Adviesrapport Fysieke belasting en Werkdruk in de Wasserij ... - Raltex

Werkdruk en psychosociale belasting
Vragen rondom werkdruk en psychosociale aspecten zijn gebaseerd op het
Karasek-model, het meest toegepaste model in onderzoek naar psychosociale
belasting op het werk (Karasek e.a., 1991). Het kernmodel bestaat uit de schalen
‘zelfstandigheid in het werk’, ‘afwisseling in het werk’, en ‘werktempo en
werkhoeveelheid’. De laatste schaal wordt gebruikt voor de meting van werkdruk.
Elke schaal bestaat uit een aantal vragen met vier antwoordcategorieën (‘nooit’,
‘soms’, ‘vaak’ en ‘altijd’). De oorspronkelijk score loopt van 0 tot 100 met 0 als de
best mogelijke situatie en 100 als de slechtst mogelijke situatie. Voor dit onderzoek
is deze score omgerekend naar een ‘rapportcijfer’, waarbij de score 0 de slechtst
mogelijke situatie is en de score 10 de best mogelijke situatie. Deze psychosociale
aspecten zijn gebaseerd op Zweeds onderzoek (Karasek e.a. 1991) en als zodanig
in vele Nederlandse vragenlijsten opgenomen, waaronder de bekende VBBAvragenlijst
(Veldhoven e.a., 1994).
In de nadere analyses zijn de twee eerstgenoemde schalen samengevoegd
onder de noemer regelmogelijkheden (job control), de derde schaal
representeerde taakeisen (job demands = werkdruk). Volgens het Karasekmodel
hebben personen met ‘high job demands’ en ‘low job control’ een hoge
psychosociale belasting. Bij classificatie van personen met hoge versus lage
psychosociale belasting is als afkappunt de 75-percentielwaarde van de score per
schaal gebruikt. In de analyse worden personen met de 25% hoogste scores
vergeleken met personen met de 75% lagere scores. Het gekozen afkappunt is tot
op zekere hoogte arbitrair, maar onze keuze is gebaseerd op de overweging dat
personen met een hoge psychosociale belasting ook daadwerkelijk een hogere
belasting hebben dan andere werknemers (Karasek e.a. 1991).
Voor de aspecten ‘relatie met collega’s’ en ‘relatie met leiding’ is de
deelnemers gevraagd op een Visual Anologue Scale (VAS-schaal), lopend van 0
(heel erg slecht) tot 10 (heel erg goed), aan te geven hoe zij deze relaties op het
werk beoordelen. Deze schaal bestaat uit een meetlat met elf hokjes met
oplopende waardering van 0 tot 10. Een score van 5 of lager is beoordeeld als
slechte werkrelatie en betekent in deze onderzoekspopulatie ruwweg een selectie
van de 25% personen met het slechtste oordeel over hun relatie met collega’s
en/of leiding.
Werkbeleving
De werkbeleving is beoordeeld met behulp van een werkbelevingsvragenlijst.
De verkorte lijst is opgesteld door Molenaar en Burdorf op basis van opgenomen
33