Berkelland beschreven. Cultuurhistorische gebiedsbeschrijving

In die tijd startte de planmatige ontginning van de
voorheen lege gronden. In heel Nederland – ook in
Berkelland – valt op kaarten van rond 1900 te zien
dat er bij de ontginning strakke lijnen zijn getrokken
in deze gebieden. Dit betreft de afwateringsgoten,
kavelgrenzen, keerdijken en wegen.
In Berkelland komen grote en kleine veld–
ontginningen voor. Veldontginnigen startten
meestal vanuit de nederzettingen.
Een voorbeeld van een grote ontginning is de
Holterhoek bij Eibergen. De strakke lijnen die
gebruikt werden als ontginningsassen bestonden
soms uit oude veedriften (‘dieken’) of landweren die
al een relatief recht verloop hadden. Men beplantte
de heidevelden met bos of de heide werd omgezet in
weidegrond. De zo kenmerkende kronkelende
zandpaden die de woeste gronden typeerden,
verdwenen in veel gevallen. Dit is goed te zien
wanneer de kaart van ca. 1830 vergeleken wordt
met de kaart van ca. 1900.
Een ontongonnen Holterhoek, ten zuiden van Eibergen,
omstreeks 1830 (bron: Grote Historische Atlas van
nederland 1:50 000 3 Oost Nederland 1830-1855)
Eibergse veld en Holterhoek omstreeks 1900 (Bron:
Chromotopografische kaart des Rijks 1: 25 000). De kaarten
laten zien dat de velden in de tweede helft van de 19e eeuw
zijn ontgonnen. Sinds de ontginning wordt het gebied
gekenmerkd door een rationele indeling en een strookvormig
verkavelingspatroon. De langgerekte kavels werden rond
1900 gescheiden door houtsingels. Bij de inrichting is gebruik
gemaakt van een aantal oude lijnen, zoals de landweer en de
weg van Eibergen naar Winterswijk.
Juni 2012 | Gelders Genootschap 35