CvA — september 2010 (aangepast maart 2012) HANDREIKING ...

CvA — september 2010 (aangepast maart 2012)
HANDREIKING CONSIGNATIEDIENSTEN VOOR GLADHEIDSBESTRIJDING
Inleiding
Deze handleiding gaat over de consignatie van medewerkers in de gladheidsbestrijding.
De gemeentelijke werkgever kan medewerkers verplichten om zich buiten de normale werktijden
beschikbaar te houden voor arbeid. De medewerker werkt dan alleen als de werkgever hem oproept
voor onvoorziene werkzaamheden. Bij de gladheidsbestrijding komt dit veel voor: medewerkers zijn in
de wintermaanden buiten werktijd beschikbaar om als het nodig is te komen werken.
De CAR-UWO gebruikt het begrip beschikbaarheidsdienst, de Arbeidstijdenwet gebruikt het begrip
consignatie. Beschikbaarheidsdienst en consignatie betekenen hetzelfde. Kenmerk van consignatie is
dat de medewerker verplicht is om aan een oproep gehoor te geven. Als een medewerker alleen
bereikbaar is en niet verplicht is om na een oproep te komen werken, noemen we dit een
bereikbaarheidsdienst. De Arbeidstijdenwet en de CAR-UWO kennen geen aparte regels voor
bereikbaarheidsdiensten.
Bij consignatie moet men rekening houden met regels voor de arbeids- en rusttijden en met regels
voor de vergoeding. Paragraaf 1 van deze notitie gaat over de regels voor arbeids- en rusttijden, en
paragraaf 2 gaat over de regels voor vergoeding.
1. Regels voor de arbeids- en rusttijden
De gemeentelijke werkgever kan medewerkers consigneren op grond van de CAR-UWO, artikel
15:1:10 tweede lid onder c. Elke medewerker die regelmatig consignatie heeft, moet daarvoor een
schriftelijke aanwijzing krijgen. Bij de gladheidsbestrijding ligt de grondslag voor deze aanwijzing
doorgaans in een werktijdenregeling.
De regels voor consignatie en voor werk tijdens consignatie staan in de Arbeidstijdenwet en in de
CAR-UWO. Bij de regels voor arbeidstijden geldt altijd: de bepaling die de meeste bescherming aan
de medewerker biedt, heeft voorrang. Bij consignatie is dat soms de ATW en soms de CAR-UWO.
1.1 Hoeveelheid consignatiediensten
Het maximale aantal consignatiediensten staat in de Arbeidstijdenwet — de CAR-UWO heeft hiervoor
geen regels. In elke periode van 28 dagen moet de medewerker 14 dagen vrij van consignatie zijn, en
moet de medewerker één periode van twee aaneengesloten dagen vrij van consignatie én werk zijn.
De Arbeidstijdenwet bepaalt niet wanneer de medewerker vrij van consignatie moet zijn, dus er zijn
verschillende varianten mogelijk: één dag met en één dag zonder consignatie, twee dagen met en
twee dagen zonder consignatie, één week met en één week zonder consignatie, enzovoort. De regels
voor de hoeveelheid consignatiediensten staat in de Arbeidstijdenwet artikel 5:9 lid 2.
1.2 Maximale arbeidstijd
Voor de Arbeidstijdenwet en de CAR-UWO is consignatie geen arbeidstijd. Dus als een medewerker
naast zijn gewone dienst consignatie heeft, dan telt die consignatie niet mee voor de berekening van
de maximale arbeidstijd. Als de medewerker tijdens consignatie een oproep krijgt en moet werken,
geldt dit wel als arbeidstijd.
Voor de maximale arbeidstijd zijn zowel de CAR-UWO als de Arbeidstijdenwet van belang. De CAR-
UWO bepaalt de maximale geplande arbeidstijd en de Arbeidstijdenwet bepaalt de maximale

arbeidstijd inclusief overwerk. We behandelen hieronder eerst de regels uit de CAR-UWO en daarna
de regels uit de Arbeidstijdenwet.
De CAR-UWO geeft grenzen aan de maximale arbeidstijd maar die grenzen gelden alleen voor de
geplande werkzaamheden, ofwel het werk volgens rooster of de van te voren afgesproken arbeidstijd.
In de CAR-UWO heet dit de feitelijke arbeidsduur. De maximale feitelijke arbeidsduur is:
• per dag 11 uur
• per week 50 uur

Als de medewerker op een dag of in een week meer dan de feitelijke arbeidsduur werkt, dan is dat
overwerk. De CAR-UWO kent geen grenzen aan overwerk, maar ook bij overwerk moet men altijd
binnen de grenzen van de Arbeidstijdenwet blijven.
De Arbeidstijdenwet geeft de absolute maximale arbeidstijd: de medewerker mag nooit meer dan
deze maximale arbeidstijd werken, ongeacht of er sprake is van werk of overwerk. De
Arbeidstijdenwet kent namelijk geen onderscheid tussen werk en overwerk. De regels voor de
maximale arbeidstijd staan in de Arbeidstijdenwet artikel 5:7. Uitzonderingen speciaal voor
medewerkers met consignatie staan in de Arbeidstijdenwet artikel 5:9. De maximale arbeidstijd voor
medewerkers met consignatie is:
Periode Maximum NB
Per dag 13 uur Dit maximum geldt alleen op dagen dat er consignatie is.
Anders geldt het normale maximum van 12 uur per dag.
Arbeidstijdenwet artikel 5:9 lid 4
Per week 60 uur
Gemiddeld per week in
elke periode van vier
weken
Gemiddeld per week in
elke periode van zestien
weken
55 uur Bij collectieve regeling (CAO of een overeenkomst met de
ondernemingsraad) kan dit worden opgerekt naar maximaal
60 uur.
Arbeidstijdenwet artikel 5:7 lid 4
48 uur Voor medewerkers die in een periode van vier weken16
keer ’s nachts (tussen 00:00 en 06:00 uur) consignatie
hebben, gelden strengere regels:
Een maximum van 40 uur per week,
of:
Een maximum van 45 uur per week, als de medewerker na
de consignatie of na de dienst die op de consignatie volgt, 8
uur onafgebroken rust heeft.
Arbeidstijdenwet artikel 5:9 lid 5 en 6
Deze regels zijn van toepassing op de geplande werkzaamheden en het werk bij oproepen tijdens
consignatie. Bij oproepen tijdens consignatie begint de arbeidstijd op het moment van de oproep en
eindigt hij als het werk af is. Als er tussen twee afzonderlijke oproepen minder dan een half uur zit, telt
ook deze tijd mee als arbeidstijd. Zie hierover Arbeidstijdenwet artikel 5:9 lid 7
1.3 Minimale rust
De Arbeidstijdenwet kent regels voor de minimale rusttijd per dag en per week. Consignatie geldt niet
als een onderbreking van die rust. Ook een oproep tijdens consignatie geldt niet als een onderbreking
van de dagelijkse en wekelijkse rusttijd. Dat betekent dat een medewerker na een consignatiedienst
meteen weer een gewone dienst kan draaien, ongeacht of hij tijdens de consignatie een oproep heeft
gehad.
Bij een oproep tijdens consignatie geldt niet de verplichting om een pauze te houden.
Zie hierover Arbeidstijdenwet artikel 5:9 lid 8

2.Vergoedingen
2.1 Vergoeding voor de consignatie
De medewerker heeft recht op een vergoeding voor consignatie. Dit staat in artikel 3:3:1 van de CAR-
UWO. Het college stelt de hoogte van de vergoeding vast in de bezoldigingsverordening. In het
onderzoek ‘Toelagenstelsel voor gemeenten’ uit 2001 staan voorbeelden. U vindt dit onderzoek hier.
Ook kunt u op de website van de VNG praktijkvoorbeelden van bezoldigingsverordeningen zoeken:
hier.
2.2 Overwerk
Een medewerker werkt over als hij meer dan de feitelijke arbeidsduur werkt (zie paragraaf 1.2). Bij
overwerk geldt een overwerkvergoeding. De hoogte van de overwerkvergoeding staat in CAR-UWO
artikel 3:2:1 lid 5. Werk dat voortvloeit uit een oproep tijdens consignatie is in de regel overwerk; het
werk is immers niet gepland. CAR-UWO artikel 3:2 maakt het mogelijk dat de werkgever (het college)
hierop uitzonderingen maakt. Dat kan bijvoorbeeld door een ondergrens aan de omvang van het
overwerk te stellen. Bijvoorbeeld: bij overwerk van minder dan twee uur is er geen
overwerkvergoeding.
Ook kan men in de werktijdenregeling flexibele werktijden hanteren. Bijvoorbeeld: na een oproep
tijdens consignatie krijgt de medewerker de volgende dag (gedeeltelijk) roostervrij. Of: in weken met
vorst wordt de feitelijke arbeidsduur uitgebreid en in de weken zonder vorst gecompenseerd. Hiermee
voorkomt men dat bij een oproep uit consignatie er automatisch sprake is van overwerk.
2.3 Toelage onregelmatige dienst
Er is recht op een toelage onregelmatige dienst (TOD) als de medewerker buiten de ‘normale’
werktijden werkt. Dit is op weekdagen tussen 18.00 en 08.00 uur en in de weekenden. De TOD is
geregeld in CAR-UWO artikel 3:3 en 3:3:1. De medewerker heeft geen recht op TOD als hij in een
week één onregelmatige dienst heeft van drie uur of minder.
De gemeente moet de hoogte van de toelage vastleggen in de bezoldigingsverordening..