scheepsbouw te amsterdam in vroeger eeuwen - theobakker.net

De scheepstimmerwerf der Admiraliteit op Kattenburg
(Schilderij door Ludolf Bakhuysen, 1630-1708, Rijksmuseum Amsterdam)
stad, werd een nieuwe wijk aangelegd, buiten de
Haarlemmerdijk, terwijl de Brouwersgracht werd
gegraven. Het Vooreiland bleef voorlopig een onbewoonde
wildernis, doch hier en daar werden houttuinen
aangelegd. Men maakt na 1615 meer voortgang
met het aanplempen van grond en ongeveer 1635
waren er drie eilanden ontstaan, n.l. ‘t Bickerseiland
met werven en houttuinen, ‘t Realeneiland met touwslagerijen,
houttuinen en enige werven en tenslotte ‘t
Prinseneiland met pakhuizen en houtwallen.
Reeds bestonden in de nabijheid sedert ongeveer
1550 een tweetal werven van Geryt Jansz. en Jan
Symonsz. aan de mond van de Karthuizer Wetering,
maar nu verrezen hier in een kort tijdsbestek
tal van nieuwe werven. Als eerste noemen we De
dry gekroonde Haringen, in 1625 spoedig gevolgd
door anderen. Op het Bickerseiland raakten bekend
de werf De Fortuyn van L. Stoet, De Nagtegaal van
Dirk Fuyk, De Jachtmackerswerf van Klaas Swaan,
De Hollandse Tuin van Haverkamp, De Valckoog, De
Walvis van Haverkamp, Het Wapen van Aalsmeer,
Werf lJsbrand Rogh, een scheepsbouwer uit Zaan-
dam, die zich hier ±1680 vestigde, De St. Jago van
Haverkamp, De Haan van J. Boelen, de werf d’ Risico
in de Vierwindenstraat, bekend uit de geschiedenis
van Griet Manshande, werf ‘t Avontuur, werf
De Oranjeboom en anderen.
Op het Realeneiland genoten bekendheid de werf De
drie Broertjes van Annetje Jansse, De Schol van C.
J. van Dalen op het Smalle pad en de werf De Engel,
terwijl op het Prinseneiland aangelegd werd de werf
van Gebr. Rijsbergen.
Nog zijn te vermelden de werf Nachtegaal van gebr.
Meursing in de Blekerstraat, de werf De Omwerp op
het eind van de Nieuwe Teertuinen aan het Smalle
pad, de werf De Roode Galy in de Teertuinen, werf
De Valk, werf De Haringen, terwijl in 1700 bezuiden
de Weteringspoort de werf Op de Stadswal werd gevestigd.
In tal van notariële bescheiden zijn berichten
over deze en andere werven te vinden, welke gegevens
onze kijk op het scheepsbouwbedrijf uit die tijden
zeer verruimen.
Handel en scheepvaart namen in de gouden eeuw –
gelijk bekend – een zeer grote vlucht en dus eiste de
zeevaart gebiedend meerdere en vooral grotere ruimten.
Dit werd een drukkende zorg voor de stadsoverheid,
die veelal ook persoonlijk zeer geïnteresseerd
was bij de wereldhandel. Wederom was het noodzakelijk,
dat er nieuwe scheepsbouwterreinen moesten
komen en wel zo uitgebreid, dat men liefst voor
eeuwen lang onbekrompen voortkon. En nu namen
de vroede vaderen afdoende maatregelen, hetgeen
blijkt uit het feit, dat deze zesde en laatste periode in
Op de werf “De Oranjeboom” (Bickerseiland) liep 24
augustus 1836 het fregat “Admiraal Tromp” van stapel
(Gekl. tekening door onbekende. Atlas K.O.G.)