Wat kunnen we leren van kwaliteitsverbetering bij - VO-raad

Voor een duurzame kwaliteitsverbetering is ook nodig:
Betrokkenheid bij primair proces door versterken onderwijskundig leiderschap.
Continue aandacht voor en ontwikkeling van het pedagogisch-didactisch handelen docenten.
Heldere interne governance en aandacht voor professionaliseren van bestuur en management.
Rolontwikkeling middenmanagement als cruciale factor bij kwaliteitsverbetering en -borging.
Adequaat functionerend kwaliteitszorgsysteem.
Resultaatgerichte cultuur.
Verder is een belangrijke les die we uit de audits kunnen trekken dat je moet oppassen bij een
afdelingsgericht verbetertraject; het probleem blijkt namelijk vaak schoolbreed of zelfs
bestuursbreed. Als een afdeling de status ZZS heeft dan zegt dat vaak ook iets over de kwaliteit
van management en de organisatie van de school(bestuur) en zal er dientengevolge
afdelingoverstijgend sprake zijn van kwaliteitsrisico’s. Voorts geldt dat het voor het succes van het
verbetertraject vaak verschil maakt of sprake is van ‘nieuw’ (3 jaar of korter) of van ‘zittend’
management. Het ‘zittend’ management is niet altijd in staat om de verbeteractiviteiten gericht en
succesvol ter hand te nemen, omdat men voort komt uit de ‘oude’ organisatie en cultuur.
Lessen voor effectieve kwaliteitsverbetering
De kwaliteit van het onderwijs wordt gevormd door verschillende dimensies. De Inspectie richt zich
bij de vaststelling van de kwaliteit van een afdeling op het onderwijsresultaat (de output) en
gedeeltelijk op het onderwijsproces (de middelen). In de audits richten we ons ook op andere
dimensies die een belangrijke rol spelen bij de kwaliteit van het onderwijs; de interne organisatie
en horizontale communicatie. Scholen zijn redelijk goed in staat verbetermaatregelen en
kwaliteitsdoelstellingen voor het opleidingsresultaat en het onderwijsproces te formuleren. Dit
geldt niet voor de andere kwaliteitsdimensies, waardoor deze aspecten verwaarloosd worden en
verbetermaatregelen gericht op het onderwijsresultaat en –proces onsuccesvol zijn. Immers, de
kwaliteitsdimensies zijn binnen een schoolorganisatie te nauw met elkaar verbonden.
De geaudite scholen bevinden zich in een crisissituatie, veelal ontstaan door een niet adequaat
functionerend intern systeem van kwaliteitsbeheersing. Als een school grip wil krijgen (‘in control’
zijn) op de onderwijskwaliteit moet het kwaliteitssysteem aan enkele belangrijke basiseisen
voldoen en dient de school(leiding) enkele fundamentele keuzes te maken met betrekking tot het
meerjarenperspectief, prioritering in het verbeterplan, governance, deskundigheidsbevordering van
docenten, opbrengstgericht werken en teamontwikkeling. Deze thema’s zijn universeel: ze gelden
immers voor alle middelbare scholen, ook voor de scholen met het predicaat ZS of scholen onder
het basistoezicht. Een crisissituatie en een audit als katalysator dwingen een school dit proces te
versnellen, waarbij de inspanning bijna even groot is als de prijs die er mee te behalen is, namelijk
‘kwaliteit’.
Dit artikel is geschreven door drs. Nanny Schoenmakers, drs. Remco van der Dussen en drs. Arijan
Bakker van Capgemini Consulting en met medewerking van alle deelnemers van de pool van
peerauditors van het Project (Z)ZS van de VO-Raad.
6