Sociaal‐artistiek werk, 'A state of mind'? - Demos

een deelnemer te doen aansluiten bij een geheel, zodat het eindproduct het
louter anekdotische overschrijdt. Dit alles met respect en oog voor het ritme
van verschillende deelnemers, niet zelden met veel langdurige en intensief
proceswerk als gevolg. Essentieel is uiteraard dat de deelnemer betrokken
blijft bij de bewerking van het eigen verhaal, en dat de kunstenaar hier zo
duidelijk mogelijk over communiceert, ook met de sociale begeleider.
Sociaal-artistieke organisaties met een grotere structuur herbergen vaak
kunstenaars, agogen en sociaal-cultureel werkers onder één dak. Binnen
dergelijke structuren worden verschillende rollen opgenomen door een
begeleider, of zie je de deelnemers groeien in een vrijwillige begeleidersrol.
In het onderwijs komt de praktijk meer en meer in zicht. Vooral binnen de
opleidingen sociaal-cultureel werk en in agogische opleidingen zie je een
toenemende interesse voor de werkvorm. Het is belangrijk dat in de sociaalartistieke
sector voldoende wordt ingezet op sociale begeleiding, en de
sociaal-culturele sector kan op zijn beurt heel wat leren van het sociaalartistieke.
Maar sociaal-cultureel werkers zijn natuurlijk niet altijd
kunstenaars. Al kunnen ze wel het cultureel landschap in de toekomst mee
vorm geven als toekomstige cultuurbemiddelaars. Het is een interessante
uitdaging om te zoeken naar opleidingen of opleidingsonderdelen die sociaalcultureel
werkers en kunstenaars samen kunnen doorlopen, of hen toch
zeker samenbrengt. Meer en meer kunstenaars vinden hun gading in het
artistiek engagement, al blijft de vraag naar dergelijke kunstenaars voorlopig
nog groter dan het aanbod.
De praktijk binnen evoluerende beleidskaders
Wanneer we kijken naar de historiek van het sociaal-artistiek werk zien een
opmerkelijke evolutie vanuit het beleidsdomein Welzijn en de notie van
armoedebestrijding naar een verankering in de kunsten. Tijdens deze cyclus
evolueerden zowel criteria als definities van de sociaal-artistieke praktijk. In
het Kunstendecreet overwegen uiteraard veelal artistieke maatstaven, wat
voor een tweeledige sociaal-artistieke praktijk geen sinecure is. Er waren
voor - en tegenstanders van de opname van de werkvorm in het
Kunstendecreet. Men vreesde onder andere dat de sociale doelstellingen en
de grondbeginselen van de praktijk –armoedebestrijding, emancipatie van
kansengroepen – zouden ondergesneeuwd geraken. Maar het belangrijkste
gegeven bestaat erin dat de praktijk als zodanig wordt opgenomen in het
beleidskader met een uitgesproken visie en een professioneel
beoordelingskader met een beoordelingscommissie. De praktijk kreeg op die
manier de kans om sterk te groeien en zich te professionaliseren, en boven
eenmalig of tijdelijk projectwerk uit te stijgen.
In deze optiek werd het sociaal-artistieke opgevat als sector binnen de
kunsten. Echter, heel wat sociaal-culturele en welzijnsorganisaties hanteren
het sociaal-artistieke als methodiek en als instrument richting sociale
doelstellingen. De praktijk zit dus op twee sporen: enerzijds is er de laatste
10 jaar een sector ontstaan van organisaties met het sociaal-artistiek werk
als kerntaak, anderzijds zie je dat sociaal-artistieke methodieken vooral op