87|3 - Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren

E u c l i d E s 8 7 | 3 118
Over de drempels van
de lerarenopleidingen
doorGaandE LEErLIJnEn tuSSEn KEnnISbaSES
po En vo
inleiding
Sinds de discussie over doorgaande lijnen
en het wettelijk vaststellen van de referentieniveaus
zijn we ons steeds bewuster van
het belang van aansluiting tussen diverse
schooltypen. Een leerling die net van de
basisschool afkomt, bijvoorbeeld, heeft
les gekregen volgens bepaalde didactische
principes en is daarbij op een zeker niveau
gekomen. Het is dan van belang dat deze
leerling ervaart dat de leraar wiskunde in
het vo hier op aansluit. Gravemeijer e.a.
(2009) laten zien dat die aansluiting voor
wat betreft vermenigvuldigen van breuken
hiaten vertoont waar leraren, methodeschrijvers
en opleiders voor het basisonderwijs
en het voortgezet onderwijs zich nog
niet genoeg van bewust zijn.
Hoe kan dit didactisch hiaat en de ongetwijfeld
vele andere verkleind worden, om
te beginnen in de lerarenopleiding? Wij
denken dat de kennisbasis pabo hier een rol
in kan spelen. In dit artikel willen we laten
zien hoe deze kennisbasis pabo een concrete
invulling kan bieden voor bepaalde algemeen
beschreven kennis in de kennisbases
vo. We pretenderen hierbij niet volledig te
zijn.
Dit artikel is een deelopbrengst van het
onderzoek dat momenteel plaatsvindt
binnen ELWIeR II (ELWIeR staat voor
Expertisecentrum Lerarenopleiding
Wiskunde en
Rekenonderwijs
[1] ).
De opbouw
van het artikel
is als volgt. We
zetten eerst op
een rij welke
documenten
de kennisbases
voor de
[ Caroliene van Waveren Hogervorst, Nathalie de Weerd ]
lerarenopleidingen vormen. Aansluitend
bij citaten uit de drie kennisbases voor het
vo laten we zien wat de kennisbasis voor de
pabo hierbij aan aanvullende kennis biedt.
We sluiten af met een conclusie.
Kennisbases
Er zijn verschillende documenten die
dienen als kennisbasis voor de opleidingen.
Voor de pabo is geschreven:
ɽ Kennisbasis rekenen-wiskunde lerarenopleiding
basisonderwijs (Van Zanten e.a.;
2009). Dit document is een samenvatting
van een uitgebreider document,
geschreven door de projectgroep Voetstuk
van de Pabo, met als titel Kennisbasis
rekenen-wiskunde voor de pabo. We
citeren in dit artikel uit deze uitgebreide
versie en noemen die versie vanaf nu
kortweg de Kennisbasis PABO.
Voor de opleidingen voor het vo zijn drie
kennisbases ontwikkeld. Het gaat om de
volgende documenten, die weliswaar niet
allemaal het woord ‘kennisbasis’ in hun
titel hebben, maar wel die rol (kunnen)
vervullen:
ɽ Kennisbasis Wiskunde voor de tweedegraads
lerarenopleiding (Van Ast e.a;
2010), kortweg de Kennisbasis Wiskunde.
In deze publicatie staat welke wiskundige
bagage tweedegraads leraren moeten
hebben.
ɽ Wiskundeleraar Vakbekwaam (Jonker e.a;
2008), kortweg het WiVa-document.
Hierin staat aan welke standaarden een
tweedegraads leraar moet voldoen.
ɽ Handboek vakdidactiek wiskunde (Van
Streun, Zwaneveld, Drijvers; 2009),
kortweg het Handboek. Dit handboek
bevat de theoretische kennis die eerstegraads
docenten nodig hebben bij het
ontwerpen en uitvoeren van wiskundeonderwijs.
Wat de Kennisbasis PABO de
kennisbases vo biedt
Hieronder bespreken we bij een citaat uit
elk van de drie bovengenoemde kennisbases
voor het vo welke concrete invulling de
Kennisbasis PABO biedt.
Citaat 1 – WiVa-document
Een van de standaarden die in het WiVadocument
genoemd worden, is:
Een docent wiskunde:
- heeft kennis van de achtergronden,
inhoud en didactiek van het reken- en
wiskundeonderwijs op de basisschool
- …
(Jonker e.a.; 2008, p. 12)
Er wordt niet nader toegelicht of uitgewerkt
wat deze kennis inhoudt. De Kennisbasis
PABO doet dat wel: zij schetst zowel de
inhoud van het rekenonderwijs als de
didactiek van het reken- en wiskundeonderwijs
op de basisschool.
Deel I van de Kennisbasis PABO gaat over
de globale theorie; achtereenvolgens komen
de doelen van het vakgebied reken- en
wiskunde op de basisschool, leerprocessen
en vakdidactiek aan bod. In de paragraaf
Vakdidactiek wordt de didactiek van
realistisch rekenen gekenschetst door vijf
principes te noemen:
1. Mathematiseren vanuit betekenisvolle
realiteit: om te zorgen dat kinderen zich
kunnen realiseren waar het rekenen over
gaat, worden betekenisvolle problemen
uit hun leefwereld of de hun bekende
getallenwereld gekozen. Zodoende
wordt de werkelijkheid beter begrepen
doordat wiskundige middelen ingezet
worden en wordt de wiskunde beter
begrepen omdat zij afgeleid is uit de
werkelijkheid.