“Luis in de pels”. In gesprek met: Jos van der Lans. Ex senator voor ...

4 “Luis in de pels”. In gesprek met: Jos van der Lans. Ex senator voor GroenLinks.
legitimeren. Sterker, het is een hypocriet systeem. De Eerste Kamer is niet rechtstreeks democratisch gekozen,
dat is de eerste makke. Ik ben een groot voorstander van het Noors – Bataafs model, waarin de Eerste Kamer
wel een mandaat van kiezers krijgt. Ons systeem klopt niet en voldoet niet aan haar doelstellingen. Op papier
toetst de Eerste Kamer nieuwe wetgeving op criteria als doelmatigheid, uitvoerbaarheid, grondwettelijke basis,
enzovoorts. In de praktijk komt daar niks van terecht. De Eerste Kamer blaft wel, maar bijt bijna nooit. In 99%
van de beslissingen volgt de Senaat uiteindelijk de Tweede Kamer. Dan is de functie van de Eerste Kamer dus
totaal nutteloos geworden”.
Bij zoveel ‘insider politics’ en realisme worden Arend
en ik even stil. Hier spreekt een ex‐senator en politicus
die zegt dat hij het verschil niet heeft kunnen maken.
Jos neemt een teug van zijn glas droge witte wijn.
Arend sprint zijn kruipende dochtertje achterna.
En ik staar verward naar buiten, richting de Waalbrug.
“Levert het dan écht niks op? Zo moeilijk is het toch
niet om iets te betekenen, al is het maar miniem?
Een verschilletje, al is het nog zo bescheiden?”
Toch laat ik me niet ontmoedigen en we zetten het
gesprek voort.
‘De Eerste Kamer der Staten‐Generaal’
“Nogmaals: als democratisch instituut en kritisch toetsend orgaan voldoet de Eerste Kamer niet. Voor mij
persoonlijk geldt dat ik er veel profijt van heb. Je bent eigenlijk senator voor het leven, aan het fenomeen
senator kleeft een soort waas van ervaring en wijsheid. Je staat op de lijstjes deskundigen. Die achtergrond was
een van de redenen waarom ik door minister Van der Laan in 2008 werd gevraagd om een van de voorzitters te
worden van de commissie die de voortgang van de Vogelaarwijken, de krachtwijken, moest visiteren. Samen
met bijvoorbeeld Wim Deetman (CDA) bezocht ik wijken als Ondiep in Utrecht en Hatert in Nijmegen. Dat was
een geweldige ervaring, dan kijk je in de keuken van hoe beleidsmatig en bureaucratisch Nederland zo’n
megaproject oppakt. Namelijk: vooral op papier. Heel veel talanten en mogelijkheden vallen dan buiten het
blikveld. Jij bent zelfstandig ondernemer (ZZP, red.) bijvoorbeeld. Dat is de snelst groeiende groep economische
ondernemers van het land. Maar als wij in die wijken kwamen, kregen we alle mogelijke statistieken
voorgeschoteld, maar als je dan vroeg hoeveel ZZP’ers zitten er in deze wijk, dan keek de dienstdoende
ambtenaar je vreemd aan. Daar had hij geen idee van. Is dat van belang dan? Natuurlijk is dat van belang! Als je
alle geldstromen optelt gaat er enorm veel om in zo’n wijk, tot soms wel honderd miljoen. Als je daarvan iets
zou kunnen combineren met het economisch potentieel dat in de wijk zelf zit dan ontstaan er nieuwe
mogelijkheden. Maar ja dat zie je niet als je in de traditionele beleidscategorieën blijft denken.’
Deze wending biedt mij de ideale opening om te beginnen over initiatieven die we in Nijmegen ontwikkelen
voor ZZP‐ers. Deze groep kan zich moeilijk verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid of een pensioen opbouwen.
Jos vertelt dat hij in Amsterdam betrokken is bij een broodfonds, een klein clubje zelfstandige ondernemers die
op basis van vertrouwen een onderlinge arbeidsongeschiktheidsverzekering regelen, en daarmee ontsnappen
aan de dure kleine‐lettertjes‐verzekeringen van de grote maatschappijen, waar je totaal geen invloed op hebt
en die je een rib uit je lijf kosten. (zie: www.broodfonds.nl). Het is een voorbeeld van wat hij ‘burgerkracht’
noemt (de term komt uit een rapport voor de RMO dat hij samen met Nico de Boer schreef). “Er komt geen
instantie aan te pas. En het heeft mooie bijeffecten, men let op elkaars gezondheid en sturen een kaartje naar
elkaar als iemand ziek is.”
Louis de Mast. GroenLinks Academie. Leergang ‘Zin in GroenLinks’. Februari 2012.