Geschiedenis van het Leidseplein en Hirsch & Cie - theobakker.net

Hirsch & Cie op het Leidseplein
Een probleem vormde nog het gevangeniscomplex, waarvan de
muur een eind in de Weteringschans uitstak en een belemmering
voor het verkeer werd. Ter gelegenheid van de vervanging van de
muur in 1890 door gebouwen voor het kantongerecht (De Balie)
en ambtenarenwoningen werd meteen een correctie van de rooilijn
doorgevoerd, zodat er iets meer ruimte kwam. Die zou er voldoende
zijn als er nog een stuk van de Lijnbaansgracht gedempt
Boven: Een zeldzame opname uit 1900 van de eerste geëlektrificeerde gemeentetram met
trolley. De tram kreeg in 1902 een sleepbeugel en in 1903 het lijnnummer 10.
Over een groot deel van de toenmalige route rijdt vandaag nog steeds een lijn 10.
(overkluisd!) zou worden, maar die kostbare operatie moest wachten
tot na 1909 en zou stevig gesponsord worden door omliggende
ondernemingen.
In 1907 verzocht Hirsch & Cie de gemeente Amsterdam de Armenschool
met de onderwijzerswoning te mogen kopen, voor uitbreiding
van het modehuis. De raad wees het verzoek af, ondanks het
bod van ƒ 125.000,-. In 1909 wordt het verzoek herhaald, nu met
een ruimer bod van ƒ 175.000,- plus een bijdrage van ƒ 15.000,- in
de kosten van de ophanden zijnde demping van een deel van de
Lijnbaansgracht voor de gevangenis tot het plein aan toe. Ook ondernemers
aan de overkant van de Lijnbaansgracht waren bereid
tot bijdragen. De bedoeling was de gedempte gracht te bestemmen
voor een plantsoen (dat werd het Kleine-Gartmanplatsoen). Deze
keer accepteerde de raad het bod (12 mei 1909).
Maar nu lopen we te hard van stapel. Laten we eerst eens kijken
hoe deze betrekkelijk jonge firma zo snel groeien kon dat ze in
1909 al aan nieuwbouw dacht.
De gemeente Amsterdam nam in 1900 de exploitatie van de
paardentramlijnen van de AOM over en begon meteen met het
elektrificeren van de lijnen. De eerste elektrische tramlijn was
die tussen Leidseplein en Haarlemmerplein, die in 1901 doorgetrokken
wordt tot de Zoutkeetsgracht. Voor het eerst konden
nu naar behoefte bijwagens ‘aangehaakt’ worden. Overigens
pikten de eerste elektrische trams hun stroom via een trolley
op, die in 1902 pas vervangen werd door een sleepbeugel. In
1903 kreeg deze lijn het nummer 10, met als kleurherkenning
een rood vierkant. In 1904 volgde de verlenging de andere kant
op, naar station Muiderpoort.
10