Een echte duizendpoot - Stichting Groenhuysen

Familie als partner
in de zorg
Vroeger werd een familielid van een bewoner
in een zorginstelling gezien als gast.
Hij of zij kwam enkel op bezoek. Helpen of
meedenken over de zorg werd niet eens op
prijs gesteld. Maar tijden veranderen. De rol
van familie wordt steeds belangrijker in het
zorgproces. Centrum voor Wonen & Zorg
Kroevenhove heeft diverse familieavonden
georganiseerd waar over deze rol gesproken
werd. Huub Buijssen was hierbij aanwezig.
Huub
Buijssen
HHuub Buijssen is psychogerontoloog,
gezondheidszorgpsycholoog en klinisch
psycholoog. “Er is mij gevraagd te onderzoeken
of het mogelijk is medewerkers en
familie, meer dan nu het geval is, samen
op te laten trekken in de zorg voor de
bewoners.’’
Verschillende rollen
Een familielid kan vijf verschillende soorten
rollen aannemen. “Bij de traditionele
rol voelt de familie zich een gast. Ze komen
tijdens het bezoekuur en laten de zorg over
aan professionals. Bij de rol van medecliënt
heeft de familie het ook moeilijk en verwachten
ze ook een stukje aandacht. Een
derde rol is die van werkgever of expert.
De familie is heel erg betrokken en geven
richtlijnen aan het personeel. Ze willen
vaak het zorgdossier inzien, meebepalen
hoe laat hun naaste naar bed gaat en of er
wel of geen medicijnen gegeven worden.
medewerkers. Maar omgekeerd verwachten ze dat de medewerkers ook luisteren
wat hun wensen en verlangens zijn en willen ze mee mogen denken. Bijvoorbeeld
door het zorgplan in samenspraak met hen op te stellen. En als het nodig is, zijn ze
bereid een handje te helpen. In heel Nederland zien we dat zowel zorginstellingen
als familie deze laatste rol gaan omarmen. De familie krijgt een actievere rol.’’
Welwillend
“Wandelen, spelletjes spelen, een praatje maken, kortom alles wat mensen gelukkig
maakt, wordt steeds meer de taak van familie”, aldus Buijssen. “Het personeel
kan zich dan echt met de zorg bezighouden. Veel familie wil hier ook aan bijdragen.
Dat kwam ook naar voren tijdens de familieavonden die zijn gehouden.
Tegelijkertijd weten familieleden bijvoorbeeld niet of ze ongevraagd koffie mogen
zetten of iets uit de koelkast mogen halen. Het gesprek tussen familie leden, bewoners
en medewerkers over hoe zij samen invulling kunnen geven aan dat wat de
bewoner nodig heeft, komt dan ook net op gang.”
Samenwerken
Het wordt dus steeds belangrijker dat de familie en de verzorgenden gaan samenwerken.
Rekening houden met elkaar, respectvol met elkaar communiceren,
maar ook feedback geven, zijn hierbij belangrijke pijlers. “De familie ziet in dat
het zowel nodig als nuttig is”, vertelt Buijssen. “Tijdens de familieavonden heb ik
leuke ideeën gehoord, zoals: ‘ik woon vlakbij en laat drie keer per dag mijn hond
uit. Ik kan een bewoner vragen om mee te lopen.’ Een ander wilde graag meehelpen
met het ontbijt of aanwezig zijn in de huiskamer om een oogje in het zeil
te houden. Er werd zelfs al geopperd om hiervoor schema’s op te stellen.”
Voor medewerkers kan het een grote meerwaarde hebben, maar het is natuurlijk
wennen. “Ook met de medewerkers zijn we in gesprek gegaan”, aldus Buijssen.
“Het is belangrijk om te weten waar het personeel de knelpunten ziet. Ook willen
we graag weten wat hun wensen en mogelijkheden zijn en wat ze liever niet
willen. Het is goed om eerst met alle betrokkenen in gesprek te gaan over een
mogelijke koerswijziging en dan pas iets in de praktijk te brengen. Maar ik denk
dat iedereen hier heel goed mee om weet te gaan en dat het straks helemaal niet
meer vreemd is dat familie betrokken wordt bij de zorg. Familie is vertrouwd en
staat heel dichtbij. Er hoeft niet altijd iets gezegd te worden om elkaar te begrijpen.
En wat de familie hier kan gaan doen, is heel erg zinvol.”
Sommige familieleden voelen zich het prettigste
in de rol van zorgverlener. Dit zijn
familieleden die de zorg weliswaar hebben
overgedragen, maar het zorgen zit in
het bloed. Ze willen nog zoveel mogelijk
blijven doen en zodra de gelegenheid zich
voordoet, doen ze dat ook. De vijfde en
laatste rol is die van partner in de zorg. In
deze erkent de familie de expertise van de
17
Groenhuysen Blad 3 • 2012