Willie Wortel tips - Bosk

Willie Wortel tips
Handige ideeën van en
voor ouders van kinderen
met een handicap

Willie Wortel tips
Handige ideeën van en
voor ouders van kinderen
met een handicap

Colofon
Willie Wortel tips. Handige ideeën van en voor ouders van kinderen met
een handicap, is een uitgave van de bosk, Vereniging van motorisch
gehandicapten en hun ouders.
Samenstelling
Twink Hoeksema
Saskia Pontier
Johannes Verheijden
Eindredactie en productiebegeleiding
Jan Franssen
Illustraties
Leo de Veld
Vormgeving
Perfect Service, Schoonhoven
Druk
Krips, Meppel
Utrecht, april 2005
bosk, Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders
Landelijk Bureau
Postbus 3359
3502 GJ Utrecht
Telefoon (030) 245 90 90
E-mail info@bosk.nl
Website www.bosk.nl
Deze publicatie kost e 3,50 (exclusief verzendkosten) en kan worden besteld
bij het Landelijk Bureau van de bosk

Inhoudsopgave
Inleiding 5
Algemeen 7
Eten & drinken 9
Thuis & onderweg 13
Rijdend materieel 17
Kleding en persoonlijke verzorging 20
Ontspanning en vakantie 25
Spelen 26
• Algemeen
• Spelen met zand en water
• Tekenen
• Schommelen
• Gezelschapsspelletjes
• Tips voor handige ouders
Lezen 33
Websites 34
Boekenlijst 35

Inleiding
Tientallen ouders reageerden enthousiast op de oproep van de
bosk werkgroep Cerebrale Parese en stuurden ons in een paar
weken tijd heel veel tips, ideeën en suggesties t.b.v. de publicatie
Willie Wortel.
Of het nu gaat om een zitje gemaakt van een kartonnen doos
of om een zandbak aan de rolstoel bevestigd, ouders van kinderen
met een handicap worden bijna dagelijks uitgedaagd om
praktische oplossingen te verzinnen. Soms is een hulpmiddel
wel te koop, maar te duur. In de meeste gevallen gaat het echter
om oplossingen op maat en die uitdaging haalt de beste creatieve
ideeën naar boven.
Wij zijn blij met alle reacties; ouders kunnen veel van elkaar
leren. Eén van de taken van de bosk is om de aanwezige kennis
beschikbaar te maken. Dat doen wij met het uitbrengen van dit
Willie Wortel boekje.
Een publicatie als deze is nooit helemaal af. Zoals eerder vermeld,
bijna dagelijks wordt weer iets nieuws uitgevonden of een
handige oplossing bedacht om praktische belemmeringen het
hoofd te bieden. En, wat ontdekt is door de een, kan door een
ander verder verfijnd worden of bruikbaar gemaakt worden in
andere situaties. Wat we willen zeggen is dus dat uw ideeën nog
steeds welkom zijn! In eerste instantie zullen we ze op de bosk
website plaatsen als aanvulling op dit boekje. Op een later moment
komt er waarschijnlijk een herdruk van deze publicatie en
dan zullen de nieuw binnengekomen tips aan de tekst worden
toegevoegd.
5

Blijf uw ideeën inzenden. bosk, Landelijk Bureau, Postbus
3359, 3502 GJ Utrecht of, nog gemakkelijker, per e-mail naar
info@bosk.nl
Alle mensen die ons Willie Wortel tips hebben gestuurd willen
we hartelijk danken voor hun bijdragen. Het aantal reacties was
zo groot en kwam van zoveel verschillende kanten, dat het ondoenlijk
bleek om iedereen persoonlijk te bedanken. U kunt er
van overtuigd zijn dat uw ideeën middels dit boekje snel een weg
zullen vinden naar andere ouders, die er dankbaar gebruik van
zullen maken.
We bedanken de leden van de werkgroep Cerebrale Parese voor
hun enthousiasme en hun inspanningen om alle ideeën te verzamelen.
We wensen de gebruikers veel succes bij het gebruik van de tips.
Let er wel op, per situatie moet u goed beoordelen of de suggesties
uit dit boekje bruikbaar zijn.
Klazien Bron
directeur bosk
Utrecht, april 2005
6

Algemeen
Bij veel suggesties wordt gebruik gemaakt van materiaal dat
veelzijdig is in gebruik zoals klittenband, elastiek en antislip.
• Klittenband met plaklaag voor artikelen of speelgoed dat veel
gebruikt wordt en kan verschuiven. Voorbeelden zijn toetsenbord
van de computer, achterkant boek en speelgoed.
• Een kofferriem, band of lange sjaal is altijd handig om in de
buurt te hebben als je kind niet zelf kan blijven zitten, bijvoorbeeld
voor gebruik in het zitje van een boodschappenwagentje.
7

• Antislipmateriaal. Tegenwoordig in veel winkels met huishoudelijke
artikelen verkrijgbaar. Is goed te gebruiken onder
een zitkussen tegen wegglijden en ook onder boeken, borden
en speelgoed. Egaal antislip is per rol of per strekkende meter
te koop bij thuiszorgwinkels en wordt ook geleverd door
Pieksma Medical Supplies in Amsterdam. Telefoon (020) 623
77 54 of www.pieksma.nl
• Isolatieschuim, isolatiebuizen en pvc-buizen, zijn in verschillende
diktes verkrijgbaar en goed bruikbaar om zaken te
beschermen. Goed te gebruiken bijvoorbeeld om handvatten
te verdikken van speelgoed en bestek.
• Magneten zijn soms handig om van alles op te rapen (jeu de
boules ballen bijvoorbeeld). Ook zijn er magnetische pennen
verkrijgbaar, soms uitschuifbaar.
• Magnetische verf, die op de muur kan worden aangebracht. Je
kunt er overheen schilderen. Het kan ook op een rolstoelblad
worden aangebracht als ondergrond voor speelgoed of een
spelletje (boter kaas en eieren, vier op een rij).

Eten & drinken
Eten
Om sondevoeding toe te dienen bij een kind dat in een rolstoel
zit kan gebruik worden gemaakt van een koperen waterleidingbuis
van 10 mm dik, als steun om de voedingszak op te hangen.
Buig die in een bocht van 90 graden en steek een uiteinde in de
armsteun waar het werkblad niet inzit. Je kunt dan zelf weer met
twee handen de rolstoel rijden.
Wanneer een kind slecht eet, is een alternatief ontbijtdrank met
extra calorieën.
Een wit bord op een witte tafel is voor veel kinderen moeilijk te
zien. Maak gebruik van contrastkleuren.
Recept ideetjes voor kinderen die niet kunnen kauwen:
• Pepernotenvla. Overgiet de pepernoten met vla, roeren en een
nacht laten staan. De volgende dag zijn de pepernoten zacht.
• Chocola kun je in de magnetron smelten.
• Een gekookt ei, beetje (smelt)kaas en/of kruidenboter toevoegen,
eventueel yoghurt of fritessaus en dan fijnmalen met een
keukenmachientje.
• Eidooier gebruiken om een ouderwets custardpuddinkje te
maken. Gaat heel makkelijk in de magnetron.
• Zoete aardappel (Surinaamse groentehoek) koken, fijnmalen
of fijnprakken.
9

Drinken
Rietjes zijn vaak erg dun en worden gemakkelijk kapotgebeten.
Alternatief is een beluchtingslang voor in een aquarium. Knip
een stuk af op de gewenste lengte. Maak in een beker een gaatje,
waar het rietje precies in past. Het kan mee in de afwasmachine.
Bij thuiszorgwinkels zijn rietjes verkrijgbaar met een terugloopventiel
(een balletje voorkomt dat de vloeistof terugloopt). Dat is
handig voor mensen die niet in een keer de vloeistof tot aan de
mond kunnen opzuigen.
Een sportbidon is makkelijk om mee te nemen, of een plastic
fles die bij de vakantiespeciaalzaak te verkrijgen is. Koop er twee,
een met en een zonder gat in de deksel.
10

In de goede sportzaken verkrijgbaar: drinkzak die op je rug of
aan de rolstoel kan hangen met een slang dichtbij je mond. Kun
je zelf drinken.
Om beter grip te hebben op een kartonnen (melk)pak is het handig
om het pak in een blik te plaatsen.
In buitensportwinkels zijn bidons te koop waaraan een slangetje
met een klem is verbonden. Dit “handsfree-drinksysteem”
wordt veel gebruikt door lange afstandslopers. Om op elk moment
te kunnen drinken, gaat de bidon in de rugzak en wordt
het slangetje met mondstuk met het bijbehorende klemmetje
vlakbij de mond aan de kleding bevestigd. Hanneke gebruikt dit
systeem in haar auto. Zij kan haar handen niet gebruiken om een
beker vast te houden en naar haar mond te brengen. In de auto
heeft zij een bidonhouder laten monteren waarin de bidon geplaatst
wordt als zij een lange rit gaat maken. Het slangetje met
mondstuk maakt zij vast aan haar kleding met het mondstuk
binnen het bereik van haar mond. Dit drinksysteem is ook prima
te gebruiken op de rolstoel of in huis. (zie ook http://www.vsn.
nl/hulpmiddelen/index.php)
Drinkrietjes zijn er in alle soorten, kleuren en maten. Blokker
verkoopt drinkrietjes die extra lang zijn (40 cm). Vooral wat grotere
kinderen, die niet zelfstandig een glas vast kunnen houden,
hebben veel plezier van deze lange rietjes. Een probleem is wel
dat de lange rietjes makkelijk uit het glas of kopje kunnen vallen.
De Technische Sectie van de vsn vervaardigt rietjeshouders die
op een kopje of glas worden geklemd en waar het drinkrietje in
gestoken kan worden. Zo kan het drinkrietje niet uit het glas vallen
en blijft altijd op de zelfde plaats.
Op de regio- en diagnose-bijeenkomsten van de vsn waar de
11

Technische Sectie met de stand aanwezig is kan men de drinkrietjeshouders
gratis afhalen. (zie http://www.vsn.nl/hulpmiddelen/index.php)
Meer informatie. Apollo Medical bv, Zwammerdam. Telefoon
(0172) 619 144.
Slabben
Knip een keukenhanddoek diagonaal door. Gebruik het als een
soort sjaaltje en maak de punten vast in de nek met een veiligheidsspel,
een kleine bretel, drukknopen of klittenband.
Maak een klein bretelletje van twee klemmen en 20 cm lang elastiek.
Bijvoorbeeld van een oude kinderbretel. Gebruik gastendoekjes
met het bretelletje als slab.
Wegwerpslabben zijn handig voor in de vakantie. In verschillende
maten te verkrijgen bij apotheek of thuiszorgwinkel.
Maak zelf wegwerpslabben van onderleggers. Gebruik een knijper
of crêpeplakband om de slab te bevestigen.
Rol een schoonmaakdoekje in een katoenen doekje van 30 bij
30. Leg het om de hals. Het absorbeert goed bij kwijlen.
Gebruik een badstofpolsbandje. Het is gemakkelijk om de mond
aan af te vegen en ze zijn in allerlei kleuren verkrijgbaar.
Gebruik een plastic slab of plastic voering achter een gewone
slab. Helpt tegen doorlekken op de kleding
12

Thuis en onderweg
Kan je kind nog niet bij de deurknop? Boor een gat in het uiteinde
van de knop en doe er een stevig touw met een grote kraal
aan, zodat je kind de deur zelf open kan doen.
Als je juist niet wilt dat je kind deuren zelf opent, zet dan de deurklink
omhoog.
Gaat u vaak weg en kan de kinderstoel niet mee. Maak een kinderstoeltje
van een klein plastic stoeltje. Gebruik een kinderstoelverkleiner
en monteer een plankje dat verhinderd dat het
kind eruit glijdt. Voor kinderen die een hoge spierspanning hebben
moet zo’n plankje snel verwijderd kunnen worden. Bijvoorbeeld
met een vleugelmoer aan een kant zodat het plankje los
kan.
Een eenvoudig stoeltje is van pvc buis te fabriceren. Dit is in bad,
op vakantie of in de zandbak te gebruiken. U kunt hiervan de
bouwtekening opvragen bij Revalidatiecentrum Rijndam. Telefoon
(010) 211 17 77 of www.rijndam.nl.
Koop een eenvoudige, opvouwbare stretcher als uw kind regelmatig
moet rusten. Het is een klein pakket, kan gemakkelijk
mee en u hebt altijd een bed bij u. Met een matrasje erbij en een
hoeslaken erover heen is het nog zachter.
Maak een eenvoudig driehoeksstoeltje van een stevige kartonnen
doos. Handig als meeneemzitje of om vast te zetten op een
slee. Van een eenvoudige stevige doos, bijvoorbeeld een verhuisdoos
is een driehoeksstoeltje te snijden. Snij in de wanden twee
13

gleuven zodat je het kind met een riem vast kunt zetten.
Zie ook: ‘Als je kind het zelf niet kan. Praktische handleiding
voor de dagelijkse activiteiten van een kind met een motorische
handicap ten gevolge van een hersenbeschadiging.’
Een zithangmat is heerlijk om in te zitten. Kort de touwtjes aan
één kant in of bevestig de ophangpunten op verschillende hoogten
zodat het kind schuiner kan zitten.
Een draadloze deurbel kan gebruikt worden als alarmapparaat
bijvoorbeeld in vakantieverblijf of in de badkamer.
Een standaard kinderledikant kan eenvoudig verhoogd worden
door het op een tafel te plaatsen. Maak van de voorzijde van het
ledikant een scharnierende kant met twee schuifjes als slot. De
bovenzijde van het matras is dan op ongeveer 92 cm hoogte en
dat is een praktische hoogte om uw kind in bed te leggen of het
te verzorgen.
14

U kunt ook klossen gebruiken om het ledikant op een werkbare
hoogte te plaatsen.
Na het kinderledikant nog niet toe aan een aangepast hoog bed,
kijk dan of een ‘kapiteinsbed’ of halfhoogslaper, een oplossing
kan zijn. Zorg er wel voor dat je voeten onder de bedrand kunnen,
dan kan er goed getild worden.
Van verwarmingsbuizen zijn goedkope steunen te maken voor
aan de muur. Kijk wel eerst in de winkels of het echt goedkoper
is dan de standaard steunen. Het is mogelijk om ze op maat te
maken, waardoor ze beter kunnen steunen.
Zie ook http://www.vsn.nl/hulpmiddelen/index.php
Er zijn plantenverplaatsers te koop met vier zwenkwielen aan
een frame. Deze zijn erg handig onder bijvoorbeeld vuilnisbak,
vuil wasgoedbak en andere zware objecten te verplaatsen.
Een passpiegel in de gang of in de badkamer is geschikt voor
iedereen; of je op de grond zit, in een rolstoel zit of staat.
Gebruik een magneetbord in plaats van prikbord. Dat scheelt bij
rolstoelgebruik in huis veel lekke banden. Hang het bord laag
zodat ook de kinderen erbij kunnen en de mededelingen kunnen
lezen of gebruik een rechthoekig model dat een hoog en een
laag gedeelte heeft.
15

Therm-a-Rest wieg: een klein oprolbare wieg op basis van een
1 3 cm. lange Therm-a-Rest matras. De wiegmaten zijn 100 cm
x 50 cm. breed. Als u de rechthoekige, uitritsbare, zijschotten
vervangt door driehoekige schotten, wordt de wieg 140 cm lang.
De wieg weegt zonder matras 700 gram.
Het voordeel van deze wieg is dat het kind er niet uit kan vallen
en toch zijn of haar eigen plekje heeft.
Zie ook: http://www.xs4all.nl/~dschmidt/kinderen.html
16

Rijdend materiaal
Gaat je kind achter een loopkarretje of poppenwagen lopen en
heeft hij nog wat steun nodig, vul een jerrycan met water of zand
zodat de wagen steviger op de grond staat en meer steun geeft.
De jerrycan kan steeds leger naarmate het kind beter gaat lopen.
Zijn je schoolboeken te zwaar om ze steeds te tillen, je valt niet
meer op met een tas of koffertje met wieltjes.
Wordt een kind te zwaar om de auto in te tillen, denk dan aan
het gebruik van een glijplank (ook zelf te maken), glijkussen of
een autostoel die uit de auto zwenkt. De laatstgenoemde voorziening
kunt u ook aanvragen via de Wvg.
Maak aan de zijkant van de rolstoel twee bakjes zodat je je spulletjes
zelf kan pakken. Hiervoor zijn nodig: twee metalen beugels
die onder de armleuning bevestigd worden(afneembaar), en een
in tweeën gezaagde plastic teil (afwasbak).
17

Neem een pvc buis met grote doorsnede, met een lengte gelijk
aan de gewenste hoogte van de rugleuning. Zaag de buis in de
lengte door en gebruik de holle helft, na afronding van de hoeken,
als ruggesteun op een kinderfietsje.
Maak van een kunststof rioolbuis van 40 cm doorsnee en een
lengte van 1 meter een abductierol. Bekleed deze met een boxkleed
met plastic bekleding. Ook leuk om op te spelen. Soms
kan een kind er zelfstandig op zitten.
Een abductierol wordt vaak gebruikt bij fysiotherapie om een
kind te leren zijn of haar evenwicht te bewaren. Belangrijk daarbij
is dat de benen gespreid worden.
Maak de vergrendeling van de rolstoelbeugel vast aan je rolstoel
met een ongeveer 25 cm lange ketting zodat de vergrendeling
wel gebruikt kan worden in de bus maar niet kwijtraakt.
Een fietsstoeltje dwars op de fiets monteren, zodat het kind niet
met zijn benen te wijd komt te zitten. Het is ook nog gemakkelijker
om je kind in te zetten , want je hoeft niet boven het zadel
uit te tillen. Neem een veilig gordeltje, dat het kind niet los kan
maken.
Wanneer een kind leert fietsen op een driewielfiets kan het gebruik
van riempjes aan de voetjes handig zijn tegen het wegglijden
van de trapper. Voetriempjes kunnen alleen gebruikt
worden als er ook een rug(bekken)steun op de fiets zit, dit om
te voorkomen dat het kind van de fiets valt en de voetjes aan de
trappers vast blijven zitten. In andere situaties is het gebruik van
voetriempjes dus gevaarlijk.
1

Monteer kofferdragers aan beide zijden van je rolstoel om je
schooltas en je computer mee te nemen. Je rolstoel wordt er wel
breder door.
Als de gewone zijwieltjes te klein zijn, zijn er misschien fietsenmakers
of goede lassers, die kunnen helpen met het maken van
een klein frame dat op de bagagedrager vastzit, waaraan twee
stepwielen vastzitten. Op die manier zijn veel meer fietsjes beschikbaar
voor kinderen met een handicap. Zijstabilatoren kunt
u ook aanvragen vanuit de Wvg (soms eigen bijdrage verplicht).
Kan een kind wel fietsen maar is het onveilig om het kind alleen
te laten fietsen, overweeg dan een fiets waarbij het kind fietst op
de aanhangfiets (ook met twee wielen) of kijk naar een tandem,
waarbij het kind voorop zit. Vraag een collega-ouder of je de fiets
eens mag uitproberen.
19

Kleding & lichamelijke verzorging
Kleding
Elastische schoenveters of klittenbandschoenen zijn handig als
je geen veters kunt strikken
Maak van veterschoenen ‘instappers’ door elastieken veters te
gebruiken.
Er zijn haakjes te koop die door een knoopsgat passen en waarmee
je de knoop door het knoopsgat kan halen (verkrijgbaar in
thuiszorgwinkels).
Merk kleding zodanig dat voor het kind duidelijk is wat voorkant
en wat achterkant is als je kind zichzelf leert aankleden. Dat kan
bijvoorbeeld door gebruik te maken van een naamlabel of van
een gekleurd lapje.
20

Maak een aankleedhulpmiddel van een stuk bezemsteel met een
“rubberen telvinger (verkrijgbaar in de kantoorboekhandel)”
aan de uiteindes. Ook handig is een telvinger bevestigd aan een
haak in de muur, op heuphoogte bijvoorbeeld om je broek aan
op te trekken.
Bevestig een ring of een rubberen lipje aan een rits. Door een
vinger door de ring te steken kan de rits gemakkelijk omhoog of
omlaag geschoven worden.
Wanneer een kind in een hoekje zit of staat kan het zich gemakkelijker
zelf aan en uitkleden. Het kind heeft dan steun mogelijkheden.
Aangepaste jassen, die gedragen worden in een aangepaste rolstoel,
zijn niet altijd even leuk om te zien. Wij knippen uit een
confectiejas de rug weg tot net onder het zit gedeelte. Zo heeft
het kind toch een leuke stoere jas.
Maak een lus aan de rand van de mouw om de duim doorheen te
steken , zodat de mouwen niet omhoog glijden bij het uittrekken
van de jas.
Voor speelbroeken kunnen het best een leren kontje en leren pijpen
gebruikt worden.
Als een sjaal lastig is kan een col van een trui gebruikt worden.
Geen onhandig gedoe meer met loshangende uiteinden, maar
wel een warme nek.
Baby-bataviertjes: donslaarsjes in een kleine maat om ook in de
tent warme voeten te houden. Vanaf @ 26. De baby-bataviertjes
zijn te koop in de betere kampeerzaak. Ze kunnen ook gemaakt
worden van een oude slaapzak.
21

Een col op maat is ook erg gemakkelijk te naaien van fleece, omdat
dat niet rafelt. Eventueel een kleine en een grote voor verschillende
weersomstandigheden of bij verschillende kleding.
Warme broeken: knip de kont uit een goedkope skibroek, werk
de rand af en de broek is gemakkelijk aan te trekken zonder tillen
uit de rolstoel.
Kun je de knopen van de gulp niet goed gebruiken, bevestig dan
klittenband. De knopen kunnen voor de sier opnieuw bevestigd
worden.
Warmhoudfolie ziet er meteen leuker uit als het bekleed is met
een stofje dat past bij de schoenen of laarsjes van het kind.
Verslijt een kind veel broeken door billenschuiven of op de knieen
kruipen, vraag een kleermaker om een ‘cowboy overbroek’:
losse pijpen die vastgezet worden aan een riem of aan een leren
zitkontje.
22

Moeilijk om een (strakke) jas aan en uit te trekken: naai een rits
in de naad onder de oksel. Afhankelijk van de ruimte die nodig
is maak je de lengte van de rits. Het is dan ook mogelijk om kleding
die wat strakker zit te kunnen dragen.
Wassen
Stop een stuk zeep in een waszakje. Gemakkelijker vast te houden
omdat het niet wegglipt. Of gebruik een zakje voor wasmiddel.
Maak van een grote badhanddoek een makkelijke badjas, poncho
model. Glijdt niet zo snel af (vierkant of rechthoekig met
een gat in het midden) en u kunt het kind rustig afdrogen.
Doe de tandpasta in een pillenpotje, zodat de tandenborstel erin
gedoopt kan worden.
Gebruik een duikbril (goed aansluitende) of shampoorand als
uw kind angst heeft voor shampoo in zijn ogen. Een natte washand
op het voorhoofd is ook een effectief middel.
23

Vindt je kind de (harde) douchestraal vervelend, bevestig dan
een washandje om de douchekop.
Alles-in-1 wasdoekjes Het wassen van iemand die bedlegerig is,
kan een zware belasting zijn. Er is nu een Alles-in-een-wasdoekje,
de ’Bag Bath’, te koop. Bag Bath is een voorverpakt, disposable
wassysteem om iemand op bed te wassen. Alle wasbenodigdheden
zitten in een klein, lichtgewicht pakje. Water, zeep,
waskom en handdoek zijn overbodig.
Iedere verpakking bevat acht zachte wasdoekjes, gedrenkt in een
huidreinigende en huidverzorgende vloeistof die snel verdampt.
Alle ingrediënten zijn zorgvuldig op elkaar afgestemd, om een
zo optimaal en huidvriendelijk product te maken. U kunt de
wasdoekjes opwarmen in de magnetron (in ongeveer 45 seconden)
of in warm water.
Meer informatie: zie website van de vsn.
Lichamelijke verzorging
Een wc-brilverkleiner is gemakkelijk mee te nemen voor onderweg.
Tegenwoordig ook verkrijgbaar: een toiletzit met handvatten en
een opstapje. Is het toilet te hoog, maak blokjes onder het opstapje
zodat het weer past.
Draaibare douchestoel Een hoge rand in de douchecabine kan
lastig zijn bij het in en uitstappen. Het douchezitje van Apollo
is draaibaar. U kunt buiten de douchecabine op het zitje plaatsnemen
en vervolgens de douchecabine in draaien. De bestaande
douchebak hoeft dus niet verwijderd te worden. De draaistoel is
links- en rechts instelbaar en heeft een positievergrendeling. De
armleuningen zijn opklapbaar.
Meer informatie: zie website van de vsn.
24

Ontspanning en vakantie
Met een set bedverhogers of klossen (te leen bij thuiszorg) kan
een bed ook in de vakantie of bij een logeerpartij hoger gezet
worden.
Een hoog/laag bed is vaak te bestellen (te leen) via de thuiszorg
op je vakantieadres.
Suggesties voor aangepaste huizen, campings en vakantiereizen,
zie de blauwe gids. www.nbav.nl/blauw.htm
Gehandicapt en kamperen, en weet je niet hoe? Ga een keer kijken
of meekamperen op het kampeerweekend van de stichting
Handicamp, dat elk jaar rond Pinksteren gehouden wordt. U
kunt bij iedereen in de tent, camper of caravan kijken naar alle
kleine handigheidjes, die niet veel kosten, en bij de grote aangepaste
kampeermiddelen.
Kijk bij kampeerwinkels voor goede oplossingen voor onder andere
kinderdragers, bedjes op de grond, kleine kinderslaapzakken,
warmhoudzak voor in de rolstoel, warme sokken, thermoondergoed.
Veel oplossingen zijn ook in het alledaagse leven
goed te gebruiken.
25

Spelen
Algemene tips
Een matras in een speelhoek heeft veel voordelen; kinderen zij
niet bang om te vallen en het evenwichtsgevoel wordt verbeterd.
Gezellig stoeien gaat natuurlijk ook heel goed.
Er is veel leuk speelgoed te leen bij de Speel-o-theek. In sommige
plaatsen zijn er Speel-o-theken die speciaal gericht zijn op
kinderen met een handicap. Informeer bij de speel-o-theek in
uw woonplaats of bij de mee organisatie.
Kijk eens in speelgoedgidsen, ook die van fabrikanten van aangepast
speelgoed. Vaak kun je goede ideeën opdoen om speelgoed
zelf aan te passen of zelf te maken.
Kinderen die zelf (nog) niets kunnen pakken, genieten vaak
van zogenaamd ‘effectpeelgoed’. Er moet iets gebeuren met
het speelgoed, bijvoorbeeld sneeuw in de sneeuwhuisjes, toverstokjes,
speelgoed dat geluid maakt zoals speeldoosjes, rammelaar,
een pianootje, opdraaibeestjes, autootjes en duikelaars. De
kerstboomballen zijn het hele jaar mooi.
U kunt zelf speelgoed maken dat interessant is om naar te kijken.
Bijvoorbeeld een plastic fles vullen met water waarin verschillende
dingen dobberen of glittertjes in het water doen. Een
tuintje in een bakblik met een spiegeltje als vijver en takjes als
bomen is ook erg mooi.
26

Kijken naar andere kinderen is ook leuk. Als volwassene vindt u
het misschien hard omdat uw kind het zelf niet kan. Maar zeker
jonge kinderen hoeven dat helemaal niet zo ervaren. Kijken naar
spelen is ook een soort spelen.
Een kindercassetterecorder of walkman met bandjes met kinderliedjes,
verhaaltjes, muziek. U kunt een bandje maken waarop u
met uw kind samen zijn favoriete liedjes zingt. Ook kunt u een
videoband maken met het favoriete programma van uw kind.
De firma Wolf, zie www.wolf-garten.nl, heeft een kinderkruiwagen
met een doorlopend handvat (i.p.v. twee losse handvatten).
De kruiwagen kan daardoor met een hand getild worden.
Puzzels kun je makkelijk zelf aanpassen door de kleine knopjes
te vervangen door kastdeurknoppen die in de bouwmarkt te
koop zijn. De puzzelstukken zijn dan makkelijker te hanteren
voor kinderen die problemen hebben met de fijne motoriek.
Voor poppenmoeders met een PEG-sonde. Zoek een catheterslangetje,
meet de doorsnede ervan en boor een passend gaatje,
slangetje moet een beetje klemmen, in de buik van de pop. Zo
heeft de pop ook een sonde.
Spelen met zand en water.
Van een douchebak kun je een watertafel of zandbak maken
door er verstelbare tafelpoten onder te schroeven. Jarenlang
speelplezier voor kinderen in een rolstoel. Is je kind te groot geworden
voor de zandbak of de watertafel dan kun je er plantjes
in zaaien.
Ben je niet zo handig ? Kijk ook eens bij uitverkoop van scholen.
Wellicht is daar een watertafel voor een prikkie te koop.
27

Voor kleine kinderen die niet goed kunnen zitten is een ‘Billibo’
zitschelp een handig hulpmiddel voor in de zandbak. Ze zijn te
koop in antroposofische speelgoedwinkels.
Tekenen
Gewone krijtjes breken snel door kracht in handjes. Neem stoepkrijt
dat is veel sterker. Je kind kan het gebruiken op een schoolbord
of op de grond.
Gebruik een spons in plaats van een kwast om te verven.
2

Maak grote vellen papier vast aan tafel(blad), muur of grond.
Kan niet verschuiven en lekker veel ruimte om te tekenen.
Scharen zijn er in alle maten en soorten en met diverse aanpassingen.
Kijk bij leveranciers van schoolmateriaal.
Verkrijgbaar bij o.a. hema, knotsvormige viltstiften.
Schommelen
Een gewone schommel vraagt een goede rompbalans. In een
aantal winkels, o.a. Xenos, zijn zithangmatten te koop. Hier kan
het kind lekker in ‘hangen’ en schommelen.
Van een oude zitkuip of autostoel maak je ook een goede schommel.
Vier oogjes aan bevestigen en iets achterover ophangen.
Bouwtekening voor een houten schommel is verkrijgbaar bij Revalidatiecentrum
Rijndam in Rotterdam. Telefoon (010) 211 17 77.
Gezelschapsspelletjes
Doe dobbelstenen in een doorzichtige beker. Gemakkelijk vast
te houden en ze vallen niet steeds op de grond.
Van veel gezelschapsspelletjes zijn ook varianten waarbij gebruik
wordt gemaakt van magnetische materialen.
Koop een dartbord met klittenbandballen. Zet het bord iets
schuin op de grond en laat de kinderen met de ballen gooien.
Succes verzekerd.
Kijk bij de vsn hulpmiddelen bij dobbelsteen: een eenvoudig
bouwpakket voor een elektronische dobbelsteen.
29

Gebruik een stuk elastiek, dat je aan beiden kanten van de sjoelbak
bevestigt, zodat je de stenen kunt ‘schieten’ als je niet kunt
schuiven.
30

Tips voor handige ouders
Maak van doorgezaagde pvc-buizen een baan die iets afloopt
(over tafels en stoelen bijvoorbeeld). Laat het eindpunt vlak bij
het beginpunt uitkomen. Bevestig de buizen aan elkaar met een
flexibele slang (bijvoorbeeld van een afzuigkap). Kinderen kunnen
er ballen doorheen gooien en ze eventueel weer opvangen.
Dikke pret als je ook nog belletjes in de buis bevestigt.
Maak een “speelgoedkapstok” waaraan je steeds ander speelgoed
kunt hangen. Het kind kan (op de rug of buik) goed bij het
speelgoed zonder dat het steeds buiten bereik valt. De kapstok
kan ook aan een rolstoelblad bevestigd worden.
Zaag uit een plank een gat op maat waarin een ronde of vierkante
bak past zodat een kind kan spelen met water, zand, klei of andere
zaken. Bevestig de plank aan de rolstoel in de plaats van het
originele blad.
31

Zaag een plank in de vorm van het blad van de rolstoel en bevestig
daarop diverse zaken zoals bijvoorbeeld een magneet, waar
een ketting aan blijft zitten, bakjes om dingetjes in te stoppen,
scharnieren om op te slaan, opstaande ijzeren staafje waar deksels
van potten (met een gat) oppassen.
Maak een lap van divers materiaal om te voelen, ook een
(afwas)borstel erop zou bijvoorbeeld kunnen, of andere harde
en zachte materialen.
Maak speelgoed met een elastiek vast aan de onderzijde van het
rolstoelblad of aan de zijkant van de rolstoel. Het scheelt oprapen
of kwijtraken.
Maak in een stevig plankje een gat waar een drinkbeker in past.
Ook een goede suggestie om de bellenblaas in te zetten. Zo nodig
kun je de plank nog vastzetten met een lijmklem.
Een ‘campingmodel droogrekje’ kan gebruikt worden om boven
een bed of box met behulp van knijpers voorwerpen op te hangen.
32

Lezen
Plak viltglijdertjes of paperclips in de hoek van elke bladzijde. De
bladzijden liggen iets hoger zodat omslaan gemakkelijker gaat.
Met gebruik van een rubberen telvinger kan een kind de bladzijden
gemakkelijker omslaan.
33

Relevante websites
Aangepast speelgoed www.aangepast-spelmateriaal.nl
Antroposofisch speelgoed www.antrovista.com
Atelier Michel Koene www.michelkoene.nl
Bakfietsen www.tmannetje.nl
Barry Emons spelmateriaal www.barryemons.nl
bosk www.bosk.nl
Buggies www.babybuggy.nl
Buitenkleding www.weijersenco.nl
cg-Raad www.leefwijzer.nl
Communicatie en handicap www.eelkeverschuur.nl
Computergebruik www.kompagne.nl
evn www.epilepsievereniging.nl
Federatie van Ouderverenigingen www.fvo.nl
(medische) Hulpmiddelen www.hethic.nl
Huur of koop lichtgewicht bolderkar www.poppedijn.nl/ www.anndur.nl
Info handicaps Z-H. www.handiweb.info
J. Grootveld architect www.grootveld.net/handinfo/handicap.htm
Kamperen met handicap www.handicamp.nl
Kenniscentrum computers www.kencom.nl
Kennisnet www.kennisnet.nl
Kindersoftware www.maki.nl
MEE Zuid Holland zuid www.bijdehandplanner.nl
Mytyl en tyltylscholen www.vmtscholen.nl
Nenko, leverancier aangepast
spelmateriaal www.nenko.nl
Per saldo www.pgb.nl
Philadelphia www.philadelphia.nl
Rijndam www.rijndam.nl
Speciale kinderen www.specialkids.nl
Speciale kinderen www.specialchild.com
Speelgoedfirma Wens www.aangepast-spelmateriaal.nl
Speel-o-theek www.speelgoedlenen.nl
Steffie (Info voor gehandicapten) www.steffie.nl
Spelmateriaal www.zogaatdat.nl
Stichting Bijter www.bijter.nl
Vereniging Spierzieken Nederland www.vsn.nl/hulpmiddelen/index.php
Vrijetijdsbesteding www.kidsgids.nl
Verwarmde kleding www.equiplus.nl/kleding
Weerklank www.weerklank.nl
Welzorg www.welzorg.nl
34

Boekenlijst *
Allerlei ideeën voor spel en ontwikkeling door zien, horen, voelen, proeven,
ruiken. Met veel speelgoed dat ouders zelf goedkoop kunnen maken.
Als je kind het zelf niet kan. J. Spiekhout e.a. Praktische handleiding voor de dagelijkse
activiteiten van een kind met een motorische handicap als gevolg
van een hersenbeschadiging. Uitgeverij Bohn, Scheltema en Holkema.
isbn 903130 52
Baby’s en peuters met een visuele handicap. Marjolein Dick. Praktische informatie
voor ouders en hulpverleners.
Creatief spelen met gehandicapte kinderen. L. Rappaport Morris. Uitgever Intro,
Nijkerk.
Een handvol taal. Spelen en spreken met vingers, handen en schaduwen.
Susanne Stucklin-Meier. Uitgeverij Intro Nijkerk (19 0).
isbn 90 266 176 7. Boekje met vingerversjes en spelletjes met de handen.
Gewoon bijzonder. Opvoeden van kinderen met een ernstige meervoudige handicap.
C. Vlaskamp e.a. Uitgeverij van Gorkum, Assen (1996).
isbn 90 232 3163 5. Het is voor opvoeders en begeleiders niet eenvoudig
om goed in te spelen op de behoeften en mogelijkheden van kinderen met
een meervoudige handicap. De auteurs leggen uit hoe je kunt werken aan
de hand van opvoedingsprogramma’s.
Ideeën voor zelf te maken communicatiehulpmiddelen. E. Oostinjen. Uitgeverij Intro
Nijkerk. ISBN 90 266 1969 3. Communicatiehulpmiddelen kunnen de
zelfstandigheid van mensen met een handicap vergroten. Vaak zijn dure
technische voorzieningen noodzakelijk, maar soms blijken eenvoudige,
zelf te maken hulpmiddelen goed te voldoen.
Inspelen op baby’s en kleuters: ontwikkelingsspelletjes. M. Riksen-Walraven, isbn
90 266 6106 1
Kiezen voor communicatie. H. van Balkom en M. Welle Donker-Grimbrere. Uitgeverij
Intro, Nijkerk (19 ) isbn 90 266 1 95 5 (herdruk 1994). Een
handboek over communicatie voor mensen met een motorische of meervoudige
handicap. Bevat informatie over hulpmiddelen en beeldtalen .
* In deze boekenlijst staan ook oudere publicaties vermeld die misschien niet meer
leverbaar zijn via de boekhandel. Tip. Informeer bij uw bibliotheek , een speel-o-theek
of een instelling bij u in de buurt en ook via internet zijn oude boeken nog op te sporen.
35

Kijk zo speel ik. Spelen met uw visueel gehandicapte kind. Bartimeusreeks. isbn
90715343 3.
Mode, kleding en handicap. Johanna Stichting
Omgaan met kinderen van 1 tot 4 jaar. E. Leemans en M. Bruinsma. Uitgeverij
Wolters -Noordhoff (1990). isbn 90 01 376 9 3
Opvoeden, praktisch bekeken. D. Timmers-Huijgens. Een boek met veel praktijkvoorbeelden
en adviezen. Uitgeverij Van Loghum Slaterus.
isbn 90 36 0062 5.
Pas mode aan. Kledingtips voor handicaps. Uitgeverij G.F. Callenbach, Nijkerk
Praktische handleiding voor de dagelijkse activiteiten van een kind met een motorische
handicap als gevolg van een hersenbeschadiging.
Speciaal spel voor speciale kinderen. J. Hellendoorn e.a. Uitgeverij Wolters-Noordhoff
(199 ).
Speelgoed maken voor meervoudig gehandicapten. A van Wijngaarden. Een uitgave
van de stichting spel en opvoeding met veel werktekeningen en voorbeelden
van speelgoed, dat nu vaak te vinden is in de gidsen van grote leveranciers.
Speelhulp voor gehandicapte kinderen. R. Lear. Uitgeverij Intro Nijkerk. Ideeën
voor spel en ontwikkeling door zien, horen, voelen, proeven en ruiken.
Met veel speelgoed dat ouders zelf goedkoop kunnen maken.
Spelen met baby. Pat Petrie. Uitgeverij Holland-Haarlem. isbn 90 251 06 4 6
Spelen met gehandicapten kinderen. Deel 2. R. Krenzer. Uitgeverij Intro Nijkerk
(19 3)
Spelideeën voor kinderen in het ziekenhuis en thuis.
Spelmogelijkheden voor meervoudig gehandicapte kinderen. Nederlandse Vereniging
voor Gehandicaptenzorg (nvgz) Utrecht
Ziek zijn en spelen. S. Stucklin-Meier Uitg. Intro Nijkerk (19 4).
bosk, april 2005

Of het nu gaat om een zitje gemaakt van een kartonnen doos of om een
zandbak aan de rolstoel bevestigd, ouders van kinderen met een
handicap worden bijna dagelijks uitgedaagd om praktische oplossingen
te verzinnen. Soms is een hulpmiddel wel te koop, maar te duur. In de
meeste gevallen gaat het echter om oplossingen op maat en die
uitdaging haalt de beste creatieve ideeën naar boven.
In dit boekje zijn tientallen ideeën, handige oplossingen en creatieve
vondsten van ouders en van mensen met een handicap zelf, bij elkaar
gebracht.
Deze uitgave van de bosk is totstandgekomen dankzij de inzet en het
enthousiasme van de bosk werkgroep Cerebrale Parese.
bosk
Landelijk Bureau
Postbus 3359
3502 GJ Utrecht
Telefoon (030) 245 90 90
Web www.bosk.nl
Vereniging van motorisch gehandicapten en hun ouders