Instellingsplan Gerrit Rietveld Academie

we koppelen het niet aan de ontwerppraktijk, waarbij immers vaak met
opdrachtgevers wordt gewerkt. Het antwoord vinden we in Conceptueel,
want dat wordt over de gehele linie opgevat als individueel onderzoek
op basis van persoonlijke onderwerpen, theoretische kennis en vooral
eigenzinnig, kritisch denken.
Het basisjaar legt het fundament. De studenten leren daarin het medium
waarin ze door de afdeling aangereikte opdrachten uitvoeren,
inhoudelijk te motiveren. Vanaf hier wordt het in alle studiejaren en
disciplines een doorlopend leerproces van reflecteren, analyseren,
kritiseren en formuleren, steeds in verband met een zelf gekozen
onderwerp en medium. Dit medium kan alles zijn, zelfs de taal, zoals
bij de afdeling Beeld en Taal waar teksten vanuit een beeldend
perspectief worden geschreven en bestudeerd, en waar een verhaal kan
uitgroeien tot een installatie of film. Het illustreert eens te meer
hoe wijd het begrip kunst is geworden. Kunst kan zich in onze tijd in
allerlei gedaantes op alle denkbare plaatsen voordoen en de meest
uiteenlopende zaken tot onderwerp hebben. Het gevaar dat het niets
méér betekent dan op de een of andere manier creatief zijn, is dan ook
reëel.
De Rietveld lijkt zich niet zozeer de vraag te stellen wat kunst is,
maar veel meer wat het kunstenaarschap betekent. Die vraag legt de
academie nadrukkelijk voor aan de student met een uitgebreid kunst- en
cultuurtheoretisch programma. 10 * Naast de meer specifieke lezingen en
debatten die de verschillende afdelingen zelf organiseren, leveren het
Studium Generale, het Lectoraat Art & Public Space en het Sandberg
Instituut een breed scala aan maatschappelijke en culturele
discussieonderwerpen aan, niet zelden in samenwerking met partners van
buiten.
Al die activiteiten geven aan hoe de Rietveld zichzelf ziet: als een
academie waar onderzoek en engagement centraal staan, maar wel steeds
beginnend bij die vrije, creatieve ruimte waar we nog altijd de kunst
situeren. Dat maakt het instituut kwetsbaar voor een politiek die er
zeker van wil zijn dat kennis in praktijk wordt gebracht en de
verbeelding economisch rendeert.
Vooral het Sandberg Instituut neemt hier tegenover een activistische
houding aan. In het manifest dat het dit jaar uitbracht, positioneert
het zichzelf als een laboratorium waarin ruimte is voor experiment,
maar ook voor mislukking. Als we „een fantastische stap voorwaarts‟
willen maken, lezen we, dan moet je het onmogelijke durven denken, en
dus fouten kunnen maken. In de huidige maatschappij is daar alleen nog
ruimte voor te vinden in de „open taal‟ die kunst is. Maar het
Instituut tekent hier wel bij aan niets te zien in „autonome kunst die
alleen maar op zichzelf betrokken is‟. Want „dan kan ze haar sociale
rol niet vervullen.‟
Wat die sociale rol kan inhouden, werd dit jaar zichtbaar bij een
omvangrijke conferentie die het Sandberg Instituut had georganiseerd
in samenwerking met het Mediafonds: Curating Reality. Wetenschappers,
44