen met gewas, alle
met een eigen toponiem
aangeduid komen onder de
“stok”.
"Conditien ende voorwaarden volgens dewelke soo praesenteren Anthon van Haaf ende
Johan van de Wijenberg in qualiteijt als van 's Heeren wegen geconstitueerde momboiren over
de minderjaarige kinderen van Willem van Haaff en Wilhelmina van de Wijenberg in leven
gewesene echteluijden, met special octroij van wegens den Hooggeboren Gestrenge Heer
Adrian Graafe van Linden, Amptman der stadt Grave en Lande van Cuijk de dato den .......
(niet ingevuld!) in't openbaar ende aan de meestbiedende ingevolge de daarvan gedane
publicatie ten overstaan van desen Ed. gerichte van Vierlinxbeek te verpachten zoodaanige
koorenschaar onder de Dinkbanke van Vierlinxbeek voors. te velde staande als hiernaer bij
nombers en blokken zal worden aangetoont.
De verpachters willen in qualiteijt als vooren de selve schaar verpachten met guldens en
stuivers ad 21 1/2 stuijver 't stuck goed Hollandsch geld, ende sulks met het deurslaan van den
stok, naer geemaneerte ordre van den stokhouder deeses lands te bekeeren, soo naer
advenant gerekent.
De betaalinge der pagtpenningen zullen de pagters gehouden wesen te doen aan handen van
den Gesubst. Landschr. en vendumeister deeser Dinkbanke van Vierlinxbeek, en sulx op St.
Michiel deeses jaars 1743 op poene dat de gebrekige bij panding en parate executie tot
betalinge sullen werden geconstringeert ende daer en boven moeten voldoen den
andermaligen opstuijver.
De pagters sullen gehouden zijn voor haare beloofde pagtpenningen te stellen twee goede en
suffisante borgen ten genoegen van gemelde Gesubst. Landschr. en vendumeister onder
deesen Ed. Gerigte genoegsam geerfft ende gegoed met renuntiatie van de beneficien
ordivisionis et excussionis haar van den effecte van dien well ende wettig onderrigt houdende.

7-31
De pagters sullen gehouden wesen haar gepagte schaar geheel te maijen en aan den gass
(straat) te brengen en alvoorens het coorn van het veld te haalen, tijdig daarvan aen de tiender
kenisse te geven.
Op deese conditie sal tot onraad staan op ijder slag of perceel een vaam bier lijcoop voor de
kerkeveijlinge, kerk en armen, ijder twee stuijvers, welken onraat aenstonds beneffens den
opstuijver door de pagters betaalt sal moeten worden, sonder darvoor ijets aan de beloofde
pagtpenningen te mogen korten.
No. 1 Op de Kamp
Bestaende in ongeveer vijf veerdel Rogge is geloopen ad 20 guldens 5 stuijver bij Jan Mosters.
Borgen: Jasper Lovendael en Jan van den Bosch.
No. 2
Bestaende in ongeveer vijf veerdel Rogge is geloopen ad 17 guldens 10 stuijvers bij Jasper
Lovendael. Borgen: Jan Mosters en Jan van den Bosch
No. 3
Bestaende in ongeveer vijf veerdel Rogge is geloopen ad 16 guldens 10 stuijvers bij Jan
Mosters. Borgen: als onder no.1
No. 4
Bestaende in ongeveer anderhalf mergen Rogge is geloopen ad 19 gulden bij Jasper
Lovendael. Borgen: als onder no.2
No. 5
Bestaende in ongeveer anderhalf mergen Rogge is geloopen op 19 gulden bij Jan Lovendael.
Borgen: Jan Huigen en Jan van den Bosch.
No. 6 Op de Susmann
Bestaende in drie veerdel Rogge ongeveer, is geloopen ad 7 gulden en 10 stuijvers. Jan
Lovendael. Borgen: als onder no.5
No. 7 Op de Dasmus
Bestaende in ongeveer anderhalf mergen Rogge, is geloopen ad 17 gulden en 10 stuijvers.
Hendr. Martens (tweede echtgenoot van Maria Anna Busslee !). Borgen: Hendrik Franssen en
Gerrit Martens.
No. 8 Bestaende in ongeveer anderhalf mergen Rogge, is geloopen ad 18 gulden 10 stuijvers
bij Hendr: Martens. Borgen: als onder no.7
No. 9 In het Staetsche Veld
Bestaende in eenen mergen Rogge ongeveer, is geloopen op 15 gulden 10 stuijvers. Matthijs
Langendonk. Borgen: Reinier van de Staij en Jan de Hondt.
No. 10 Op de Wijenberg
Bestaende in ongeveer twee mergen Rogge, is geloopen op 25 gulden 5 stuijvers. Hendr: van
de Staij. Borgen: Huijgen Huijgens en Jan van de Water.
No. 11 Bij de Sprokel
Bestaende in ongeveer anderhalf mergen Boekweijd, is geloopen ad 16 gulden bij Jasper
Lovendael. Borgen: als vooren no.2 en 4
No. 12 Op de Susman
Bestaende in ongeveer anderhalf mergen Boekweit, deelbaar en No.13 daerneven bestaende
in anderhalf mergen Boekweijt ongeveer, deelbaar. No. 12 en 13 tegelijk sijn geloopen op 39
gulden bij Matthijs Langendonk.
Borgen: als vooren No.9
(Deese twee parcelen sijn ineen gestoken, en dienvolgens tegelijk verpagt.
No. 14 gelegen op de Wijenberg
Bestaende in ongeveer eenen mergen Speuri, is geloopen op 7 gulden 11 stuijvers bij Matthijs
Langendonk. Borgen: als vooren bij No.9 en 13.
Aldus gedaan en verpagt tot Vierlinxbeek den 12 julij 1743 ten overstaan van Hendrik
Franssen, president schepen, loco scholtus, Hendrik van de Staij en Jan van de Water
schepenen. De totale opbrengs van deze verpachting bedraagt fl. 239.1.0
"Hierop betaelt volgens quittancie op ordre de dato den 14 octobris 1743, fl. 100.0.0
Verders aen Hendrik Martens ingevolge overgegevene rekening de dato 1743 ter somma van

7-32
fl. 7.10.10
Komt nogh voor segels tot de conditien ende de copie daervan fl. 2.4.0, voor de billetten met
de segels fl. 1.2.0 en voor exhibitie en registrature van 't Octroij fl. 0.16.8, dus resteert fl.
127.7.14 ".
De opbrengst van deze schaarverpachting wordt op 30 mei 1744 (dus een jaar later) volgens
quittantie aan Johannes van de Wijenberg q.q. betaald.
Dezelfde verpachting vindt een jaar later (1744) opnieuw plaats. Op 19 mrt. 1745 wordt de
rekening voldaan aan dezelfde Johannes van den Wijenberg.
Veel onroerend goed als eigendom.
Bovenstaande schaarverpachting geeft prima aan welke eigendommen Wilhelmus en
Wilhelmina onder meer tijdens hun leven hebben verworven of door overerving hebben
verkregen. En dit is -zo zien we later als de kinderen overgaan tot verkoop van landerijen- nog
maar een fractie van het totale bezit.
Ik heb me wel afgevraagd of Wilhelmus zelf ook nog boerde. Al het bovengaande gewas moet
toch gezaaid, het land moet bewerkt, enz. Zou Willem dat ook verpacht hebben (echter geen
pachtcontracten gevonden) of was er personeel dat dit voor hem deed?
Zoals we eerder hebben kunnen zien – we zijn daar dit hoofdstuk mee begonnen- wordt een
deel van deze eigendommen al in 1713 genoemd als de verschillende kinderen (w.o. Willem
en Wilhelma) erven uit de huwelijksgemeenschap van Derick van de Wijenbergh en Catharina
Ebben. Hierbij kunnen ook nog eigendommen via de andere families (van Leunen, Rutten,
Jansen?) zijn gekomen. Wilhelmus trouwt een goede partij, dat mag duidelijk zijn. Het is mij
echter nog niet gebleken dat er vanaf de Gochse “van Haaff” kant enig onroerend goed terecht
komt in de huwelijksgemeenschap van Wilhelmus en Wilhelmina. Het lijkt er tevens op dat
Willem de afhandeling van de “thuissituatie” in Goch volledig heeft overgelaten aan zijn broer
Antonius. Vooralsnog is zelfs niet duidelijk waarom Goch in het eerste kwart van de 18 e eeuw
wordt verlaten. Mogelijk komt het door de ondergeschikte rol die de katholieken inmiddels zijn
gaan spelen. Na eeuwen de stad mede bestuurd te hebben, komen de van Haaff’s niet meer
voor in enige bestuurlijke rol. Rond 1725 telde Goch nog 4 Gastwirte en 9 brouwerijen die in
1720 gezamenlijk maar liefst ruim 2700 schepel malt tot bier omvormden. Er werden slechts
37 tonnen bier van buiten de stad ingevoerd en er werd ook al “Schnapps” gebrand.
Verslechterd deze economische situatie wellicht?
Wel bekend is dat er in 1727-1728 een grootschalige dyssenterie-epidemie heerst die dood en
verderf zaait. Ontsnapt Willem hierdoor wellicht de stad Goch?.
Op 14 apr. 1745 kopen Wilhelmus Gijssen en Anna Maria Crommetuijn “een huis en hofken
ongeveer een half vierdeel groot van Laurens van Langen en Gertuijd Jans, palende oost- en
noordwaards aan de Gemene straat, zuidwaards Ott Martens en westwaards de erfgenamen
van W. van Haaf”... (zie hieronder).
Op deze wijze komen we
een aantal keren de
kinderen (erfgenamen) van
dit echtpaar tegen als
“belending” van de
verschillende buren met
aangrenzend land.
Regelmatig komen we de
erven weer tegen als er
een transport plaats vindt
van onroerend goed dat
aan hun eigendom grenst.

7-33
Testament Rutten-van den Wijenbergh.
In het volgende testament dat werd teruggevonden komen de kinderen van Haaff opnieuw
tevoorschijn, want op 3 juni 1745 wordt het testament van Hendrick Rutten en Mechtildis van
den Wijenbergh opgemaakt. Dit echtpaar is oom en tante van de 5 weeskinderen en daarom
worden zij in dit testament dan ook genoemd.
"In den naemen ons Heeren Jesu Christij Amen! Cond ende kennelijk sij een ijder dient
behoort dat in den jare ons heeren een duijsent seven hondert vijff en veertigh den derden
dagh der maent junij des middaghs de clocke omtrent twaelff uijren, voor mij Rutger de Haen,
openbaer notaris binnen de hooftbancke van Cuijk residerende ende voir de getuijgen
naergenoemt, gecompareert ende verschenen sijn de Heere Hendrick Rutten; scholtus tot
Geijsteren, Wanssem en Oister gesubstitueerden Landschr. en schepen tot Maeshees ende
Juffr. Meggelijna van den Wijenbergh eghtelieden, woonende tot Maeshees, ons notaris en
getuijgen hier welbekent.
Den eersten comparant, swackelijk naer den lichaem, kranck te bedde leggende, de tweede
comparante gaende en staende. Edogh beijde haer redenen, verstant en memorie ten vollen
maghtig en gebruijkende naer allen uijtwendigen schijn te kennen gevende, dat sij
aenmerkende des menschenlevens broosheijt op deser aerde, als een schaduwe vergancklijk
de seeckere doodt en onseecker uijre vandien en over sulcx niet van menninge waren uijt
dese werelt te scheijden, sonder alvoorens van hare tijdelijke goederen, haer van Godt
almaghtigh uijt genade verleent, gedisponeert ende bevoolen te hebben, sulcx doende uijt
haeren vrijen wil en gemoet, sonder inductie off persuatie van ijmant ter werelt, mits dan in
craghte deses.
Eerstelijk beveelen sij testateuren haere onsterffelijke zielen, wanneer die uijt haere sterffelijke
lichamen sullen coomen te scheijden aen Godt almaghtigh, hare schepper en hemelschen
Vader ende haere doode lichaemen de aerde met een eerlijke begravinge.
Voorts komende tot dispositie van alle hare soo gereede als ongereede, hebbende en
toecomende goederen, actien en crediten, gout, silver, gemunt en ongemunt geene van dien
uijtgesondert waer deselve gelegen moghe sijn en vindbaer sullen wesen soo sij testateurs
stervende metter doodt ontruijmen en naer laten sullen, verclarende hij eersten comparant in
desen, sijne lieve huijsvrouwe de tweede comparante te nomineren en institueren tot sijnen
eenige al en gehelen universeelen erffgename in alsulcke goederen, geene uijtgesondert die
hij stervende metter doodt sal coomen te ontruijmen en naer te laeten, omme bij haer in vollen
eijgendom aenveert en gepossideert te werden als vrij eijge allodiael goedt met exclusie van
allen anderen verclaerende daer en tegen, de tweede comparant, wanneer sij voors. eersten
comparant haeren lieven man moghte comen afflijvigh te worden, in sulcken val, alle hare
verstorvene en tesamen geacquireerde goederen bij denselven eersten testateur, alleen in
toghte geduijrende sijn leven lanck sullen worden beseten en gepossideert.
En naer sijn overlijden alle deselve toghtgoederen wederom in vollen eijgendom sullen
succederen en devolveren op de naeste vriende en erffgenamen van de laeste comparante
testatrice in dezen namentlijck op de doghter van Matthijs van den Wijenbergh, de vijff
kinderen van Willemijne van den Wijenberg, ijder hooft voor hooft, Johannes van den
Wijenbergh voor sooveel portien off kinderen als hij alsdan in leven sal hebben off bij
vooroverlijden van den selven Jan van den Wijenbergh, desselfs kinderen ijder voor ene portie,
mede hooft voor hooft, die alsdan nogh in leven sullen worden bevonden deselve daertoe
substituerende mits desen met vollen reghte van institutie, alle het geene voors. verclaerende
sij comparanten testateurs te wesen haer testament, laetsten en beijde haren uijttersten wille,
willende en begerende dat hetselve, t'sij als testament codicil gifte uijt saecke des doodts, off
onder den levende soo hetselve best in reghten sal connen bestaen, niet tegenstaende eenige
ommissie die nae scherpheijt van reght, moghte sijn gecommitteert. In oirconde van waerheijt
gepasseert tot Maeshees in presentie van den Ed. Heer Hendrickus Oddendorpe en Hendrick
Borgh als getuijgen hiertoe versoght, die dese voorn. minute beneffens de comparanten
testateuren met mij notaris behoorlijk hebben ondertekent". Ondertekend door H. Rutten,
Mechlina van den Wijenbergh plus getuigen en door Rutger de Haen Gesubst. Landschr.

Geen testament.
7-34
Bij verder doorzoeken van het Rechterlijk Archief van Vierlingsbeek is geen verdere informatie
meer aangetroffen die rechtstreeks betrekking heeft op Wilhelmus of Wilhelma of op hun
minderjarige kinderen.
Langzaam gaat de kaars van hun leven uit en worden er nieuwe ontstoken. Als de kinderen
meerderjarig zijn geworden vinden we wel weer de nodige protocollen die betrekking hebben
op hun afzonderlijke levens. De gegevens hiervan zullen echter bij de levensbeschrijving van
elk van de kinderen aan de orde komen.
Het blijft verwonderlijk dat Willem en Wilhelma geen testament hebben opgemaakt. Het is
althans niet gevonden. Je zou verwachten met zoveel eigendommen en bezit, dat er toch iets
vastgelegd zou zijn. Ook in de stad Goch is geen laatste wil aangetroffen. Mogelijk is dat –
omdat ze betrekkelijk jong overlijden- beide door de dood zijn overvallen en nog niet hadden
nagedacht over hun nalatenschap. Mogelijk is het ook verloren gegaan of ligt het nog op
ontdekking te wachten in een goed geconserveerd archief? Wie zal het zeggen.
Op 28 febr. 1746 wordt de volgende belending genoemd en de erfgenamen van W. van Haaff
passeren op 23 mei 1747 opnieuw de revue: “paalende oostw. Den Heer Baron van Macken,
westw. Agnes Lindemans, suijdw. Peter Claassen en noordw. d’ erffgen. W. van Haaf, vrij en
allodial erve…”
"Compareerde voor de onderschr. Gerightspersoonen tot Vierlinxbeeck den [Adrt.] G.G. van
Bodinckhuijsen, denwelcke naemens de samentlijcke Geërffdens en geinteresseerdens deser
Dingkbancke van Vierlinxbeeck ten fine van attestatie en praeferentie ten allen Reghten
gerightelijck commer en arrest heeft gedaen aen alle gerede als ongerede goederen, actien en
credijten soo Johan van den Wijenbergh in qualiteit als geautoriseerde [voormont] en momboir
van de minderjaerige kinderen van wijlen Willem van Haaff en sijne huijsvrouwe onder desen
gerighte is possiderende en te eijsschen heeft, sulx omme daeraen te verhaelen ingevolgelijk
gerigtelijcke liquidatie, nopende de interessen aen het huijs Macken wegens de Thrutmaeltijdt
ingehouden en alhier in uijtgave gebraght, dewelcke aen de gemeente wederom moeten
worden gevalideert op den 10 september 1747 mit voors. Johan van den Wijenbergh in sijne
opgemelte qualiteit gehouden eene somme van 154 gld 3 stuivers en 6 penningen edoch bij
contradictie tot recollement van reeckeninge te willen treden en onder defalcatie van
bewijsselijcke betaelinge behoort gevalideert te worden, mit belastinge aen Simon van den
Water als huijrlingh, naer aen hem gedaene insinuatie omme hier van aen opgemelte Johan
van den Wijenbergh kenisse te geven idque cum expensis versoeckende dese van 14 tot 14
daegen magh worden verweckt totte pandinge toe in waerer oirconde hebben wij
Gerightspersoonen dese neffens de comparant q.q. geteeckent tot Vierlinxbeeck den 9
februari 1748.
Was getekend: G.G. van Bodinckhuijsen, Hendrik Franssen; loco scholtus, Jan van de Water
en Hendrick van der Staeij.

7-35
Bovenstaand protocol geeft na vele malen herlezen aan, dat op alle bezittingen van de door
Johan van den Wijenbergh beheerde goederen van de 5 kinderen beslag wordt gelegd als een
rente aan het huis Macken niet op tijd wordt betaald. Johan wordt volgens mij echter in de
gelegenheid gesteld te laten weten of hij de bedoelde rente van fl. 154. 3. 6 binnen 14 dagen
wenst te voldoen. Het betreft hier rente aan de Heer van Macken ten behoeven van de
Thrutmaaltijdt?
(17 juli 1749) "De schouwe alhier (Vierlinxbeeck) gespannen zijnde onder de Lind, hebben de
gecommitteerdens tot het voeren der schouwe zig aldaar in vier verdeeld, ende heeft de eerste
verdelinge begonnen aan de Lind met anderhalve roede tot bij het huijs van den Heer Vonck,
voorts door de Schaffersche straat tot op de heijde met eene roede aan de dwarsweg, van
daar weder terug tot aan 't gemelde huijs van den Heer Vonck; doen met eene roede
geschouwt over het Makkense veld tot aan den Smak; door den Beeck tot aan den paal
genaamt Wakkere Pas zijnde den scheijdspaal van de limiten tusschen het Land van Cuijck en
Kessel, welke gaan door het huijs van de Smak tot op den paal op het Loobeecksche Veld!
Ende is de roede voor het gemelte huijs de Smak nedergezet en hebben de gecommitteerdens
na aldaar gerefrescheerd te hebben, wederom terugge gegaan ende de schouwe met eene
roede begonnen aan de Scheijdsweg na(ar) Vierlinxbeeck loopende, na(ar) Gruningen ende
zoo voorts tot aan het huijs van Jan Mosters en aldaar de andere verdelingen ingewagt zijnde
bij deeze verdelinge gekeurt en gebreukt als volgt.
In de Schaffersche straat de wed. van Driel en de erffgenaamen van Haaff omdat ze den weg
tegen haar erff niet gemaakt hadden door beijde gebreukt". ..... enz.
Schaffersestraat.
Hier eindigt de informatie over Wilhelmus en Wilhelma. Maar de laatste gegevens zijn niet
onbelangrijk. Ten eerste bevestigt het hierbovenstaande volgens mij dat de kinderen niet
elders wonen, maar dat hun voogden c.q. verzorgers bij hen aan de Schaffersestraat in huis
zijn komen wonen en waarschijnlijk de herberg voortzetten en voor de kinderen zorgen.
Dit is ook de eerste keer dat er sprake is van een plaatsaanduiding; de Schafferse straat.
Maar eens kijken of dat ons verder helpt om hun domicili te vinden. Kennelijk is de financiële
situatie van dit echtpaar dusdanig dat er geld geleend kon worden aan de gemeente
Vierlingsbeek. Uiteraard had ook toen al de gemeente een algemeen voorzienende rol
waarvoor geld nodig was. Enerzijds werden daartoe allerlei belastingen geheven, maar
kennelijk wordt er –er bestonden immers nog geen banken- geld geleend van de
vermogende inwoners van de gemeente.
Zoals we reeds eerder konden zien, werden uit het huwelijk tussen Wilhelmus en Wilhelmina
6 kinderen geboren. Alleen hun jongste zoon overlijdt heel jong. De zonen volgen de weg
naar een volgend hoofdstuk en wat er bekend is van hun dochters wordt hieronder in
chronologisch volgorde genoemd.

7-36
De 6 kinderen uit het huwelijk van Wilhelmus en Wilhelmina:
1. Jacobus Johannes [110], ged. RK te Vierlingsbeek op dinsdag 30 dec. 1727, ovl.
(minstens 48 jaar oud) tussen dinsdag 30 jan 1776 en 1798, begr. te ?. (Niet te
Vierlingsbeek, St. Anthonis of Boxmeer. (volgt XIVa, p. 8-1 )
2. Petrus Mathias [119], ged. RK te Vierlingsbeek op maandag 3 okt. 1729, ovl. (56
jaar oud) te Gennep op zaterdag 10 dec 1785, (volgt XIVb, p. 8-59).
3. Mechtildis [120], geb. en RK ged. te Vierlingsbeek op dinsdag 4 sept. 1731. Ovl. te
Goch op vrijdag 7 jan. 1791. In het begraafboek staat vermeld dat zij bij overlijden
60 jaar is. Ze wordt begraven te Goch op maandag 10 jan. 1791 en trouwde op
zondag 29 aug. 1762 op haar 30e te Goch met Johannes (als voornaam is ook
Nicolaas gebruikt) WEGHMAN [141], waarschijnlijk ook geb. te Goch circa 1730,
RK. Bij zijn trouwen in 1762 wordt hij aangeduid als provisor (wsch. van het Arme
Mannen- of Vrouwenhuis). Hij overlijdt rond 1768.
Op 28 okt. 1738, Mechtildis is dan pas zeven jaar, overlijdt haar vader Wilhelmus
van Haaff [117] en drie jaar later, op 14 nov. 1741, overlijdt ook haar moeder
Wilhelma van de Wijenbergh, 5 minderjarige kinderen achterlatend. Mechtildis is
dan net 10 jaar oud.
Elf jaar later als ze 21 is (op 6 september 1754) is Mechtildis van Haaff te
Vierlingsbeek meter bij de doop van Wilhelma Catharina van Haaff [113], dochter
van haar broer Jacobus en Anna Matthea Molmans. Dit kind overleed echter enkele
dagen later op 14 september. Op 12 apr. 1756 is zij opnieuw meter bij de doop van
Willemina Catharina van Haaff [114], de tweede dochter van haar broer Jacobus en
Anna Matthea Molmans te Vierlingsbeek. Ook dit kind overlijdt jong.
Mechlina van Haaff is op 13 nov. 1761 te Gennep loco meter bij de doop van
Wilhelmus Hermannus Josephus Bockmeulen [136], zoon van J.F. Bockmeulen
[134] en haar zus Hendrina van Haaff.
Het is opmerkelijk dat Mechtildis in de geboorteplaats van haar vader Wilhelmus
huwt. Eerder stelden we vast dat de minderjarige (wees)kinderen van Willem van
Haaff en Wilhelmina van de Wijenbergh waarschijnlijk in Vierlingsbeek bleven, maar
Mechtildis is dus kennelijk weer naar Goch teruggegaan!! Heeft zij daar bij haar oom
Anton gewoond of voor hem gezorgd? En heeft ze daar misschien Nicolaas leren
kennen? Na haar huwelijk bouwt ze een eigen leven in Goch op samen met haar
echtgenoot Nicolaas (Johannes) Weghman. Het is nog niet helemaal duidelijk of zij
ook in het brouwers en herbergiersvak terechtkomen en met de opbrengst van
onderstaande verkopen wellicht een tapperij of herberg aanschaffen? Wellicht zit
Weghman in een heel andere branche. Onderzoeken of er in Goch iets meer over
hun leven te vinden is. Wel wordt Nicolaas Weghman als provisor aangeduid,
hetgeen betekent dat hij binnen Goch deel uit maakt van het college van Provisoren
(van het arme Mannen- of Vrouwenhuis).

7-37
Een klein half jaar na hun trouwen op 21 jan. 1763, wordt uit de nalatenschap van
haar ouders een flink stuk bouwland verkocht, genaamd “op de Leeuw”.
"Compareerde Jacobus van Haaff, Mathea Mollemans, eghteluijden voor haar selve
en in qualiteijdt als volmagtiger van N. Wegman en Meggel van Haaff eghteluijde, P.
van Haaff en Beatrix Reijnders eghteluijden en Johan Bockmeule en Hendrina van
Haaff eghteluijden en J. Jansse en Johanna van Haaff eghteluijde, dewelcke aan
des H. Rigters handt hebben gestedigt, gevest en opgedraagen aan ende ten
behoeven van de Heer P. Vonck en des selfs huijsvrouw Juffr. Dina de Neve, een
stuck bouwland, groot omtrent vijf kleijne mergen, edog de mate onbegreepen en
dus soo groot ende klijn als hetselve onder de Dingbanke van Vierlinxsbeek op de
Leeuw kennelijk gelegen is, paalende eenerzijdts Jan (Joannes) van de Wijenbergh,
anderzijdts Jan Valx, vrij en allodiaal erve .... enz. en hebben comparanten het
voorseijde erve alsoo voor een somma van drie hondert en eene carol. guldens en
drie en twintig hooge, opgedragen en daarnaa met hand en halm en monde daarop
verteegen als regt was, soo dat het vonnisse geweesen is, zijnde ons scheepenen
bij quitantie aan de Heer ontfanger M.W.G. Oijen sub dato Grave den 4e jan. 1763,
gebleeken dat het regt van den 40e penn. met de somma van fl. 9-5-0 aan den
Lande voldaan en betaalt is.
Aldus gepasseert tot Vierlinxbeek den 21e januari 1763, ten overstaan van den H.
Scholtus Jan van den Bosch, Philip Rink en Johan Volckman scheepenen. (Totaal
bedrag fl. 370-0-0, ondertekend door alle hierboven genoemde familieleden en dus
allen kunnende schrijven!)
Op dezelfde dag verkopen de erfgenamen ook een stuk wei- en bouwland “groot
omtrent ses ten halve klijne mergen in de Spitten” onder Groeningen. Deze
verkoopakte is wederom getekend door alle partijen en levert totaal fl. 952-0-0 op.
Ten derde werd op dezelfde dag nog een stuk bouwland getransporteerd door
dezelfde comparanten als hiervoor, "dewelke hebben gesteedigt, gevest en
opgedragen aan ende ten behoeve van het corpus der armen alhier een stuck
bouwland aan de Dellen gelegen, groot omtrent eene kleijne mergen, paalende
eenerzijds Jan van Bree, anderzijds Hendrik van Gemert;
Nog anderhalve kleijne mergen boven de Vennekes geleegen, paalende eenerzijds
Willem Hubersen anderzijds de wed. Jan Claasen van beijde de maate
onbegreepen enz. .... ende hebben comparanten de voorseijde erve alsoo voor
eene somma van twee hondert guldens en seven gedaane hoogens opgedraagen
en daar naa met hand, halm ende monde daarop verteegen, als reght was, zoodat
het vonnisse gegeven is".
De 80e penn. over deze koop, groot fl. 2-15-4 is voldaan en betaald. Aldus
gepasseerd en door alle comparanten ondertekend.
Deze verkopen leveren gezamenlijk ruim 1500,- op voor de kinderen van
Wilhelmus van Haaff en Wilhelmina van den Wijenberg. Het is vooralsnog niet
helemaal duidelijk waarom 22 jaar na het overlijden van hun moeder er ineens de
nodige grond verkocht gaat worden.
De kinderen hebben inmiddels natuurlijk allemaal wel een eigen leven en zijn
getrouwd. Wellicht is er een behoefte om te investeren in hun “eigen” toekomst.
Voor Mechtildis in Goch lijkt dit heel duidelijk te zijn. We zien dat zij een leven in
Goch (waar haar vader vandaan komt) aan het opbouwen is. Haar oom Anton
woont hier nog steeds. Het is niet bekend –we schetsten dat al eerder- of haar
echtgenoot Weghman hier ook in het brouwersvak zit of wellicht ook herbergier is.

7-38
Op 9 mei 1763 is Machtildis van Haeff doopheffer te Goch bij de doop van Cath.
Elisabeth dochter van (zwager) Wilhelmus Weghmans en Catharina Tyllemans en
2 febr. van het jaar erop is Mechtildis samen met Henricus te Ray doopheffer bij de
doop van Gertrudis, dochter van Theodoor te Ray en Elisabeth.
Op 27 mei 1766 is ze opnieuw samen met Hermanus Hendrix is Mechtildis doopheffer
bij de doop van Maria Barbara, dochter van (de andere zwager) Henricus
Weghman en Joanna Hendrix.
Mechtildis wordt in 1768 weduwe. Haar echtgenoot (Nicolaas) Joannes Weghman
moet dus voor deze vermeldingsdatum te Goch zijn overleden. In hetzelfde jaar
wordt nog een stuk bouwland in Het Staatse Veld verkocht. Mechtildis wordt daarin
bijgestaan door P. van Wijck. Enkele maanden later wordt een en ander nogmaals
bevestigd en ook in Vierlingsbeek, waar het land is gelegen, afgerond.
"Ick onderschreevene weduwe van provisor Joannes Weegman, gebooren van
Haaff, doen kondt en bekennen hiermeede, dat ick op heden dato onderschreeven
verkogt hebbe en verkoopen hiermeede kragte deeses een stuck bouland groot
sijnde eenen kleijnen morgen, edog soo groot en kleijn het selvige in 't Staetse Veldt
tot Vierlinxbeek kennelijck geleegen is, voor een freij eijgen allodial erff, edog
Heeren tins en gemeijns lasten voorbehouden, aen den eersaemen Heijliger
Heijligers voor de summe van hondert en veertig gulden Holl., welcke summe van fl.
140 gulden aenkooper op heeden dato oock behoorlijck quitteere, met renunciatie
van alle exceptien en beneficien van regt hoe dat deselve naemen of erdagt werden
konnen.
Aldus sonder argh of list in oirkondt der waerheijdt hebbe desen koopcontract
beneffens assistens eijgenhandig onderteekent, soo geschiedt.
Goch den 23e september 1768. Megtildis van Haaff weduwe Johan Weegman met
P. van Wijck als assistent". "Dit zeegel specteerd tot de inleggende conditien gepasseerd
tusschen weduwe Johan Weegman en P. van Wijck als assistent ter eenre en
de Helliger Heijligers en Petronella Dekkers echtel. ter andere zijde.
Geschied te Gogh den 23e september 1768 daer meede gemunieerd bij mij
ondergeschr. op heeden te Vierlinxbeek den 26e september 1768. R. Rink Gesubst.
Landschr.".
Twee maand later op 2 november 1768 wordt de verkoop van dit stuk grond ook te
Vierlingsbeek nogmaals beschreven en bevestigd.
“Compareerden Godefriedus van den Borggraaff in qualiteijd als volmagtiger van
Meggildis van Haaff, wed. van wijlen Johan Weeghman gepasseerd voor
Borgemeester en schepenen der konincklijke Pruijsischen in het Hartogdom Cleeff
geleegenen stad Goch den 1 e october 1768 en ons Gerigtspersoonen in originali
gebleeken en ten comptoire des Landschrijvers alhier geregistreerd (fil. 56) in deese
zijne qualiteijd aen des Gesubst. des Rigters hand heeft gesteedigt gevest en
opgedraagen aen ende ten behoeven van Heijliger Heijligers en Petronella Dekker
Eh. Mitsgaders haeren erven een stuck bouwland groot ongeveer eenen kleinen
morgen en dus zo groot en kleijn als denselve in het Staetsche Veldt onder
Vierlingsbeeck kennelijk geleegen is, paalende eenerzijds den Heere van Makken
en anderzijdts den subst. Schout Jan van den Bosch, vrij allodiaal erv, uijtgesondert
het contingent in de gemeente lasten en schattingen, wijders met zijne inne en
uijtweegen regten en geregtigheeden mitsgaders leijdende en praedominerende
servituten als van ouds en met regt daer toe zijn specteerende en heeft den compt.
In gem. zijne qualiteijd het voors. stuck bouwland alsoo voor eene summa van een
hondert en veertig guldens opgedragen en daar naa met hand, halm en monde
daerop verteegen als regt was, zoo dat het vonnisse gewesen is pro ut in communi

7-39
forma, zijnde ons scheepenen bij quitantie van den Heer ontfanger Mr. W.G. van
Oijen de dato Grave den 21 e octobris 1768, bebleeken dat het regt van den 40 e
penn. Met eene summa van f 3.10.0 aen den Lande voldaen is en betaelt is.
Aldus gepasseerd tot Vierlingsbeek den 2 e november 1700 acht en sestigh ten
overstaen van Jan van den Bosch gesubst. Scholtis, Peter Vonck en Johan
Volckman schepenen”.
Op 8 mei 1770 is Mechtildis samen met R.D. Wilhelmus van den Bosch (pastoor te
Hassum) te Goch doopheffer bij de doop van Henrica Wilhelmina dochter van
Petrus van Wijck en Hester van de Middegael.
Deze Petrus van Wijck assisteerde haar bij de hierboven beschreven verkoop van
het bouwland in Het Staatse Veld.
Mechtildis is samen met Gerardus Woninghs ook op 29 aug. 1771 te Goch
doopheffer bij de doop van Anna Maria Aleyda dochter van Rutger van den Bosch
en Anna Maria Fonck.
Vervolgens komen we haar in Gennep tegen als doopheffer, eerst op 14 juni 1772
bij de doop van Joanna [131] dochter van haar broer Petrus van Haaff [119] en
Beatrix Reijnders [124]. Mechtildis is dus de tante van dit petekind dat helaas op 19
augustus 1773 al weer overlijdt. Op 26 mei 1774 is zij opnieuw meter bij de doop
van Henricus [132] zoon van haar broer Petrus en haar schoonzus Beatrix
Reijnders. Ook dit kind leeft slechts 8 maand.
Op 9 febr.1776 is Mechtildis samen met Adolphus Welkinghof nu weer te Goch
doopheffer bij de doop van Franciscus Adolphus, zoon van Joannes Martini Garst
en Helena Welkinghof. (Vrienden of kennissen?)
Het lijkt er dus op dat Mechtildis tot haar dood in Goch woont. In 1775 overlijdt haar
oom Anton daar ook. Mogelijk dat een en ander met elkaar verband houdt. Voor
zover het zich laat aanzien is ze na het overlijden van Johan Weghman niet meer
hertrouwd. In het Gochs archief zijn in elk geval geen aanwijzingen in deze richting
gevonden. Maar ook haar datum van overlijden is niet te Goch gevonden.
Ook is helder dat haar broer Petrus in Gennep terecht is gekomen waar zij dus twee
kinderen ten doop houdt. Ik denk dat zij daar alleen voor de doop is en er niet
woont. Maar zeker is dit niet.
4. Henrica (Hendrijn, Hendrina) van HAAFF [121] wordt RK gedoopt te Vierlingsbeek
op woensdag 26 aug. 1733. Doopheffers waren: Henricus Rutten, praetor
(=magistraat) in Geijsteren en Aldegundis van Haaff, loco Joanna Hugen.
Aldegundis, haar oud-tante is een zuster van opa Petrus van Haaff. Henrica
ondertrouwt te Maashees op vrijdag 4 nov. 1757 en trouwt in de ouderdom van 24
jaar voor de Schepenbank te Maashees op zondag 20 nov. 1757. Trouwgetuigen
zijn haar broer en zus, Petrus en Johanna van Haaff. Zij huwt met Joannes
Fredericus BOCKMEULEN [134], RK, brouwer. Hendrina overlijdt (39 jaar oud) te
Gennep op dinsdag 10 aug. 1773, vijf weken na de bevalling van haar jongste

7-40
dochter. Bockmeulen trouwt voor de tweede keer te Gennep circa 1775 met
Arnolda Cuijpers [1915] en hij moet zijn overleden na mei 1797.
Uit haar huwelijk met Joannes
Fredericus worden 6 kinderen
geboren:
1. Paulus Henricus Gregorius
Bockmeulen [135], ged. RK te
Gennep op
zaterdag 23 dec. 1758
(Doopheffers: Petrus van Haaf,
Jacobus van Haaf en Cornelia
Wilhelmina de Paderborn).
2. Wilhelmus Hermanus Joseph
Bockmeulen [136], ged. RK te
Gennep op vrijdag 13 nov. 1761
(Doopheffers: Petrus van Haaff,
Paulus Duijkers, Joanna en
Mechlina van Haaf).
3. Joannes Jacobus Bockmeulen
[137], ged. RK te Gennep op
vrijdag 23 nov. 1764. Doopheffers: Petrus van Haaff, Wilhelmus Robbers en
Joanna van Haaff. (J.J. huwt met Catharina Custers en krijgt 30 mei 1797 een
dochter Maria Henrica). Doopheffers zijn J.F. Bockmeulen (grootvader) en
Joanna van Haaff.
4. Hermannus Matthias Bockmeulen [138], ged. RK te Gennep op
woensdag 9 dec. 1767. Doopheffers: Petrus van Haaff en Anna Mathea
Molmans.
5. Sybilla Barbara Bockmeulen [139], ged. RK te Gennep op
donderdag 10 mei 1770. Doopheffers: Jacobus Jansen, Barbara de
Paderborn en Joanna van Haaff.
6. Wilhelmina Elisabeth Bockmeulen [140], ged. RK te Gennep op
donderdag 8 juli 1773. Doopheffers: R.D. Henricus Ebben en Anna Wilhelmina
Michels, overleden (4 maanden oud) te Gennep op woensdag 10 nov. 1773.

7-41
Zoals we reeds eerder konden lezen overlijdt haar vader Wilhelmus van Haaff op
28 okt. 1738 in Vierlingsbeek. Drie jaar later op 14 nov. 1741 komt ook haar moeder
Wilhelmina van de Wijenbergh te overlijden. Henrica is dan pas 8 jaar oud.
Antonius van Haaff en Johan van de Wijenbergh, beiden ooms van deze wezen,
worden als mombers (voogden) aangesteld.
Henrica is als 17 jarige op 28 juni 1750 te Vierlingsbeek meter bij de doop van
Joanna Maria Wijenbergh, dochter van Joannes Wijenberg en Maria Catharina
Schaffers. Peter was Joannes Donnée.
Henrica komt op 30 jan. 1751 als trouwgetuige bij haar broer Jacobus voor.
"Wij Jan van den Bosch, gesubst. Scholtus en Jan van den Water, schepenen van
de Dingbancke van Vierlinxbeeck certificeeren mits desen, dat voor ons als in den
geregte gecompareert en verscheenen sijn Jacob van Haaff jongman, geboortig en
wonende alhier, geadsisteert met Peter en Hendrijn van Haaff als getuijgen; en
Anna Mattheija Mollemans jonge dogter, geboortig en woonende tot Boxmeer, met
Caspar Mollemans en Marij van Ceulen als getuijgen geadsisteert, dewelke
verclaarden dat sij van voorneemen waren, haer te samen in den huwelijcken staat
te laten bevestigen”.
Op 15 mrt. 1757 is de 23 jarige Henrica van Haaff te Vierlingsbeek meter bij de
doop van de naar haar vernoemde Henrica van Haaff [115], dochter van haar broer
Jacobus en Anna
Matthea Molmans.
Dit kind is jong
gestorven.
Op 20 nov. 1757
huwt Henrica voor
de Schepenbank te
Maashees met
Joannes Fredericus
Bockmeulen,
woonachtig te
Gennep, van beroep
brouwer.
Trouwgetuigen zijn
broer Petrus en zus
Johanna van Haaff.
Bockmeulen huwt omstreeks 1775 voor de tweede maal te Gennep met Arnolda
Cuijpers, zij overlijdt 2 mei 1794.
De 12e jan.1757 is Henrica wederom doopheffer bij de doop van Henrica van Haaff
[116], dochter van haar broer Jacobus en Anna Matthea Molmans te Vierlingsbeek.
Ook dit kind overlijdt helaas na 4 dagen op de 16e januari.
Op 5 mei 1760 is Hendrina van Haaff te Gennep doopheffer bij de doop van
Mechlina van Haaff [127] dochter van Petrus Matthias van Haaff [119] en Beatrix
Reijnders [124]. Op 24 juli 1761: "Compareerden Jacob van Haaff en Anna Mattheija
Mollemans egteluijden, deselve mede als volmagtiger van Peter van Haaff en
Beatrix Reinders; egteluijden, Johan Bockmulen en Hendrijn van Haaff mede
egteluijden; Mechtelt en Johanna van Haaff uijt cragte van constitutie gepasseert
voor borgemeester en schepenen der stad Gennep in dato den 23 julij 1761, ons
gerigtspersoonen in originali gebleeken en ten comptoire des Landschr. alhier
geregistreert fol. 42 verso, dewelke deels in des H. Rigtershand hebben gesteedigt,
gevest en opgedragen aen ende ten behoeve van Johan Hugens ende sijne erffen
een stuck bouwland omtrent twee kleine mergen groot, den mate van dien
onbegrepen en dus soo groot ende klein als hetselve onder de Dingbancke van

7-42
Vierlinxbeek in de Windmortel kennelijk gelegen is, paalende eenersijds Willem
Huijbers, andersijds den aencooper, vrij en allodiaal erve ... enz. ende hebben
comparanten het voors. erve alsoo voor eene somma van twee hondert en negentig
carolj. guldens en sestien gedaane hoogens opgedragen en daarna met hand, halm
en monde daarop verteegen als regt was, soo is het vonnisse geweesen .... enz."
Totale opbrengst is f 338-0-0 en het transport is ondertekend door Jacob van Haaff
q.q. en Anna Matheija Molmans (nú van Haaff).
De 5 e mei 1762 passeert de volgende verkoopacte: "Op conditien ende
voorwaerdens na beschreeven, soo hebben Jan Friderich Bockmeulen en Hendrijn
van Haaff, egteluijden, in een vasten, steedigen en onverbreekelijcken erffcoop
uijtter hand vercogt gelijck deselve sijn doende bij dese, aen ende ten behoeven van
Jacobus Huijbers en Joanna Coppes sijne huijsvrouwe, die mede desen coop sijn
accepteerende, mitsgaders haren erffen, een stuck bouwland op den Susman
gelegen groot omtrent vierdehalven kleine mergen; paalende oostw. de gemeene
straat, westw. Jan Valx, suijdw. de gemeene straat en noordw. den aencoper; belast
jaarlijx met vijfftien min een halven sester rogge aen de Juffr. Maria Schott.;
Nog een stuck bouwland agter den Oven gelegen, omtrent een halven kleinen
mergen groot; paalende oostw. ende noordw. den aencooper, westw. de gemeene
straat ende suijdw. Jan Valx;
Als oock een stuck bouwland agter den boomgard gelegen groot omtrent vijff
veerdel van een kleine mergen, paalende oostw. de heerstraat, westw. Aert Peters,
suijdw. Jacob van Haaff en noordw. Joanna Huijbers; belast jaarlijx met drij guldens
aan het comptoir van sijne Hoogheijt tot Grave;
Van allen de mate onbegreepen, en dus soo groot ende klein als deselve onder de
Dingbancke van Vierlinxbeek kennelijck gelegen sijn.
In totaal levert deze verkoop een bedrag op van fl. 903.15.0.
Ruim een maand later op 16 juni "Compareerden Johan van den Wijenberg en
Maria Catharina Schaffers, Jacob van Haaff en Anna Mattheija Mollemans, Peter
van Haaff en Beatrix Reijnders, deselve mede als volmagtiger vanuijt cragte van
constitutie gepasseert voor burgemeester en schepenen der stad Gennep in dato
den 25e juni 1762 ons gerigtspersoonen in originali gebleeken en ten comptoire des
Landschr. alhier geregistreert fol: 44, Johan Friderich Bockmeulen en Hendrina van

7-43
Haaff; Jacobus Janssen en Johanna van Haaff alle egteluijden; item namens
Mechtelt van Haaff, dewelke aan des H. Rigteershand mede in qp. hebben
gesteedigt, gevest en opgedragen aen en ten behoeven van Joncker Johan
Gerhard Adrian de Fournier, Heere van den Vrijen Adelijcken Riddersits
Bellinghove genaamt Barsdonk, capitain in Staaten Dienst en Freulin Gertruda
Dorothea Wilhelmina de Durham, eheluijden ende haren erffen, een huijs den
Spijcker of Hertogentooren genaamt, met aengelegen moeshoff, boomgaerd en
verdere app- en dependentien, als ook een stuck laag weijland groot omtrent vijff
kleine mergen en anderhalf vierdel,
Nog eenen liespass, groot omtrent twee kleine mergen en een half veerdel en ses
roeden de mate edog onbegreepen en dus soo groot ende klein als deselve onder
Gruningen, ressort de Dingbancke van Vierlinxbeek, kennelijck gelegen sijn,
paalende oostw. Jan Martens, westw. het Huijs te Voort, suijdw. den gemeenen weg
en noordw. Christian Janssen, vrije en allodiale erven .... enz. ende hebben
comparanten mede q.q. de voors. erven alsoo voor eene summa van dartien
hondert caroli. guldens opgedragen en daarna met hand, halm en monde daarop
verteegen als regt was, soo dat het vonnisse gewesen is, sijnde ons schepenen
gebleeken, dat het regt van den 40ste penn. met de summa van fl. 32-10-0 aen den
Lande voldaen en betaalt is. Aldus gepasseert tot Vierlinxbeek de 26ste juni 1700
twee en sestig ten overstaan van den gesubst. scholtus Jan van den Bosch en
schepenen P. Vonck en J. Volkman".
De Hertogentoren (of De Spycker).
Het stamkasteel van de familie Van de Voirt te Groeningen stond hier al vanaf
1532, terwijl het later in handen van de familie Collaert van Lynden kwam. Aan het
einde van de 17e eeuw bezat de familie Van Ravenschot van Capelle het. Deze
familie had ook
de Hertogentoren
(of: De Spycker)
en het Joncker
Collaertz hoff in
hun bezit.
Wanneer de
familie van Haaff
het eigendom
verwierf is niet
exact bekend,
maar in 1713 is
het eigendom van
Derick van de
Wijenberg
waarna op 27 juli
1727 Johannes
van den
Wijenberg eigenaar van de Spijcker of Hertogentoren wordt en op 26 juni 1749
verkoopt Mattheus Zeelen het huis “Den Spijcker” aan de Heer Vonck en zijn vrouw
voor f 1890,-. Kennelijk is het hierna toch weer in de familie gekomen.
"Compareerden Jan Bockmeulen en Henderina van Haaff egteluijden dewelken aen
des Gesubst. Rigters hand hebben gesteedigt gevest ende opgedraagen aen ende
ten behoeven van Hermanus Weg en Megteld Aerts egteluijden mitsgaeders haeren
erven een parceel weijland de Vennekes genaemt, groot ongeveer vier en eenen
halven kleijne mergen en dus zoo groot ende kleijn als deselve bij deesen Dorpe
van Vierlinxbeek kennelijk geleegen is, paelende westw. het kerkeland, oostw. de

7-44
wed. Hendrik Rutten en de kinderen van Arnoldus Linsen, zuijdwaerts Jacobus van
Haaff, belast jaerlijx aen het comptoir van zijn Hoogheijd te Grave met tien sijster
rogge voor der vrij allodiaal erv uijtgesondert het contingent ...enz, hebben de
comparanten de voors. weijde alsoo voor eene summa van twee hondert Caroli
guldens opgedraagen en daer naa met hand, halm en monde daerop verteegen als
regt, zoo dat het vonnisse geweesen is prout in communi forma, zijnde ons
schepenen bij quitantie van den Heere ontfangen Mr. W.G. van Oijen, sub dato
Grave den 13e october 1770 gebleeken dat het regt van den 40e penn. met eene
summa van 9.7.8. aen den Lande voldaen en betaald is. Aldus gepasseerd tot
Vierlinxbeek den 5e november 1700 en seventigh ten overstaen van Jan van den
Bosch; gesubst. Scholtis, Peter Vonck en Johan Volckman schepenen ".
(Totale opbrengst fl. 200.0.0 plus 10/6 rogge fl. 175.0.0, samen fl. 375.0.0.).
Vijf weken na de geboorte van haar jongste dochter overlijdt Hendrina te Gennep
op 10 aug. 1773. Of deze twee gebeurtenissen met elkaar hebben te maken? De
mogelijkheid dat zij is overleden ten gevolge van kraamvrouwenkoorts is niet uit te
sluiten.
Op 31 mei 1774 “Compareerden Hendrik van Leunen, weduwnaar van wijlen
Elisabeth Smitts geassisteerd met zijne meerderijaarige kinderen als Zweer,
Cornelis en Johanna van Leunen, item Goswinus van Leunen en Catharina Linsen
echtelieden, Jan van Leunen en Henderina van der Staaij, echtelieden, Matthijs
Reijnen in qualitijd als van ’s
Heeren weegen aengestelde
momboir over de twee nog
minderjarige kinderen bij
wijlen Gijsbertus van Issel en
Henderina van Leunen
echtelijk verweckt enz…. item
Jan Bockmoolen weduwnaar
van wijlen Henderina van
Haaff zig zaamen off ieder in
het bijsonder fort en sterk maakende voor de nog aanwezig erfgenaamen, dewelken
aen des gesubst. Des Rigtershand hebben gesteedigt, gevest ende opgedraagen
aen en de ten behoeven van Jan Martens mitsgaders zijne erven:
Eerstelijk een parceel bouwland groot ongeveer twee kleine mergen bij de
Maasstraat onder Groeningen gelegen, paalende oostw. Hendrik van Leunen, west-
en noordwaarts Christiaen Maretens en zuijdw. De Maasstraat
Tweedens een parceel bouwland groot omtrent eenen kleinen mergen zoo groot en
klein als hetzelve in het Neerveld onder Groeningen, ressort Vierlingsbeek kennelijk
geleegen is, palende oostw. Peter Smits, westw. Jacobus Huijbers, zuijdw. de wed.
Gerardus Horsten en noordw. Martien Jetten beijde allodiale erven enz… en hebben
de comparanten voor zig zelvs en in hunne qualitijt voor eene somma van f 136,--
en tien gedane hoogen opgedragen enz. zoodat vonisse gewezen is de dato Grave
28 mei 1774. Aldus gepasseerd te Vierlingsbeek den 31 mei 1774 ten overstaan
van scholtis en schepenen”.
Nadat we hebben gezien dat Mechtildis na haar “weestijd” in Vierlingsbeek-
Maashees zich in de geboorteplaats van haar vader (Goch) vestigt, zien we dat
Henrica zich –na nog getrouwd te zijn in Maashees- in Gennep vestigt waar ze
samen met haar man, Jacobus Jansen, een brouwerij runt (!)
Ook Joanna, wiens levensbeschrijving hierna aan de orde komt, vestigt zich rond
haar huwelijksdatum elders. En wel in Gennep waar haar broer en zus dus
inmiddels ook wonen. Tot 1756 lijkt ze nog in Vierlingsbeek te wonen, maar in 1769

7-45
is ze voor het eerst meter te Gennep. Wellicht is het zinvol om nog eens te kijken
naar het verdere levensverloop van haar echtgenoot, want een deel van de van
Haaff-ervenis gaat nu naar de kinderen van dit echtpaar.
5. Joanna [122] wordt RK gedoopt te Vierlingsbeek op vrijdag 27 mei 1735. Zij
overlijdt 77 jaar oud, te Gennep op dinsdag 27 apr 1813. In de overlijdens akte
staat: "geb. te Vierlingsbeek, oud 82 jaar, zonder beroep wonende te Gennep, wed.
van Jacques Jansen. Dochter van Jean (onjuist!) van Haaf en Guillemette
Wijenberg, beide overleden”. Zij huwt tussen 24 juli 1761 en 16 juni 1762 met
Jacobus JANSSEN [142]. Zeer wsch. te Gennep (het trouwboek uit deze periode is
niet bewaard gebleven, dus data zijn niet meer te achterhalen).
Jacobus is regelmatig doopheffer/trouwgetuige te Gennep. In 1764 bij de doop van
Johannes Wilhelmus, [128] in 1772 bij doop van Joanna [131] en in 1777 bij
Godefridus [133] allen te Gennep. Dit zijn allen kinderen van Petrus Matthias van
Haaff en Beatrix Reijnders. Jacobus is RK en overlijdt te Gennep op donderdag 25
juni 1789.
Op 28 okt. 1738 overlijdt Johanna’s vader dus als ze pas drie jaar is en drie jaar
later, op 14 nov. 1741 verliest ze ook haar moeder. Henrica is dan pas 6 jaar oud.
Antonius van Haaff en Johan van de Wijenbergh, beiden ooms van deze wezen,
ontfermen zich als mombers ook over haar.
Op 6 sept. 1754 is de dan inmiddels 19-jarige Joanna van Haaff te Vierlingsbeek
loco meter bij de doop van Wilhelma Catharina van Haaff [113], dochter van haar
broer Jacobus en Anna Matthea Molmans. Dit kind overleed op 14 september,
slechts enkele dagen oud.
Twee jaar later op 12 apr. 1756 Joanna is wederom meter bij de doop van
Willemina Catharina van Haaff [114], dochter van haar broer Jacobus en Anna
Matthea Molmans te Vierlingsbeek. Ook dit kind overlijdt jong.
Op 5 mei 1760 is Joanna van Haaff te Gennep samen met Gerhardus Klabbers en
Hendrina van Haaff loco meter bij de doop van Mechlina van Haaff [127] dochter
van Petrus van Haaff (broer) en Beatrix Reijnders.
Joanna is op 13 nov. 1761 samen met haar zus Mechlina, haar broer Petrus van
Haaff en Paulus Duijters doopheffer bij de doop van Wilhelmus Hermannus Joseph
Bockmeulen een zoon van hun zus Hendrina.
"Compareerden Johan van den Wijenberg en Maria Catharina Schaffers, Jacob van
Haaff en Anna Mattheija Mollemans, Peter van Haaff en Beatrix Reijnders, deselve
mede als volmagtiger vanuijt cragte van constitutie gepasseert voor burgemeester
en schepenen der stad Gennep in dato den 25e juni 1762 ons gerigtspersoonen in
originali gebleeken en ten comptoire des Landschr. alhier geregistreert fol: 44,
Johan Friderich Bockmeulen en Hendrina van Haaff; Jacobus Janssen en Johanna
van Haaff alle egteluijden; item namens Mechtelt van Haaff, dewelke aan des H.
Rigteershand mede in qp. hebben gesteedigt, gevest en opgedragen aen en ten
behoeven van Joncker Johan Gerhard Adrian de Fournier, Heere van den Vrijen
Adelijcken Riddersits Bellinghove genaamt Barsdonk, capitain in Staaten Dienst en
Freulin Gertruda Dorothea Wilhelmina de Durham, eheluijden ende haren erffen,
een huijs den Spijcker of Hertogentooren genaamt, met aengelegen moeshoff,
boomgaerd en verdere app- en dependentien, als ook een stuck laag weijland groot

7-46
omtrent vijff kleine mergen en anderhalf vierdel. (Gehele acte is bij Henrica. te
lezen).
Aldus gepasseert tot Vierlinxbeek de 26ste juni 1762 ten overstaan van den
gesubst. scholtus Jan van den Bosch en schepenen P. Vonck en J. Volkman".
Bovenstaande personen hebben “gevest, gestedigt en opgedraagen aan en ten
behoeve van P. Vonck en deszelfs huijsvrouw Juffr. Dina de Neve een stuck
bouwlandt groot omtrent vijf kleine mergen, edog de mate onbegreepen en dus zoo
groot en kleijn als hetzelve onder de Dingbanke van Vierlinxbeek op de Leeuw
kennelijk gelegen is, paalende enerzijds Jan van den Wijenbergh, andersijds Jan
Valk voor de somma van drie hondert en eene Caroli guldens en 23 hoogen
opgedragen en daarna met hand, halm en monde daarop verteegen als regt was.
Grave den 4 januari 1763”.
Op 23 nov. 1764 is Joanna samen met Wilhelmus Robbers en Petrus van Haaff in
Gennep doopheffer bij de doop van Joannes Jacobus de zoon van haar zus
Hendrina en J.F. Bockmeulen. Op 10 mei 1770 is Joanna samen met haar
echtgenoot Jacobus Jansen in Gennep doopheffer bij de doop van Sijbilla Barbara
de dochter van haar zus Hendrina en J.F. Bockmeulen.
Jacobus Janssen is samen met Petrus van Haeff op 10 febr. 1771 te Afferden-
Deest trouwgetuige bij huw. Hendrina Hermens (van Altforst). Zus van Wilhelmina
Hermens die aldaar met Petrus van Haeff trouwde op 5 mei 1765. De relatie naar
deze “tak” nog meer “helder maken” en verder uitzoeken.
Op 23 okt. 1771 "Op conditien en voorwaardens hierna beschreven soo hebben
Jacobus Janssen en Johanna van Haaff, egteluijden in eenen vasten, steedigen
ende onverbreekelijken erffcoop uijtterhand verkogt gelijk deselve zijn doende bij
deesen aen ende ten behoeven van Jacobus Rodermans en Allegonda Vermaane
wed. Hermanus Rodermans die meede deesen coop zijn accepteerende mitsgaders
hunne erven:
Eerstelijk een stuck bouwland groot twee kleijne mergen palenden oost en zuidw.
Jacobus van Haaff, noordw. Jacobus Huijbers en westw. Hermanus Wegh,
Tweedens de helfte van een parceel weijland de Vennekus genaamt groot in het
geheel drie kleijne mergen min vier roeden, paelende oostw. de gemeene straat,
noordw. Hermen Wegh en de wed. Dirck van de Wollenberg, beijde vrij allodiaal
erven en dus zoo groot en kleijn als deselve binnen deesen Dorpe van Vierlinxbeek
kennelijk geleegen zijn, wijders met zijne inne en uijtweegen, heggen en hagen als
bij gemelte parceelen lands zijn gehooren en dat voor eene summa van drie hondert
en dartig Caroli guldens.
-- Den aanvang van voors. parceelen land zal weesen namenlijk van het bouwland
op stoppelblood 1772 en het weijland op St. Petri ad Cathedram 1772.
-- Bij aldien in deese goederen eenige lasten meer off minder wierden bevonden als
bij deselve staan ende gedruck zulx zullen coopers moete lenge of moogen korten
tegen den 20e-penning.
-- De coopers neemen weijders aen te betaelen de 40e penning vest en opdragt,
alles met den gevolge en aencleeven van dien sonder daer iets aen hunne beloofde
coopspenningen te moogen korten.
-- Gelijk de verkooper aenneemen te betaalen de lasten en schattingen tot over den
jaare 1772 incluis.
-- Tot naakoominge van hetgeene voorschr. soo verbinden wij verkoopers ende
coopers hun persoonen ende goederen met subijectie(?) aen alle Heeren, Haren
Regten ende Gerigten en wel specialijk de Judicatieve des Lands van Cuijk.

7-47
Aldus gepasseerd te Vierlinxbeek den 23e october 1700 en een en seventig, des ter
oirconde hebben wij verkoopers ende coopers deese met onse gewone signaturen
bekragtigt. Geteekend: Jacobus Jansen, Johanna van Haaff ".
"Wij Jan van den Bosch gesubst. Scholtus, Peter Vonck en Johan Volckman,
schepenen der Dingbanke van Vierlinxbeek, doen hier meede te weeten dat voor
ons gecompareerd zijn Jacobus Rodermans en Allegonda van Maane wed. van
Hermanus geadsisteerd met de voors. Jacobus Rodermans te kenne geevende dat
zij comparanten vermogens coops conditien van dato den 23e october 1771 van
Jacobus Janssen en Johanna van Haaff echteluijden hebben gekogt en door
deselve ten gevolge van dien coop voor eene summa van driehondert en dartig
guldens vrij geld den 26e novembris 1771 aan hun comparanten is getransporteerd
een stuck bouwland ongeveer twee
kleijne mergen groot en de helfte
van een parceel weijland de
Vennekus genaamt in het geheel
groot drie kleijne mergen min vier
roeden beijde vrij allodiaale en
onder Vierlinxbeek gelegen erven
breeder in de voors.
coopsvoorwaarde en acte van
trransport vermeld.
Dat Jacobus van Haaff, broeder van voors. Johanna van Haaff getrouwt aan
gemelte Jacobus Janssen, volgens acte van vernaderinge van dato den 26e febr.
1772 de boven gemelte goederen heeft vernadert waarvan aan hun comparanten
behoorlijke insinuatie is gedaan, vermeld is en verklaarden zij comparanten voor
ons Gerigtspersoonen in de boven gemelte vernaderinge berijd te zijn hun verkreegen
regt en eijgendom tot de gelibelleerde goederen aan voorn. Jacobus van
Haaff en deszelfs huijsvrouw te cedeeren en transporteeren mits dat deselve zig
onderwerpen aan den inhoude van het voors. coopscontract, item alvoorens
betaalenden andermaaligen 40e penning en ingevolge de voors. acte van
vernadering aan hun comparanten verders de door hun gedebourseerde kosten en
penningen restitueeren en haar in alles kost en schadeloos houden. Aldus
gepasseerd te Vierlinxbeek den 26e febr. 1772, ter waarer oirconde hebben wij
gerigtspersoonen voornoemd deeze beneffens de comparanten met ons gewoone
signaturen bekragtigt ende meede door onsen gesubst. Landschr. laaten
contrasigneeren.
Op 26 mei 1774 is Joanna van Haaff samen met haar zwager Joannes Fredericus
Bockmeulen (loco Mechlina van Haaff) te Gennep meter bij de doop van Henricus
van Haaff, zoon van haar broer Petrus van Haaff en Beatrix Reijnders.

7-48
Te Goch is 28 juni 1791 ene Joanna ten Haaf getuige bij huwelijk van Henricus Riek
en Sybilla Verheyen. Het is goed denkbaar dat het hier om dezelfde Joanna gaat.
Op 30 mei 1797 is Joanna samen met J.F. Bockmeulen en Elisabeth Oirovano in
Gennep doopheffer bij de doop van Maria Henrica, de dochter van haar nicht
Catharina Custers en Joannes Jacobus Bockmeulen.
Overlijdenakte van Joanna: "In het jaar 1813 de 28e april is voor ons Frederic ter
Reehorst, burgemeester van Gennep verschenen Eugene Geene, oud zes en dertig
jaar van beroep timmerman wonende te Gennep, die ons heeft verklaard geen
familie te zijn van de overledene en Gerard Clabbers oud 22 jaar, smid wonende te
Gennep die eveneens verklaarde geen familie van de overledene te zijn, dewelke
ons hebben verklaard dat de 27e april 1813 om zes uur 's ochtends is overleden
Jeanne van Haaf, weduwe van Jacobus Jansen, geboren te Vierlingsbeek, oud 82
jaar, van beroep "particuliere" en wonende te Gennep. Dochter van Jean van Haaf
(onjuist!) en Guillemette Wijenberg, beiden overleden. En hebben deze akte met
ons ondertekend."
6. Joannes [123] is het zesde kind en wordt RK gedoopt te Vierlingsbeek op
zondag 20 okt. 1737. De doopheffers waren Joannes van den Bosch, loco Gerardus
Wermmerskercken en Maria Catharina Schaffers, loco Joanna Gertrud Schaffers.
Joannes overlijdt echter al 8 maanden na z’n geboorte te Vierlingsbeek op
maandag 23 juni 1738.
Samenvatting.
Uit alle verzamelde gegevens van de drie dochters van Willem van Haaff en
Wilhelmina van den Wijenbergh kunnen we het volgende opmaken. We zien – nadat
de kinderen in 1741 wees zijn geworden- dat Mechtildis naar Goch vertrekt.
Mogelijk zijn de kinderen “uit elkaar gehaald” en wordt Mechtildis opgenomen in het
gezin van haar oom Antonius van Haaff die te Goch verblijft.
De andere twee meiden Henrica en Joanna, vinden we terug in Gennep en de enige
van de familie die in Gennep verblijft is hun oom van moederszijde, de jongste broer
van Wilhelmina, Joannes van den Wijenbergh. Deze is ca. 1732 getrouwd met
Maria Catharina Schaffers en krijgt al in 1733 daar zijn eerste kind. Hij woont dus al
in Gennep tijdens het overlijden van het ouderpaar van Haaff-Wijenbergh in resp.
1738 en 1741. Het ziet er naar uit dat deze twee dochters bij hun oom Jan en zijn
vrouw verblijven en vanuit het huis van hun oom en tante trouwen.
Ook dit paar heeft in Gennep een brouwerij en tapperij, het verhaal wordt eentonig,
maar de twee meisjes van Willem en Wilhelmina vertoeven in Gennep dus op
bekend terrein, de hun vertrouwde herberg.
Het is op zich ook niet onlogisch dat de weeskinderen over de familie worden
verdeeld, anders had je er als oom of tante ineens 5 kinderen bij.
Beide zonen; Petrus en Jacobus zoeken ook hun weg en Petrus trouwt in 1752 ook
te Gennep (jawel!) met Beatrix Reijnders. En u raad het al, Petrus is later
gildemeester van het brouwersgilde te Gennep. Onder XIVf (p.8-59) wordt zijn
verdere levensloop onder de loupe genomen.
Jacobus, de oudste zoon zet in Vierlingsbeek de kroeg en brouwerij van zijn ouders

7-49
voort. De hele familie blijft trouw aan het brouwers- en herbergiersvak! Onder XIVa
vinden we in het volgende hoofdstuk (p.8-1) het indrukwekkende verhaal van zoon
Jacobus Joannes.
XIIId. Antonius van HAAFF [159] is eveneens een zoon van Petrus van Haaff en Joanna
Jansen (XIId, p. 4-1). Hij wordt RK gedoopt te Goch op woensdag 16 mrt. 1712. Zijn
doopheffers zijn Jacobus Borgers, loco Jelis (Aegidius) van den Bosch en Agnes Wolters.
Anton is gedurende zijn leven provisor van het arme mannen- en Vrouwenhuis en overlijdt in
de ouderdom van 70 jaar te Goch op woensdag 5 juni 1782 (aan een “hernia”). Hij trouwt
(RK) te Goch op dinsdag 21 apr. 1750 met Agnetis (Agnes) TEYLEN [199], de dochter van
Joannes TEYLEN [2096] en Agnes van DUEREN [2097]. Zij is RK gedoopt te Goch op
woensdag 12 mrt. 1698 en overleden (minstens 58 jaar oud) te Goch na 1757.
Uit dit huwelijk worden 2 kinderen geboren:
1. Petrus Jacobus van HAEFF [200], geb. en RK ged. te Goch op
zaterdag 19 aug. 1752 (doopheffers: Joannes Theylen en Alegonda van
Haef), ovl. (minstens 46 jaar oud) te Goch? tussen febr. 1799 en jan. 1837. Hij
trouwt te Goch rond 1780 met Catharina HOLTERMAN [2152], geb. te Goch
in 1756, RK, ovl. (ongeveer 81 jaar oud) te Kessel op vrijdag 20 jan. 1837 en
begr. te Kessel op dinsdag 24 jan. 1837. Bij haar overlijden wordt ze wed. van
Peter ten Haaf genoemd. Voor zover bekend zijn er geen kinderen uit dit
huwelijk.
Petrus ten Haaf en Ida Kempkes zijn op 31 mrt. 1799 te Goch doopheffers bij
Gerardus z.v. Theodorus Holterman en Francisca Loeschelder.
Op 30 mei 1784 is Petrus van Haaf dooph. bij Catharina d.v. Joannis Michels
en Joanna Jansen. Samen met Hendrina Verhulsdonck.
Petrus is 16.08.1789 samen met Henricus Jansen doopheffer te Goch bij doop
van Joanna, d.v. Gerardus Theunissen en Aldegondis Jansen.
2. Elisabeth Agnes van HAEFF [201] ged. RK te Goch op zondag 2 jan. 1757
Doopheffers: Joannes Mathias Theylen en Maria van Haef.
Pas op zijn 28 e , in 1740, wordt Antonius voor het eerst in de geschriften van Goch genoemd.
Antonio van Haeff, provisor.
“Uitgaeve van geldt: Aen Jan ten Haeff volgens besteck en aenverdings protocol van de
schuur bij Jan van Dornick te maecken, dewijl hij de op naem 8 Rdlr. is gekort , bleibet te
saamen fl. 39.--.-- en ook nog “Jan ten Haeff voor Extraordinaire arbeid fl. 5.20.-- “
Op 6 febr. 1741 “Idem aen den Bedienaar des vrouwenhuijs Anton van Haeff ter berekeninghe
luit sijne Rekeninge die anno 1741 voorgeschoten ad 120 daelder”
Op 30 jan. 1742 “Idem Anton van Haaff den bestand van sijne vrouwehuijs rekening anno
1741 betaelt ad fl. 139.1.1”
Uit de rekeningen die door Antonius worden betaald, blijkt dat de provisor die over een
betreffend jaar de boeken bijhield, een eventueel tekort zelf diende aan te vullen. Per
kasboekpost werden het jaar erop door de beherende voorganger bedragen gestort ter
vereffening van het tekort van het jaar ervoor! Dit laat zien dat deze functie (van aanzien) de
nodige verantwoording met zich meebrengt en dat provisoren zich niet zo maar
ongecontroleerd konden verrijken.
Anton van Haaff maakt dit jaar (1743) als bedienaer van het arme Mannenhuis de jaarrekening
op. Op fol. 29 lezen we: “Wed. provisor Petri van Haaff gilt martini uijt haer huijs in de Vosstraet
2 ½ alde daelder ider ad 45 st. f 3.22.4 “.

Vosstraat.
7-50
Hier zien we dat de moeder van
Antonius; Joanna Janssen nog
steeds in leven is. Zij voldoet een
rente aan het arme mannenhuis uit
haar huis in de Vosstraat. Het is
zeer wel denkbaar dat het hier om
het ouderlijk huis van Antonius
gaat. Bij de beschrijving van Petrus
van Haaff (XIId, hoofdst. 3 p. 120)
blijkt dat het om “De Bonte Pels”
gaat. Het rentebedrag is ook exact
hetzelfde. Waarschijnlijk is de
familie van Haaff al eigenaar van
dit pand sinds 1630 toen Frederick
van Haaff het mogelijk kocht. Misschien is Antonius er na de dood van zijn moeder of
gedurende de laatste fase van haar leven bij in gaan wonen. Of deze “Bonte Pels” ook een
herberg of tapperij was heb ik helaas niet kunnen vaststellen.
Aan het einde van het boekjaar blijkt bij controle van de jaarrekening dat Anton van Haaff fl.
14.27.1 meer uitgegegeven dan ontvangen heeft. Dit bedrag wordt op 28 jan. 1745 door hem
aangevuld in bijzijn van getuigen.
Op 30 jan. 1743 wordt afrekening gedaen door Anthon van Haeff bedienaer van het oude arme
Mannen Huijs met aan de handtekening toegevoegd weer die extra krabbel. Johan Theijlen en
Johan van den Bosch (beiden zwagers van Anton) zijn mede ondertekenaar.
Op 20 juni “ Anthon van
Haaff bediener des arme
mannenhuis…”, op 22 okt.
en op 18 dec. wordt
genoemd Anthon van Haaff,
als bedienaer des arme
mannenhuijs.
Uit 1744 vinden we een
prachtig handschrift van
provisor Johannes van den
Bosch (de zwager van
Antonius) die dit jaar de
rekening van het
Vrouwenhuis opmaakt.
1744 “Aen prov: van Haeff
voor 7 ½ mald garst tot malt
maecken bt., f 5.21.—“. “Tot
malt laaten maaken bij
provisor Antonius van Haeff
als pag. 41 te sien is 10.--.—
voor de varckens ad. f --.2.- .
Komt aan de huishouding
10.2.-- “ .
Ontfanck van gelt: “Wed.

7-51
provisor Petri van Haaff gilt martini uijt haer huijs in de Vosstraet 2 ½ alde daelder ider ad 45
st. facit 3 daelder 22st 4 deut “ . Uitgave van gelt: “ Aen prov: van Haeff voor geleverde melck
bet: f 31.12.--, voor malt te maken bet: f 7.--. en voor 6 reijsen brouwens aen brouwloon en
wachler bet. 2.12.—“
“Goch, 30 jan. 1744 is vooorstaende Zedull van aenweesende Heren provisoren gemaeckt en
approbeert en onderteeckent: Anthon van Haeff, bedienaer des armen Manshuis, Bernard
Wolters, bedienaer des arme Vrouwen huis, Johannes van den Boom, bedinder der arme
Spindung Johan: van den Bosch, Henr: Valentinus Poleetnicht Tacill: et provisor, Willem aen
den Boom, Derck Jansen, Barth; Bartloms, Joh: Teijlen, Joh: Rutten, Mertin Funk en J:.A:
van Heukelom …”
Uit het jaar 1745 zijn diverse voorbeelden van het handschrift van Anton van Haeff
teruggevonden. Hij ondertekent de jaarrekening die dit jaar door hem wordt opgemaakt.
Op 28 jan. “hefft Anton van Haaff bij slott sijnen Rekeninghe de anno 1743 betaelt 14.27.1/2 “
"Nog 7 1/2 st. verdient inde loo de spinding aangaand met Graaf uijdt te Smitte welke mij door
provisoor Antoonij ten Haef sin voldaan. Willem Rutters".
"In de Januarij voor de spindungh heb ick vierde haelf vem holt gelevert ende vem koste 5
gulden en 5 st. daer meij den heer profisor Haef erlick heft betalt. Gert Caems".
In Februarij voor den Spindung int Vrouwe Huys gelevert 6 femme holt de fem voor 6 gulden,
maikt te same 36 gulden; welcke mij Provisor van Haaff te danck betalt heeft. Derck Erkens".
Hendrick van Houten dient een rekening in “in Mert voor de spindungh int lemse velt een
busken gehouwen en gebonde ad 5 femme, 10 borden noch 2 karre tuingerde gehouwe te
same verdient 5 daelder die mij Provisor van Haaff betaalt heeft. ".
In het handschrift van Anton van Haaff:
" Mons: van Aerssen: Versoeke te laeten volgen off aff te meten vijff en dartigh malder mergel,
ten behoef der arme spindungh Sal bij occasie de selve restitueeren". Goch den 20. Maij Anton
van Haaff (handtekening!)
Onderschrift: " Bekenne van dese bovenstaande vijff en dartig malder mergel door Mon.sr. van
Haeff voldaen te sijn mett een en twintigh dalders segge 21 dalders. Actum Goegh den 25
Januarij 1746. G. van Aerssen".
"Door order van Provisor Anton van Haaff voor d'spindungh int Huijs van Juffr. van Gulluk den
Armen doniert laaten haelen den 31 maij 350 basterde steen ad 22 st. Welke 2 dalder 17 st.
door gemelde Proisor. voldaan zijn. Per order Joan: van den Bosch en R. van den Bosch" ...
"Ijn julius gelevert aen de erme spindijn gelevert in Het vrouwe Huijs 8 vemme Hout de vem 5
1/2 gulden beloopt sijg 44 gulden welcke mij doer de provesoer toe Haef voldaen is. Goch 16
uilij 1745. Hendrijck Jurgens".
“Anton van Haaff spendungs Bedienaar” controleert in 1745 de jaarrrekening van het Arme
Vrouwenhuis van 1743 en tekent voor gezien!
Anthon van Haaff ondertekent een aantal malen als bedienaer van 1745
Anthon van Haaff tekent op 31 jan. 1746 als “spendunghs bedienaer” wederom (plus
toegevoegde krabbel)

7-52
Wat deze krabbel achter de handtekening van Anton te betekenen heeft, is niet te zeggen.
Ook de archivaris van de stad Goch (dr. H.J. Koepp) kon er evenmin brood van bakken.
Mogelijk een toevoegsel met de betekenis “meijster of magister”.
1746 "Anno 1746 in Februarij d Derck Erkens voor voor de spindungh gelevert int vrouwe huijs
3 1/2 femm holt de fem voor 5 1/2 gulden. f 19 gulden 5 stuver sijn door Provisor van Haaff
richtigh voldaen. ".
In febr. “ Provisor van Haaff wegens de kinderen van Evert van Heuckelum vier daelder soo
denselven verschooten hadden ad 4.--.—“. (Tevens worden even verderop in het boek
genoemd Petrus Emmericus Mijchels en Wilhelm Arians! Achternamen die beide gerelateerd
zijn aan de familie van Haaff)
Op 19 sept. wordt genoemd Anthon van Haaff deput. Provisor. Op fol 38 “Aen prov: Anthon
van Haeff voor 7 mald: garst tot malt te macken betaalt 5.12.—“.
De 14e juli 1749. "Erschienen die Wittibe Richelraht und brachte kläglich an, wie das Anthon
van Haeff den zwieschen Ihr und sein Erb gelegenen Mistenplatz und Auffahrt, wovon ihr die
Halbscheidt zugehörig ist, auf neue disputirlich machen wolle und er von Haeff den ganzen
Mistenplatz alleine zu seinem Gebrauch in Besitz genohmen habe. Bathe dahero, dass Sie
beij ihre Halbscheidt des g(enan)dten Mistenplatzes und Auffahrt manuteniren werden mögte".
Jaarrekening wordt mede door Anton van Haaff ondertekent (met toevoeging)
Op 21 apr. 1750 trouwen provisor Antonius van Haef en Agnes Theylen. Testes: Bertus (broer
Albertus !) van Haef en Petrus van Wijck. (Deze Petrus van Wijck; getuige bij Anton, assisteert
Mechtildis van Haaff in 1768 na het overlijden van haar echtgenoot Nicolaas Weghman.
Op 28 jan. 1752 Provisor Petrus Emericus Michels…. Anthon van Haeff ondertekent mede als
provisor
Provisor Rutger van den Bosch maakt de jaarrekening van 1753 op! “Prov. Anthoni van Haaff
tot malt gemaakt 10.2.—, voor de verckens consumas f. 3.--.—“ .
“Provisor Anthonij van Haaff gilt martini uijt haer huijs in de Vosstraet 2 ½ alde daelder ider ad
45 st. 3 ¾ dalder betalt“ “Aen prov. van Haaff voor geleverde melck 39.22.-- aen den selven
voor 10 ½ mald garst tot malt te maaken en wacholder (wachler) 11.23.1”.
Dit is voor het eerst dat Anton bij deze rente uit de Vosstraat wordt genoemd. Na zijn
grootvader, vader en zijn moeder (de wed. van Petrus) heeft Anton na zijn huwelijk met Agnes
Theylen het huis “De bonte Pels” overgenomen. Of zijn moeder inmiddels is overleden is niet
bekend, maar in 1744 is zij nog in leven. Mogelijk blijft zij ook gewoon bij haar zoon wonen,
maar zij is kennelijk niet meer de hoofdbewoner of eigenaar.
Acte met handtekeningen van o.a. Johann van den Bosch, Johan Rutten, Petrus Emericus
Michels en Anthon van Haaff daterend van 29 jan. 1753.
Rekening van Hendrick Verhoeven die gecontrasigneerd wordt door A. van Haaff (met
handtekening!) van 15 mei.
"Dat mij ondergeschreven, Provisor Rutgers van den Bosch, die aen't manshuijs van den 3 febr.
1753 tot den 2 febr. 1754 geleverde 596 kannen soete melck mit negen en dartigh Daelder twee
en twintigh stuver richtigh voldaen en betaelt heeft, een sulx woord hier mede quitierend
beschijniget". Den 25 febr. 1754; A. v. Haaff met handtekening!
Op 27 jan. 1755 ondertekenen de volgende provisoren de jaarrekening. Alle handtekeningen:
“Joan: Henricus van den Bosch bedinder des arme spindung, Johannes van den Boom, Willem
van den Boom, Derick Jansen, Joh. Teijlen, Johan Rutten, Anthon van Haaff, Petrus Emericus
Michels, Henricus Ruijs, Casp: Gieben en Johan Boess”.
Op “Den 2 augustus aen provisor Anthoni van Haaff verkoght 2 ¼ mald, vide pag. 16; --.2.1”.
“Idem ½ mald: 1 spint per mald .. daelder f 2.7.4”

7-53
Anthon ondertekent mede de jaarrekening van 1756. Verder is er dit jaar niets over hem
gevonden.
Uitgaven van 1756/57. “Tot malt te laaten maaken bij provisor A. van Haaff is fl. 12.2.2, voor de
verckens consumeert 2.--.— (samen) fl. 14.2.2”.
“Provisor Anthonij van Haaff gilt martini uijt haer huijs in de Vosstraet 2 ½ alde daelder ider ad
45 st. 3.22.4 “ en “aen geleverde melck aen prov. Anthonij van Haeff fl. 58.17.—“
Van 1757 tot 1766 geen ondertekening van de jaarrekening meer door Anthon. Maar hij is nog
wel provisor tot 1769(?). In de verschillende rekeningen komt hij nog voor. In zijn molen wordt
vooral gerst tot malt verwerkt dat weer voor de brouwinddustrie werd gebruikt. Tevens is
Antonius leverancier van (zoete) melk
Op 2 febr. 1757 “ Aen provs.
Anthonij van Haaff voor
geleeverde melk betalt fl.
50.17.—. Nog aen den selve
betalt voor geleverde wagler, luit
2 uiting fl. 4.6.—. Nog voor 12
5/8 malder garst tot malt
gemaekt luit 2 uiting fl. 10.3.6”
Op 29 jan. 1759 “ aen Prov. A. v.
Haaff ten bereeckeninghe uijt de
kom ontfangen fl. 200.--.—“ en
op 22 september wordt de
rekening van wed. Isendoorn
door "Provisoor Antoonij ten
Haef voldaen"...
"Pro Anno 1760 door mij
ondergeschreven voor het
Manshuijs van 12 3/8 malder
garst het malt gemaeckt waer
van gekomen 17 malder, per mald 22 st. Maaktf 12 daelder 14 st. hier van voldaen. A. van
Haaff ".
1760 en 1761 "... door laest van provisoer van Haef gearbeijt voor het Maenshuijses"...
"Pro Anno 1760 den 3 febr. 1761 is door mij ondergeschreve voor het Manshuijs gelevert de
soete melck ider dagh 15 st. off 2 1/2 kan. Facit 60 daelder similiter geleverd den wackelen soo
door 't jaer consumeert ad 8 daelder 22 st. waer van volldaen. Sulx attesteere. A. van Haaff "

7-54
Rekening van Gerret Kammans aangaande het manshuijs "door order van Prouwesoor
Anthoon van Haaf" betaelt...
Betaalt een " Interesse van een Caepitael van 100 Rexdalder staande tot laste van het mans
huijs, door Provisoer Anthon van Haeff..".
"Ik Joannes Engelen hebbe gevare namens Profisoer Antonius ten Haef Bediener des arme
mannenhuijs..".
Rekening van Jan Kemkens " die mij door Provisor Anton van Haaff betaelt is".
Op 2 mei , " Prov. Anthon van Haaff als tijdelijken bediender des oude Arme mannenhuijs."
Juni 7, Rekening van Gerardus van Meegen voldaan door Provisoer van Haef.
“Bekenne hier met dat ick Evert Nellesen door order van provesoer Anton van Haaf gelevert
hebbe voor het mans huis 1000 versel welck gelt ick daer voor ontfangen hebbe 13 daller 10st.
van provesor Anton van Hooff. Goch den 29 junij 1760".
1761 Ontfanck van gelt: “Provisor Anthonij van Haaff gilt St. Martini uijt sijn huijs in de
Vosstraet 2 ½ alde daelder ider ad 45 st. 3.22.4 “
"Door order van Provisor Anthonij van Haef, als bedinder des armen Mannen Huis alhier in
Goch"... rekening van Petrus Jorus (loodgieter) van 26 jan. 1761.
Jaarrekening Vrouwenhuis van 1762 : Genoemd de weduwe van prov. Johan Teijlen en
tevens “Tunnis Huls uijt sijn huijs In’t Witte Paert, 4 daeler..”
Rekening van Anthoni Verhoeven "per order van Provisoor Anthoni van Haaf "...
In de jaarrekening van 1763 van het Vrouwenhuis geen van Haaff-en gevonden!
Op fol. 28. Ontfanck van gelt: “Provisor Anthonij van Haaff gilt martini uijt haer huijs in de
Vosstraet 2 ½ alde daelder ider ad 45 st. f 3.22.4 “
Op 14 febr. “van Cathrin ter Poorten volgens accort uit het vrouwenshuijs gekomen en
gebracht ad 145.--.—den 21 ditto van Provisor van Haaff den restant van sinne rechnung de
anno 1761 anfang: ad luit de selve reek: ad f 199.1.4”
Uitgaeve van geldt in 1766. “Uijt voorschreeven ontfanck van geldt sijn principalijck
onderhouden geworden de inwoonders van des oude arme Mannen Huijs als namentlijk
Elisabeth Rutten als huijshouderse en onder nr. 7 vinden we Aenthon van Haeff aengenoomen
den 5 april 1766 luit protocol folio 363” .
Onder nr. 15 (1766-1769), Ontfanck van gelt: “Provisor Anthonij van Haaff gilt martini uijt haer
huijs in de Vosstraet 2 ½ alde daelder ider ad 45 st. 3.22.4 “
In de jaarrekening van het Vrouwenhuis uit 1771 wordt geen van Haaff meer gevonden!
Plekje voor Anton in het Mannenhuis?
Vanaf 1771 worden geen inkomsten uit pacht meer van “van Haaff” gevonden. Wel wordt in
de jaarrekening van het Manshuis vermeld dat “Anthon van Haaff is aangenomen op 5 april
1766 luidt protocol op fol. 363” (niet gevonden). Het lijkt erop dat Anton een plekje verwerft in
het Mannenhuis, waar er voor hem wordt gezorgd. Anders zou ik het woord “aangenomen” niet
kunnen verklaren.
Ook de hieronder weergegeven rekening, waarin hij het aantal dagen specificeerd dat hij voor
het Mannenhuis heeft gewerkt wijst ook in die richting.

7-55
De 62 jarige Anton is duidelijk nog monter genoeg om op zijn leeftijd voor het Mannenhuis een
flink stuk tuin om te spitten en te bewerken. Zijn nicht Mechtildis, die nog steeds in Goch
woont, wordt rond 1768 weduwe door overlijden van haar echtgenoot Nicolaas Weghman. Ook
zij zal waarschijnlijk regelmatig hebben omgekeken naar haar ouder wordende oom.
“Door order Hr. Provisor Casparus Gieben heb ick onderschreeven in het jaer 1774 voor het
Mannenhuijs de Hoven gespaeijt en andersins gearbeijt als volgt:
Den 10, 11 en 16 febr, ’s daegs 8 st. f --.24.--
Den 2, 3, 10, 11, 21, 22, 28 en 29 mart 9 st. daegs f 2.12.--
Den 6, 11, 13, 18 en 19 aprill, 9st. daags f 1.15.--
Den 2, 3, 9, 10, 13, 16, 20, 26 en 30 maij daegs als boven 9 st. f 2.21.--
Den 6 juni, item den 10, 20, 28 en 29 dito 9stuv. Daegs f 1.15.--
Den 1 e , 2, 4, 6, 11, 12 juli ad 9 st. daegs f 1.24.--
Nog een ½ ven dagh f -.-4.-4
Facit te saamen f 10.25.-4
Welcke mijn onderschreeven door boven benoemde Hr. Provisor rigtig voldaen is . Een sulx
attesteere en quitteere genaamd Hendricus Mighels, A. v. Haaff “.
A. v haaff ondertekent voor de ontvangst van 2 daalder. “Pro anno 1774 hebbe ick
ondergeschreeven int manshuijs 1200 verzeel gekort en gehouwen het 100, 5 st., facit 2
daelder, welcke door provisor C. Gieben rigtig voldaen zijn en sulx attesteere: A. van Haaff den
17 april 1775”
In 1777 en de daarop volgende jaren woont Isack Jacobs in het huis aan de Vosstraat en
onder nr. 15 betaalt hij dezelfde jaarlijkse geldrente van fl. 3.22.4 zoals die ook door generaties
van Haaff daaraan voorafgaand werd betaald. In elk geval woont Anton dan niet meer in De
Bonte Pels. Of is hij nog opgenomen geweest in het Mannenhuis? Hij overlijdt in elk geval in
de ouderdom van 70 jaar te Goch op woensdag 5 juni 1782 (aan een “hernia”).
We weten niet of zijn kinderen; Petrus en Elisabeth zich over hem hebben onfermd. In elk
geval doet hij in 1775 nog klusjes voor het Mannenhuis.
We kunnen de werkelijkheid slechts door interpretatie van de gegevens benaderen en ons een
beeld vormen van zijn laatste jaren in Goch. Verder kan er nog eens gekeken worden hoe het
verdere leven van zijn kinderen zich in Goch voltrekt. Tot nu toe is daarvan geen informatie
gevonde, maar Mechtildis die in 1768 weduwe is geworden overlijd pas in jan. 1791 te Goch.
Zij huwde in aug. 1762 met Joannes (Nicolaas) Weghman. Wellicht is er over hun leven nog
iets terug te vinden. Na 1791 lijkt het doek in Goch definitief te zijn gevallen.