Fietsroute De boerderijen van de Reest en de Wolden

Een eindje om met Het Drentse Landschap Fietsroute
Bertus Boivin / Eric van der Bilt
(in samenwerking met Albert Winters) De boerderijen van de Reest en de Wolden
Vandaag komt u langs een aantal van de meest
opvallende Drentse boerderijen. Rietgedekte
boerderijtjes uit de achttiende eeuw verstopt in het
groen. Eenvoudige ontginningsboerderijen die je in
één oogopslag laten merken dat het hier toentertijd
geen vetpot geweest kan zijn. Fraaie villaboerderijen
die de rijkdom van hun bewoners tot in het kleinste
detail naar voren brengen. Een fietstocht biedt
mogelijkheden bij uitstek om hier in Zuidwest-
Drenthe de wisselwerking tussen boerderijen en het
omringende landschap te laten zien.
Onderweg gaat u met eigen ogen zien hoe Stichting Het
Drentse Landschap haar best doet voor de natuur en
voor het Drentse cultureel erfgoed.
Natuur en erfgoed zijn ook úw aandacht meer dan waard!
Steun ons... Dat kan op verschillende manieren. Kijk voor
meer informatie op www.drentslandschap.nl.
We hebben elkaar hard nodig de komende tijd!
Dokter Larijweg, Ruinerwold (foto Joop van de Merbel)
lengte route 45 km ((in tweeën te knippen door bij
Koekange de Langedijk linksaf richting de Wijk terug te
gaan.)
startpunt Parkeerplaats bij boerderij ’t Ende,
Stapelerweg 20, 7957 De Stapel bij De Wijk
gps-coördinaten startpunt
N 52 o 39 I 34 II / O 06 o 19 I 52 II
openbaar vervoer NS-station Meppel. Zie
www.9292ov.nl of bel (0900) 9292. De route bereikt u
door de Hoogeveenseweg te nemen die u langs het
Diaconessenhuis naar punt 14 in de route brengt.
fietsverhuur Wolbers Stationsrijwielshop, Stationsweg
72 7941 HG Meppel, (0522) 25 43 69
knooppunten waar mogelijk knooppunten
Drents Fietsroutenetwerk aangegeven
(www.fietsendrenthe.nl)
afkortingen KP knooppunt, LA linksaf, RA rechtsaf,
RD rechtdoor
© Stichting Het Drentse Landschap (januari 2013)
Kloosterstraat 5, 9401 KD Assen • Postbus 83, 9400 AB Assen
(0592) 31 35 52 • info@drentslandschap.nl • www. drentslandschap.nl

ROUTEBESCHRIJVING
1 Vanaf startpunt op fietspad RA langs
Stapelerweg.
2 Bij Café Poortman fietspad RD volgen. Na de
Reest (KP 98) bocht volgen richting Balkbrug.
3 Na 1,5 km (KP 99) LA richting Pieperij. Over
de Reest op driesprong (KP 90) LA. Op
driesprong RD.
4 Bij Café Poortman doorgaande weg oversteken
en op fietspad RA. Na 200 m weg RA richting
Fort. Vóór brug LA, Stapelerveldweg.
5 Einde weg LA, Commissieweg. Eerste weg RA
richting Koekange, Leyenweg. Viaduct over
A28.
6 Einde weg LA richting Koekange en meteen bij
KP 66 LA naar Hoge Linthorst.
7 Vóór Hoge Linthorst RA richting de Wijk.
Doorgaande weg oversteken, Koekanger
Dwarsdijk.
8 In Berghuizen RD, Dijksmansweg. Weg wordt
zandweg met fietspad (KP 83).
9 In Ruinerwold op Wolddijk RA. Bij rotonde LA.
Op kruising LA, Dokter Larijweg.
10 Larijweg via KP 42 volgen tot eind. Bij KP 26
op driesprong LA, Havelterweg. Op
doorgaande weg RA, Dijkhuizen. Rotonde RD,
Haakswold.
11 Vóór viaduct bij bord ‘overstekende fietsers’
oversteken naar fietspad. Fietspad volgen.
Vóór fietstunnel fietspad LA volgen.
12 Einde fietspad bij KP 02 RA, Broekhuizen. Bij
rotonde weg oversteken richting Rogat.
13 Bij kanaal RA. Kanaaldijk volgen tot u bij
tolhuisje bij viaduct.
14 Vóór tolhuisje LA onder viaduct door.
Vervolgens RA viaduct over. Vervolgens via
tweede viaduct over A28 (KP 01). Fietspad
volgen, Schiphorsterweg.
15 Einde Schiphorsterweg fietspad RA naar de
Wijk. In dorp Dorpsstraat blijven volgen. Einde
dorp rechts aanhouden, Commissieweg.
16 Na 3 km bij grote driesprong fietspad rechts
aanhouden richting Balkbrug. In flauwe bocht
RA naar ’t Ende.

AA
Achtergrondinformatie over het gebied
Reest (punt 2 in de route)
Wie voor het eerst over de Reest komt, zal niet gauw
geïntimideerd raken door de breedte of de woestheid van
haar stroom. Toch heeft de Reest een belangrijk stempel
op het landschap gedrukt. De Reest vroeg weinig, maar
had wel veel te bieden. De Reestlanden leverden meer
hooi op dan waar dan ook elders. Meer hooi betekende
dat je meer vee kon houden.
Eeuwenlang zijn de boeren de Reestlanden op dezelfde
manier blijven beheren door het land regelmatig te
hooien en niet te bemesten. Zo ontstonden bloemrijke
hooilanden die mede dankzij de inspanningen van
Stichting Het Drentse Landschap en Landschap Overijssel
bewaard gebleven zijn. Langs de Reest groeien
plantensoorten die elders in Nederland allang
buitengewoon zeldzaam geworden zijn.
Pieperij en Bloemberg (punt 3)
In de twaalfde eeuw waagden de eerste pioniers zich in
het Reestdal. Het waren Drentse boeren die op zoek
waren gegaan naar een gunstige plek om zich te
vestigen. Het waren Drenten, dus bouwden ze Drentse
boerderijen. Landschapsarchitect Greet Bierema
omschreef ze als groene oases die beschutting boden aan
haar bewoners. De kleine boerderijen met hun rieten
daken waren omgeven door een dichte haag en een erf
vol bomen en struiken. Samen vormden ze een soort
groene mantel die het erf aan het gezicht onttrok. Een
bijzonder fraai voorbeeld vindt u onderweg van Pieperij
naar Bloemberg aan uw rechterhand op het adres
Bloemberg 14.
Bloemberg 14 (foto Harry Cock)
Stapelerveld (punt 4)
Aan het begin van de twintigste eeuw werd het grootste
deel van het Stapelerveld ontgonnen tot landbouwgrond.
Eeuwenlang was het veld het domein geweest van de
schaapskudde van de boeren van De Stapel. Het gebruik
van kunstmest maakte de kudde overbodig en het
Stapelerveld kon worden ontgonnen.
Met de ontginningen ontstond een nieuwe type
boerenbedrijf dat zich buiten de woonkernen in het
buitengebied vestigde. Bedrijven die zich ook qua vorm
en indeling niet stoorden aan de eeuwenoude tradities.
Vaak zijn het boerderijen van het zogeheten krimpentype.
Ze hebben een doorlopende noklijn van voor naar achter.
De boerderij versmalde zich daarbij in sprongen - ofwel
‘krimpen’ - van een brede schuur met lage muren naar
het veel smallere woongedeelte met hoge zijmuren. Zo
kreeg je aan de voorkomt extra licht en lucht in huis
terwijl je het bedrijfsgedeelte zo groot kon maken als
nodig was. Op allerlei plaatsen zult u onderweg dit type
aantreffen dat vele jaren bijzonder populair was, omdat
het een prima woning plus een efficiënte werkplek
opleverde.
Hoge Linthorst (punt 6)
Hoewel de route rechtsaf gaat, is het beslist de moeite
waard nog even een klein stukje door te rijden om het
piepkleine gehucht Hoge Linthorst met een handvol oude
boerderijen even te bekijken. In de middeleeuwen lag het
als een eilandje in het veen aan de overkant van de
Koekanger Aa.
Koekange (punt 7)
Het dorp Koekange is een streekdorp dat als een
randveenontginning op de oostoever van de Koekanger
Aa ontstaan is. De deskundigen zijn er over eens dat de
dorp in de dertiende eeuw langs de Koekanger Dwarsdijk
ontstaan is. De oudste vermelding is van 1275.
Vanaf deze wat hoger gelegen zandrug werden
langgerekte percelen aangemaakt. Veel van deze
middeleeuwse erven zijn in de loop van de tijd in
oostelijke richting verplaatst. Met het verplaatsen van de
boerderijen verplaatste de doorgaande route zich van de
Koekanger Dwarsdijk naar de huidige Dorpsstraat,
ongeveer 500 meter verderop.
Ruinerwold (punt 9)
Ruinerwold ontstond als streekdorp aan de noordkant van
de Wolddijk. De in totaal bijna zeven kilometer lange
Larijweg is pas in 1924 aangelegd op initiatief van de
toenmalige huisdokter Larij. Vroeger waren de erven
alleen bereikbaar langs eigen paadjes vanaf de Wolddijk
die vaak enkele honderden meters lang waren.
Aan de daken van de boerderijen is goed te zien dat er
nog flink wat veen onder moet hebben gezeten toen ze
gebouwd werden. De meeste rieten daken vertonen diepe
knikken en de gebouwen zijn vaak scheefgezakt. Fraaie
gietijzeren muurankers in de vorm van getallen maken
duidelijk dat de meeste boerderijen uit de achttiende
eeuw stammen.
Een fraai voorbeeld is het in 1842 gebouwde boerderijtje
Pol’s stee op het adres Dokter Larijweg 124. In 1996
werd deze boerderij door de heer A.J. Pol uit Bussum aan
Het Drentsche Landschap geschonken, omdat de stichting
zich inzet voor het behoud van het Drentse cultureel
erfgoed. De heer Pol wilde er zo zeker van zijn dat zijn
boerderij na meer dan anderhalve eeuw in het bezit van
de familie te zijn geweest, in de toekomst in goede
handen bleef.

Opvallend detail aan de Dokter Larijweg zijn de meer dan
duizend perenbomen aan weerszijden van de straat. Als
je toch bomen plant, waarom dan geen gezond fruit,
redeneerde dokter Larij destijds.
Pol’s stee, Dokter Larijweg124 (foto Joop van de Merbel)
Haakswold (punt 10)
Haakswold wordt ook wel het ‘Gouden Endje’ van
Ruinerwold genoemd. Toen rond 1900 de
Nederlandse fabrieksboter de internationale markten
veroverde, profiteerden de boeren hier er met volle
teugen van. Langs Haakswold vindt u de
villaboerderijen van de Ruinerwoldse herenboeren,
de ene boerderij nog groter dan de andere.
Opvallend is de boerderij aan de rechterkant op
het adres Haakswold 8/10 waar naast het statige
woonhuis een fel gekleurd Chinees huis
gebouwd is als ouderwoning. De boer had zo’n
gebouwtje op een grote tentoonstelling in Parijs
gezien en liet hem door de dorpstimmerman van
een plaatje namaken.
Eén van de mooiste boerderijen ligt aan de
overkant van de weg: de Villa Gomarus op het
adres Haakswold 19. De boerderij werd in 1899
gebouwd in neorenaissance stijl.
De Hof Commissieweg 9, de Wijk (foto Harry Cock)
De Schiphorst (punt 14)
Tot aan de Wijk vindt u langs de Schiphorsterweg
een aantal opvallende landgoederen: De
Lindenhorst, De Havixhorst, Dickninge en Voorwijk.
Het oudste huis van deze vier is De Havixhorst die in
zijn huidige vorm in 1753 gebouwd werd. De
Havixhorst is eigendom van Het Drentse Landschap
en is in gebruik als hotel-restaurant. In de
gerestaureerde landgoedtuin vindt u een gratis
toegankelijke beeldentuin.