berichten. - Vereniging tegen de Kwakzalverij

Onder de artikelen van dergelijke ordonnantdën
en, gildebrieven vindt men herhaaldelijk bepalingen,
die ons doen zien, dat de wijze, waarop de
16e en 17e eeuwsehe kwakzalver de aandacht op
zich vestigde, vrijwel dezelfde was-, als zijn nazaten
op het oo'gemblik toepassen. Een voorbeeld
daarvan is de volgende bepaling: „Oenige Operateurs
ofte andere meesters off meesteressen
hoedanig die sijn, sullen vermögen te oom-en op
toneelen, e,enige briefkens te stroyen, of des-elve
binnen iemands deure ofte venster te werpen off
haer andersinte der Chirurgije of Operatie te vermeeten
in eenige deelen des ligohaams als met
voorgaande kennisse van de deeckens doser gilde."
In de bewaard göbleven notulen van vele
cihirurgijnsigilden zijn de questies met kwakzalvers,
die dergelijke ,abrieffkenis" uitstrooiden aanplakten
en aan de huizen 'besorigden aan de orde
van den dag - . Over de manier, waarop de Middielburgsche
chirurgijns een paar van die wonid'erdoktens,
die in hun biljetten „seer roemden seer
constig het water te connen besien" er in deden
vliegen, is in de "rekeningiboeken van dat gild
een vermakelijk verhaal te vinden.
Verontwaardigd over de brutaliteit van dat
tweetal, dat al eerder in conflict met het chirurgijnsgild
was 'geweest, besloten deeckenen en beleeders
den 15en April 1635, in 't Engelsen huis
vergadert, „haerlieden een affront te doen ende
haerlyder dryer water te senden met den knape
mr. Jacob's, 't welck sy deden". We kunnen ons
de waardige leden van het dhirurgynsgild voorstellen,
ziel&vergemoegd achter hun kroes bier de
ontknoopin-g van dit drama afwachtende. Deze
stelde hen niet te leur. Meester Steven toch „oordeelde
uit het water den patiënt watensuchtigh
ende van quader diigestie waer", waarop de gildeknecht
hem vroeg of hij misschien bij den patiënt
aan wilde komen, „'t welck hij consenteerde en is
dadelyck met den knaap int Enigelsch huyis bij
ons gecoinen, seer verslagen zijnde sucke patiënten
daer te vinden en naer veel woorden is
seer besoaemt weg geloopen".
Een gelukkig toeval heeft er voor gezorgd, dat
enkele van die strooibiljetten bewaard gebleven
zijn, waaruit wij kunnen zien, dat de mentaliteit
van den kwakzalver vrijwel omveiranderdi gebleven
is en dat 'het publiek van eenige eeuwen geleden
even ontvankelijk was voor grootspraak,
brutaliteit en zelfverheerlijking: als het tegenwoordige.
Evenals hun moderne collega's achten
zijj het gewenscht hun pennevruchten met hoogdravende
ontboezemingen over de zegeningen der
geneeskunst te kruiden. De wijdvermaarde en
Hoog Ervaren Medicus Johan Diederdich de Ei-1
chenberg, wiens titels ongeveer een halve blad­
zijde zouden vullen, onthaalt zijn publiek als in- |
leiding op de volgende lofspraak der geneeskunst :
„Is oyt het menschelijk geslacht een gaven van
Grodt .gegeven, soo ist zekerlyck de noyt genoeg
gepresence Medicyn, daermede men sijnen evena-es
ten tot het beste Juweel, als de gesontheijt
brengen, dienen ende behulp elijck we sen kan.
Terwijlen ook alle menschen naest haer zalig"heydt,
mede voor de igezondheijt te zorgen schuldigh
sijn ende bij gevolgh seer veel daer aen gelegen
is, indien die vierloren is, deselve wederom
te krijigen. So is noodig, dat men zich niet alleen
bij experte, maer oock wel versogte Medicyn-
meesters vervoejgie". Een ander weldoener der
men schneid vermaant zijn lezers: „Want de Heere
laat de Medicynen uit de Aarde groeyen en
een wijs Mans veragt dezelve niet. Syrach 38-
Eerd den Medicyn-Mee&ter met behoorlijken
Eere, want de Heere heeft hem Geschaapen". Na
deze ernstige vermaningen volgt een waarschuwing-
voorzichtig te zijn in de keuze van den
geneesheer en op te passen niet in handen van
, bedriegers en kwakzalvers te vallen „deweloke
sig veel roemen, maer inderdaad sulke onerbare
Maesters sijn, dat et God sig mag ontfermen, sulke
Diefsvolk, 't welck sigh niet vreest, om op
alle miarkten en voor de kerke en op de dorpe
hier omtrent te loopen, ook 'wel mijn Persoon of
maagschap sig roemen, voor sulke luyden, dewelke
niet bekendt sijn, mogen sig uytgeven, so
sy willen, waersehouw ick een y der".
Een lanige lijist van ziejkten en kwalen, gievolgd
door korte verslagen van behaalde successen dient
om die keuze te vergemakkelijken. Enkele voorbeelden,
in de eigen woorden van de schrijvers
dier strooibiljetten'weergegeven, zullen voldoende
zijn, te doen zien, dat onze 17e eeuwsche reizende
meesters, evenals onze hedendaagsche
kwakzalvers zich op Successen konden beroemen,
waaraan de officieele wetenschap ook op het
oogeniblik nog niet durft te denken. Daar het
beroepsgeheim blijkbaar voor hen niet gold, worden
in de meeste gevallen naam, toenaam en
woonplaats van de gelukkige patiënten uitvoerig,
meegedeeld. Een overzicht uit een dergelijk strooibiljet
geeft de volgende bloemlezing: „Hy geineest
ook Jigt, Colyk of snijding der Darmen, ook
verstoptheit der Longen, pijn voor de Miaag en
voor het Hard, Long* en Leverzucht, overloop van
'Gal. Hij geeft zich uit voor de eenigste te wezen
om slijm en köoking van de Maag te verdrijven,
zo als hij hier in 't kort gedaan heeft aan
de Huysvrouw van Hëndericus Schreuder, woomagtig
in de Baan "in de Vissersgang- tot Rotterdam.
Ook alle soorten van Te er ing, Long en Mildziektens
en Mattighèid der Lee den, Rug en Lendepijn
en meer andere gebreeken, die hier te veel
zijn, om te melden, waar van dezen Doctoor de
Attestatie kan toonen, alsmede alle soorten van
kanker in den tijd van 9 Daagen te Genesen, zoo
als hij nog in kort van de kanker Genesen heeft
Teunis van I&endoeren. Hij geneest ook alle soorten
van Koopsen, Vallende Siektens, Geel of Watersucht."
Bestaat er dus weinig verschil tusschen de
wijze waarop vroegere en tegenwoordige kwak­
zalvers de aandacht op zich trachten te vestigen,
en munten geen van beide uit door betrouwbaarheid
of waardigheid in hun optreden, in een opzicht
moeten wij de reizende meesters van een
vroeger tijdperk recht doen wedervaren.
Door de gebrekkige opleiding der gevestigde
chirurgijns waren deze veelal niet in staat eenigszins
ingrijpende operaties te verrichten.« In deze
behoefte werd voorzien door de rondreizende vrije
meesters, waarvan sommigen, behalve over grootspraak,
durf en vrijpostigheid ook over de noodige
bekwaamheid en handigheid beschikten deze
kunstgrepen uit te voeren. De kans afgezet of
verknoeid te worden moesten de patiënten, die
zich daaraan waagden maar op den kop toe nemen.
Deze tijd ligt echter ver achter ons, de nood­
Advertentiën, SLECHTHOORENDEN
Het Centraal Magazijn
der Vereeniging tot behartiging der belangen van Slechth oorenden, te Soest
heeft alle goede mechanische en electrische hoorapparaten, die in den
handel zijn, in voorraad
geeft inlichtingen over kwakzalversadvertenties en heeft ter waarschuwing
veel kwak zal verstuig bijeen.
Tevens bureau van advies op all rlei gebied, voor slechthoorenden.
Adres : Mej. TINE MARCUS,
2e Secretaresse der Vereeniging,
K_2 Middelwijkstraat (Rijksstraatweg) 21 Soest.
zakelijkheid een dergelijk risico He loopen, bestaat
niet meer, toch schijnen velen zich maar
matig bewust te zijn van het feit, dat de grens
tusschen geneeskunde en kwakzalverij niet alleen,
door de wet getrokken wordt, maar dat naast de
bevoegdheid ook andeer factoren als gevoel van
verantwoordelijkheid, eerlijkheid, bescheideniheid
en goede trouw meetellen.
Laten zij den raad overdenken, in een dier
strooibiljetten met eenigszins andere bedoeling
gegeven: „Het werktuig van uw Lichaam is teeder.
Zoo gy uwen toevlucht neemt tot heevige gene
eismiddelen, sta ik er niet voor binnen, dat het
niet verbroken wordt, wij zien het niet dan van
buiten, wij weten niet, wat er van binnen omgaat,
dan door gissingen, dan door het g-eval en als by
den tast."
Dr. M. A. VAN ANDEL.
CORRESPONDENTIE.
F. Th. v. D. te U. Dank voor het gezondene;
in 't volgend no.
A. J. T. te B. De gezonden advertentie in dank
ontvang-en ; wij zullen er werk van maken. Wij
houden ons verder aanbevolen.
Dr. W. v. d. S. te 's-G. De van Z aim's-
Kruiden zijn reeds herhaalde malen in ons
blad vermeld als bestaande uit gedroogde brandn
e t e 1-b laden. De heer J el g er hu is
Swildens kwam thans weer tot dezelfde conclusie.
M. W .v. d. B. te H. Het gezonden middel is,
volgens 'het onderzoek van dien heer Keulem
a n s, een aetherisch extract van
Peterseliezaad.
P. «0. te St. H. De samenstelling der pillen is
ons niet bekend, zoodat wij gaarne een doosje, ter
onderzoek, zouden ontvangen, liefst met 'bijvoeging
van de daarbij verstrekte papieren.
Wordt voor deze pillen ook reclame gemaakt,,
b.v. door advertenties» of op andere wijize?
A. v. d. B. te O. W. Wij zullen trachten de poeders,
ter onderzoek, in ons bezit te krijigen. De
kosten draagt gewoonlijk de Vereenigimg.
— Er gaat .geen maand voorbij of stukken, bestemd
voor de administratie, worden bezorgd
bij de redactie en omgekeerd. Ter vermijding van
oponthoud en moeite, wordt men beleefd verzocht
brieven enz. betrekking hebbende op de
administratie van de Vereeniging en van
het Maandblad, o.a. de opgave voor het lidmaatschap,
de aanvraag om exemplaren van het blad,,
adresverandering, enz. te richten tot den secretaris-penningmeester,
den 'heer N. KETJLiEMANiS»
Kloveniersburgwal 82, en slechts wat de redactie
van het Maandblad betreft, b.v. ingezonden
stukken, vragen om inlichtingen en dergelijke, te
adresseer en aan den redacteur H. VAN GELDER,
Groenburgwal 26, beiden te Amsterdam.
Tevens wordt nogmaals in herinnering gebracht,
dat vragen, tot de redactie gericht, enkele
bijzondere en spoedeischende gevallen uitgezonderd,
alleen in het Maandblad, in de rubriek
Correspondentie, worden beantwoord.
Het insluiten van postzegels voor antwoord zal
van dezen regel niet doen afwijken.
DE KWAKZALVERSMIDOELEN
HUNNE INHOUD EN DE GEVAREN DIE BIJ HET
GEBRUIK DREIGEN,
volgens analyses, gedurende 35 jaar gemaakt voor -
DE VEREENIGING TEGEN DE KWAKZALVERIJ.
Prijs f 1.25, franco per post ff 1 37.
Aan te vragen bij den Secretaris-P«. nniDgmeester den Heer N. KETJLE-
MANS, Apotheker, Binnengasthuis, Post giro 32237, Amsterdam. K