Sociaal‐artistiek werk, 'A state of mind'? - Demos
Sociaal‐artistiek werk, 'A state of mind'? - Demos
Sociaal‐artistiek werk, 'A state of mind'? - Demos
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
De sociaal-artistieke methodiek leent zich bovendien uitermate goed om te<br />
<strong>werk</strong>en aan sociale cohesie in een wijk <strong>of</strong> buurt. In Nederland zet men vooral<br />
in op die benadering van sociaal-artistiek <strong>werk</strong>. Daar spreekt men dan ook<br />
van ‘community arts’. In dergelijke benadering schuilt wel eens de valkuil dat<br />
methodieken en kunstenaars gerecupereerd worden om snel aan de<br />
gemeenschapsvormende eis van het lokaal cultuurbeleid te voldoen, <strong>of</strong> om<br />
hen in te schakelen binnen een citymarketing-gedachtegoed.<br />
Op die manier wordt voorbijgegaan aan de relevantie van het sociaalartistiek<br />
<strong>werk</strong>, namelijk de waarde van het proces voor de mensen die eraan<br />
deelnemen.<br />
Is het een beleidscategorie? Een beleid recupereert hetgeen bewezen<br />
heeft te <strong>werk</strong>en. In die zin is het antwoord op de vraag ‘ja’. In het jaar 2000<br />
besloot toenmalig minister van Cultuur Bert Anciaux om het ‘sociaal-artistiek<br />
<strong>werk</strong>’ – de eerste keer dat de praktijk zo werd genoemd - te gaan<br />
ondersteunen vanuit cultuur. Hij werd hiertoe aangezet door het enorme<br />
succes van de Art.23 projecten 3 sinds medio jaren ’90. Dit waren projecten<br />
die expliciet maatschappelijke doelstellingen koppelden aan actieve artistieke<br />
creatie van mensen uit kansengroepen (zie infra). Tegelijkertijd zien we in de<br />
jaren ’90 een parallel in de kunstpraktijk: meer hang naar maatschappelijke<br />
kunst, weg van kunst om de kunst. Deze ontwikkelingen – de verknoping van<br />
een maatschappelijke problematiek van uitsluiting met het veld van kunst en<br />
cultuur én de uitdaging van een nieuw artistiek paradigma – hebben een<br />
praktijk doen ontstaan “die beide ontwikkelingen ter harte nam en in elkaar<br />
verweeft en zich daardoor onderscheidt van de artistieke praktijk as we know<br />
it en het sociaal-cultureel <strong>werk</strong> as we know it ” 4 . Als <strong>werk</strong>vorm past het<br />
sociaal-artistieke natuurlijk ook helemaal binnen het plaatje van de aandacht<br />
voor cultuurparticipatie van de voormalige minister van Cultuur.<br />
Na een experimentele regelgeving en een overgangsfase werd in 2006 het<br />
sociaal-artistiek <strong>werk</strong> als categorie opgenomen binnen het Kunstendecreet,<br />
onder de ho<strong>of</strong>de ‘toeleiding en omkadering’. Ook de kunsteducatieve<br />
organisaties vielen die eer te beurt.<br />
Is het een ‘<strong>state</strong> <strong>of</strong> mind’? Daar valt veel voor te zeggen. Het sociaalartistiek<br />
<strong>werk</strong>veld herbergt een enorme diversiteit. Je kan zelfs met moeite<br />
spreken over ‘het’ <strong>werk</strong>veld. Maar, met welke doelgroep men ook <strong>werk</strong>t,<br />
<br />
3 Projectoproep van de Koning Boudewijnstichting en Kunst en Democratie richting projecten<br />
die sociale doelstellingen als armoedebestrijding verbonden met kunstzinnige creatie, n.a.v.<br />
het Algemeen Verslag van de Armoede (1994). In dat verslag– opgesteld in dialoog met<br />
mensen in armoede en gebaseerd op hun ervaringen - wordt artikel 23 uit de grondwet zwaar<br />
uitgelicht: het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing is minstens even belangrijk<br />
als andere grondrechten. Culturele uitsluiting wordt ervaren als een even groot, zoniet groter<br />
probleem, dan uitsluiting uit andere levenssferen (arbeid, zorg, onderwijs, etc.)<br />
4 cit. Joon Bilcke. Daar en dan. Gedachten over sociaal-artistiek <strong>werk</strong> en het kunstencentrum.<br />
S(O)AP. Spanningsvelden in de sociaal-artistieke praktijk. Kerremans, J (red.). Dēmos vzw.<br />
Brussel, 2009.
Change language