Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal - Gemeente Rijswijk

Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
18 november 2003

2
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 Inleiding
Hoofdstuk 2 Functie en plaats van het beeldkwaliteitplan
2.1 De begrippen beeldkwaliteit en beeldkwaliteitplan
2.2 Opzet
2.3 Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Hoofdstuk 3 Beschrijving van het bestaand ruimtelijk beleid
3.1 Streekplan Zuid-Holland West
3.2 Regionaal Structuurplan Haaglanden “Haaglanden,
groene schakel in de Randstad”
3.3 Toekomstarrangement Rijswijk “Verrassend
Veelzijdig Rijswijk”
3.4 Bestemmingsplan “Leeuwendaal”
3.5 Groenbeleidsplan “Per Blad Wijzer”
3.6 Beleidsnota “Verkeers- en vervoersplan Rijswijk
2000-2010”
Hoofdstuk 4 Analyse plangebied
4.1 Ligging plangebied
4.2 Historische analyse
4.3 Functionele analyse
4.3.1 Bebouwing
4.3.2 Openbare ruimte
4.4 Architectonische analyse
4.4.1 Architectuurstijlen
4.4.2 Verstoringen
4.5 Ruimtelijke en stedebouwkundige analyse
4.6 Sterkte-zwakte analyse
Hoofdstuk 5 Randvoorwaarden en uitgangspunten
3

Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Hoofdstuk 6 Toetsingscriteria
6.1 Algemene toetsingscriteria
6.1.1 Bebouwing
6.1.2 Bomenstructuur
6.1.3 Bestrating en straatmeubilair
6.2 Gebiedsgerichte toetsingscriteria
6.2.1 Deelgebied I: Geestbrugweg en Haagweg
6.2.2 Deelgebied II: Nassaukade
6.2.3 Deelgebied III: Geestbrugkade
6.2.4 Deelgebied IV: Westelijk gelegen binnengebied
6.2.5 Deelgebied V: Oostelijk gelegen binnengebied
6.2.6 Deelgebied VI: Dillenburglaan
Bijlage 1 Plattegrond van Leeuwendaal
Bijlage 2 Omschrijving architectuurstijlen
Bijlage 3 Overzicht van monumenten
Bijlage 4 Overzicht van bouwlagen
Bijlage 5 Literatuurlijst
Bijlage 6 Verklarende woordenlijst
4

Gemeente Rijswijk
Hoofdstuk 1 Inleiding
Leeuwendaal is één van de oudere wijken van Rijswijk uit begin 20 e eeuw. Na de
Tweede Wereldoorlog is Rijswijk snel van dorp naar stad gegroeid. De aandacht is in
die periode voornamelijk naar de stadsuitbreidingen gegaan. Dit had nadelige
gevolgen voor de beeldkwaliteit van de wijk Leeuwendaal.
Steeds meer mensen in de cultuurhistorische bijzondere wijk Leeuwendaal gaan ertoe
over een dakopbouw te plaatsen. Het bestemmingsplan “Leeuwendaal” uit 1986 bood
onvoldoende mogelijkheden om ongewenste dakopbouwen tegen te gaan. Dat heeft
in een aantal gevallen tot bezwaren geleid, vanwege verstoring van het (historisch
waardevolle) straatbeeld. Mede hierdoor is de aandacht voor de beeldkwaliteit
vergroot. Naar aanleiding van één van de ingediende bezwaren is een gerechtelijke
uitspraak gedaan, waarin is bepaald dat vanaf dat moment dakopbouwen alleen met
een artikel 19 WRO procedure gebouwd kunnen worden. Dit omdat de Rijswijkse
interpretatie van het bestemmingsplan te ruim was geweest. Naar aanleiding van deze
gebeurtenissen is er een notitie “Dakopbouwen in Leeuwendaal” opgesteld. Deze
notitie is bedoeld om voor de toepassing van artikel 19 voor dakopbouwen een
eenduidig beleid als toetsingskader te hebben. In deze notitie is het belangrijkste
uitgangspunt het respecteren van de cultuurhistorische karakteristieken in de wijk.
Naast de verstoring van de beeldkwaliteit door dakopbouwen, wordt de beeldkwaliteit
ook aangetast door architectonische verstoringen en de inrichting van de openbare
ruimte.
De Gemeente Rijswijk wil daarom de kwaliteit van de ruimtelijke omgeving van
Leeuwendaal op duurzame wijze ontwikkelen en waarborgen door middel van een
beeldkwaliteitplan. Dit beeldkwaliteitplan bevat alle aspecten met betrekking tot
beeldkwaliteit, zowel voor de openbare ruimte als voor de bebouwing. Het
beeldkwaliteitplan is vastgesteld als toetsingskader voor Leeuwendaal zoals bedoeld
in artikel 12a van de Woningwet (Welstandsnota). De gewijzigde Woningwet geeft aan
dat elke gemeente voor 1 juli 2004 een vastgestelde welstandsnota in zijn bezit moet
hebben. Bovendien heeft het beeldkwaliteitplan een relatie met het bestemmingsplan
Leeuwendaal.
5

6
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Hoofdstuk 2 Functie en plaats van het
beeldkwaliteitplan
2.1 De begrippen beeldkwaliteit en beeldkwaliteitplan
In de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening (1988) is het begrip ruimtelijke kwaliteit
geïntroduceerd. Ruimtelijke kwaliteit is te onderscheiden in de aspecten
gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde:
• Gebruikswaarde heeft betrekking op een doelmatige ruimtelijke structuur. Functies
moeten gebruikt kunnen worden, waarvoor ze bedoeld zijn.
• De belevingswaarde heeft te maken met de visuele kwaliteit van gebouwen en
ruimten.
• De toekomstwaarde heeft te maken met de mate waarin de gebouwde omgeving
in staat is zich aan te passen aan veranderende eisen.
Beeldkwaliteit kan als volgt worden gedefinieerd:
“alle aspecten die van invloed zijn op de verschijningsvorm en beleving van de
ruimtelijke omgeving en objecten in die omgeving”
Een kwaliteitsoordeel kan een viertal factoren worden gebaseerd:
• Orde en complexiteit
De beeldkwaliteit wordt bepaald door een evenwichtige verhouding tussen
enerzijds een duidelijke, begrijpbare orde en samenhang en anderzijds een
indrukrijke complexiteit en verscheidenheid. Op grotere schaal is er behoefte aan
een duidelijke structuur, terwijl op kleinere schaal behoefte is aan een voldoende
mate van variatie en contrast van vormen, materialen en kleuren.
7
Gebruikswaarde: het stationsplein
Belevingswaarde: het Vondelpark
Toekomstwaarde: Verkadefabriek als kunstcentrum

Ontsluitingsweg als herkenbare structuurdrager
Identiteit: herkenbare bebouwing Zaanse Schans
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
• Structuur
Structuur heeft te maken met de ruimtelijke relaties en patronen in het plangebied.
Structuur kan worden gedefinieerd als:
“het geheel van de te onderscheiden delen en elementen waartussen een
waarneembare samenhang bestaat”
• Een duidelijke ruimtelijke structuur is een belangrijk aspect van beeldkwaliteit. In
een heldere en samenhangende opbouw van een gebied kan men zich goed
oriënteren en gemakkelijk een ruimtelijke voorstelling van het gebied vormen.
• Identiteit
Identiteit betekent de herkenbare eigenheid van een gebied of object. Hiermee
wordt bedoeld dat een gebied of ruimte zich zichtbaar onderscheidt van andere,
gelijksoortige gebieden. Dit is onder andere van belang voor de emotionele
betekenis voor bewoners en gebruikers en hun gehechtheid aan een gebied of
object.
• Belevingswaarde
Belevingswaarde heeft te maken met het aanzien, de zichtbare betekenis en de
esthetische kwaliteiten van een gebied, een openbare ruimte of een gebouw.
Een beeldkwaliteitplan is gericht op de bestaande en gewenste visueel-ruimtelijke
kwaliteit en belevingswaarde van een bepaald gebied. Tevens is het bedoeld als
kader voor beleid en advisering.
Een beeldkwaliteitplan kan als volgt gedefinieerd worden:
“een samenhangend pakket van intenties, aanbevelingen en/of richtlijnen voor
het veiligstellen, creëren en/of verbeteren van de beeldkwaliteit in een bepaald
gebied”
8

Gemeente Rijswijk
In relatie tot het gemeentelijke beleidsterrein worden globaal de volgende
aandachtsvelden onderscheiden:
• de inrichtingskwaliteit van de openbare ruimte;
• de vormkwaliteit van de bebouwing, van zowel bestaande als nieuwe bebouwing;
• de integratie van activiteiten met betrekking tot ruimtelijke kwaliteit.
Bovenstaande aspecten kunnen niet los van elkaar worden gezien. De
inrichtingskwaliteit van de openbare ruimte kan goed zijn, maar bijvoorbeeld niet
passen bij de vormkwaliteit van de omringende bebouwing.
9

2.2 Opzet
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
De hoofdopzet van het beeldkwaliteitplan Leeuwendaal bestaat uit de volgende vier
elementen:
• Beschrijving van het bestaand ruimtelijk beleid
Het beeldkwaliteitplan vormt een onderdeel van het integrale ruimtelijk beleid voor
Leeuwendaal. Een inventarisatie van plannen en beleidsintenties die van invloed zijn
op de ruimtelijke ontwikkeling van Leeuwendaal is daarom noodzakelijk. Alleen het
beleid dat relevant is voor het opstellen van het beeldkwaliteitplan wordt beschreven.
• Analyse plangebied
- Ligging
- Historische analyse
- Functionele analyse
- Architectonische analyse
- Ruimtelijke en stedebouwkundige analyse
- Sterke en zwakke punten
- Kansen en bedreigingen
• Randvoorwaarden en uitgangspunten
Zowel voor de bebouwing als voor de openbare ruimte worden randvoorwaarden
en uitgangspunten geformuleerd. Vanuit de randvoorwaarden en uitgangspunten
met betrekking tot dakopbouwen wordt op een kaart aangegeven waar
dakopbouwen toegestaan zijn.
• Toetsingscriteria
De voorgaande stappen resulteren in toetsingscriteria. Er is gestreefd naar
objectieve criteria die voor iedereen begrijpelijk zijn. Er zijn zowel algemene als
gebiedsgerichte toetsingscriteria opgesteld. De algemene toetsingscriteria hebben
voornamelijk betrekking op de openbare ruimte. De deelgebieden komen voort uit
de ruimtelijke analyse. De gebiedsgerichte toetsingscriteria hebben alleen
betrekking op de bebouwing De gebiedsgerichte toetsingscriteria worden
onderverdeeld in beeldkwaliteitsaspecten.
10

Gemeente Rijswijk
2.3 Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Het beeldkwaliteitplan Leeuwendaal vervult drie functies:
• Beleidskader
Het beeldkwaliteitplan geeft de hoofdlijnen weer van het ruimtelijk beleid met
betrekking tot de gewenste structuur- en beeldkwaliteit.
• Ontwerp- en uitvoeringskader
Het beeldkwaliteitplan bevat concrete criteria op het gebied van vorm- en
beeldkwaliteit bij de start van een ontwerpproces. Deze criteria hebben
bijvoorbeeld betrekking op maatvoering, kleur- en materiaalgebruik. Tevens
worden voorbeelden aangedragen die de gewenste beeldkwaliteit verduidelijken.
• Toetsingskader
Het beeldkwaliteitplan bevat concrete criteria waaraan bouwaanvragen op het
gebied van welstand moeten worden getoetst. Deze toetsingscriteria zijn vooral
gericht op het beschermen en eventueel versterken van de karakteristieken.
De nadruk van het beeldkwaliteitplan ligt op de toetsingsfunctie. Bouwaanvragen
moeten aan de richtlijnen en de criteria van het beeldkwaliteitplan worden getoetst.
Het beeldkwaliteitplan geeft op verschillende niveaus de gewenste beeldkwaliteit aan.
Op gebiedsniveau wordt aangegeven welke structuur gewenst is. Op
omgevingsniveau wordt de gewenste stedebouwkundige vormgeving van bebouwing
en openbare ruimten weergegeven. Vanwege de belangrijkste functie, de
toetsingsfunctie, ligt de nadruk op het gebouw- en inrichtingsniveau. Dit niveau heeft
namelijk betrekking op de architectonische vormgeving van gebouwen en de inrichting
van de openbare ruimte. De concrete criteria in het beeldkwaliteitplan zullen op het
gebouw- en inrichtingsniveau betrekking hebben.
Het beeldkwaliteitplan Leeuwendaal is gekoppeld aan het bestemmingsplan
Leeuwendaal, omdat er zo een optimale afstemmingsmogelijkheid ontstaat tussen
vorm en functie. Er wordt in de toelichting en de beschrijving in hoofdlijnen van het
bestemmingsplan aangegeven dat bouwaanvragen aan het beeldkwaliteitplan moeten
worden getoetst. Tevens wordt in de voorschriften met betrekking tot een extra
bouwlaag verwezen naar het beeldkwaliteitplan.
Het beeldkwaliteitplan dient als onderlegger voor alle ruimtelijke ingrepen in de wijk
Leeuwendaal.
11

Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Bovendien zal het beeldkwaliteitplan deel uit gaan maken van de welstandsnota. De
criteria van het beeldkwaliteitplan kunnen als gebiedsgerichte criteria voor
Leeuwendaal in de welstandsnota worden opgenomen.
12

Gemeente Rijswijk
Hoofdstuk 3 Beschrijving van het bestaand ruimtelijk
beleid
3.1 Streekplan Zuid-Holland West
Het Streekplan Zuid-Holland West is in februari 2003 vastgesteld. Het is opvallend dat
de wijk Leeuwendaal in het nieuwe streekplan niet meer wordt aangeduid als
beschermd stads- of dorpsgezicht.
In het streekplan wordt Leeuwendaal als woongebied aangemerkt. Woongebied kan
worden beschouwd als een aaneengesloten bebouwd gebied met als hoofdfunctie
wonen. Hierin kunnen ook gebiedsdelen voorkomen met (soms grootschalige)
kantoorconcentraties, winkelvoorzieningen, horeca en andere stedelijke
voorzieningen.
De zone Nassaukade-Geestbrugkade-Vliet valt binnen een studiezone. De ruimtelijke
ontwikkeling van dit gebied wordt nog nader bepaald.
13
Leeuwendaal
Woongebied
Regionale wegverbinding
Belangrijke vaarverbinding
Studiezone
Knooppunt
Figuur 3.1: Uitsnede Streekplan Zuid-Holland West

Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
3.2 Regionaal Structuurplan Haaglanden “Haaglanden, groene
schakel in de Randstad”
Het Structuurplan “Haaglanden, groene schakel in de randstad” is op 20 februari 2002
vastgesteld. Eén van de beleidsuitgangspunten van het structuurplan is het goed
benutten van het bestaande cultuurgoed van steden, dorpen en landschappen, waarin
reeds veel is geïnvesteerd. De ruimtelijke ontwikkelingen moeten daarom uitgaan van
de cultuurhistorische identiteit van de steden, dorpen en de landschappen in al hun
verscheidenheid.
Leeuwendaal grenst aan de Vlietzone, het gebied tussen de Vliet en de A4. Het
ruimtelijk beleid gaat uit van het behoud van het groene, cultuurhistorische en open
karakter van het gebied. Voor de Vlietzone dient een uitwerkingsplan te worden
opgesteld.
3.3 Toekomstarrangement Rijswijk “Verrassend Veelzijdig
Rijswijk”
De toekomstvisie is ontwikkeld om meer samenhang in het ruimtelijke beleid met
betrekking tot Rijswijk als geheel te creëren en om een toetsingskader te vormen.
Bovendien vormt de toekomstvisie de basis voor beleidsontwikkeling op diverse
terreinen. Deze toekomstvisie wordt vertaald in uitwerkingsprogramma’s.
De volgende opgaven hebben betrekking op Leeuwendaal:
• De bestaande cultuurhistorische kwaliteiten bewaren en zo veel mogelijk
versterken met bijpassende (aanvullende) functies;
• Meer kwalitatief groen in en tussen de wijken;
• Naast beheren en handhaving van de bestaande kwaliteiten, herontwikkelen en
transformeren waar nodig.
14

Gemeente Rijswijk
3.4 Bestemmingsplan “Leeuwendaal”
Voortkomend uit de Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO artikel 33 lid 1) dient het
bestemmingsplan tenminste eenmaal in de tien jaar te worden herzien. Het vigerende
plan stamt uit 1986. Naar aanleiding daarvan heeft de gemeenteraad bepaalt dat, op
voorstel van burgemeester en wethouders een herziening van het bestemmingsplan
“Leeuwendaal” wordt voorbereid.
De belangrijkste aanleiding om het bestemmingsplan uit 1986 te herzien, is de
problematiek van de bouw van dakopbouwen binnen een aantal woonbestemmingen.
Veel van deze dakopbouwen passen niet bij het architectonische en historische beeld
van de wijk.
Daarnaast is er sprake van het realiseren van 11 appartementen aan de
Geestbrugkade nummer 38 en zijn er gedurende de looptijd van het vigerende plan
artikel 17en 19 Wet op de Ruimtelijke Ordening-procedures gevolgd, die voor zover
noodzakelijk, in het in voorbereiding genomen bestemmingsplan zijn verwerkt.
Leeuwendaal is van oorsprong een woonwijk. Alleen aan de Geestbrugkade en de
Haagweg is van oudsher bedrijvigheid en kleinschalige industrie toegestaan. In het
binnengebied van de wijk zijn in het verleden door middel van vrijstellingsprocedures
diverse andere bestemmingen dan “woondoeleinden” gerealiseerd.
De doelstelling van het toekomstige bestemmingsplan is tweeledig:
• Het behouden en versterken van de typerende historische en ruimtelijke kwaliteit
van de vooroorlogse wijk Leeuwendaal;
• Het mogelijk maken van nieuwe ruimtelijk-functionele ontwikkelingen passend
binnen de bestaande historische structuur.
De volgende uitgangspunten zijn van belang:
• De nieuwbouw van woningen aan de randen van de wijk dient wat betreft karakter
en stedebouwkundige, architectonische vormgeving aan te sluiten op de
bestaande omgeving;
• Nieuwe dakopbouwen dienen te passen binnen de bestaande architectonische
stijlen;
• In geval van (gedeeltelijke) functiewijziging of woningsplitsing dient het uiterlijk van
de bestaande woning zo veel mogelijk te worden gehandhaafd;
• De karakteristiek en de belevingswaarde van de woonomgeving dienen zo veel
mogelijk te worden versterkt en waar mogelijk te worden verbeterd.
15

3.5 Groenbeleidsplan “Per Blad Wijzer”
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Het groenbeleidsplan is door de gemeenteraad op 14 december 1993 vastgesteld.
Het plan functioneert als referentiekader voor ontwerpen en inrichtingsvoorstellen.
Daarnaast dient het plan als uitgangspunt voor groenbeheerplannen en
uitvoeringsplannen en levert randvoorwaarden voor andere disciplines. De
hoofddoelstelling van het groenbeleid is als volgt:
“Het verhogen van het welzijn van de bevolking van Rijswijk door het realiseren
van kwalitatief hoogwaardig groen”
In het plan wordt het gewenste groenbeleid zowel op gemeentelijk niveau als op
wijkniveau beschreven.
Bij Leeuwendaal wordt gedacht aan het accentueren van de pleintjes en het
benadrukken van de kromlopende wegen ten opzichte van de rechtlopende wegen.
Voorts moeten de tuinen en de architectuur van de huizen het beeld van de wijk
bepalen. Het groen zal door een verspreide aanwezigheid van bomen het accent in de
straten moeten vormen. De variatie in de beplanting mag groot zijn in aansluiting op
de tuinen en de bijbehorende sfeer. Verder zal de relatie met het water van de Vliet
beter benut kunnen worden.
Het ontbreken van een eigen wijkpark wordt door de ruimschootse aanwezigheid van
andere kwaliteiten nauwelijks als een gemis ervaren. Mochten er in de toekomst zich
toch mogelijkheden voordoen, dan zal de aanleg van een wijkpark wel bij de
overwegingen betrokken moeten worden.
Op dit moment wordt het beleid met betrekking tot groen geactualiseerd. Er wordt
gewerkt aan een bomenbeleid Oud Rijswijk & omgeving. In dit beleid wordt ervoor
gekozen om de bestaande linden te behouden en waar nodig de lindestructuur te
versterken. De linde is namelijk onlosmakelijk verbonden met Oud Rijswijk en draagt
bij aan de herkenbaarheid van het centrum. In het dichte stedelijke gebied zorgen de
bomen voor een noodzakelijk tegenwicht ten opzichte van de bebouwing en het
verkeer.
16

Gemeente Rijswijk
Het bomenbeleid heeft de onderstaande uitgangspunten:
1. Accepteren van de mogelijke overlast van bomen in stedelijke profielen;
2. Beperken van de overlast door te zorgen voor verbeterde
groeiomstandigheden (conflicten met kabels en leidingen, parkeren en verkeer
oplossen);
3. Verruimen van de plantafstand (waardoor de lichttoetreding verbetert).
3.6 Beleidsnota “Verkeers- en vervoersplan Rijswijk 2000-2010”
Het verkeers- en vervoersplan is op 31 oktober 2002 door de raad vastgesteld. Het
plan dient als basis voor het verkeersbeleid van Rijswijk tussen 2000 en 2010.
De centrale doelstelling van het plan is als volgt:
“Het behoud en de versterking van de bereikbaarheid en de leeftbaarheid”
In het Verkeers- en Vervoersplan Rijswijk worden vier gebiedstypen onderscheiden:
wonen, werken, winkelen en groen & recreatie. Voor elk type wordt de huidige en
verwachte (2010) leefbaarheid en bereikbaarheid aangegeven. De uitgangspunten per
gebiedstype zijn onderverdeeld in de vervoerswijzen auto, fiets, openbaar vervoer en
te voet en het parkeren van de auto en fiets. De wijk Leeuwendaal valt onder het
gebiedstype wonen. Momenteel is Leeuwendaal als ingericht als 30 km/uur-zone.
Alleen de Geestbrugkade moet nog als 30 km/uur-zone worden ingericht. De
Haagweg en de Geestbrugweg worden aangeduid als gebiedsontsluitingswegen. Dit
betekent dat de maximumsnelheid op deze wegen 50 km/uur is. In figuur 3.3 wordt de
categorisering van het wegennet in Rijswijk weergegeven.
In de wijk Leeuwendaal is er sprake van parkeeroverlast. De gemiddelde
bezettingsgraad is namelijk hoger dan 95%. Tevens is er parkeeroverlast van fietsen
in Leeuwendaal. De fietsen staan her en der tegen hekjes en bomen geparkeerd.
17
Figuur 3.3: Categorisering van het wegennet 2000-2010

Figuur 4.1: Ligging plangebied
18
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Hoofdstuk 4 Analyse plangebied
4.1 Ligging plangebied
De wijk Leeuwendaal ligt in het noordoosten van Rijswijk. De wijk wordt begrensd
door de gebiedsontsluitingswegen Geestbrugweg, Haagweg en de gemeentegrens
van Den Haag. Aan de zuid- en oostzijde van de wijk liggen de waterlopen de
Trekvliet en de Vliet. De wijk grenst aan de bomenbuurt, de wijk Cromvliet en Oud
Rijswijk. Ten zuiden van Leeuwendaal ligt de Vlietzone, een groen gebied tussen de
Vliet en de A4.
4.2 Historische analyse
De topografische kenmerken van de huidige buurt Leeuwendaal zijn eeuwen oud. De
Trekvliet, ten oosten van de wijk, is in de jaren 1344-1345 ontstaan door verbreding
van een bestaande sloot.
In het westen wordt de wijk begrensd door de Haagweg. Deze oude verbindingsweg
tussen het grafelijk Hof en de stad Delft is ook na de ontginningen aangelegd. De
oudste vermelding van de weg dateert uit 1394. De Geestbrugweg behoorde
oorspronkelijk evenals de Herenstraat en de Van Vredenburchweg tot een grote
verbindingsweg uit de Romeinse tijd die vanuit het zuidwesten over een strandwal in
de richting van Leiden liep. Deze strandwal is omstreeks 4000-3800 voor Christus
ontstaan langs de toenmalige kustlijn.
De ouderdom van de Delftse Vliet langs de huidige Nassaukade is niet geheel
duidelijk. In verschillende literaire bronnen wordt een relatie gelegd met de Fossa
Corbulonis, de gracht die door de Romeinse veldheer Corbulo omstreeks 45 na
Christus werd gegraven. Voor een deel van de meer oostwaarts gelegen Leidsche
Vliet is deze relatie door archeologisch onderzoek aangetoond, maar voor de Delftse
Vliet langs Leeuwendaal niet.
19

Figuur 4.2: Overzicht van bouwperioden
20
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
De geschiedenis van de naam van de buurt Leeuwendaal gaat terug tot de vijftiende
eeuw. In 1492 gaf de landeigenaar Lodewijck van Leeffdael 8,5 hectare grond in
eeuwig erfpacht aan het nonnenklooster Onze Lieve Vrouwe van Nazareth dat op
deze plaats was gevestigd. Van Leeffdael was een Vlaamse edelman, in dienst van
de hertog van Bourgondië. Zijn naam zou in de loop der eeuwen verbasteren tot
Leeuwendaal. In 1573 is het klooster verwoest, zodat de invallende Spanjaarden zich
er niet in konden verschansen. Na die tijd is het terrein in handen geweest van
verschillende particulieren.
Op de oude kaarten is te zien dat op het punt, waar de in de 14 e eeuw gegraven
Trekvliet de strandwal kruiste, al vroeg een oversteekmogelijkheid aanwezig was.
Dergelijke plekken, waar wegen en water elkaar ontmoetten, waren uiteraard
aantrekkelijk voor handelaren. Rond de Geestbrug ontstond hierdoor spontaan het
buurtschap ‘Geestbrugge’. In de 18 e eeuw ontwikkelde de bebouwing zich langzaam
meer in de richting van de Delftse Vliet, het tegenwoordige Rijn-Schiekanaal. Na de
verbreding van de Vliet tussen 1891 en 1893 werd de nijverheid aan de
Geestbrugkade uitgebreid. Er kwamen industrieën, die vanwege hun stoommachines
op de aanwezigheid van water waren aangewezen.
Van de 17 e eeuw t/m 19 e eeuw heeft de grond verschillende eigenaren gehad die het
gebruikten als buitenplaatsen.
Kort na de eeuwwisseling kocht de projectontwikkelaar M. Vermeer de grond van de
buitenplaats om er, samen met zijn compagnon J.M. Bomans, een woonwijk aan te
leggen. Vrijwel gelijktijdig werkte architect Mutters aan het uitbreidingsplan. Dit plan
was een zeer ambitieus en indrukwekkend plan, waarbij een geheel werd gecreëerd
van gebogen straten rond het oude centrum met een aanzienlijke uitbreiding in
westelijke richting. De heren Vermeer en Bomans, verenigd in de
Bouwgrondmaatschappij Leeuwendaal, transformeerden het oostelijke deel van de
vroegere buitenplaats tot een parkachtige villawijk. Zij startten hun Bouwplan
Leeuwendaal in 1902 aan de Geestbrugweg, in de nabijheid van de Koninginnelaan
en de Leeuwendaallaan, en bouwden de wijk langzaam in zuidoostelijke richting uit.
De bouwgrondmaatschappij heeft zelf maar weinig gebouwd. Ze hield zich
voornamelijk bezig met de exploitatie van de grond. De kavels die oorspronkelijk vrij
groot waren, werden na verloop van tijd in kleinere percelen gesplitst. De meeste
huizen zijn gebouwd door particulieren. In 1906 begon M. Vermeer met een tweede
bouwgrondmaatschappij, Nieuw Rijswijk geheten, grond te exploiteren. Deze
maatschappij opereerde met name in het deel tussen Leeuwendaallaan,
21
Figuur 4.3: Uitbreidingsplan Mutters

Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Regentesselaan en Mauritslaan. De bouwmaatschappijen raakten na enkele jaren in
een malaise. Bouwgrondmaatschappij Leeuwendaal verkocht haar laatste panden in
1907. Drie jaar later moest Nieuw Rijswijk haar activiteiten wegens exploitatietekorten
stoppen. Noodgedwongen nam de gemeente de verdere ontwikkeling van de wijk
over. Het stratenplan van het meest zuidelijke deel van de wijk, gelegen tussen
Haagweg, Regentesselaan en Nassaukade werd hierdoor pas in 1923 aanbesteed.
Voor deze verandering was een wijziging van het uitbreidingsplan van Mutters
noodzakelijk. In de architectuur en in het stratenplan van dit gedeelte van de wijk zijn
een duidelijke versobering en verstrakking waarneembaar. Omstreeks 1935 was
Leeuwendaal voltooid.
22

Gemeente Rijswijk
4.3 Functionele analyse
4.3.1 Bebouwing
De wijk Leeuwendaal is overwegend een woongebied. Andere functies komen
voornamelijk langs de Haagweg, Geestbrugweg en de Geestbrugkade voor. Langs
deze kade ontstond een aantal eeuwen geleden al bedrijvigheid. Vrijkomende
bedrijventerreinen zijn daarna ingevuld met woningbouw. Op dit moment ligt er een
terrein braak naast het appartementencomplex. Op deze plek wordt een nieuw
appartementencomplex gebouwd.
In het binnengebied van Leeuwendaal komen veel praktijken aan huis voor.
4.3.2 Openbare ruimte
De wijk Leeuwendaal is opgezet volgens het tuinstadprincipe. Uitgangspunten hiervan
zijn: wonen in een stad zoals wonen in een dorp, waarin eengezinswoningen volgens
een ruim opgezet bebouwingspatroon te vinden zijn, veel groen en weinig verkeer in
de relatief smalle straten. Tegenwoordig nemen geparkeerde auto’s veel ruimte in
beslag in de smalle straten. In de jaren zeventig is het aanzien van de buurt beïnvloed
door de gevolgen van het Demonstratieproject Herindeling Stedelijk Gebied. Dit
project had tot doel om de overlast van het gemotoriseerde verkeer tegen te gaan, ten
gunste van de fietsers en voetgangers. Tussen 1979 en 1983 zijn in de buurt de
trottoirs verwijderd en zijn talrijke verkeersobstakels aangebracht. Een groot aantal
straten werden veranderd in woonerven. Dit ging ten koste van het laanbeeld. Het
lineaire beeld is verstoord door het slingerende verloop van de weg.
23
Verstoring laanbeeld door inrichting openbare ruimte
Profiel van de Hoornbruglaan

Figuur 4.4: Overzicht van pleinen, speelplekken en zichtlijnen
24
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Verkeersgebieden
De openbare ruimte in de wijk Leeuwendaal heeft de vorm van groene lanen. Bij het
kruisen van lanen worden soms pleinen gevormd. De kruisingen die in figuur 4.4
worden aangegeven kunnen als een plein worden beschouwd.
In Leeuwendaal is geen sprake van een hiërarchisch stratenpatroon. Het
binnengebied van Leeuwendaal bestaat uit groene lanen, die allemaal als
erfontsluitingswegen zijn aangeduid. Alleen de Nassaukade en de Geestbrugkade zijn
als buurtontsluitingswegen aangewezen. Deze wegen zijn ook anders dan de lanen
ingericht. De Nassaukade en Geestbrugkade hebben een verhoogde stoep en hebben
een breder profiel dan het binnengebied. De breedte van de lanen in het binnengebied
varieert ook. De Hoornbruglaan heeft het breedste profiel in het binnengebied. De
Oranjelaan en Regentesselaan ogen breder dan de rest van de straten, vanwege de
openingen tussen de woningen en de verspringende rooilijn.
Zoals reeds eerder vermeld, is er een tekort aan parkeerplaatsen. De wijk
Leeuwendaal is niet gebouwd op veel auto’s. Veel openbare ruimte is in beslag
genomen door parkeerplaatsen. Langsparkeren en haaksparkeren worden
afgewisseld. Het haaksparkeren verstoort het oorspronkelijke lineaire laanbeeld.
Verblijfsgebieden
Leeuwendaal kent geen duidelijke groene structuur. Bij het ontstaan van de wijk
Leeuwendaal is wel de nodige aandacht besteed aan de openbare ruimte. De relatief
smalle wegen, de kleine pleintjes met de grote hoeveelheid straatbomen en de
voortuinen bepalen het (groen)beeld. Er komen weinig stukken plantsoen voor.
Sommige tuinen zijn verhard om het parkeren op eigen erf mogelijk te maken. Deze
verhardingen verstoren de groene uitstraling van de wijk. Een andere verstoring in de
voortuinen zijn vaak de (fiets)bergingen. Sommige zijn qua maatvoeringen en
kleurgebruik te opvallend. Een andere verstorende factor met betrekking tot
voortuinen zijn de verschillende erfafscheidingen.
25
De functie van dit object is niet geheel duidelijk
Fietsbergingen in de voortuin komen veel voor

Figuur 4.5: Bomenstructuur
26
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Opvallend zijn de “brinkachtige” pleintjes. Op deze pleintjes staan vaak enkele bomen
die als het belangrijkste openbaar groen kunnen worden aangemerkt. Verder staan er
langs vrijwel alle wegen bomenrijen (zie figuur 4.5).
De Vliet en Trekvliet aan de oost- en zuidzijde van de wijk vormen een aantrekkelijk
element. Het water langs de Nassaukade heeft een groene uitstraling door de
langsgelegen bomenrij en groenstrook. De overgang tussen de Geestbrugkade en de
Trekvliet is harder door het ontbreken van groenvoorzieningen.
Er zijn in totaal 12 speelvoorzieningen in de wijk Leeuwendaal. De meeste
speelvoorzieningen zijn alleen geschikt voor kinderen in de leeftijd van 0-6 jaar. Op
deze plekken staan één of twee speeltoestellen met een bankje. De meeste
speelvoorzieningen zijn aan de zijkant van de lanen gesitueerd en worden
afgeschermd door een laag hek. Twee speelplekken zijn geschikt voor alle leeftijden.
Er wordt in de wijk veel gebruik gemaakt van straatmeubilair. Vooral paaltjes komen
veel voor om het parkeren op bepaalde plekken tegen te gaan. Opvallend is dat veel
verschillende soorten paaltjes worden gebruikt. De verschillende typen straatmeubilair
hebben een andere uitstraling en vormen geen eenheid. Recent zijn er nieuwe
lantaarnpalen geplaatst.
27
Speelplek op de kruising Wilhelminalaan-Leeuwendaallaan
Paaltjes op een plein om geparkeerde auto’s te weren

Figuur 4.6: Overzicht van architectuurstijlen
28
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
4.4 Architectonische analyse
4.4.1 Architectuurstijlen
Een zeer opvallend kenmerk van Leeuwendaal is de grote variatie aan
architectuurstijlen. Het noordelijke gedeelte van de wijk toont een variatie van
Neorenaissance, Jugendstil of Art Nouveau, Art Deco, Chaletstijl en de Eclectische- of
Voorkeursstijl. Er is vaak gebruik gemaakt van traditionele rode baksteen, maar er
wordt ook gebruik gemaakt van gekleurde baksteen, geglazuurde steen,
verblendsteen en natuursteen. Het beeld wordt nog eens extra verlevendigd door
verspringende voorgevels en uitspringende woonkamertraveeën. Ook wordt het
bebouwingsbeeld bepaald door de zorgvuldige detaillering van deuren, ramen en
daklijsten.
Later in de 20 e eeuw trad er een versobering op in de toegepaste stijlen, omdat er
gezocht werd naar nieuwe stijlen. In het zuidoostelijke deel van Leeuwendaal zijn dan
ook de Voorkeursstijl, Overgangsstijl, Amsterdamse School, (Nieuwe) Haagse School
en de traditionele stijl te herkennen. Een enkel gebouw uit de wijk vertegenwoordigt
de Stijlgroep. Op sommige plekken en aan de randen van de wijk is recentere
architectuur te zien.
In figuur 4.6 wordt weergegeven welke architectuurstijlen in Leeuwendaal voorkomen.
De belangrijkste kenmerken van de voorkomende architectuurstijlen zijn terug te
vinden in bijlage 2. Er moet opgemerkt worden dat de tijdsperioden elkaar overlappen
elkaar, omdat een stijl zelden plotseling begon en abrupt eindigde. Door de
kenmerken van de verschillende stijlen weer te geven, zullen de verstoringen beter
herkenbaar zijn.
In Leeuwendaal komen veel monumenten en andere cultuurhistorische bebouwing
voor. In bijlage 3 wordt een lijst en een kaart met monumenten weergegeven.
29
Jugendstil
Haagse School

Figuur 4.7: Overzicht van verstoringen
30
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
4.4.2 Verstoringen
In de wijk Leeuwendaal komen verschillende soorten verstoringen voor. Verstoringen
kunnen onderscheiden worden in stedebouwkundige en architectonische
verstoringen.
Stedebouwkundige verstoringen
1. Verstoringen, die de opzet en bedoeling van het oorspronkelijk plan te niet doen.
Hierbij kan gedacht worden aan het dichtbouwen van openingen met uitbreidingen
van woningen of garageboxen;
2. Verstoringen, die het stedebouwkundig beeld aantasten, zoals in het midden van
de wijk het flatgebouw uit de jaren 50, of een massaal bedrijfs- of woongebouw in
een kleinschalige woonomgeving;
3. Verstoringen die het straatbeeld aantasten. Hierbij kan gedacht worden aan
obstakels zoals betonnen containers en hoge bergingen in voortuinen;
4. Verstoringen die als sociaal onveilig ervaren worden, zoals woningen niet naar de
openbare ruimte te oriënteren.
Architectonische verstoringen
1. Verstoringen in de belijning, indeling en ritme van de oorspronkelijke architectuur
van gevel, zoals bijvoorbeeld verkeerd toegepaste venster- en kozijnindeling;
2. Veranderingen in de oorspronkelijke verschijningsvorm van het gebouw, zoals
bijvoorbeeld het pleisteren of witverven van een bakstenen gevel;
3. Verstoringen door toepassen van ander materiaal dan het oorspronkelijke
materiaal, bijvoorbeeld kunststofdaken in plaats van pannen en leien;
4. Het toevoegen van moderne uitbreidingen van woningen, zoals dakkapellen en
dakopbouwen, die afwijken van de bestaande architectuur van het pand.
In Leeuwendaal komen vooral architectonische verstoringen voor. Vooral de
dakopbouwen en de veranderingen in de oorspronkelijke verschijningsvorm zijn
verstoringen die in Leeuwendaal het meeste voorkomen. Daarnaast kan de inrichting
van de openbare ruimte als geheel als verstoring worden gezien, omdat het
oorspronkelijke laanbeeld daardoor wordt aangetast. Ernstige verstoringen in de wijk
worden in figuur 4.7 weergegeven.
31
Stedebouwkundige verstoring: garageboxen
Architectonische verstoring: dakopbouw

Figuur 4.8: Ruimtelijke opbouw
32
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
4.5 Ruimtelijke en stedebouwkundige analyse
De hoofdstructuur van de wijk Leeuwendaal is opgebouwd uit zes deelgebieden:
1. De hoge, stedelijke randbebouwing aan de drukke Haagweg en Geestbrugweg
waar veel functiemenging voorkomt in de veelal karakteristieke panden;
2. De randbebouwing langs de Nassaukade met uitzicht op de Vliet;
3. De Geestbrugkade met gedifferentieerd architectonisch beeld van woningen en
bedrijvigheid;
4. Het westelijk gelegen binnengebied gekenmerkt door gebogen lanen voortkomend
uit de tuinstadgedachte;
5. Het oostelijke gelegen binnengebied gekenmerkt door een recht
verkavelingspatroon;
6. Het gebied in het noordoosten van de wijk met nieuwbouwwoningen
(Dillenburglaan).
Bebouwing langs Haagweg en Geestbrugweg
Het eerste deelgebied gelegen langs de Haagweg en Geestbrugweg wordt
gekarakteriseerd door statige herenhuizen en grote aaneengesloten woningen. Vooral
langs de Geestbrugweg is het oorspronkelijke statige karakter nog goed bewaard
gebleven. De meeste bebouwing heeft de oorspronkelijke woonfunctie behouden.
De Haagweg heeft daarentegen een ontwikkeling doorgemaakt, waarbij de
woonfuncties geleidelijk vervangen werd door kantoor- en soms winkelfuncties.
Langs beide wegen is de toegepaste architectuur kenmerkend voor de periode rond
de eeuwwisseling. De bebouwing is zeer gevarieerd door de verschillende erkers,
hoektorentjes en kapvormen. Er wordt veel gebruik gemaakt van gebogen
constructieonderdelen. Aan de Haagweg staat ook jongere bebouwing, wat resulteert
in een differentiatie in vorm en massa.
Randbebouwing langs Nassaukade
De woningen aan de Nassaukade vormen een ensemble met diverse
architectuurstijlen. Deze woningen liggen aan de Vliet met uitzicht op de het landgoed
Vredenoord en de Vlietzone. Opvallend is de variatie in grootte van bouwblokken.
Richting de Geestbrugkade worden de bouwblokken steeds kleiner. Aan deze kade
komen vooral woningen in de Voorkeursstijl en de Nieuwe Haagse School stijl voor.
Op de hoek Nassaukade-Haagweg is begin jaren negentig een modern
kantoorgebouw. Storend is aan de Haagwegzijde het enorme reclamebord aan de
gevel.
33
Verschillende architectuurstijlen aan de Geestbrugweg
Differentiatie in vorm en massa aan de Haagweg

Bedrijfsbebouwing aan de Geestbrugkade
Samenhangend bouwblok aan de Nassaukade
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Randbebouwing langs Geestbrugkade
Door de ligging langs de Trekvliet ontstonden al vroeg bedrijven langs de
Geestbrugkade. Woningen hebben de afgelopen jaren de plaats ingenomen van een
aantal bedrijven die zijn weggegaan. Aan deze kade zijn echter nog steeds veel
bedrijven te vinden, waardoor de bebouwing langs de Geestbrugkade een gevarieerd
beeld vormt van afwisselende klein- en grootschalige bebouwing. Monumenten
worden afgewisseld door grote bedrijven en appartementencomplexen. De bebouwing
langs de Geestbrugkade staat op één rooilijn, uitgezonderd van het
appartementencomplex. Naast dit complex ligt een braakliggend terrein, waar ook
appartementen zullen worden gebouwd.
Westelijk gelegen binnengebied
Dit gebied kenmerkt zich door de gebogen lanen en het daarbij horende schuine
bebouwingspatroon. De twee belangrijkste gebogen lanen zijn de Oranjelaan en de
Regentesselaan. Deze twee lanen lopen diagonaal door de wijk en stoppen abrupt bij
de Frederiklaan. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat deze lanen verbonden
zouden worden met de Geestbrugkade. Door verkoop van grond aan een bedrijf was
dit niet meer mogelijk. De meeste lanen in het westelijke deel takken hier met een
kromming op aan. Opvallend is dat het onderste gedeelte van de Leeuwendaallaan en
de meest oostelijke gedeeltes van de Oranjelaan en Regentesselaan recht verkaveld
zijn en dus niet bij dit gebied horen.
In het noordelijke gedeelte van de Oranjelaan is de oorspronkelijke bebouwing met de
Jugendstilarchitectuur nog goed te herkennen. De bedrijfsbebouwing en het
appartementencomplex aan het begin van deze laan zijn beeldverstorende elementen
en passen niet in het karakter van de wijk. Het straatprofiel is in verhouding met het
hoge appartementencomplex te smal.
In de buiging van deze laan staan kleine bouwblokken met grote woningen in de
Voorkeursstijl. De groene openingen tussen de bouwblokken zijn typerend voor de
engelse landschapsstijl die uitgangspunt was bij het ontwerp. Storend in de diversiteit
aan architectuurstijlen is het blok garageboxen aan de zuidkant van de laan.
De andere belangrijke laan in het gebied is de Regentesselaan. In deze laan liggen
twee pleinen door aftakking met de Oranjelaan en Mauritslaan. Deze pleinen vormen
een typisch stedebouwkundig kenmerk in deze omgeving. Aan de noordzijde van de
bocht staat villa-achtige bebouwing vaak in de vorm van twee-onder-éénkapwoningen.
Ook tussen deze bebouwing komen groene openingen voor. Tussen de
nummers 21 en 43 ligt een pad dat naar garageboxen leidt. Hierdoor wordt het groene
binnengebied verstoord.
34

Gemeente Rijswijk
Opvallend is dat in de bocht de bouwblokken niet evenwijdig aan de weg liggen, maar
verspringen ten opzichte van de weg. Hierdoor ontstaat een losse, ongedwongen
sfeer. Verderop staan aaneengesloten bouwblokken, waardoor de Regentesselaan
hier smaller lijkt.
Evenwijdig aan het eerste deel van de Oranjelaan loopt de Prins Hendriklaan. Deze
laan vormt een verbinding tussen de Geestbrugweg en de Wilhelminalaan. Aan allebei
de kanten staan aaneengesloten woonblokken. Het zuidelijke woonblok bestaat uit
woningen in Jugendstilstijl en Voorkeursstijl. Aan de noordkant van de laan staan
vooral woningen in Chaletstijl en Voorkeursstijl. De laan oogt smal door de vrij hoge
bebouwing in drie lagen en geringe afstand tussen de voorgevels. De gevels in deze
laan laten nog goed het oorspronkelijke beeld zien.
De Prins Hendriklaan komt uit op de Wilhelminalaan. Deze laan vormt de verbinding
tussen de Leeuwendaallaan en de Oranjelaan. Het zuidelijk bebouwingsblok volgt de
buiging van de laan door de verspringende rooilijnen. De meeste woningen zijn in
Voorkeursstijl gebouwd en een enkele in Jugenstilstijl. De kruising met de
Leeuwendaallaan heeft een pleinvormig karakter, omdat de woningen daar
georiënteerd zijn op de kruising.
Naast de gebogen Oranjelaan en Regentesselaan vormt de Leeuwendaallaan een
belangrijke laan van de wijk. De laan is een verbinding tussen de Geestbrugweg en de
Nassaukade. Het gedeelte aan de kant van de Geestbrugweg is het oudste met veel
Jugendstil panden. Op de vierkante plek halverwege de Leeuwendaallaan heeft het
voormalig landgoed Leeuwendaal gestaan. Deze plek wordt nu gevormd door de
samenkomst van de Alexanderlaan, Koninginnelaan, Oranjelaan en de
Leeuwendaallaan. Op deze plek staat nu een L-vormig flatgebouw uit de jaren vijftig
van drie bouwlagen hoog. De tuin van deze flat zorgt voor een kleine, groene
onderbreking tussen de bebouwing.
Het zuidelijke gedeelte van het westelijk gelegen binnengebied wordt gevormd door
de straten Mauritslaan, Waldeck Pyrmontlaan en de Hoornbruglaan. De Mauritslaan
begint bij de kruising Princessenlaan-Regentesselaan en loopt nagenoeg evenwijdig
aan de Haagweg. Opvallend is het ontbreken van bebouwing tussen de nummers 1
en 5. Hierdoor is er zicht op de achtergevels en -tuinen van de woningen aan de
Regentesselaan. De woningen met nummers 5 t/m 21 zijn in traditionele stijl gebouwd.
Aan de westkant van deze laan zijn halverwege moderne woningen gebouwd. Deze
woningen contrasteren met de omgeving. Ten noorden van dit bebouwingsblok wordt
de bebouwing onderbroken door autoboxen en een speelplaats. Deze omgeving
veroorzaakt een rommelig beeld, mede veroorzaakt door de geplaatste containers. De
rest van de bebouwing is in Haagse- en Nieuwe Haagse School stijl gebouwd. De
splitsing met de Waldeck Pyrmontlaan vormt ruimtelijk gezien een plein.
35
Groene openingen tussen de villabebouwing in de Regentesselaan
Bebouwing in Jugendstilstijl in Leeuwendaallaan

Karakteristiek plein op kruising Oranjelaan-Regentesselaan
Nieuwe Haagse School in de Hoornbruglaan
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
De Waldeck Pyrmontlaan loopt in een flinke boog van de Mauritslaan naar de
Regentesselaan. Aan het einde van deze laan staan beneden- en bovenwoningen. In
het gebogen gedeelte van de laan staan woningen in de stijl van de Haagse School,
terwijl in het rechte gedeelte de woningen in voorkeursstijl zijn uitgevoerd. De
woningen aan de zuidzijde van deze laan zijn sober en eenvoudig uitgevoerd met een
zadeldak. Het kromme verloop van deze laan zorgt voor een besloten en intiem
karakter.
De Hoornbruglaan loopt een stuk parallel aan de Waldeck Pyrmontlaan en verbindt de
Regentesselaan met de Haagweg. De Hoornbruglaan is een brede entree van de wijk
vanaf de Haagweg.
De lange aaneengesloten bebouwingsstroken bestaan uit woningen uitgevoerd in de
Nieuwe Haagse School stijl. De bouwblokken tonen weinig variatie vergeleken met de
rest van de wijk. De meeste woningen hebben twee bouwlagen. Een aantal woningen
is vergroot door een dakopbouw, maar zij doen in ernstige mate afbreuk aan de
bijzondere architectuur van de woningen. Door de overwegend lage
eengezinswoningen wordt het brede profiel van de laan versterkt. De laan is met veel
schermgroen en bomen ingevuld, zodat de laan een groene uitstraling heeft.
Alleen de meergezinswoningen aan het einde van de laan zijn in de Overgangsstijl
gebouwd.
De kleinste laan van dit deelgebied is de Princessenlaan. Deze laan vorm een
verbinding vanaf de Mauritslaan naar de Haagweg. Drie van de woningen zijn in de
stijl van Jugendstil en de rest in de Haagse- en nieuwe Haagse School. De rooilijnen
van de woningen verspringen.
De Molenlaan is eveneens een kleine straat. Deze laan loopt evenwijdig aan de
Koninginnelaan. Het oostelijk woonblok is een verlengde van het bebouwingsblok van
de Hoornbruglaan. De eengezinswoningen zijn echter wel kleiner aan de Molenlaan.
Aan de westkant staan vijf woningen. Alle woningen in deze laan zijn in de Nieuwe
Haagse School. Deze laan heeft een smal profiel en een zichtlijn op de Vliet en het
landgoed Vredenoord.
36

Gemeente Rijswijk
Oostelijk gelegen binnengebied
Dit deelgebied wordt gekenmerkt door het rechthoekige verkavelingspatroon.
Opvallend in dit gedeelte zijn de vele zichtlijnen naar de Vlietzone, die aan de andere
kant van de Vliet ligt.
De belangrijkste laan van dit gebied is de Koninginnelaan. Dit is de enige laan die een
rechte verbinding vormt tussen de Geestbrugweg en de Nassaukade. De lange
bebouwingsstroken met eengezinswoningen zijn voornamelijk uitgevoerd in de
Voorkeursstijl en de Overgangsstijl. De meergezinswoningen in het zuidelijk gelegen
gedeelte zijn soberder van aard. Er wordt in dit gedeelte weinig gebruik gemaakt van
ornamenten. De gevelwand is redelijk recht, uitgezonderd van de eenvoudige erkers.
Aan de oostkant van het einde van de laan staan nog twee woningen in Amsterdamse
Schoolstijl. In Leeuwendaal komt deze stijl sporadisch voor.
De Frederiklaan loopt parallel aan de Koninginnelaan. Deze laan loopt in tegenstelling
tot de Koninginnelaan niet over de gehele lengte van Leeuwendaal. Deze laan loopt
van de Alexanderlaan tot de Nassaukade. Ter hoogte van de Alexanderlaan heeft de
Frederiklaan een verbinding voor langzaam verkeer met de Dillenburglaan.
Aan zowel de oost- als westkant staan lange woonblokken van eengezinswoningen.
Aan de oostzijde staan woningen in Overgangsstijl, Traditionele stijl en (Nieuwe)
Haagse School. Het lange bebouwingsblok aan de westkant bestaat uit woningen in
(Nieuwe) Haagse School. Aan het einde van de laan staan een aantal woningen in
Amsterdamse Stijl. Het woonblok aan het begin van de Frederiklaan valt qua vorm en
massa uit de toon.
Opvallend is de onderbreking van de gevelwand na deze woningen. Deze opening
leidt naar een parkeerplaats behorende bij de bedrijven aan de Geestbrugkade.
Hierdoor is er zicht op de achterkanten van de bedrijven aan de Geestbrugkade. Dit
verstoort de beeldkwaliteit.
De Alexanderlaan verbindt de Frederiklaan en de Leeuwendaallaan. Aan deze laan
staan maar drie kleine woonblokken in Voorkeursstijl, Traditionele stijl en in Chaletstijl.
Het zuidelijke gedeelte van de Leeuwendaallaan behoort ook tot het oostelijk gelegen
binnengebied. Aan beide zijden staan lange bebouwingsstroken van 3 woonlagen.
Hierdoor wordt het laanprofiel als smal ervaren,
De oostelijk gelegen gedeeltes van de Oranjelaan en Regentesselaan behoren
eveneens tot het oostelijk gelegen binnengebied, omdat de woningen hier ook recht
zijn verkaveld. Aan de Oranjelaan staan woningen in Voorkeurstijl en in de
Regentesselaan zijn de woningen in Overgangsstijl gebouwd.
37
Waardevol bebouwingsblok in Overgangsstijl in Koninginnelaan
Dakopbouwen in de Frederiklaan

Meergezinswoningen aan de Leeuwendaallaan
Woningen uit 1989 aan de Dillenburglaan
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Nieuwbouwwoningen aan de Dillenburglaan
Dit gebied met nieuwbouwwoningen ligt in het noordoosten van Leeuwendaal. Het
vormt als het ware een apart gebied. Het heeft namelijk geen verbinding met de rest
van het binnengebied van Leeuwendaal. De ontsluiting vindt plaats via de
Geestbrugkade. Alleen voor het langzame verkeer is er een verbinding met de
Frederiklaan/Alexanderlaan.
De woningen in dit gebied zijn tussen 1989 en 2000 gebouwd. Er staan twee tweeonder-een-kapwoningen
en 48 rijtjeswoningen. De meeste woningen zijn
eengezinswoningen met een zadeldak. De woningen met nummers 1 t/m 9 zijn minder
eenvoudig van aard met balkonnen en verspringingen in de gevelwand.
In tegenstelling tot de rest van het binnengebied heeft de Dillenburglaan wel een
aparte rijbaan en een trottoir. Dit gedeelte van de wijk heeft niet de groene uitstraling
zoals de rest van de wijk. De beeldkwaliteit van dit deelgebied wordt verstoord door
zicht op achterkanten van de bedrijven aan de Geestbrugkade. Er is echter wel een
hoge betonnen muur ter afscheiding neergezet, maar deze is niet hoog genoeg om
alle bedrijfsbebouwing uit het zicht te onttrekken. Tevens komt de kale, grijze muur de
beeldkwaliteit niet ten goede.
38

Gemeente Rijswijk
4.6 Sterkte-zwakte analyse
Sterke punten
Bebouwing
• Leeuwendaal heeft een bijzondere stedebouwkundige structuur die een
historische periode vertegenwoordigt;
• De wijk wordt gekenmerkt door een grote diversiteit aan architectuurstijlen;
• De zorgvuldige detaillering van deuren, ramen, daklijsten en de ornamentiek van
gebrandschilderd glas en tegeltableaus zorgen voor een aantrekkelijk
bebouwingsbeeld;
• De wijk heeft een rustige, intieme uitstraling door zijn kleinschalige
stedebouwkundige opzet.
Openbare ruimte
• De woonstraten hebben een groene uitstraling door de vele bomen en groene
voortuinen;De pleinen vormen aantrekkelijke ruimtelijke knooppunten;
• De ligging aan de Vliet, Trekvliet en de Vlietzone versterkt het groene karakter van
de wijk;
39
Ornamentiek komt veel voor in Leeuwendaal
Vanaf Molenlaan zichtlijnen naar Vlietzone

Storende berging in de voortuin
Architectonische verstoring door het verven van de gevel
Zwakke punten
Bebouwing
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
• In de wijk komen veel verschillende soorten verstoringen voor:
- Niet passende dakopbouwen;
- Gevelverstoringen;
- Verkeerd kleur- en materiaalgebruik;
- Containers in straatbeeld;
- Fietsbergingen in voortuinen;
- Verharde voortuinen;
- Dichtbouwen open ruimten met moderne bebouwing.
• De grootschalige bedrijfsbebouwing aan de Geestbrugkade en de appartementen
aan de Koninginnelaan passen niet bij het karakter van de wijk Leeuwendaal.
Openbare ruimte
• De inrichting van de openbare ruimte tast het laanbeeld aan. Vooral
parkeerplaatsen zorgen ervoor dat het lineaire effect van lanen teniet wordt
gedaan;
• Het vele straatmeubilair vormt geen eenheid, waardoor er een rommelig beeld
ontstaat.
Kansen en bedreigingen
Door de goede ligging en de waardevolle stedebouwkundige en architectonische
kenmerken heeft de wijk Leeuwendaal een prettige woonsfeer. Deze sfeer dient
gehandhaafd te worden door deze kenmerken te behouden en waar nodig te
versterken. Er moet op gelet worden dat de detaillering van bebouwing niet verloren
gaat. Verstoringen moeten worden geweerd.
De bedrijven aan de Geestbrugkade vormen de grootste stedebouwkundige
verstoring. Het is wenselijk de ontwikkeling van verdere bedrijvigheid aan de
Geestbrugkade te weren en in de toekomst de locatie in te richten als woongebied.
Aan de Haagweg en de Geestbrugweg vormen de kantoren geen bedreiging zolang
de architectonische kenmerken van de bebouwing maar behouden blijven. De rest
van Leeuwendaal dient primair bestemd te zijn voor woondoeleinden. Praktijken,
kantoren aan huis en dergelijke mogen wel worden toegestaan, mits de bebouwing de
woonuitstraling behoudt.
40

Gemeente Rijswijk
Het appartementencomplex in het hart van de wijk is ook een stedebouwkundige
verstoring. Noch qua woonvorm, noch qua architectuur past dit gebouw in zijn
omgeving. Leeuwendaal is een groene buurt, maar wijkgroen ontbreekt nog. Door een
duidelijkere groenstructuur te creëren zal de beeldkwaliteit versterkt worden. De vele
bomen en groene voortuinen dienen behouden te blijven. Verharding van voortuinen
moet worden tegen gegaan. Ook praktijken, kantoren en andere bedrijven dienen
aandacht te besteden aan het groen in de voortuinen.
Daarnaast vormen veel niet passende dakopbouwen een bedreiging voor de
beeldkwaliteit. Veel dakopbouwen sluiten niet aan op de architectonische kenmerken
van de oorspronkelijke bebouwing. Op sommige plekken waar al veel dakopbouwen
zijn geplaatst, is het wenselijk om op de overige bebouwing dakopbouwen toe te
staan. Daarentegen dienen dakopbouwen op waardevolle bebouwing, die nog niet
aangetast is, te worden geweerd.
De hoge parkeerdruk verstoort het rustige laanbeeld van de wijk. Geparkeerde auto’s
nemen steeds meer ruimte in beslag van de openbare ruimte. Tevens zorgen de
fietsbergingen, containers en het straatmeubilair voor een rommeling straatbeeld.
Door de openbare ruimte in Leeuwendaal opnieuw in te richten, kan de beeldkwaliteit
sterk toenemen. Het laanbeeld kan hierdoor worden verbeterd. Tevens is het
belangrijk de pleinen meer te accentueren. Bij veranderingen aan de openbare ruimte
moet rekening worden gehouden met het karakter van de bebouwing. Hierdoor kan
meer samenhang ontstaan tussen de bebouwing en de openbare ruimte.
41
Verharding van voortuinen is niet wenselijk
Dakbouw die niet past bij architectuur

42
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Hoofdstuk 5 Randvoorwaarden en uitgangspunten
De kwaliteit van de wijk wordt over het algemeen positief beoordeeld. Mede daarom
dient de huidige kwaliteit te worden gehandhaafd en waar mogelijk versterkt. Nieuwe
ontwikkelingen dienen te passen binnen de stedebouwkundige structuur en
architectonische kenmerken. Monumenten en andere waardevolle delen van de wijk
verdienen extra aandacht.
De onderstaande randvoorwaarden en uitgangspunten zijn op volgorde van
wenselijkheid gezet.
Bebouwing
1. Stedebouwkundige en architectonische verstoringen van de huidige structuur
dienen voorkomen te worden. Te denk valt aan:
- niet passende dakopbouwen;
- niet passende architectonische en stedebouwkundige ingrepen;
- verkeerd kleur- en materiaalgebruik;
- verkeerde inrichting openbaar gebied
2. Er moet onderzocht worden of een aantal bedrijfsbestemmingen aan de
Geestbrugkade vervangen kunnen worden door woningbouw;
3. Een dakopbouw is alleen toegestaan op bebouwing met twee bouwlagen en een
plat dak;
4. Dakopbouwen worden alleen toegestaan als de gevelwand zich hiervoor leent.
Niet alleen het individuele pand speelt hierbij een rol, maar ook de opbouw en
huidige situatie van het gehele bouwblok;
5. Als er in een bouwblok al dakopbouwen zijn gerealiseerd, wordt een dakopbouw
eerder toegestaan. De nieuw te plaatsen dakopbouwen moeten wel aansluiten bij
de vormgeving en materiaalgebruik van de reeds aanwezige dakopbouwen, indien
deze als goed voorbeeld kunnen dienen;
43
Garage als stedebouwkundige verstoring
Uniforme dakopbouwen per bebouwingsblok is wenselijk

Figuur 5.1 Dakopbouwen toegestaan, alleen op bebouwing van twee lagen met plat dak
44
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6. Er moet worden gestreefd naar meer uniformiteit bij de realisatie van
dakopbouwen per bebouwingsblok;
7. Dakopbouwen dienen ondergeschikt te zijn aan het reeds aanwezige gevelbeeld.
De noklijn moet terug liggen ten opzichte van de oorspronkelijke gevellijn. Tevens
zal de aanwezige geleding van de gevel ook in de dakopbouw terug te vinden
moeten zijn. Het materiaalgebruik dient aan te sluiten bij de materialen die in het
bestaande pand zijn toegepast;
8. Dakopbouwen mogen geen onevenredige overlast veroorzaken door
schaduwwerking op het openbare gebied en terreinen van derden;
9. Samenhangende bouwblokken dienen behouden te blijven. Verstoringen in
samenhangende bouwblokken dienen voorkomen te worden. De 2/1-kapwoningen
dienen eveneens samenhang te vertonen;
10. Het kleinschalige karakter van de wijk dient bewaard te blijven;
11. De diversiteit in architectuurstijlen in de wijk dient behouden te blijven.
Aan de hand van de bovenstaande uitgangspunten met betrekking tot dakopbouwen
is een keuze gemaakt waar wel en geen dakopbouwen toe worden gestaan. In figuur
5.1 wordt aangegeven waar dakopbouwen gerealiseerd mogen worden. In hoofdstuk
zes worden goede en slechte voorbeelden weergegeven.
45
Samenhang is verstoord door verschillend kleurgebruik

Langsparkeren verdient de voorkeur
Overbodige paaltjes voor een hek
Openbare ruimte
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Het groene karakter moet gehandhaafd blijven. Wel moet worden gelet op de
zichtbaarheid van de karakteristieke bebouwing;
2. Het dichtbouwen van open ruimten moet in algemene zin worden tegengaan;
3. Parkeerplaatsen dienen zo veel mogelijk in langsrichting te worden geplaatst.
Haaks parkeren moet voorkomen worden;
4. Het laankarakter van de straten dient versterkt te worden. Dit houdt in dat groen
en de inrichting van de openbare ruimte beter op elkaar dienen te worden
afgestemd;
5. Er dient meer accent te worden gelegd op de aantrekkelijke pleinen in de wijk;
6. De relatie met het water van de Vliet is een van de kwaliteiten die beter benut zou
moeten worden;
7. Het straatmeubilair dient beperkt te worden en een eenheid te vormen.
46

Gemeente Rijswijk
Hoofdstuk 6 Toetsingscriteria
6.1 Algemene toetsingscriteria
6.1.1 Bebouwing
De stedebouwkundige structuur van de wijk dient behouden te blijven, omdat deze
structuur de historische periode van begin 20 e eeuw vertegenwoordigt. Ruimtelijke
ingrepen dienen in de huidige stedebouwkundige structuur te passen.
Bovendien is de tweedeling van Leeuwendaal in de randen en het binnengebied een
kenmerk dat behouden moet blijven. Hierdoor ontstaat namelijk het intieme karakter.
Tevens dient de tweedeling in het binnengebied bewaard te worden. Vooral de
gebogen lanen in het westelijke binnengebied zijn een kenmerk van Leeuwendaal.
Een ander kenmerk van de stedebouwkundige structuur dat behouden moet blijven, is
de smalle opzet van de wijk. De smalle opzet zorgt voor een intiem karakter.
De architectonische kenmerken van de bebouwing dient gerespecteerd te worden. Dit
houdt in dat bij wijzigingen aan de gevel de oorspronkelijke kenmerken van de
architectuur niet mogen verdwijnen of teruggebracht moeten worden. Kleuren moeten
toegepast worden in ‘de geest van de plek’. Bij samenhangende bouwblokken dient
het kleur- en materiaalgebruik op elkaar te worden afgestemd. Detailleringen dienen
behouden te blijven.
Toevoegingen aan bebouwing dienen in de architectuurstijl te passen.
De gebiedsgerichte toetsingscriteria in 6.2 gelden niet voor rijks- en gemeentelijke
monumenten. De bescherming van deze monumenten is geregeld in respectievelijk
de Monumentenwet en de gemeentelijke monumentenverordening.
47

Grootte en soort boom ongewenst Grote linden gewenst
Inrichting plein ongewenst Inrichting plein gewenst
Verstoring van het laanbeeld ongewenst
Bomen aan Geestbrugkade ongewenst
6.1.2 Bomenstructuur
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Voor het hele gebied, uitgezonderd de Geestbrugkade, is het uitgangspunt:
terugbrengen dan wel versterken van de lanenstructuur, waarbij de Geestbrugweg en
de Haagweg een ruimere opzet hebben. De Geestbrugkade is de enige straat in
Leeuwendaal waar geen bomen staan. Vanwege de historische functie als kade is het
niet wenselijk daar een bomenrij te plaatsen.
In de voorgestelde bomenstructuur wordt onderscheid gemaakt in vijf typen gebieden:
1. De hoofdstructuur bestaat uit de Haagweg en de Geestbrugweg. Langs deze
wegen dienen bomen te staan van de 1 e orde (grootte 15 meter of meer) in
laanstructuur. De bomen staan aan weerszijden van het profiel op een
onderlinge afstand van ongeveer 15 meter. Het toe te passen boomsoort is de
gewone linde. De linden moeten voldoende opgekroond worden, zodat een
takloze stam ontstaat van 6 à 7 meter.
2. Aan de Nassaukade is het uitgangspunt het toepassen van bomen van de 1 e
orde. Door het gebrek aan ruimte dient maar aan één zijde een bomenrij te
worden geplaatst.
3. Aan de Dillenburglaan staan maar een aantal bomen. Uitgangspunt is om
deze straat meer een groene uitstraling te geven. Klimplanten tegen de
betonnen muren, ter afscheiding van de bedrijven, kunnen hieraan bijdragen.
4. Het binnengebied van Leeuwendaal wordt gekenmerkt door smalle lanen met
bomenrijen. Uitgangspunt is het behouden van deze bomenrijen aan
weerszijden van de lanen en waar nodig aanvullen. Er dient een laanritme van
12-15 meter te worden aangehouden. Het toe te passen boomsoort is de
gewone linde. In heel het gebied moeten de bomen voldoende opgekroond
worden, zodat een takloze stam ontstaat van 6 à 7 meter. Hierdoor blijft de
bebouwing goed zichtbaar.
5. De pleinen dienen te worden benadrukt door een andere boomsoort, zoals de
paardenkastanje of plataan. Het plein Oranjelaan-Regentesselaan vormt een
goed voorbeeld voor het accentueren van een plein met behulp van een ander
soort boom.
48

Gemeente Rijswijk
6.1.3 Bestrating en straatmeubilair
In het bestratingsprincipe dient er een duidelijk onderscheid te worden gemaakt
tussen gebiedsontsluitingswegen, buurtontsluitingswegen en erfontsluitingswegen.
Voor de verschillende bestratingsprincipes bestaan de volgende criteria:
1. De Haagweg en de Geestbrug dienen de inrichting als gebiedsontsluitingsweg
te behouden. Dit houdt in dat de wegen moeten bestaan uit zwart asfalt. De
parallelwegen van de Haagweg hoeven niet te bestaan uit zwart asfalt, maar
uit rood-bruine gebakken klinkers.
2. De Nassaukade en Geestbrugkade worden aangemerkt als
buurtontsluitingswegen. Deze wegen dienen te bestaan uit rood-bruine
gebakken klinkers. De langs gelegen verhoogde trottoirs bestaan uit grijze
betontegels.
3. De groene lanen in het binnengebied zijn allemaal erfontsluitingswegen op
één niveau. Deze lanen dienen te bestaan uit rood-bruine klinkers. De zijkant
van de lanen dienen bestraat te zijn met afwijkende klinkers of tegels, zodat
het trottoir als het ware wordt weergegeven. De parkeervakken worden met
blauwe en grijze bakstenen aangegeven. Uitgangspunt is om de
parkeerplaatsen overal in langsrichting te plaatsen om het laanbeeld te
versterken.
4. De pleinen dienen te worden geaccentueerd door ronde bestrating en ander
kleur- en materiaalgebruik.
Het uitgangspunt voor het straatmeubilair in heel Leeuwendaal is het creëren van
samenhang in het ruimtelijk beeld. De verschillende objecten, lantaarnpalen,
afvalbakken, banken, hekjes, plantenbakken, moeten eenheid uitstralen. De zwarte
lantaarnpalen dienen als uitgangspunt voor de rest van het straatmeubilair. Het
straatmeubilair moet in overeenstemming met de inrichting van de openbare ruimte
worden geplaatst. Dit betekent dat het straatmeubilair in een rechte lijn moet worden
geplaatst, zodat het laanbeeld wordt versterkt.
Een ander uitgangspunt is het beperkt toepassen van straatmeubilair, zodat er geen
rommelig beeld ontstaat. Er dienen geen plantenbakken te worden geplaatst, omdat
deze het gewenste laanbeeld kunnen verstoren.
Het uitgangspunt voor fietsbergingen is dat ze alleen worden toegestaan als bewoners
geen achtertuin hebben of deze niet via het openbaar gebied kunnen bereiken. Als
fietsbergingen in de voortuin worden geplaatst, dienen deze aan een aantal criteria te
voldoen. De oppervlakte van een fietsberging mag niet groter zijn dan 4 m2 en de
maximale hoogte is 1,10 meter. Dit laatste betekent dat een fietsberging voor een deel
49
Ophogingen ongewenst Boomkransen gewenst
Standaard afvalbak ongewenst Vormgeving en kleur afvalbak
gewenst
Vormgeving bank ongewenst Vormgeving en
materiaalgebruik gewenst

Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
onder het maaiveldniveau dient te liggen. Bovendien moet een berging 30 cm van de
openbare ruimte worden geplaatst. Het is wenselijk de ruimte tussen de fietsberging
en de openbare ruimte op te vullen met beplanting. De kleur van een fietsberging
dient aan te sluiten op de kleur van de hoofdbebouwing mits het geen primaire of felle
kleuren zijn. Groen en bruin zijn over het algemeen kleuren die wenselijk zijn voor
fietsbergingen.
Door de smalle straatprofielen domineren de afvalcontainers het straatbeeld. Voor de
beeldkwaliteit is het van belang dat de afvalcontainers onder de grond worden
geplaatst.
Fietsberging ongewenst Vormgeving fietsberging gewenst Erfafscheidingen in de voortuin dienen bij voorkeur een groene heg te zijn. De hoogte
van erfafscheidingen mag niet meer dan 1,00 meter bedragen, omdat de bebouwing
zichtbaar dient te blijven. Daarnaast verdienen lage, donker geschilderde (giet)ijzeren
of stalen hekwerken de voorkeur. Er dient gestreefd te worden naar een zekere mate
van uniformiteit van erfafscheidingen. Schuttingen, houten hekjes en bielzen dienen
voorkomen te worden.
Houten schutting ongewenst Lage heggen gewenst
Grote containers ongewenst Ondergrondse vuilcontainers
gewenst
Bestaande voortuinen moeten worden gehandhaafd. Het is niet wenselijk de
voortuinen te verharden, al dan niet om het parkeren op eigen erf mogelijk te maken.
Gebruik en inrichting als parkeerterrein is niet toegestaan met uitzondering van:
• Parkeren van invalidevoertuigen, fiets- en bromfietsen;
• Parkeren van auto’s en motorfietsen ter plaatse van de op de
bestemmingsplankaart aangegeven aanduiding “parkeren toegestaan”.
Het uitgangspunt voor speelplekken is het meer centraliseren van de
speelvoorzieningen. De vele kleine speelplekken verstoren het laanbeeld. Wel kunnen
kleine speelplekken op hoeken van straten worden geplaatst.
50

Gemeente Rijswijk
51

Figuur 6.1: Deelgebieden
52
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6.2 Gebiedsgerichte toetsingscriteria
De deelgebieden komen voort uit de ruimtelijk opbouw omschreven in de analyse.
Deze staan weergegeven in figuur 6.1. Elk deelgebied wordt aangegeven met een
Romeins cijfer. In sommige deelgebieden worden, als het noodzakelijk is, per
bouwblok of pand aanvullende criteria gegeven. Bouwblokken/panden waarvoor
aanvullende criteria bestaan, worden aangegeven met een hoofdletter. De criteria zijn
onderverdeeld in beeldkwaliteitsaspecten. Elk beeldkwaliteitsaspect krijgt een nummer
achter de G (van gebouw). De verschillende criteria van een beeldkwaliteitsaspect
worden ook genummerd. Door bovenstaande nummers en letters ontstaat een code.
In dit hoofdstuk wordt elke kapvorm als kap aangegeven. De ruimte onder zo’n kap
kan als een complete bouwlaag worden beschouwd. In het kader van het
beeldkwaliteitplan is alleen gekeken naar de verschijningsvorm van een kap en niet
naar het feit of ze een hele verdieping vormen.
Van elk deelgebied worden op een kaart de gewenste rooilijnen, de maximaal
toegestane hoogte (in lagen aangegeven) en de gewenste kaprichting aangegeven.
De nummers onder de afbeeldingen corresponderen met een beeldkwaliteitsaspect en
het bijbehorende criterium.
53

Figuur 6.2: Deelgebied I
3
54
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6.2.1 Deelgebied I: Geestbrugweg en Haagweg
G1 Bouwlaag/bouwmassa
1. Als richtlijn geldt twee lagen met een kap.
2. Op de hoeken Geestbrugweg-Geestbrugkade, Geestbrugweg-Haagweg en
Haagweg-Hoornbruglaan is vier lagen met/zonder een kap toegestaan.
3. De diversiteit in hoogte en massa aan de Haagweg dient behouden te blijven.
G2 Goothoogte en nokhoogte
1. De bestaande goot- en nokhoogten dienen te worden gehandhaafd.
2. De minimale toegestane goothoogte voor nieuwbouw bedraagt 7,00 meter.
3. Als richtlijn voor nieuwbouw geldt een nokhoogte tussen de 10,00 en 14,00
meter.
4. Op de hoeken Geestbrugweg-Geestbrugkade, Geestbrugweg-Haagweg en
Haagweg-Hoornbruglaan is een nokhoogte van maximaal 19,00 meter
toegestaan.
G3 Pandbreedte
1. De breedte van het individuele pand is zeer variabel, tussen de 6,00 en 45,00
meter.
2. Bij nieuwbouw mag de pandbreedte niet groter zijn dan 14,00 meter.
G4 Kap(richting)
1. Aan de Geestbrugweg geldt als richtlijn een rechte langskap of een
opgetrokken voorgevel. Dwarskappen zijn niet toegestaan.
2. Aan de Haagweg zijn alle kapvormen toegestaan.
3. De diversiteit in kapvorm- en richting aan de Haagweg dient te worden
behouden.
55
G1.2 Op de hoeken zijn meer
bouwlagen toegestaan
G1.3 Diversiteit dient behouden te
blijven

G6.6 Ongewenste verbinding G6.9 Goed voorbeeld van zijgevel
G6.11 Dicht bouwen openingen
toegestaan
G6.13 Doortrekken erkers toegestaan
G5 Rooilijn
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Samenhangende bouwblokken dienen in een rechte voorgevelrooilijn
te staan.
2. Bij de 2/1-kapwoningen en vrijstaande bebouwing zijn lichte
verspringingen van maximaal 2,00 meter toegestaan.
G6 Gevelbeeld
1. Er wordt gestreefd naar een afwisseling van aaneengesloten gevels waarin
het individuele pand herkenbaar is en 2/1-kapwoningen en vrijstaande
bebouwing.
2. De appartementencomplexen dienen een samenhangend geheel te vormen.
3. Bij stedebouwkundige blokken met een identiek gevelbeeld dient de repetitie
van gevelelementen (balkons, erkers etc.) behouden te blijven.
4. De 2/1-kapwoningen dienen een samenhangend geheel te vormen.
5. De bestaande vrijstaande woningen en 2/1-kap villa’s dienen in stand te
worden gehouden.
6. Bebouwing mag wel verbonden worden door een gang, maar deze moet wel
aansluiten bij de architectonische kenmerken van de hoofdbebouwing.
7. Bij een functionele tweedeling van een pand (bijv. kantoor op begane grond,
wonen op verdieping), moet de verticale eenheid van het pand behouden
blijven.
8. De voormalige winkelpanden dienen een woninguitstraling te krijgen en niet
de uitstraling van een bewoonde winkel.
9. De gevels van woningen met de ingang aan een andere straat dienen als
voorgevels behandeld te worden.
10. Het is niet toegestaan openingen in de gevelwand dicht te bouwen tot aan de
gevel.
11. Uitzondering op 10 vormt bouwblok C. Het dicht bouwen van de openingen
dient wel aan te sluiten bij de architectonische kenmerken.
12. Erkers mogen niet doorgetrokken worden naar de 1 e verdieping.
13. Uitzondering op 11 vormt bouwblok D. De erker dient in dezelfde stijl te
worden doorgetrokken.
56

Gemeente Rijswijk
G7 Gevelindeling
1. Bij een functionele tweedeling van een pand (kantoor op begane grond,
wonen op verdieping) moet de gevelindeling op begane grondniveau en
verdieping op elkaar worden afgestemd.
2. De vensters moeten worden vormgegeven als ‘gaten in de gevel’.
3. Deur en raam dienen niet tot pui te worden gecombineerd. Een voordeur moet
dus een zelfstandige opening zijn in een gesloten gevelwand.
4. De voorkeur gaat uit naar gevels met verticale raamopeningen.
5. Grote venstervakken dienen onderverdeeld te worden in kleinere
raampartijen.
6. Indien kleinere ramen worden vergroot, zijn grote glasvakken ongewenst. Een
onderverdeling waarbij weer verticale raamopeningen ontstaan, heeft de
voorkeur. Door toevoeging van een kalf kan een verdere onderverdeling
gemaakt worden.
57
G7.3 Combineren deur en raam ongewenst
G7.5 Grote venstervakken ongewenst
G7.6 Grote glasvlakken ongewenst

G8.4 Linker dakkapel is gewenst, rechter dakraam is ongewenst
G9.1 Toepassing materiaal
ongewenst
G9.7 Houten, sierlijke balkonhekken
gewenst
G8 Dakkapellen/dakramen
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Dakkapellen dienen een ondergeschikte toevoeging te zijn aan een dakvlak.
2. Meerdere dakkapellen in hetzelfde bouwblok dienen in regelmatige rangschikking
op horizontale lijn te worden geplaatst, dus in beginsel niet boven elkaar.
3. Dakkapellen dienen aan te sluiten op de architectonische kenmerken van de
bebouwing.
4. Dakramen zijn niet gewenst.
5. Het kleurgebruik dient eenvoudig en bescheiden te zijn en niet te opvallend en/of
contrasterend.
G9 Materiaalgebruik
1. Als richtlijn geldt de toepassing van baksteen in diverse kleuren, bij voorkeur
in rode of bruine tinten. Speklagen zijn toegestaan in afwijkende kleuren.
2. Incidenteel zijn hele gevels in lichte baksteen toegestaan (geel, grijs).
3. Het verven van gevels is niet toegestaan.
4. Het toepassen van kunststof kozijnen is niet toegestaan.
5. Kappen bestaan bij voorkeur uit dakpannen of leien in de kleuren rood of
grijs/blauw.
6. Metalen kappen (aluminium, koper en zink) zijn niet toegestaan.
7. Balkonhekken dienen van hout te zijn met sierlijke elementen.
G10 Kleurgebruik
1. Veel voorkomende kleuren zijn wit en donkergroen. Gestreefd moet worden
deze kleuren zo veel mogelijk toe te passen.
2. De balkonhekken dienen wit te zijn.
3. In het gevelbeeld mogen geen primaire of felle kleuren worden toegepast.
58

Gemeente Rijswijk
G11 Reclame
1. De omvang, vormgeving en plaats op de gevel van reclameborden moet
passen in het gevelbeeld van het gehele pand.
2. Terughoudendheid in de toepassing van primaire of felle kleuren bij luifels en
reclameborden is gewenst.
3. Reclame in de vorm van lichtbakken en de toepassing van neonletters moet
zoveel mogelijk voorkomen worden.
4. Reclameborden mogen niet over de gehele breedte van het pand worden
bevestigd. De maximale breedte van reclameborden bedraagt 80% van de
gevelbreedte. De maximale hoogte van reclameborden bedraagt 0,60 meter.
5. Reclameborden in de voortuin zijn toegestaan, mits zij bescheiden
vormgegeven zijn en passen bij de stijl van de bebouwing.
G12 Bijzondere details
1. Bijzondere (historische) details (gevelstenen, klokgevels, glas-in-lood-ramen
etc.) moeten behouden blijven.
2. Bij sloop-nieuwbouw moet gestreefd worden naar het terugbrengen van
voorkomende details in de gevel.
3. Bij nieuwbouw worden eigentijdse details in de gevel gewaardeerd.
4. De bestaande torens op de hoeken van de Geestbrugweg dienen te worden
behouden.
59
G11.1 Omvang ongewenst G11.2 Omvang en kleurgebruik
ongewenst
G12.1 Behoud details
gewenst
G11.5 Vormgeving
ongewenst
G12.1. Behoud details
gewenst
G11.5 Vormgeving gewenst
G12.4 Behoud torens
gewenst

Figuur 6.3: Deelgebied II
60
3
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6.2.2 Deelgebied II: Nassaukade
G1 Hoogte/bouwmassa
1. Als richtlijn geldt drie lagen met een kap of twee lagen met en zonder kap.
2. Uitzondering hierop vormt het appartementencomplex met vijf bouwlagen.
G2 Goothoogte en nokhoogte
1. De bestaande goot- en nokhoogten dienen te worden gehandhaafd.
2. De minimale toegestane goothoogte voor nieuwbouw bedraagt 6,00 meter.
3. Als richtlijn voor nieuwbouw geldt een nokhoogte tussen de 7,00 en 11,00
meter.
G3 Pandbreedte
1. De breedte van het individuele pand ligt tussen de 5,00-10,00 meter.
2. Bij nieuwbouw mag de pandbreedte niet breder zijn dan 8,00 meter. Een pand
in een bocht vormt hier een uitzondering op. De pandbreedte in een bocht
mag oplopen tot de maximale maat van 10,00 meter.
G4 Kap(richting)
1. Als richtlijn geldt een kap in langsrichting. Incidenteel is een kap in
dwarsrichting of een opgetrokken voorgevel toegestaan.
61

G7.2 Combineren deur en raam ongewenst
G7.4 Grote venstervakken ongewenst
G7.5 Grote glasvlakken ongewenst
G5 Rooilijn
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Als richtlijn geldt dat gebouwen in één rechte voorgevelrooilijn staan.
2. Bij de 2/1-kapwoningen en de bebouwing in de bocht zijn lichte verspringen
van maximaal 2,00 meter toegestaan.
G6 Gevelbeeld
1. Voor de aaneengesloten gevels geldt als richtlijn dat het individuele pand
herkenbaar moet zijn.
2. In de gevelcompositie moet de repetitie van gevelelementen (erkers, balkons
etc.) als beeldkenmerk behouden blijven.
3. Het appartementencomplex dient een samenhangend geheel te vormen.
4. De twee-onder-één-kapwoningen dienen een samenhangend geheel te
vormen.
G7 Gevelindeling
1. De vensters moeten worden vormgegeven als ‘gaten in de gevel’.
2. Deur en raam dienen niet tot pui te worden gecombineerd. Een voordeur moet
dus een zelfstandige opening zijn in een gesloten gevelwand.
3. De voorkeur gaat uit naar gevels met verticale raamopeningen.
4. Grote venstervakken dienen onderverdeeld te worden in kleinere
raampartijen.
5. Indien kleinere ramen worden vergroot, zijn grote glasvakken ongewenst. Een
onderverdeling waarbij weer verticale raamopeningen ontstaan, heeft de
voorkeur. Door toevoeging van een kalf kan een verdere onderverdeling
gemaakt worden.
62

Gemeente Rijswijk
G8 Dakkapellen/dakramen
1. Dakkapellen dienen een ondergeschikte toevoeging te zijn aan een dakvlak.
2. Meerdere dakkapellen in hetzelfde bouwblok dienen in regelmatige
rangschikking op horizontale lijn te worden geplaatst, dus in beginsel niet
boven elkaar.
3. Dakkapellen dienen aan te sluiten op de architectonische kenmerken van de
bebouwing.
4. Dakramen zijn niet gewenst.
5. Het kleurgebruik dient eenvoudig en bescheiden te zijn en niet te opvallend
en/of contrasterend.
G9 Materiaalgebruik
1. Als richtlijn geldt de toepassing van baksteen in bruine tinten.
2. Het verven van gevels is niet toegestaan.
3. Uitzondering op 1 en 2 zijn de bouwblokken A en B. De gevels van bouwblok
A dienen wit te zijn met bruine en oranje sierstenen. De gevels van bouwblok
B dienen geheel wit te zijn.
4. Kappen bestaan bij voorkeur uit dakpannen in een rode kleur.
5. Kunststof kozijnen zijn niet toegestaan.
G10 Kleurgebruik
G9.2 Verven gevels ongewenst
G9.2 Verven gevels ongewenst
1. Veel voorkomend kleuren zijn wit en groen. Gestreefd moet worden deze
kleuren zoveel mogelijk toe te passen. G9.3 Witte gevel met bruine en oranje G10.1 Toepassing blauw ongewenst
2. In het gevelbeeld mogen geen primaire of felle kleuren worden toegepast.
sierstenen is gewenst
63

G12.1 Behoud detaillering belangrijk G12.1 Verwijderen detaillering ongewenst
G11 Reclame
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Reclameborden op de gevel zijn niet gewenst.
2. Terughoudendheid in de toepassing van primaire of felle kleuren is gewenst.
3. Reclame in de vorm van lichtbakken en de toepassing van neonletters moet
zoveel mogelijk voorkomen worden.
4. Reclameborden in de voortuin zijn toegestaan, mits zij bescheiden
vormgegeven zijn en passen bij de stijl van de bebouwing.
G12 Bijzondere details
1. Bijzondere (historische) details (gevelstenen, klokgevels, glas-in-lood-ramen
etc.) moeten behouden blijven.
2. Bij sloop-nieuwbouw moet gestreefd worden naar het terugbrengen van
voorkomende details in de gevel.
3. Bij nieuwbouw worden eigentijdse details in de gevel gewaardeerd.
64

Gemeente Rijswijk
65

Figuur 6.4 Deelgebied III
2^
3
66
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6.2.3 Deelgebied III: Geestbrugkade
G1 Hoogte/Bouwmassa
1. Als richtlijn geldt een bouwhoogte tussen de 2 en 4 bouwlagen met/zonder
kap.
2. Bij nieuwbouw is grootschalige bebouwing niet toegestaan.
G2 Goothoogte en nokhoogte
1. De bestaande goot- en nokhoogten dienen te worden gehandhaafd.
2. De minimale toegestane goothoogte voor nieuwbouw bedraagt 7,00 meter.
3. Als richtlijn voor nieuwbouw geldt een nokhoogte tussen de 10,00 en 12,00
meter.
G3 Pandbreedte
1. De breedte van het individuele pand is zeer variabel, tussen de 5,00 en de
40,00 meter.
2. Bij nieuwbouw mag de pandbreedte niet breder zijn dan 11,00 meter.
G4 Kap(richting)
G1.2 Grootschalige bedrijfsbebouwing
ongewenst
1. Een kap is niet verplicht. G3.2 Pandbreedte breder dan 11,00
2. Alle kapvormen zijn toegestaan.
meter ongewenst
G5 Rooilijn
1. Als richtlijn geldt dat gebouwen in één rechte voorgevelrooilijn staan. Een
uitzondering hierop vormt het appartementencomplex aan Geestbrugkade 38.
67
G4.1 Kap is niet verplicht

G9.1 Voorkeur voor baksteen in gele of
bruine tint
G9.2 Gepleisterde gevels incidenteel
toegestaan
G6 Gevelbeeld
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Er wordt gestreefd naar aaneengesloten gevels waarin het individuele pand
herkenbaar is. Vrijstaande bebouwing is niet gewenst.
2. Bij een functionele tweedeling van een pand (bijv. kantoor op begane grond,
wonen op verdieping), moet de verticale eenheid van het pand behouden
blijven.
3. Panden die in de toekomst woning worden, dienen een woninguitstraling te
krijgen en niet de uitstraling van een bewoond kantoor.
G7 Gevelindeling
1. Bij een functionele tweedeling van een pand moet de gevelindeling op begane
grondniveau en verdieping op elkaar worden afgestemd.
2. De vensters moeten worden vormgegeven als ‘gaten in de gevel’.
G8 Dakkapellen/dakramen
1. Dakkapellen dienen een ondergeschikte toevoeging te zijn aan een dakvlak.
2. Meerdere dakkapellen in hetzelfde bouwblok dienen in regelmatige
rangschikking op horizontale lijn te worden geplaatst, dus in beginsel niet
boven elkaar.
3. Dakkapellen dienen aan te sluiten op de architectonische kenmerken van de
bebouwing.
4. Dakramen zijn niet gewenst.
5. Het kleurgebruik dient eenvoudig en bescheiden te zijn en niet te opvallend
en/of contrasterend.
G9 Materiaalgebruik
1. Als richtlijn geldt de toepassing van baksteen in diverse kleuren, bij voorkeur
in gele of bruine tinten. Speklagen zijn toegestaan in afwijkende kleuren.
2. Incidenteel zijn gepleisterde gevels toegestaan.
3. Het verven van gevels is niet toegestaan.
4. Het toepassen van kunststof kozijnen is niet toegestaan.
5. Kappen bestaan bij voorkeur uit grijs/blauwe en rode dakpannen.
6. Metalen kappen (aluminium, koper en zink) zijn niet toegestaan.
68

Gemeente Rijswijk
G10 Kleurgebruik
1. Veel voorkomende kleuren zijn wit en donkerblauw. Gestreefd moet worden
deze kleuren zoveel mogelijk te handhaven.
2. Bij nieuwbouw dient het kleurgebruik te worden afgestemd op het kleurgebruik
van de bestaande bebouwing.
3. In het gevelbeeld mogen geen primaire of felle kleuren worden toegepast.
G11 Reclame
1. De omvang, vormgeving en plaats op de gevel van reclameborden moet
passen in het gevelbeeld van het gehele pand. G10.3 Primaire kleuren ongewenst
2. Terughoudendheid in de toepassing van primaire of felle kleuren bij luifels en
reclameborden is gewenst.
3. Reclame in de vorm van lichtbakken en de toepassing van neonletters moet
zoveel mogelijk voorkomen worden.
4. Reclameborden mogen niet over de gehele breedte van het pand worden
bevestigd. De maximale breedte van reclameborden bedraagt 80% van de
gevelbreedte. De maximale hoogte van reclameborden bedraagt 0,60 meter.
5. Reclameborden in de voortuin zijn toegestaan, mits zij bescheiden
vormgegeven zijn en passen bij de stijl van de bebouwing.
G12 Bijzondere details
1. Bijzondere (historische) details (gevelstenen, klokgevels, glas-in-lood-ramen
etc.) moet behouden blijven.
2. Bij sloop-nieuwbouw moet gestreefd worden naar het terugbrengen van
voorkomende details in de gevel.
3. Bij nieuwbouw worden eigentijdse details in de gevel gewaardeerd.
69
G12.1 Behoud detaillering belangrijk

Figuur 6.5: Deelgebeid IV
3
70
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6.2.4 Deelgebied IV: Westelijk gelegen binnengebied
G1 Hoogte/bouwmassa
1. Als richtlijn geldt twee lagen met/zonder kap of een opgetrokken gevel.
Incidenteel zijn drie bouwlagen met/zonder kap toegestaan.
2. In de Oranjelaan en Regentesselaan dient het verschil in massa en vorm
behouden te blijven.
G2 Goothoogte en nokhoogte
1. De bestaande goot- en nokhoogten dienen te worden gehandhaafd.
2. De uitzonderingen op 1 zijn in figuur 5.1 in hoofdstuk 5 weergegeven.
3. Dakopbouwen alleen toegestaan op bebouwing in twee lagen met plat dak
4. Dakopbouwen dienen aan te sluiten op de architectuurstijl van de bebouwing
en op dakopbouwen van aangrenzende bebouwing, mits dit goede
dakopbouwen zijn (zie voorbeelden).
5. De minimaal toegestane goothoogte voor nieuwbouw bedraagt 6,00 meter.
6. Als richtlijn voor nieuwbouw geldt een nokhoogte tussen de 6,00 en 15,00
meter.
G3 Pandbreedte
1. De breedte van het individuele pand is variabel, tussen de 5,00 en 13,00
meter.
2. Bij nieuwbouw van een rijtjeswoning mag de pandbreedte niet meer zijn dan
7,00 meter. Een uitzondering hierop vormt een hoekwoning. Een hoekwoning
mag de maximale pandbreedte van 13,00 meter niet overschrijden.
3. Bij nieuwbouw van vrijstaande woningen en 2/1-kapwoningen mag de
pandbreedte de maximale maat van 13,00 meter niet overschrijden.
G4 Kap(richting)
1. De richtlijn is een rechte langskap of een opgetrokken voorgevel bij
aaneengesloten gevels.
2. Bij vrijstaande bebouwing en 2/1-kapwoningen zijn andere kappen
3.
toegestaan. Samengestelde daken verdienen bij deze woningen de voorkeur.
Incidenteel is een dwarskap toegestaan.
71
G2.4 Vormgeving kap gewenst G2.4 Vormgeving kap ongewenst
G2.4 Vormgeving kap gewenst G2.4 Vormgeving kap ongewenst
G2.4 Vormgeving kap gewenst G2.4 Vormgeving kap ongewenst

G6.2 Openingen dichtbouwen ongewenst
G6.4 Samenhangend geheel gewenst
G6.7 Goed voorbeeld zijgevel
G6.3 Repetitie gevelelementen gewenst
G6.6 Winkeluitstraling ongewenst
G6.7 Verwijdering ramen
zijgevel ongewenst
G5 Rooilijn
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. In het gebied is zowel een rechte (gebogen) voorgevelrooilijn als een
verspringende rooilijn toegestaan.
2. Verspringingen dienen niet meer dan 3,00 meter te zijn.
G6 Gevelbeeld
1. Het richtbeeld is aaneengesloten gevels waarin het individuele pand
herkenbaar is.
2. Uitzondering op 1: In de Oranjelaan en de Regentesselaan zijn vrijstaande
panden en 2/1-kapwoningen toegestaan. Deze bebouwing dient in stand te
worden gehouden. De openingen tussen de bebouwing dienen niet
dichtgebouwd te worden.
3. In de gevelcompositie moet de repetitie van gevelelementen (ramen, balkons,
etc.) als beeldkenmerk behouden blijven.
4. De 2/1-kapwoningen dienen een samenhangend geheel te vormen.
5. Bij een functionele tweedeling van een pand (winkel op de begane grond,
wonen op verdieping) moet de verticale eenheid van het pand behouden
blijven.
6. De voormalige winkelpanden dienen een woninguitstraling te krijgen en niet
de uitstraling van een bewoonde winkel.
7. De zijgevels van hoekpanden dienen als voorgevels behandeld te worden.
72

Gemeente Rijswijk
G7 Gevelindeling
1. Bij een functionele tweedeling van een pand (kantoor op begane grond,
wonen op verdieping) moet de gevelindeling op begane grondniveau en
verdieping op elkaar worden afgestemd.
2. De vensters moeten worden vormgegeven als ‘gaten in de gevel’.
3. Deur en raam dienen niet tot pui te worden gecombineerd. Een voordeur moet
dus een zelfstandige opening zijn in een gesloten gevelwand.
4. De voorkeur gaat uit naar gevels met verticale raamopeningen.
5. Grote venstervakken dienen onderverdeeld te worden in kleinere
raampartijen.
6. Indien kleinere ramen worden vergroot, zijn grote glasvakken ongewenst. Een
onderverdeling waarbij weer verticale raamopeningen ontstaan, heeft de
voorkeur. Door toevoeging van een kalf kan een verdere onderverdeling
gemaakt worden.
73
G7.3 Combineren deur en raam ongewenst
G7.5 Grote venstervakken ongewenst
G7.6 Grote glasvlakken ongewenst

G8.1 Breedte dakkapel ongewenst G8.3 Vormgeving dakkapel ongewenst
G8.3 Goed voorbeeld dakkapel G8.4 Dakramen ongewenst
G9.2 Verven van gevels ongewenst G9.3 Kunststof ongewenst
G8 Dakkapellen/dakramen
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Dakkapellen dienen een ondergeschikte toevoeging te zijn aan een dakvlak.
2. Meerdere dakkapellen in hetzelfde bouwblok dienen in regelmatige
rangschikking op horizontale lijn te worden geplaatst, dus in beginsel niet
boven elkaar.
3. Dakkapellen dienen aan te sluiten op de architectonische kenmerken van de
bebouwing.
4. Dakramen zijn niet gewenst.
5. Het kleurgebruik dient eenvoudig en bescheiden te zijn en niet te opvallend
en/of contrasterend.
G9 Materiaalgebruik
1. Als richtlijn geldt de toepassing van baksteen in diverse kleuren, bij voorkeur
in rode of bruine tinten. Speklagen en sierranden zijn toegestaan in afwijkende
kleuren. Incidenteel zijn andere kleuren toegestaan.
2. Het verven van gevels is niet toegestaan.
3. Het toepassen van kunststof kozijnen is niet toegestaan.
4. Kappen bestaan bij voorkeur uit rode dakpannen of blauw/grijze dakpannen of
leien.
5. Metalen kappen (aluminium, koper en zink) zijn niet toegestaan.
74

Gemeente Rijswijk
G10 Kleurgebruik
1. Veel voorkomende kleuren zijn wit en donkergroen. Gestreefd moet worden
deze kleuren zoveel mogelijk te handhaven.
2. In het gevelbeeld mogen geen primaire of felle kleuren worden toegepast.
G11 Reclame
1. Reclameborden op de gevel zijn niet gewenst.
2. Terughoudendheid in de toepassing van primaire of felle kleuren is gewenst.
3. Reclame in de vorm van lichtbakken en de toepassing van neonletters moet
zoveel mogelijk voorkomen worden. G11.2 Toepassing rood ongewenst
4. Reclameborden in de voortuin zijn toegestaan, mits zij bescheiden
vormgegeven zijn en passen bij de stijl van de bebouwing.
G12 Bijzondere details
1. Bijzondere (historische) details (gevelstenen, klokgevels, glas-in-lood-ramen,
etc.) moeten behouden blijven.
2. Bij sloop-nieuwbouw moet gestreefd worden naar het terugbrengen van
voorkomende details in de gevel.
3. Bij nieuwbouw worden eigentijdse details in de gevel gewaardeerd.
75
G11.2 Terughoudendheid
in vorm en kleur gewenst
G12.2
G12.1 Behoud details gewenst G12.2 Nieuwbouw zonder
voorkomende details ongewenst

Figuur 6.6: Deelgebied V
3
76
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6.2.5 Deelgebied V: Oostelijk gelegen binnengebied
G1 Hoogte/bouwmassa
1. Als richtlijn geldt twee lagen met/zonder kap of een opgetrokken gevel of drie
bouwlagen.
2. Uitzondering hierop vormt het appartementencomplex aan de Koninginnelaan
met drie bouwlagen.
G2 Goothoogte en nokhoogte
1. De bestaande goot- en nokhoogten dienen te worden gehandhaafd.
2. Uitzonderingen op 1 zijn in figuur 5.1 in hoofdstuk 5 aangegeven.
3. Dakopbouwen alleen toegestaan op bebouwing in twee lagen met plat dak
4. Dakopbouwen dienen aan te sluiten op de architectuurstijl van de bebouwing
en op dakopbouwen van aangrenzende bebouwing, mits dit goede
dakopbouwen zijn (zie voorbeelden).
5. De minimale toegestane goothoogte voor nieuwbouw bedraagt 7,00 meter.
6. Als richtlijn voor nieuwbouw geldt een nokhoogte tussen de 7,00 en 10,00
meter.
G3 Pandbreedte
1. De breedte van het individuele pand ligt tussen de 5,00 en 12,00 meter.
2. Bij nieuwbouw mag de pandbreedte niet meer zijn dan 7,00 meter.
G4 Kap(richting)
1. Als richtlijn geldt een kap in langsrichting.
2. Dwarskappen zijn niet toegestaan.
77
G2.4 Vormgeving kap gewenst G2.4 Vormgeving kap ongewenst
G2.4 Vormgeving kap gewenst G2.4 Vormgeving kap ongewenst
G2.4 Vormgeving kap gewenst G2.4 Vormgeving kap ongewenst

G5.1 Rechte voorgevelrooilijn is
uitgangspunt
G6.2 Behoud repetitie van
gevelelementen gewenst
G6.6 Goed voorbeeld van zijgevel
G5 Rooilijn
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Als richtlijn geldt dat gebouwen in een rechte voorgevelrooilijn staan.
G6 Gevelbeeld
1. Er wordt gestreefd naar aaneengesloten gevels waarin het individuele pand
herkenbaar is. Het appartementencomplex vormt hier een uitzondering op.
Het complex dient een samenhangend geheel te vormen.
2. Bij stedebouwkundige blokken met een identiek gevelbeeld dient de repetitie
van gevelelementen (balkons, erkers etc.) behouden te blijven.
3. 2/1-kapwoningen en vrijstaande woningen zijn niet toegestaan.
4. Bij een functionele tweedeling van een pand (bijv. kantoor op begane grond,
wonen op verdieping), moet de verticale eenheid van het pand behouden
blijven.
5. De voormalige winkelpanden dienen een woninguitstraling te krijgen en niet
de uitstraling van een bewoonde winkel.
6. Zijgevels van hoekpanden dienen als voorgevels behandeld te worden
7. Erkers mogen niet doorgetrokken worden naar de 1 e verdieping.
78

Gemeente Rijswijk
G7 Gevelindeling
1. Bij een functionele tweedeling van een pand (kantoor op begane grond,
wonen op verdieping) moet de gevelindeling op begane grondniveau en
verdieping op elkaar worden afgestemd.
2. De vensters moeten worden vormgegeven als ‘gaten in de gevel’.
3. Deur en raam dienen niet tot pui te worden gecombineerd. Een voordeur moet
dus een zelfstandige opening zijn in een gesloten gevelwand.
4. De voorkeur gaat uit naar gevels met verticale raamopeningen.
5. Grote venstervlakken dienen onderverdeeld te worden in kleinere
raampartijen.
6. Indien kleinere ramen worden vergroot, zijn grote glasvlakken ongewenst. Een
onderverdeling waarbij weer verticale raamopeningen ontstaan, heeft de
voorkeur. Door toevoeging van een kalf kan een verdere onderverdeling
gemaakt worden.
79
G7.3 Combineren deur en raam ongewenst
G7.5 Grote venstervakken ongewenst
G7.6 Grote glasvlakken ongewenst

G9.1 Pleisteren ongewenst
G9.2 Wit pleisterwerk gewenst G9.3 Richtlijn is gele en rode baksteen
G9.4 Richtlijn is rode baksteen
G9.1 Hout ongewenst
G9.5 Lichtgele kozijnen ongewenst
G8 Dakkapellen/dakramen
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. Dakkapellen dienen een ondergeschikte toevoeging te zijn aan een dakvlak.
2. Meerdere dakkapellen in hetzelfde bouwblok dienen in regelmatige
rangschikking op horizontale lijn te worden geplaatst, dus in beginsel niet
boven elkaar.
3. Dakkapellen dienen aan te sluiten op de architectonische kenmerken van de
bebouwing.
4. Dakramen zijn niet gewenst.
G9 Materiaalgebruik
1. Als richtlijn geldt de toepassing van baksteen in diverse kleuren, bij voorkeur
in rode of bruine tinten. Speklagen en sierranden zijn toegestaan in afwijkende
kleuren. Incidenteel zijn andere kleuren toegestaan.
2. Uitzondering op 1 vormt het bouwblok A. Voor dit bouwblok geldt als richtlijn
wit pleisterwerk.
3. Uitzondering op 1 vormt het bouwblok B. Voor dit bouwblok geldt als richtlijn
rode en gele baksteen, waarbij de ritmiek van geel en rood behouden dient te
blijven.
4. Uitzondering op 1 vormt het bouwblok C. Voor dit bouwblok geldt als richtlijn
rode baksteen met gele sierranden.
5. Het verven van gevels is niet toegestaan.
6. Kappen bestaan bij voorkeur uit leien in de kleuren grijs en blauw.
7. Metalen kappen zijn niet toegestaan.
G10 Kleurgebruik
1. Veel voorkomende kleuren zijn wit, donkergroen en donkerblauw. Gestreefd
moet worden deze kleuren zoveel mogelijk te handhaven.
2. In het gevelbeeld mogen geen primaire of felle kleuren worden toegepast.
3. Het kleurgebruik dient eenvoudig en bescheiden te zijn en niet te opvallend
en/of contrasterend.
80

Gemeente Rijswijk
G11 Reclame
1. Reclameborden op de gevel zijn niet gewenst, uitzondering hierop zijn
naambordjes in bescheiden omvang.
2. Terughoudendheid in de toepassing van primaire of felle kleuren is gewenst.
3. Reclame in de vorm van lichtbakken en de toepassing van neonletters moet
zoveel mogelijk voorkomen worden.
4. Reclameborden in de voortuin zijn toegestaan, mits zij bescheiden
vormgegeven zijn en passen bij de stijl van de bebouwing.
G12 Bijzondere details
1. Bijzondere (historische) details (gevelstenen, klokgevels, glas-in-lood-ramen
etc.) moeten behouden blijven.
2. Bij sloop-nieuwbouw moet gestreefd worden naar het terugbrengen van
voorkomende details in de gevel.
3. Bij nieuwbouw worden eigentijdse details in de gevel gewaardeerd.
81
G12.1 Behoud details gewenst G12.1 Behoud details gewenst

Figuur 6.7: Deelgebied VI
82
3
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
6.2.6 Deelgebied VI: Dillenburglaan
G1 Hoogte/bouwmassa
1. Als richtlijn geldt twee bouwlagen met een kap.
G2 Goothoogte/nokhoogte
1. De bestaande goot- en nokhoogten dienen te worden gehandhaafd.
2. Als richtlijn voor nieuwbouw geldt een nokhoogte tussen de 8,00 en 10,00
meter.
G3 Pandbreedte
1. De breedte van het individuele pand ligt tussen de 5,00 en 7,00 meter.
2. Bij nieuwbouw mag de pandbreedte de maximale maat van 7,00 meter niet
overschrijden.
G4 Kap(richting)
1. Als richtlijn geldt een rechte langskap.
2. Een zadeldak verdient de voorkeur.
3. Dwarskappen zijn niet toegestaan.
G5 Rooilijn
1. Als richtlijn geldt dat gebouwen in één rechte voorgevelrooilijn staan.
G6 Gevelbeeld
1. Er wordt gestreefd naar aaneengesloten gevelwanden.
2. Bij stedebouwkundige blokken met een identiek gevelbeeld dient de repetitie
van gevelelementen (balkons, erkers etc.) behouden te blijven.
83
G1.1 Richtlijn is twee bouwlagen met kap
G6.2 Behoud repetitie van
gevelelementen gewenst

G7.2 Combineren deur en raam ongewenst
10.1 Handhaving voorkomende kleuren
G7 Gevelindeling
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
1. De vensters moeten worden vormgegeven als ‘gaten in de gevel’.
2. Deur en raam dienen niet tot pui te worden gecombineerd. Een voordeur moet
dus een zelfstandige opening zijn in een gesloten gevelwand.
G8 Dakkapellen/dakramen
1. Dakkapellen dienen een ondergeschikte toevoeging te zijn aan een dakvlak.
2. Meerdere dakkapellen of dakramen in hetzelfde bouwblok dienen in
regelmatige rangschikking op horizontale lijn te worden geplaatst, dus in
beginsel niet boven elkaar.
3. Bij meerdere dakkapellen of dakramen dient een identieke maatvoering te
worden aangehouden.
4. Dakkapellen dienen eenvoudig te worden vormgegeven zonder een overmaat
aan detailleringen.
5. Het kleurgebruik dient eenvoudig en bescheiden te zijn en niet te opvallend
en/of contrasterend.
G9 Materiaalgebruik
1. Als richtlijn geldt de toepassing van (licht)gele baksteen.
2. Het verven van gevels is niet toegestaan.
3. Kappen bestaan bij voorkeur uit dakpannen in grijs of blauw.
4. Metalen kappen zijn niet toegestaan.
G10 Kleurgebruik
1. De meest voorkomende kleuren zijn wit en donkerblauw. Gestreefd moet
worden deze kleuren zoveel mogelijk te handhaven.
2. In het gevelbeeld mogen geen primaire of felle kleuren worden toegepast.
84

Gemeente Rijswijk
G11 Reclame
1. Reclameborden op de gevel zijn niet gewenst.
2. Terughoudendheid in de toepassing van primaire of felle kleuren is gewenst.
3. Reclame in de vorm van lichtbakken en de toepassing van neonletters moet
zoveel mogelijk voorkomen worden.
4. Reclameborden in de voortuin zijn toegestaan, mits zij bescheiden
vormgegeven zijn en passen bij de stijl van de bebouwing. De omvang,
vormgeving en plaats op de gevel van reclameborden moet passen in het
gevelbeeld van het gehele pand.
G12 Bijzondere details
1. Dit beeldkwaliteitsaspect is niet op dit gebied van toepassing.
85

86
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
BIJLAGEN
87

88
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Bijlage 1 Plattegrond van Leeuwendaal
89

90
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Bijlage 2 Omschrijving architectuurstijlen
Neoclassicisme (1805-1870)
Neoclassicisme oriënteert zich op de bouwkunst van de klassieke oudheid. Deze
bouwstijl heeft de volgende algemene kenmerken: blokvormige bouwvolumes,
symmetrie op de middenas en gevels die doorgaans bestaan uit een basement, beletage
en een verdieping onder een kroonlijst, en een flauwhellend dak. Er is vaak een
lage zolderverdieping tussen verdieping en kroonlijst of boven op de kroonlijst een
borstwering die het flauwhellende dak aan het oog onttrekt. De schuifvensters zijn
teruggebracht tot vier, zes of acht ruiten en gevat in een geprofileerde omlijsting, soms
met halfronde bovenlichten en later, tussen 1860 en 1880, eleganter gemaakt met
afgeronde bovenhoeken. De verdiepingen worden vaak met kordonbanden visueel
van elkaar gescheiden en pilasters of halfzuilen zorgen voor een verticale
gevelgeleding. Het tempelfront is het voornaamste motief en wordt vooral bij openbare
gebouwen toegepast vanwege het voorname karakter.
Bij deze bouwstijl bestaat een grote voorkeur voor het bepleisteren van de bakstenen
muren om het geheel een Frans aanzien te geven. Meestal is de pleisterlaag wit. Ook
schoon metselwerk is bij deze stijl toegepast, vaak in combinatie met gestucte
vensteromlijstingen en pilasters. Soms worden de zuilen in echt natuursteen
uitgevoerd, maar vaker bestaan ze vanwege de hoge kosten uit gestuct baksteen of
een enkele keer zelfs uit hout, vooral bij landhuizen.
Eclecticisme (1860-1900)
Het Eclecticisme is een verzamelterm voor een groot scala aan historische stijlen die
in de tweede helft van de 19 e eeuw naast elkaar, maar vooral door elkaar heen
worden toegepast bij praktisch alle soorten van gebouwen. Er is bij deze stijl gezocht
naar een eigentijds uiterlijk door het beste uit de vroegere stijlen te kiezen en deze
motieven op een vaak originele wijze te verwerken. Het neoclassicisme is nog het
uitgangspunt, maar al naar gelang het type gebouw kan men voor de decoratie kiezen
uit verschillende historische stijlen. Tussen 1840 en 1860 is er sprake van betrekkelijk
sober Eclecticisme, dat bepaald wordt door de uit Duitsland afkomstige rondboogstijl.
Na 1870 wordt het Eclecticisme overdadiger. Er worden luxe woonbuurten gebouwd
met geheel of gedeeltelijke gepleisterde, deftige herenhuizen met allerlei historische
motieven. De uitbundige vormen uit het laatste kwart van de 19 e eeuw leidden tot een
internationaal Eclecticisme, dat vooral geliefd is voor de bouw van nieuwe hotels,
schouwburgen, winkels en villa’s. Na 1870 wordt de nadruk gelegd op asymmetrische
gevels en hogere, vaak gecompliceerde dakpartijen, vooral bij de villabouw.
Hoektorentjes, erkers, serres en allerlei topgevels verschijnen. Ook een sterke
91
Linkerpand Neoclassicisme en rechterpand Ecleticisme

Neorenaissance
Jugendstil/Art Nouveau
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
afwisseling in kleur en materiaal moet de verlangde schilderachtigheid verhogen.
Deze derde variant, het schilderachtige Eclecticisme, uit zich doorgaans in een
combinatie van neorenaissance en houten chaletkappen, soms vermengd met
neogotische en, na 1900, met Jugendstil-elementen. Na 1900 is deze variant over zijn
hoogtepunt heen en na 1910 bijna geheel verdwenen.
Typerend voor het Eclecticisme is het gebruik van allerlei nieuwe materialen die de
opkomende industrie vanaf het midden van de 19 e eeuw vaak nog experimenteel
toepaste. Gietijzer vindt bijvoorbeeld na 1850 zijn weg in de bouw, in decoratieve zin
voor deurpanelen, ventilatieroosters en roedenvensters en in constructieve zin voor
kappen en vloeren. Vanaf 1844 wordt portlandcement geïmporteerd en in 1863 ook
zelf in ons land gemaakt. Cement gaat men als kunststeen gebruiken voor allerlei
prefab pinakels, consoles, lijsten en andere ornamenten.
Neorenaissance (1875-1915)
De behoefte aan gebouwen die onze eigen historie weerspiegelden groeide door de
economische bloei als gevolg van de industrialisatie en de handel met Indië. De
architectuur uit het begin van onze Gouden Eeuw, die nu als maniërisme bekendstaat,
werd als voorbeeld genomen. Het was een drukke en levendige stijl. Bij deze bouwstijl
werd gebruik gemaakt van baksteen, architectonisch geleed door langgerekte
horizontale banden in wit pleisterwerk of natuursteen. Delen van de gevel kregen
boven de daklijn een verticaal accent door het gebruik van trapgevels. Tevens werden
ook andere maniëristische elementen toegepast zoals de vijf klassieke orden, maar
ook medaillons, cartouches en diamantkoppen. Ontlastingsbogen boven de vensters
waren voorzien van natuurstenen aanzet- en sluitstenen, soms voorzien van
sierkopdecoratie, terwijl de boogvullingen uit gekleurde tegeltjes of siermetselwerk
bestonden.
Jugendstil of Art Nouveau (1895-1915)
Rond de eeuwwisseling werd de blik op de toekomst gericht, zodat historische stijlen
niet meer pasten. Er ontstond een eigen stijl, met vormen bestaande uit gestileerde
plantaardige motieven. Art Nouveau kent een wat zwieriger en de Jugendstil een meer
geometrische vormgeving, die in Nederland beter aansloeg. De toepassing van harde
en lichtgekleurde bouwmaterialen speelt een belangrijke rol, terwijl de stijl veel te
vinden is in winkels en nieuwe bouwtypen als apotheken, verzekeringskantoren en
warenhuizen. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog verstoorde het positieve
geloof in de vooruitgang en markeerde tevens het einde van de Jugendstil.
Zowel Jugendstil als Art Nouveau worden gekenmerkt door gestileerde vormen
teruggaand op plantaardige motieven als bloemen, bladeren en stengels. Typerend is
de uitbundige, sierlijke en asymmetrische lijnvoering. In de meer geometrische variant
92

Gemeente Rijswijk
zijn hoefijzerbogen, parabool- en cirkelvormige motieven belangrijk. Gestreefd werd
naar een Gesamtkunstwerk, waarin bouwkunst en kunstnijverheid samengingen. De
constructieve elementen werden onverhuld getoond en er werd met grote
glasoppervlakken gewerkt. Grote plasticiteit van de gevels werd bereikt door gebruik
van loggia’s, erkers en torentjes, maar ook door details als flessehalsvormen,
muursleuven en opstaande dakstukken als afsluiting van de lijstgevel.
IJzer in de vorm van de voor winkelpanden zo belangrijke stalen puibalken, kwamen
onverbloemd in het zicht. Tevens werd er veel gebruik gemaakt van smeedijzeren
hekwerken. Belangrijk was het gebruik van harder en gladder materiaal. Wanneer
men het kon betalen, paste men natuursteen toe. Men koos naast zandsteen in
toenemende mate voor hardsteen, waarin scherp omlijnde decoraties beter in verdiept
reliëf konden worden uitgehakt. Nieuw was de toepassing van graniet. Het werd met
name gebruikt als bekleding van plinten en muurdammen. Het gebruik van gekleurde
baksteen en zelfs het omkeren van het kleurgebruik, waarbij gevels geheel in witte of
gele baksteen opgetrokken werden, is zeer kenmerkend voor de Jugendstil, evenals
de vanaf 1898 in Nederland geproduceerde kalkzandsteen met zijn lichte kleur. De
kleurige afwerking werd nog eens versterkt door het veelvuldig gebruik van glas-inlood,
terwijl de kozijnen van ramen en deuren in blank geverniste teakhout of
Amerikaans grenen uitgevoerd konden worden.
Chaletstijl (ca.1900-1914)
Deze bouwstijl is ingevoerd onder invloed van buitenlanders uit het Alpengebied en
Beieren. De bebouwing in deze stijl wordt gekenmerkt door overstekende kappen met
veel houtsnijwerk en vaak houten veranda’s en vakwerk. Een ander kenmerk van
deze stijl is de lange balkons aan de gevel met sierlijke hekwerken.
Deze bouwstijl werd vaak toegepast op villa’s en andere gebouwen in een bosrijke
omgeving.
Voorkeursstijl (ca 1900-1920)
Dit is geen zuivere bouwstijl. De toenmalige opdrachtgever gaf zijn persoonlijke
voorkeuren met betrekking tot de uiterlijke vormgeving van het gebouw. Vaak werd de
architect vrij gelaten om een aantrekkelijk ontwerp van het gebouw te maken.
Versierende elementen uit diverse andere stijlen werden toegepast, zoals gemetselde
bogen boven de vensters, waartussen een figuratie werd geschilderd of in gekleurde
stenen.
93
Chaletstijl
Voorkeursstijl

Overgangsstijl
Amsterdamse School
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Overgangsstijl (1910-1920)
Deze stijl is vooral een mix van de late Renaissance, de Chalet- en de Romaanse
architectuur. De nadruk ligt op de verticale belijning en versieringen. Vaak werden
gaaf gebleven ensembles ontworpen met uitgebouwde torens en onderlinge
gevelafwisselingen, uitspringende woontraveeën, erkers en balkons. In latere tijd vindt
er een versobering plaats. In de ornamentiek worden de stijlvormen door elkaar heen
toegepast.
Amsterdamse School (1915-1925)
De architectuur van de Amsterdamse School is verwant met het expressionisme. Bij
deze baksteenarchitectuur werd het bouwblok of groep woningen in zijn totaliteit
ontworpen. Uitgangspunt waren de expressieve vormen die overigens daarna vaak
moeizaam in de constructie opgelost moesten worden. De architecten zochten bij
deze stijl het nieuwe in de decoratieve versiering van de gevels. Uitbundig metselwerk
langs schoorstenen, daklijsten, kozijnen en vooral de vormgeving van de hoeken
moesten de gevels reliëf geven. Ook de accenten die gegeven werden bij de deuren,
portieken en doorgangen zijn opvallend voor het werk van de Amsterdamse School.
Decoratieve en expressieve bouwstijl waarbij gebruik wordt gemaakt van golvende
baksteen, gebeeldhoude ornamenten, parabool- en trapeziumvormen en details als
siermetselwerk en laddervensters. De daken zijn veelal steil en soms met torentjes
versierd. De Amsterdamse School is te beschouwen als een uiting van het
impressionisme in de bouwkunst en als zodanig als een reactie op de door Berlage
streng doorgevoerde rationalistische ideeën over het bouwen. Naast de
baksteenverering kwam ook sculptuur in natuursteen en hout, siersmeedwerk en glasin-lood
voor. De eerste bouwwerken van de Amsterdamse School hebben nog sterke
verticale accenten, tot dan zo bepalend voor de Nederlandse architectuur. De
horizontale lijn zal hierna echter één van de meest karakteristieke eigenschappen van
de Amsterdamse School worden; door nieuwe constructies van gewapend beton of
staal was het nu mogelijk een raam in bakstenen muur breder te maken dan de
hoogte.
94

Gemeente Rijswijk
De Stijl (Bauhaus) (1915-1925)
Deze stijl is ontstaan uit een kunstenaarsgezelschap rond het Leidse tijdschrijft “De
Stijl”, waarbij ook kunstschilders betrokken waren. Zij hadden tegengestelde
opvattingen t.o.v. de Amsterdamse school. Het gezelschap verwierp stijlnabootsing.
Tevens vond de groep dat architectuur economisch en functioneel moet zijn en zich
moet ontwikkelen uit de praktische eisen. De stijlgroep streefde naar een weergave
van de universele waarden van de natuur, zonder toevoeging van extra franje en
overtollige ornamenten. Kenmerkend voor deze stijl zijn de zuiver abstracte,
meetkundige grondvormen, die door een samenstel van lijnen en vlakken met vooral
rechthoeken en vierkanten ontstaan. Bij de herontdekking van de ruimte werd de ruwe
oppervlakte structuur van bak- en natuursteen als hinderlijk ervaren. Men zocht
optimaal effect in gladde, vaak wit, gekleurde wanden in andere materialen, waarbij
uitstekende bouwonderdelen een afwijkende primaire kleur kregen. Deze stijl vertoont
sterke verwantschappen met het Kubisme in de schilderkunst.
Traditionalisme (1920-1940)
Deze bouwstijl interpreteerde de traditionele waarden en vormen uit het verleden
opnieuw als reactie op de moderne architectuur van het Nieuwe Bouwen. Het
Traditionalisme is een anti-stedelijke stijl die tot uiting is gekomen in de woningbouw,
landhuizen en boerderijen. Kenmerkend voor deze bouwstijl is de geslotenheid van de
bakstenen gevels, de steil hellende pannen zadeldaken met kleine overstekken, de
toepassing van eenvoudige, traditionele hoofdvormen en het gebruik van natuurlijke
materialen. Doorlopende topgevels, die het zadeldak eenvoudig afsluiten en bij
voorkeur voorzien worden van 18-eeuwse tuiten en schouderstukken, zijn steeds
terugkerende motieven. Om orde en rust in het gebouw te brengen wordt weer
teruggegrepen naar symmetrie en regelmaat, echter niet letterlijk, maar als
uitgangspunt, gelijk de vormen in de natuur. De gebouwen staan zelfstandig of in
groepen en hebben een fantasierijke vormgeving, waarbij de accenten op alle gevels
liggen. Bij de woningen in groepen blijft de eenheid behouden. Gelijkmatig gebruik van
kleuren en materiaal draagt er toe bij, dat er een rustig en harmonieus beeld ontstaat.
De voorkeur van traditionalisten ging uit naar natuurlijke materialen zoals baksteen,
hout en steen.
95
De Stijl
Traditionele architectuur

Haagse en Nieuwe Haagse School
Functionalisme
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Haagse- en Nieuwe Haagse School (1925-1940)
Een aan de Amsterdamse School verwante ontwikkeling vormde de Haagse School,
ook wel Nieuwe Haagse School genoemd. Deze stijl kenmerkt zich door gevels met
naar voren komende blokvormige bouwdelen of erkers en door horizontale accenten
in baksteenarchitectuur. Deze architecten streefden naar een esthetisch en
evenwichtig gerichte compositie van gevelvlakken. Opvallend zijn de in de beton
uitgevoerde lateien, cordonbanden, dorpels, afdekplaten en luifels. Tevens wordt deze
stijl gekenmerkt door overstekende pannendaken en hoge schoorstenen. De portieken
geven de straat een bijzonder accent door de bijzondere vormgeving en detaillering.
De deuren met omlijsting zijn een speciaal onderdeel van het architectonisch ontwerp.
De woningen in deze stijl zijn onderdeel van ensembles in één stedebouwkundige
structuur, waardoor er een grote samenhang wordt bereikt. De afzonderlijke woning is
wel te herkennen, maar blijft ondergeschikt aan het geheel van de straatwand. De
ornamentiek bestaat vaak uit verschillende kleuren baksteen en een verdiept
uitgevoerde voeg. In bovenlichten zijn vaak glas-in-lood ramen aangebracht in
abstracte stijl.
Functionalisme (1945-1980)
Deze stroming kan worden gezien als een herleving van de “Stijl” van vóór de Tweede
Wereldoorlog. Uitgangspunt van functionalisme is namelijk ook snel en efficiënt
bouwen door toepassing van beton of staalskeletconstructies, waaromheen de gevels
werden opgetrokken. Deze stijl wordt gekenmerkt door lineaire gevelindelingen en
ramen meestal in lange rijen op dezelfde hoogte. De ornamentiek ontbreekt of is
beperkt tot iets opvallends bij de entree. Meestal zijn platte daken toegepast. Deze stijl
is vooral te zien in de kantoor- en bedrijfsbebouwing.
Recente architectuur (vanaf ca 1980)
In de laatste decennia bestaat er geen belangrijke architectuurstroming die de
boventoon voert. Er wordt naar gestreefd een gebouw te ontwerpen, dat harmonieert
met de bestaande omgeving of dat met een geheel eigen karakter daarmee
contrasteert. Meningen zijn hier vaak over verdeeld.
De laatste tijd hebben de architect en opdrachtgever grote vormvrijheid door de
toename van nieuwe (kunst)bouwstoffen, bouwmethoden, technieken en geld.
96

Gemeente Rijswijk
97

Rijksmonument
Gemeentelijk monument
Voormalige MIP-panden
98
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Bijlage 3 Overzicht van monumenten
In de wijk Leeuwendaal staan veel cultuurhistorisch waardevolle gebouwen. Deze
gebouwen kunnen onderscheiden worden in rijksmonumenten, gemeentelijke
monumenten en de voormalige MIP-panden (Monumenten Inventarisatie Project). De
rijksmonumenten zijn van nationale waarde en zijn in het officiële
rijksmonumentenregister opgenomen. Gemeentelijke monumenten zijn van regionaal
of lokaal belang en staan op de gemeentelijke monumentenlijst. Deze lijst is aan de
hand van een aantal criteria samengesteld door de gemeentelijke
Monumentencommissie. Vastgestelde monumenten worden beschermd door
respectievelijk de Monumentenwet en de Gemeentelijke Monumentenverordening.
Het Monumenten Inventarisatie Project (MIP) is opgezet, omdat er weinig aandacht
was voor de jongere bouwkunst uit de periode 1850-1940. Het is een inventarisatie
van panden die in aanmerking komen om als rijksmonument te worden aangewezen.
De Rijksdienst voor Monumentenzorg heeft een aantal panden uit Leeuwendaal op de
MIP-lijst gezet. Deze lijst heeft echter geen enkele status meer, omdat de MIP-panden
niet als rijksmonumenten zijn aangewezen. De rijksdienst heeft echter wel aanbevolen
om de voormalige MIP-panden als gemeentelijke monumenten aan te wijzen.
Rijksmonumenten
• Geestbrugkade 18-18a-19, 20
• Geestbrugweg 66
Gemeentelijke monumenten
• Geestbrugkade 21, 22, 22a, 23, 24, 25, 26, 27
• Geestbrugweg 2, 4, 6, 8, 64, 68-70
• Koninginnelaan 1
• Oranjelaan 39
(Voormalige) MIP-panden
• Geestbrug
• Geestbrugkade 21-26
• Geestbrugweg 2-10, 16-32, 42-70
• Haagweg 123-135, 171-175
• Prins Hendriklaan 5-15, 25, 26-36
• Koninginnelaan 1, 2-6, 10, 5-19,
33-77
• Leeuwendaallaan 4-30, 19, 25, 36
• Oranjelaan 3-15, 31-35, 39, 47-61,
56-62, 68-78, 118
• Princesselaan 3-5, 6
• Regentesselaan 3-5, 6, 15
• Wilhelminalaan 9, 10-18
99
Rijksmonument Geestbrugweg 66
Gemeentelijke monumenten Geestbrugweg

100
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Bijlage 4 Overzicht van bouwlagen
101

102
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Bijlage 5 iteratuurlijst
Blijdenstijn R.K.M. en Bouwstijlen in Nederland [1040-1940]. Utrecht, 1994.
R. Stenvert,
Breugel, A.M. van, Het dorp voorbij; Honderd jaar stedebouw en architectuur in Rijswijk (Rijswijkse historische reeks; dl.10). Een uitgave van de
Gemeente Rijswijk in samenwerking met de Historische Vereniging Rijswijk. Rijswijk, 1993.
Gemeente Rijswijk, Toekomstarrangement Rijswijk; ‘Verrassend Veelzijdig Rijswijk’. In samenwerking met Gerrichhauzen & Partners. Rijswijk, mei
2001.
Gemeente Rijswijk, Concept Verkeers- en Vervoersplan Rijswijk 2000-2010. Rijswijk, februari 2002. Gemeente Rijswijk, Dienst Grondgebiedzaken,
Afdeling Inrichting Openbare ruimte, Sectie Verkeer
Gemeente Rijswijk, Per blad-wijzer; Groenbeleidsplan. Rijswijk, oktober 1993. Gemeente Rijswijk, Dienst Openbare Werken, afdeling Plantsoenen
Hans Ebberink, stede- Beeldkwaliteitplan Verbindingslaan/Kruislaan. In opdracht van de Gemeente Bussum. [z.p.], december 1995.
bouwkundig bureau,
Heuvel, W.J. van en Geschiedenis van de bouwkunst; Overzicht van het bouwen in de westerse wereld. Leiden, 1996.
B.D. Verbrugge,
Kuiper Compagnons, Bestemmingsplan “Leeuwendaal”. In opdracht van de Gemeente Rijswijk. Rotterdam/Arnhem, juni 1986.
Kuiper Compagnons, Concept bestemmingsplan “Leeuwendaal”. In opdracht van de Gemeente Rijswijk. Rotterdam/Arnhem, april 2003.
Kuiper Compagnons, Het beeldkwaliteitplan: Instrument voor kwaliteitsbeleid. Gezamenlijke uitgave van het ministerie van VROM en WVC.
Rotterdam/Arnhem.
OD 205, Concept Beeldkwaliteitplan Oud Rijswijk. In opdracht van de Gemeente Rijswijk. Delft, december 2002.
Provincie Zuid-Holland, Streekplan Zuid-Holland West; Beschrijving. Den Haag, januari 1997.
Stadsgewest Haaglanden, Regionaal Structuurplan Haaglanden; Haaglanden, groene schakel in de randstad. Den Haag, februari 2002.
Zandvoort Ordening Beeldkwaliteitplan in beeld; rapport. In opdracht van de
& Advies, Ministeries VROM, OCW, VNG en Federatie Welstandstoezicht. Februari 1997.
103

104
Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal

Gemeente Rijswijk
Bijlage 6 Verklarende woordenlijst
Basement voetstuk van een zuil, kolom of pilaster voetstuk voor beelden en zuilen
Bel-etage hoofdverdieping van een aanzienlijk huis, meestal boven een souterrain
Borstwering het deel van de buitenmuren dat boven de zolder- of dakvloer uitsteekt. Ook: een tot borsthoogte opgetrokken muur of open hekwerk
van een balkon, loggia of dakterras
Bovenlicht raam boven een deur of het bovenste raam van een venster
Console kraagsteen, dienend om een uitstekend deel van een gebouw te dragen
Dorpel de horizontale delen van een deur of raamkozijn
Kalf dwarshout
Kolom vrijstaande verticale ondersteuning voor horizontale liggers
Kraagsteen uit de muur stekende steen die de geboorte van een boog draagt of, gelijk een console, een balk ondersteund.
Kroonlijst bovenste lijst van een gebouw of kast enzovoorts
Laddervensters venstertype, veel toegepast in de Amsterdamse School architectuur, waarbij de roedenverdeling doet denken aan de sporten van een
ladder
Latei draagbalk boven gevelopeningen
Loggia nisvormige overdekte ruimte op de verdieping, voorzien van balustrade of borstwering
Luchtboog stenen boog, die de zijdelingse gewelfdruk van de buitenmuur van het middenschip over het zijschip heen op de steunbeer overbrengt
Neogotiek navolging van de Gotiek, voornamelijk in de bouwkunst, die in het midden van de 18 e eeuw in Engeland is ontstaan, Heimwee naar de
Middeleeuwen, ambachtelijke eerlijkheid en materiaalechtheid
Ontlastingsboog boog boven venster- of deuropening om bovenliggend metselwerk te dragen
Pilaster ornament dat als een vierkante, platte zuil uit een wand of uit de hoek van twee wanden naar voren komt
105

Beeldkwaliteitplan Leeuwendaal
Pinakel uit de gotische bouwkunst afkomstig verticaal decoratief ornament, boven en naast vensters en portalen, op steunberen (ter verzwaring)
en op borstweringen
Portaal onmiddellijk aan een ingang grenzende ruimte, waardoor men een gebouw binnentreedt
Risaliet een over de gehele hoogte van een gebouw licht uitspringend gedeelte
Steunbeer verticale gemetselde muurverzwaring om zijwaartse druk van de kap en eventuele gewelven op te vangen
SWOT-analyse analyse waarbij de sterke punten, zwakke punten, kansen en bedreigingen in kaart worden gebracht, SWOT staat voor ‘Strengths,
Weaknesses, Opportunities en Threats’
Topgevel gevel met een in een punt uitlopend geveldeel, een topgevel staat meestal aan de korte zijde van een gebouw of vormt de hoofdgevel
van een risaliet
Travee begrip bij de vlakverdeling van gevels, de afstand tussen twee opeenvolgende steunpuntassen in de lengterichting van een gebouw of
bouwonderdeel; vaak de breedte van een deur of venster
Vakwerk constructie waarbij balken en staven een stelsel van rechthoeken en/of driehoeken vormen en aan de uiteinden en/of kruiselings
verbonden worden tot een onwrikbaar geheel, zowel toegepast voor wanden (vakwerkbouw) als voor draagconstructies
Zadeldak dakvorm bestaande uit twee hellende vlakken die elkaar in de horizontale nok snijden
106