Toerisme in perspectief 2009 - Hiswa

N B T C A F D E L I N G R E S E A R CH
S E P T E M B E R 2 0 0 9
TOERISME IN PERSPECTIEF
2009
ONTWIKKELINGEN MBT T OT INKOMEND EN
BINNENLANDS TOERISM E NADER BEKEKEN

Wereldwijde groei
toerisme 2%
Toerisme in perspectief 2009
Ontwikkelingen m.b.t. inkomend en binnenlands toerisme nader bekeken
INLEIDING
In dit rapport wordt een beeld geschetst van actuele trends en ontwikkelingen
in het toerisme en de factoren die daarop van invloed zijn. Daarbij wordt eerst
kort ingegaan op ontwikkelingen wereldwijd en in Europa; vervolgens zal nader
stilgestaan worden bij de positie van Nederland. Naast een terugblik op 2008,
wordt tevens een groeiverwachting gegeven voor het lopende jaar (2009). Het
accent in het rapport ligt op het inkomend toerisme, maar daarnaast zal ook
kort het binnenlands toerisme aan de orde komen.
INTERNATIONAAL TOERISME
Wereld: groei afgevlakt door economische crisis
Na een groei van 6% in 2007, laat het internationale wereldtoerisme in 2008
een groei zien van 2%. In het eerste half jaar van 2008 is nog een groei
geconstateerd van 6%. Deze groei is echter, als gevolg van de economische
crisis, in het tweede half jaar omgeslagen in een daling van -1%. De World
Tourism Organization (UNWTO) geeft aan dat er wereldwijd 922 miljoen reizen
zijn gemaakt in 2008.
Gekeken naar de verschillende continenten is het internationaal toerisme
naar/binnen Europa over 2008 nauwelijks gestegen: 0,1% tot 488 miljoen
internationale toeristen. Ook Azië heeft te lijden gehad onder de economische
crisis; na jaren van hoge groei is deze nu gedaald tot 1%. De grootste absolute
groei deed zich voor in Amerika (4 miljoen extra aankomsten) en het Midden
Oosten (9 miljoen extra aankomsten).
Grafiek 1: Groei internationale aankomsten naar regio en aantal aankomsten
2008 (% verandering t.a.v. voorgaande jaar)
30%
20%
10%
0%
Bron: UNWTO
922 mln 488 mln 184 mln 147 mln 56 mln 47 mln
5% 5%
6%
2%
Wereld totaal
5%
4% 4%
Europa
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
0%
10%
8% 8%
1%
Azië/Pacific
6%
5%
2%
3%
Amerika
8%
6%
15%
Midden
Oosten
18%
10%
9% 9%
1/10
2008
2007
2006
2005
Afrika
4%

Aantal buitenlandse
gasten daalt met
8%
Inkomend toerisme Nederland
Uit de definitieve CBS cijfers (Statistiek Logiesaccommodaties) blijkt dat 10,1
miljoen buitenlanders Nederland in 2008 hebben aangedaan voor een verblijf.
Na jaren van stijging betekent dit een daling van 8% en is het inkomend
toerisme terug op het niveau van 2005.
Grafiek 3: Ontwikkeling inkomend toerisme naar Nederland (2001 – 2008)
(x 1.000)
Bron: CBS
Voor deze daling van het aantal bezoekers is een aantal redenen aan te voeren.
De belangrijkste is de economische crisis die zich het tweede half jaar van
2008 voluit heeft gemanifesteerd. Veel Westerse economieën bevinden zich
vanaf het vierde kwartaal 2008 in een economische recessie, het
consumentenvertrouwen daalt en de koopkracht staat onder druk. Daarnaast
hebben de dalende wisselkoersen (Dollar, Pond, Yen) ten opzichte van de Euro
een negatief effect gehad op de aankomsten in Nederland. Als laatste heeft de
vliegtax een dempend effect op de internationale aankomsten in Nederland (zie
box hieronder).
BOX: Vliegtax
Op 1 juli 2008 is de vliegtax ingevoerd. Dit houdt in dat er een belasting wordt
geheven op iedere passagier die vanaf een Nederlandse luchthaven vertrekt.
De hoogte van de belasting is afhankelijk van de afgelegde vliegafstand: onder
de 2.500 kilometer betaalt men 11,25 Euro, boven deze afstand 45 Euro.
Nederland is hierdoor duurder geworden voor de buitenlandse consument dan
de concurrerende landen, waar veelal geen vliegtax wordt geheven.
De invoering van deze vliegtax heeft een aantal gevolgen gehad voor het
vliegverkeer van en naar Nederland. De dalende bezettingsgraden en de extra
administratieve lasten voor luchtvaartmaatschappijen hebben er voor gezorgd
dat:
11.500
11.000
10.500
10.000
9.500
9.000
8.500
8.000
9.500
2001
9.595
2002
- luchtvaartmaatschappijen, voornamelijk low cost carriers, de frequenties
van bestaande lijndiensten hebben teruggeschroefd of lijndiensten
helemaal zijn opgeheven.
9.180
2003
9.645
2004
10.010
2005
- Een aantal low cost carriers zich helemaal terug trekken uit Nederland.
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
10.740
2006
11.010
2007
10.104
2008
2/10

Belgische markt
laat als enige
Westers land een
groeiend aantal
toeristen zien
- Nederland investeringen en nieuwe verbindingen misloopt van low cost
carriers.
Uit een recentelijk door SEO Economisch Onderzoek uitgevoerd onderzoek *)
naar de effecten van de vliegtax blijkt dat de invoering van de vliegtax op
jaarbasis leidt tot een daling van een kleine 200.000 buitenlandse toeristen
aan Nederland.
Ondertussen is de vliegtax per 1 juli 2009 afgeschaft. Het aantal vluchten en
frequenties blijft echter beneden het niveau voordat de vliegtax is
geïntroduceerd.
*) in opdracht van ANVR en NBTC
Vrijwel alle herkomstlanden laten een daling zien over 2008. Duitsland, de
belangrijkste herkomstmarkt qua bezoekers, laat een daling zien van 6% t.o.v.
2007. Door een vroege Pasen (eind maart) vielen alle vakanties in het voorjaar
vroeger, hetgeen ervoor heeft gezorgd dat er in het eerste half jaar 10%
minder Duitsers naar Nederland zijn afgereisd. In de zomer en het najaar
heeft zich dit enigszins hersteld, waarmee de daling voor het gehele jaar op 6%
is uitgekomen.
Groot-Brittannië heeft zwaar te lijden onder de economische crisis. De
werkloosheid groeit snel en de koopkracht daalt. Samen met de stijgende
wisselkoers (Euro landen worden duurder) heeft dit zijn weerslag gehad op
vakanties en zakenreizen vanuit Groot-Brittannië. In totaal zijn er 14% minder
Britten gekomen in 2008 ten opzichte van 2007.
België is het enige Westerse herkomstland dat een groei laat zien (+1%).
België blijft hiermee de derde herkomstmarkt voor Nederland. Het aantal
vakanties van Belgen blijft redelijk stabiel en met deze economische crisis
blijven de mensen dichterbij huis. Daarnaast blijft België profiteren van de
sterke aanwezigheid van het toeristisch bedrijfsleven en het NBTC.
Amerika heeft de hardste klap gekregen van de economische crisis. Dit
speelde reeds in het begin van 2008. Daarbij is Nederland, meer dan andere
landen, afhankelijk van de New Yorkse markt, welke door de fysieke
aanwezigheid van de financiële markt in zwaar economisch weer verkeert. De
hoge Eurokoers tijdens 2008 heeft eveneens zijn impact gehad. Daarnaast is
Nederland voor 45% afhankelijk van zakelijk toerisme vanuit de USA en
hebben veel bedrijven het aantal zakenreizen sterk gereduceerd of zelfs een
algehele reisstop ingevoerd. In totaal zijn er in 2008 ongeveer 800.000
Amerikanen naar Nederland afgereisd, een daling van 19% ten opzichte van
2007.
Ook in Frankrijk is de economie in zwaar weer gekomen. Daarnaast waren er
geen grote culturele exposities waardoor de Fransen speciaal naar Nederland
zijn afgereisd. Het aantal bezoekers vanuit Frankrijk is gedaald met 6%.
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
3/10

Gematigde groei
vanuit BRIC-landen
Spanje is hard getroffen door de recessie en vooral door de introductie van de
vliegtax. Zes op de 10 bezoekers uit Spanje komt naar Nederland met een low
cost carrier. Als gevolg van de introductie van de vliegtax zijn er routes
weggevallen en frequenties verminderd. Dit heeft zijn gevolgen gehad voor het
Spaanse bezoek aan Nederland; dit is met 15% gedaald in 2008. Ook Italië en
Scandinavië zijn sterk afhankelijk van low cost carriers. Door de recessie en
de daling van het aantal low cost verbindingen is het aantal bezoekers uit deze
landen gedaald met respectievelijk 7% en 4%.
De intercontinentale markten laten een dalend bezoek zien. Het bezoek uit
Azië is, na jaren van groei, gedaald. Zo is bijvoorbeeld de Japanse markt
gedaald met 11%. Ook de Japanse economie hapert en de wisselkoers Euro-
Yen maakt het niet aantrekkelijk om naar Europa af te reizen. De opkomende
markten China en India laten een gematigd positief beeld zien. Uit China
komen 5% meer gasten dan in 2007, waardoor er in 2008 voor het eerst meer
Chinezen dan Japanners Nederland aandeden. De Chinese economie wordt
vooralsnog niet zwaar getroffen door de crisis, maar de Olympische Spelen
hebben veel Chinezen in eigen land gehouden. Hierdoor is de groei lager
uitgevallen dan de afgelopen jaren. De Indiase economie groeit eveneens door,
het bezoek vanuit India groeit dan ook met 20%.
Rusland heeft in 2008 nog niet veel last gehad van de economische crisis,
waardoor het bezoek vanuit deze markt nog is gestegen met 13%.
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
4/10

Hotels én
verblijfsrecreatieve
accommodaties hebben
minder buitenlandse
gasten ontvangen
Tabel 1: Aankomsten van buitenlandse toeristen in Nederland (2004 – 2008)
(x1.000)
2004 2005 2006 2007 2008 +/-
Europa 7.644 7.940 8.599 8.904 8.285 -7%
- Duitsland 2.649 2.570 2.812 2.833 2.669 -6%
- België 811 917 991 1.101 1.109 1%
- Gr.-Brittannië 1.760 1.853 1.913 1.902 1.639 -14%
- Frankrijk 510 527 608 613 575 -6%
- Zwitserland 141 141 173 177 151 -13%
- Italië 369 374 398 398 370 -7%
- Spanje 298 322 392 436 368 -15%
- Scandinavië
(incl. Finland)
367 389 424 425 407 -4%
- Polen 54 63 77 83 82 -1%
- Rusland na 69 87 95 107 13%
- Overig Europa 685 715 723 841 808 -4%
Amerika 1.132 1.222 1.325 1.274 1.068 -16%
- USA 900 971 1.047 991 800 -19%
- Canada 115 126 134 126 116 -8%
- Brazilië 29 39 60 61 1%
Azië 636 644 602 617 556 -10%
- Japan 164 158 143 130 116 -11%
- China (incl.
Hong Kong)
82 96 108 123 129 5%
- India 24 34 37 42 51 20%
Australië en
Oceanië
118 105 120 121 112 -8%
Afrika 117 101 93 92 84 -9%
Totaal 9.646 10.012 10.738 11.008 10.104 -8%
Bron: CBS
Zowel de hotels als de verblijfsrecreatieve accommodaties (bungalows,
campings en groepsaccommodaties) laten een daling zien van het aantal
buitenlandse bezoekers. De hotels zagen ongeveer 8% minder buitenlandse
bezoekers arriveren. De verblijfsrecreatieve accommodaties registreerden
zelfs 10% minder buitenlandse gasten, voornamelijk door minder bezoek aan
campings.
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
5/10

IMF pessimistisch
over economie
Verwachtingen inkomend toerisme 2009
Na enkele jaren van flinke groei is het inkomend toerisme van Nederland vorig
jaar aanzienlijk gedaald (-8%). De achterliggende redenen - de verslechterde
economische omstandigheden, de dure euro en de vliegtax - zullen ook in
2009 een negatieve impact hebben op het inkomend toerisme naar Nederland:
1) Het IMF verwacht dat alle regio’s in de wereld in 2009 met een verdere
economische teruggang te maken zullen krijgen, waarbij vrijwel alle
westerse economieën in een recessie zullen geraken of dit reeds
doormaken (zie onderstaande tabel). De verwachting is dat pas vanaf 2010
weer sprake zal kunnen zijn van enig herstel.
2) De verwachting is verder dat er in de koersverhouding tussen de euro en
dollar, pond en yen weinig zal veranderen. Nederland blijft daarmee ook in
2009 voor bezoekers uit niet-eurolanden een relatief dure bestemming
voor vakantie of zakelijke reizen.
3) De effecten van de vorig jaar per 1 juli geïntroduceerde vliegtax zullen ook
in 2009 merkbaar blijven. Hoewel de vliegtax per 1 juli 2009 is afgeschaft
en de directe effecten dus vooral in de eerste helft van 2009 spelen, zullen
de effecten nog wat langer doorwerken doordat het teruggelopen aanbod
aan vliegverbindingen (routes en frequenties) niet direct op het “oude”
niveau terug zal zijn.
Tabel 2: Economische groeiverwachting (2007 – 2010)
Mutatie t.o.v. voorgaande jaar in %
Europa
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
2007 2008 2009 2010
Duitsland 2,5 1,3 -6,2 -0,6
Frankrijk 2,3 0,3 -3,0 0,4
Italië 1,6 -1,0 -5,1 -0,1
Spanje 3,7 1,2 -4,0 -0,8
Groot-Brittannië 2,6 0,7 -4,2 -0,2
Europese Unie 3,1 1,1 -4,7 -0,1
Rusland 8,1 5,5 -5,8 2,0
Amerika
Verenigde Staten 2,0 1,1 -2,6 0,8
Canada 2,5 0,4 -2,3 1,6
Brazilië 5,7 5,1 -1,3 2,5
Azië
India 9,4 7,3 5,4 6,5
China 13,0 9,0 7,5 8,5
Japan 2,3 -0,7 -6,0 1,7
Wereld 5,1 3,1 -1,4 2,5
Bron: IMF / juli 2009
6/10

Grieppandemie
zorgt voor extra
onzekerheid
UNWTO verwacht
wereldwijd daling
van internationale
aankomsten
Een andere factor die het internationaal reisverkeer in het tweede halfjaar van
2009 negatief kan gaan beïnvloeden is de grieppandemie (H1N1). De griep
verspreid zich snel over de wereld en de verwachting is dat het aantal
besmette gevallen in het najaar van 2009 z’n (voorlopige) hoogtepunt bereikt.
Onduidelijk is in welke mate het internationaal reisverkeer door de pandemie
zal worden beïnvloed. Belangrijk in dit kader is de uiteindelijke omvang en
aard van besmetting (vooralsnog is sprake van een relatief milde vorm),
alsmede de eventueel beperkende maatregelen die door overheden zullen
worden genomen (denk aan exit screenings). Wel is vast te stellen dat
influenza A vooralsnog vooral invloed lijkt te hebben op de Aziatische reismarkt,
die na het uitbreken van SARS en de vogelgriep in 2003 en 2004, voorzichtig
zijn geworden. Hier is reeds te zien dat er minder mensen naar het buitenlands
reizen als gevolg van de (angst) voor Influenza A.
Naast bovenstaande negatieve factoren kunnen ook enkele positieve /
stimulerende factoren genoemd worden.
- In 2009 e.v. vindt het internationale culturele evenement Holland Art Cities
plaats. Het evenement zal zich afspelen in de vier grote steden
Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. De verwachting is dat zo’n
150.000 buitenlandse bezoekers speciaal voor dit evenement naar
Nederland zullen komen.
- Doordat er minder internationaal gereisd wordt dalen bezettingsgraden in
vliegtuigen en hotels. Om de vraag te stimuleren verlagen luchtvaart-
maatschappijen en hoteliers hun prijzen.
- In 2008 viel Pasen relatief vroeg (eind maart), wat het tot een minder
aantrekkelijke periode voor een uitstapje maakte (onzeker of bollen al uit
zijn en veelal meer kans op wat kouder weer). In 2009 viel Pasen
beduidend later, waardoor het aantrekkelijker werd voor buitenlandse
toeristen om naar Nederland te reizen.
- Extra initiatieven van de sector in samenwerking met het NBTC om meer
toeristen naar Nederland te trekken.
De UNWTO verwacht een daling van het internationaal toerisme wereldwijd
van 4% tot 6% in 2009. De daling zal het grootst zijn in Europa (-5% tot -8%)
en het Midden-Oosten (-5% tot -10%). Ook de Aziatische markt, die de
afgelopen jaren grote groei heeft laten zien, zal te maken krijgen met de crisis
(-1% tot -4%). Afrika is het enige continent waar het internationaal toerisme
zal groeien dit jaar (1% tot 5%).
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
7/10

Dichtbij markten
Duitsland en België
doen het relatief
goed
Tegen de achtergrond van de hiervoor genoemde omstandigheden/
ontwikkelingen, alsmede resultaten over de eerste vijf maanden van 2009,
wordt de volgende vraagontwikkeling verwacht voor een aantal belangrijke
herkomstmarkten.
Tabel 2: Verwachtingen inkomend toerisme in 2009 naar herkomstgebied
Land van herkomst +/- t.o.v. 2008 Verwachting 2009
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
(x 1.000)
Duitsland 0% 2.700
België + 2% 1.130
Groot-Brittannië - 14% 1.410
Frankrijk 0% 580
Italië - 6% 350
Spanje - 12% 320
Scandinavië (incl. Finland) - 6% 380
Rusland - 10% 100
Overig Europa - 1% 1.030
Verenigde Staten - 10% 720
Canada - 12% 100
Brazilië - 10% 50
Japan - 10% 100
China (incl. Hong Kong) + 4% 130
India + 3% 50
Overig wereld - 10% 490
Totaal - 5% 9.640
Bron: NBTC
Doordat vrijwel alle Europese economieën in een recessie geraken wordt voor
de veel herkomstmarkten een dalend bezoekcijfer aan Nederland verwacht:
Voor de Duitse markt wordt een stabilisatie verwacht. De verwachting is
dat Duitsers ondanks de economische crisis zullen blijven reizen, maar wat
korter en minder vaak. De verwachting is dat auto- en treinreizen zullen
groeien ten koste van vliegreizen. Nederland kan als “dichtbij”-
bestemming hiervan profiteren. Nadelig voor Nederland zijn de voor
Duitsers relatief hoge prijzen voor hotel- en bungalowvakanties.
Na jaren van flinke groei wordt verwacht dat het aantal Belgen dat
Nederland bezoekt in 2009 licht zal groeien. Nederland is voor onze
zuiderburen veelal een “kort verblijf”- bestemming. Door de teruglopende
economie zal Nederland echter vaker als vakantiebestemming voor een
lange vakantie worden gekozen.
Voor de Britse markt mag rekening worden gehouden met een verdere
daling (-14%). De economische recessie heeft een grote impact op het
reisgedrag van de Britten. Ook zorgt de dure euro voor een barrière om
naar Nederland te reizen.
8/10

Frankrijk is samen met Duitsland en België één van de weinige landen in
Europa waarvoor – ondanks dat ook hier sprake is van economische
teruggang - geen daling wordt verwacht. Belangrijke verklaring vormt het
evenement Holland Art Cities. Grote culturele tentoonstellingen in het
verleden hebben laten zien dat dit soort evenementen een grote
aantrekkingskracht heeft op Fransen.
Diverse positieve ontwikkelingen op vervoersgebied kunnen niet
voorkomen dat ook de Scandinavische markt in 2009 een daling zal laten
zien (-7%). De economische teruggang vormt daarbij de belangrijkste
reden.
De economische crisis in combinatie met een lager aantal
vliegverbindingen (mede als gevolg van de vliegtax) vormen de
belangrijkste verklaringen voor een daling van het aantal toeristen uit
Spanje en Italië in 2009 (respectievelijk -12% en -6%).
Na jaren van sterke groei is de Russische economie – door o.a. de sterk
lagere energieprijzen –in een crisis beland. Als gevolg hiervan staat ook
het uitgaand toerisme onder druk. Voor 2009 kan met een daling van het
aantal inkomend Russen rekening worden gehouden.
Intercontinentaal laten de meeste landen een daling zien.
● Voor de Verenigde Staten en Canada wordt een verdere daling
verwacht (respectievelijk -10% en -12%). De economische recessie en
dure euro kunnen als belangrijkste verklaringen worden gezien. De relatief
sterke afhankelijkheid van het herkomstgebied New York e.o. *) en het
feit dat Holland/Amsterdam relatief vaak een impulsbestemming vormt,
maken de positie op de Amerikaanse markt extra kwetsbaar.
● Voor de Aziatische herkomstmarkten is het beeld meer divers. Voor Japan
wordt een verdere daling verwacht ( -10%). Het dieptepunt van de
uitgaande intercontinentale reismarkt was in het eerste kwartaal van 2009.
Afhankelijk van de ontwikkeling van de grieppandemie zullen de
Japanners hun reisplannen voor het najaar aanpassen.
Vanuit China en India wordt daarentegen een groeiend aantal bezoekers
verwacht (+4% en +3%). Ondanks de wereldwijde economische crisis is
de verwachting dat de Chinese en Indiase uitgaande reismarkt blijft
doorgroeien. De Chinese economie groeit weliswaar iets minder hard dan
de jaren hiervoor, er is echter nog steeds sprake van een groei van rond
de 9%. Voor India geldt daarnaast dat het uitgestelde boekingsgedrag in
combinatie met de relatief lange aanvraagprocedure voor een visum voor
de Schengen-landen zorgt ervoor dat veel Indiërs naar de buurlanden
reizen. Hierdoor zal de groei van het uitgaande toerisme naar Nederland
beperkt blijven.
*) hier vielen de afgelopen tijd de grootste financiële klappen
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
9/10

Aantal binnenlandse
vakanties daalde licht
in 2008
Voor het eerst meer
buitenlandse dan
binnenlandse vakanties
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
10/10
BINNENLANDS TOERISME
Binnenlandse vakanties 2008
Uit cijfers van het ContinuVakantieOnderzoek blijkt dat in 2008 in totaal zo’n
17,5 miljoen vakanties door Nederlanders in eigen land zijn doorgebracht. Ten
opzichte van 2007 betekent dit een daling van 150.000 vakanties (-1%). Alle
belangrijke verblijfsectoren lieten een daling zien: hotellerie -3%, bungalow -2%
en kamperen -3%. Het aantal vaste standplaatsvakanties (verblijven in tweede
woning, eigen stacaravan e.d.) stabiliseerde. De matige zomer (de tweede op
een rij) en de concurrentie met goedkope buitenlandse vliegvakanties kunnen
als belangrijke verklaringen worden gezien voor de lichte daling. Daar komt bij
dat “eigen land” , in tegenstelling tot het buitenland, niet echt heeft kunnen
profiteren van de extra lange meivakantie.
De Noordzeebadplaatsen en de Veluwe en Veluwerand zijn evenals andere
jaren het meest bezocht, maar lieten beiden wel een daling zien
(respectievelijk -8% en -6%). De Groningse, Friese en Drentse zandgronden
lieten een stijging zien van 7% en komen daarmee op de derde plaats van
meest bezochte Nederlandse toeristengebieden. Voor de meeste andere
toeristengebieden was sprake van een stabilisatie van het aantal binnenlandse
vakanties.
Het aantal buitenlandse vakanties groeide het afgelopen jaar met 900.000
naar 18,5 miljoen (+5%). Daarmee zijn er voor het eerst meer buitenlandse
vakanties ondernomen dan binnenlandse vakanties. Een aanzienlijk deel van
de groei van de buitenlandse vakanties komt voor rekening van de
meivakantie, die in 2008 voor de meeste scholen ruim twee weken duurde.
Vergeleken met een jaar eerder werden ruim een half miljoen extra
buitenlandse vakanties ondernomen in deze periode.
Grafiek 5: Ontwikkeling binnen- en buitenlandse vakanties
(x mln.)
20
19
18
17
16
15
14
13
12
11
10
Bron: CVO
18,7 18,5
18,1 18,0
17,8 17,6 17,6
17,3
17,5
17,1 17,1
16,8
16,8
16,4
2002
2003
2004
2005
binnenland buitenland
2006
2007
2008

Economische
crisis zal leiden
tot lager aantal
vakanties in
2009
T O E R I S M E I N P E R S P E C T I E F 2 0 0 9 | S E P T E M B E R 2 0 0 9 | N B T C
11/10
Net als vorig jaar voert Duitsland de top tien van buitenlandse bestemmingen
aan met 3 miljoen vakanties. Frankrijk lijkt zich weer enigszins hersteld te
hebben van dalingen van de afgelopen jaren; het aantal vakanties groeide met
maar liefst 10% naar 2,9 miljoen vakanties.
België dat op de derde plaats staat van meest bezocht buitenlandse
bestemmingen, zag het aantal Nederlandse vakantiegangers met 6% dalen.
Vrijwel alle Middellandse Zeebestemmingen lieten behoorlijke groeicijfers zien:
Spanje (+13%), Italië (+10%) en Turkije (+20%). Mede door de lage
dollarkoers groeide eveneens het aantal verre reizen. In totaal werden zo’n 1,9
miljoen vakanties buiten Europa doorgebracht. De Verenigde Staten en het
Caribische gebied waren het meest populair.
Verwachting binnenlands toerisme 2009
Door de economische crisis zal de Nederlandse vakantiemarkt de komende
jaren onder druk komen te staan. Hoewel uit peilingen van het continue
vakantie-intentieonderzoek van NBTC-NIPO Research vooralsnog geen grote
bezuinigingsdrift blijkt (de consument geeft aan z’n vakantiegedrag van de
afgelopen jaren in grote lijnen te willen doorzetten), mag rekening gehouden
worden met een daling van het aantal vakanties en de bestedingen. Deze
daling zal vooral het uitgaand toerisme raken en in mindere mate het
binnenlands toerisme. CBS-cijfers over de eerste vijf maanden alsmede ANVR-
boekingscijfers bevestigen deze ontwikkeling *). Voor 2009 verwacht NBTC
een stabilisatie/lichte plus voor het aantal binnenlandse vakanties en een
daling van het aantal buitenlandse vakanties met zo’n 5%.
*) CBS-cijfers over de eerste vijf maanden van 2009 duiden op een stabilisatie van het
aantal binnenlandse vakanties. ANVR-boekingscijfers lieten begin augustus nog een
achterstand zien van 10% t.o.v. 2008 (het betreft hier georganiseerde vakanties, die
voor het overgrote deel in het buitenland worden doorgebracht)