Masterplan Plus Centrum Hardenberg (PDF, 7,2 MB - Gemeente ...

Masterplan Plus Centrum Hardenberg 

Masterplan Plus Centrum 

Hardenberg 

November 2005 

Adecs Oost bv

Zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van de opdrachtgever of Adecs Oost bv is 

het niet toegestaan deze uitgave of delen ervan te vermenigvuldigen of op enige wijze 

openbaar te maken.


Masterplan Plus Centrum 

Hardenberg 

November 2005 

Colofon 

Titel 

Opdrachtgever 

Programmamanager 

Auteur(s) 

Projectnummer 

Aantal pagina’s 


Gemeente Hardenberg 

Dhr. R.B. Kuiper 

Dhr. G.A.G. Jansen en mw. H.M.M. Schuttenbeld 

HB/CP/001.1 

117 pagina’s (exclusief bijlagen) 

Advanced Decision Systems Oost bv 

Stationsplein 3a 

8011 CW ZWOLLE 

tel: 038 - 425 43 21 

fax: 038 - 425 43 28 

mail: mail@adecs-oost.nl 

Adecs Oost bv november 2005 

2



3


Inhoud 

Voorwoord 8 

Samenvatting 8 

1 Inleiding 16 

1.1 Aanleiding 16 

1.2 Doel 16 

1.3 Leeswijzer 17 

2 Bestaand beleid 20 

2.1 Rijksbeleid 20 

2.2 Provinciaal beleid 21 

2.3 Gemeentelijk beleid 21 

2.3.1 De Centrumvisie (2000) en het Masterplan Centrum Hardenberg (2002) 21 

2.3.2 Woonplan (2003-2007) 22 

2.3.3 Toekomstvisie (2004) 22 

3 Analyse centrumgebied 24 

3.1 Ruimtelijke analyse 24 

3.1.1 Ontstaansgeschiedenis Hardenberg 25 

3.1.2 Historische structuur centrum Hardenberg 25 

3.1.3 Ontwikkelingen vanuit het verleden 26 

3.1.4 Huidige situatie Hardenberg 26 

3.1.5 Huidige ruimtelijke opzet 27 

3.2 Functionele analyse 30 

3.2.1 Winkelvoorzieningen 30 

3.2.2 Wonen 32 

3.2.3 Commerciële dienstverlening 32 

3.2.4 Recreatie & toerisme 33 

3.2.5 Overige voorzieningen 34 

3.2.6 Verkeer 34 

3.2.7 Parkeren 36 

3.3 Relaties met omliggende gebieden en projecten 37 

3.4 Conclusie en knelpunten 38 

4 Uitgangspunten en keuzes 42 

4.1 Uitgangspunten 42 

4.2 Ruimtelijke structuur 44 

4.2.1 Assenkruisstructuur 45 

4.2.2 Verkeersstructuur 47 

4.2.3 Groene en blauwe structuur 53 

4.2.4 Streefbeeld van functies in het centrum 55 

4.3 Functionele keuzes 57 

4.3.1 Winkelvoorzieningen 57 

4.3.2 Wonen 58 

4.3.3 Kantoren/commerciële dienstverlening 59 

4.3.4 Leisure 60 

4.3.5 Overige voorzieningen 60 

4.4 Duurzaamheid 61 

5 Inventarisatie en onderzoek 63 

5.1 Distributieve mogelijkheden Hardenberg Centrum 63 

5.2 Woningbouwmogelijkheden Hardenberg Centrum 64 


4


5.3 Wet Geluidhinder 66 

5.4 Luchtkwaliteit 68 

5.5 Wet Milieubeheer 68 

5.6 Bodem 69 

5.7 Water 69 

5.8 Ecologie 75 

5.9 Archeologie 75 

5.10 Cultuurhistorie 76 

5.11 Externe veiligheid 76 

6 Ruimtelijke opzet deelgebieden 79 

6.1 Het kernwinkelgebied 79 

6.2 De Mulderij, de Spinde en het gemeentehuis en omgeving 84 

6.3 Leisurezone 89 

6.4 Marsch-Kruserbrink 92 

6.5 LOC (Lokaal Opleidingen Centrum), Witte de Withstraat, Parkweg en het 

noordelijke deel van de Stationsstraat 96 

6.6 Stationsgebied 98 

6.7 Vechtoever 104 

6.8 Overige gebieden 109 

7 Fasering 111 

8 Juridische opzet 113 

8.1 Wettelijk kader 113 

8.2 Procedure 113 

8.3 Juridisch doel 113 

9 Uitvoerbaarheid 115 

9.1 Economische uitvoerbaarheid 115 

9.2 Maatschappelijke uitvoerbaarheid 115 

9.2.1 Resultaten overleg 115 

9.2.2 Resultaten inspraak 115 

Bijlage 1 

Kaart ruimtelijke uitgangspunten, kaart functionele structuur, 

kaart projecten en straatnamenkaart 117 

Bijlage 2 Gemeentelijke en Rijksmonumenten (centrum) 119 

Bijlage 3 Korte omschrijving projecten 120 

Bijlage 4 

Bijlage 5 

Distributie-planologisch onderzoek (SAB, 1999) en de actualisatie 

van de distributieve mogelijkheden (WPM Consultants, 2003) 127 

Rapport “Ecologisch onderzoek Masterplan Plus Centrum 

Hardenberg 2004” EcoGroen Advies 128 

Bijlage 6 Rapport “Cultuurhistorisch bureauonderzoek”, Baac (2004) 129 

Bijlage 7 Bodemparagraaf Masterplan Plus 130 

Bijlage 8 Verslag bijeenkomst vooroverlegpartners, vooroverlegreacties 140 

Bijlage 9 Inspraakreacties & verslag van de inspraak 141 

Gebruikte afbeeldingen en figuren 143 

Literatuurlijst 144 


5


Voorwoord 

Voor u ligt het “Masterplan Plus Centrum Gemeente Hardenberg” waarin de gemeente 

Hardenberg zich uitspreekt over de toekomst van het centrum van de kern Hardenberg. 

De stad Hardenberg vervult een regionale en lokale functie als centrum van Noordoost 

Overijssel, op het gebied van winkelen, toerisme, voorzieningen, werkgelegenheid en 

bedrijvigheid. Het belang van deze regiofunctie is ook door de provincie onderschreven. 

Vorig jaar werd hiertoe het convenant ‘Kern met een streekfunctie’ door de gemeente 

Hardenberg en de provincie Overijssel ondertekend. Om deze positie voor de toekomst te 

waarborgen en te versterken gaat het centrumgebied de komende jaren op de schop in het 

kader van het Masterplan Centrum Hardenberg. Om tot dit Masterplan te komen, hebben we 

intensief samengewerkt met diverse partijen. Mede door deze integrale en interactieve 

aanpak ligt er nu een groot en ambitieus plan voor de komende 10 tot 15 jaar. 

Naast het Masterplan Centrum Hardenberg, ligt het Masterplan Plus Centrum Hardenberg nu 

voor u. In dit Masterplan Plus wordt op structuurniveau verder beschreven hoe de stad 

Hardenberg zich in de komende 15 jaar kan ontwikkelen en spreken wij ons nader uit over 

de toekomst van de kern Hardenberg. De plannen worden daarna gedetailleerd uitgewerkt in 

concrete bestemmingsplannen of bouwplannen. Dit Masterplan Plus biedt alvast de 

ruimtelijke onderbouwing die nodig is voor de procedures die doorlopen moeten worden. 

We willen er als gemeente alles aan doen om een hoog niveau van voorzieningen op het 

gebied van wonen, winkelen, onderwijs en zorg te realiseren. Daarbij is het belangrijk dat we 

het centrum in z’n totaliteit bekijken zodat alle functies in het centrum elkaar kunnen 

versterken. Ook is een goede samenwerking en regelmatig overleg met de betrokken 

partijen en met belangengroepen van wezenlijk belang voor het slagen van het Masterplan 

Plus. 

Met dit Masterplan Plus zijn de ingrediënten aanwezig om de ambities die we als gemeente 

hebben waar te maken. Hiervoor moeten we met z’n allen ons best doen. Zo kunnen we de 

uitgangspunten die in dit plan geschetst worden, op de verschillende beleidsterreinen 

concreet uitwerken. 

Douwe Prinsse, 

wethouder gemeente Hardenberg 


6



7


Samenvatting 

De hoofddoelstelling van dit Masterplan Plus is het ontwikkelen van een integraal ruimtelijk 

plan voor verbetering van de kwaliteit van het centrum van de kern Hardenberg, waarmee - 

na uitvoering - de kwaliteit van wonen, winkelen, werken en recreëren duurzaam 

gewaarborgd wordt. 

Dit plan voor het centrum van Hardenberg komt voort uit de ambities zoals deze in het 

Streekplan Overijssel 2000+ van de provincie Overijssel worden verwoord. In dit Streekplan 

staat de doelstelling genoemd dat door extra mogelijkheden voor woningbouw, 

voorzieningen en werkgelegenheid de regionale positie van Hardenberg wordt versterkt. 

Hiertoe is een kwaliteitsimpuls nodig om de aantrekkelijkheid van het centrum van 

Hardenberg te versterken, zodat wonen, winkelen, werken en recreëren in een aangenamer 

omgeving kunnen plaatsvinden. 

Inmiddels zijn er verschillende beleidsdocumenten waarin deze ambitie verder is uitgewerkt. 

De volgende beleidsdocumenten en convenanten liggen ten grondslag aan of hebben een 

relatie met dit voorliggende plan: 

Streekplan Overijssel 2000+ 

Centrumvisie Gemeente Hardenberg (2000); 

Masterplan Centrum Hardenberg (2002); economisch ontwikkelingsplan inclusief 

verkeer en het Distributie Planologisch Onderzoek van SAB uit 1999; 

Woonplan (2003-2007) gemeente Hardenberg; 

Realisatieovereenkomst, vastgesteld door de Raad in november 2004; 

Convenant gemeente Hardenberg - provincie Overijssel (2004 – 2007); 

Toekomstvisie “gemeente Hardenberg 2004-2019” (2004) gemeente Hardenberg; 

Beeldkwaliteitplan Hardenberg Centrum (2004); 

Prestatieovereenkomst Wonen Hardenberg 2004-2010, overeenkomst tussen de 

gemeente Hardenberg, de Veste en Beter Wonen Vechtdal (2005) 

Duurzaamheidplan (2005); 

Programmeringsonderzoek woningbouw 

Karakterisering van het Centrumgebied Hardenberg 

De historische kern Hardenberg 

Hardenberg is ontstaan aan een doorwaadbare plaats in de Vecht. Op de hoge en droge plek 

grenzend hieraan is de eerste nederzetting ontstaan. Omstreeks 1850 bestond de kern uit 

nauwelijks meer dan lintbebouwing aan de Voorstraat. Na de Tweede Wereldoorlog heeft een 

sterke groei van Hardenberg plaatsgevonden. Tot 1975 vonden uitbreidingen plaats rond 

Heemse en aan de zuidkant van de historische kern. De nieuwere stadsuitbreidingen zijn 

Baalder, Baalderveld en Marslanden. Bij de nederzettingsvorm van Hardenberg, de 

zogenaamde ‘voorstraatdorpen’ ligt de belangrijkste straat (meestal Voorstraat genoemd) 

haaks op een waterloop en eindigt vaak op een kerkhof. In het huidige Hardenberg zijn ook 

nog enkele andere historische elementen terug te vinden. De verhoging waarop destijds de 

stad ontstaan is, is nog altijd herkenbaar en voelbaar in het centrum. Het gebied rondom de 

Voorstraat en het Wilhelminaplein is het oudste deel van de stad. In dit stadsdeel is het 

historische, kleinschalige patroon van steegjes nog steeds aanwezig. 

De belangrijkste aanpassingen in de oude structuur zijn de verlegging van de Vecht, de 

demping van de Haven, de aanleg van de Europaweg en het bestuurlijk centrum 

(gemeentehuis) en de grootschalige bebouwing van woon- en winkelcomplex De Spinde en 

later De Mulderij. Op verschillende plekken is oudere bebouwing vervangen door nieuwbouw 

en parkeerterreinen. De winkelfunctie heeft zich door de jaren heen steeds verder ontwikkeld 

richting van de Voorstraat naar het Oosteinde en de Admiraal Helfrichstraat. 


8


Het centrumplangebied is de band met de historie in de loop der jaren meer en meer 

kwijtgeraakt. De openbare ruimte heeft nog wel enigszins het karakter van oudsher 

behouden; smalle slingerende straten en stegen. Op enkele plaatsen is de historische 

bebouwing nog zichtbaar. De relatie met de Vecht is het centrum in de loop van de tijd 

verloren. De Vecht is vanuit het centrum nauwelijks zichtbaar/voelbaar aanwezig. 

Gebieden buiten de historische kern 

Gebieden binnen het centrumgebied die niet tot het historische centrum van Hardenberg 

behoren, zijn o.a. de wijk Marsch-Kruserbrink, De Spinde en De Mulderij, het gemeentehuis 

en omgeving, de Europaweg en omgeving en het stationsgebied. 

Een stadsuitbreiding zoals Marsch-Kruserbrink introduceert een nieuwe schaal en maat. Dit is 

terug te vinden in de bebouwing. De bebouwing heeft een grotere schaal dan de kern en de 

natuurlijke structuur ontbreekt. De oriëntatie van de bebouwing wisselt sterk, waarbij vooren 

achterkanten naast elkaar staan, met bebouwing soms plompverloren in de ruimte. 

Marsch-Kruserbrink, een echte woonwijk met voornamelijk sociale woningbouw uit 1950- 

1960. Doordat deze woonwijk een structuur heeft die voornamelijk oost-west gericht is, 

bestaan er weinig relaties met de Vecht en het kernwinkelgebied. Een aantal woningen in de 

wijk voldoet steeds minder aan de eisen van deze tijd en herstructurering is een logische 

stap. 

De woon- en winkelcomplexen de Spinde en de Mulderij zijn qua schaal niet te vergelijken 

met het ruimtelijke karakter van de historische binnenstad. Beide complexen zijn los van 

elkaar ontwikkeld en staan met de achterkanten naar elkaar toe. De winkelrouting rond en 

binnen deze complexen is als incident ontwikkeld en de verschillende routes sluiten niet op 

elkaar aan en ook niet op het reeds bestaande stratenpatroon. De openbare ruimte is niet 

overal duidelijk gedefinieerd en begrensd en heeft hierdoor een open en onduidelijk karakter. 

De openbare ruimten worden gekenmerkt door parkeerplaatsen en de inrichting is 

gedateerd. 

Het gemeentehuis ligt aan het Stephanusplein aan de rand van het centrum. Het gebied rond 

het gemeentehuis vertoont weinig samenhang. Straten en pleinen zijn niet duidelijk 

begrensd. Zo is er geen goede ruimtelijke en functionele verbinding met het 

kernwinkelgebied. De Witte de Withstraat scheidt het gemeentehuis als het ware af van het 

centrum en vormt een duidelijke barrière. 

Het woongebied rond de Koppellaan en langs de Vecht tussen de twee bruggen biedt een 

prima woonklimaat vlakbij het centrum. Het woongebied schermt echter de Vechtoever af 

omdat de waterkant niet openbaar is. De wandelpromenade aan de noordzijde van de 

Voorstraatbrug heeft daardoor geen vervolg in zuidelijke richting naar de Europaweg. Bij de 

binnenkomst vanaf de Europaweg ontbreekt een duidelijke markering van het begin van de 

stad. 

Het stationsgebied heeft weinig uitstraling. Het herontwikkelen van het plein voor het station 

is een stap in de goede richting. Het stationsgebied heeft geen goede verbinding met het 

centrum. Vanaf het station is het niet duidelijk waar het centrum van de kern Hardenberg 

zich bevindt. Er is nog een braakliggend terrein (Bruins Locatie) aan het spoor ten noorden 

van het station. 

Openbare ruimte en Groenstructuur 

De openbare ruimte is erg stenig van aard en is niet altijd duidelijk begrensd. De inrichting 

van de openbare ruimte is gedateerd, er is weinig eenheid in bestrating en straatmeubilair. 

Tevens ontbreekt er een duidelijke groenstructuur in het centrumplangebied. Straten en 

lanen worden als een gevolg hiervan niet ruimtelijk begeleid. 


9


Winkelvoorzieningen 

De routing van het kernwinkelgebied is niet duidelijk. Bezoekers van het centrum worden 

niet op een logische wijze langs alle winkels in het centrum geleid er is een onvoldoende 

grote passantenstroom. Vanwege de huidige ruimtelijk-functionele structuur van het 

centrumgebied ontbreken dus goede vestigingsmogelijkheden. De winkelformules van de 

Spinde en de Mulderij voldoen niet meer vanwege onder meer stedenbouwkundige 

onvolkomenheden. De winkelcentra’s hebben weinig relatie met de omliggende winkels. 

Uit een distributieplanologisch onderzoek blijkt dat het voorzieningenaanbod in Hardenberg 

verhoudingsgewijs ruim en compleet is. Dit wijst op een streekfunctie. Het aanbod wordt 

echter gedomineerd door winkels die zich richten op de prijsvriendelijke marktsegmenten. 

Dit segment heeft zijn weerslag op de uitstraling en daarmee het imago van het 

winkelapparaat. Het supermarkt-aanbod is relatief groot en opmerkelijk is het ruime aanbod 

van woninginrichting. Tevens is het centrumgebied kleiner van omvang dan het gemiddelde 

van gemeenten van gelijke grootte. Branchegroepen die ondervertegenwoordigd zijn 

behoren tot het meer recreatief getinte aanbod: kleding en textiel, schoeisel en 

vrijtijdsbesteding. 

Wonen 

Ten aanzien van de functie wonen blijkt dat een gedeelte van de woningvoorraad in het 

centrum verouderd is en onvoldoende past bij de vraag vanuit de markt. Verder blijkt onder 

meer vanuit het woonplan dat er een stevige behoefte is aan wonen in het centrum. Het gaat 

dan met name om starters en ouderen die dichtbij voorzieningen willen wonen. Dergelijke 

doelgroepen vragen relatief vaak om een appartement. Met name buiten het 

kernwinkelgebied is de woonfunctie de belangrijkste functie. Er wordt gewoond in vrijstaande 

woningen, twee-onder-een-kappers, rijtjeswoningen en etagewoningen. Het wonen wordt 

hier over het algemeen als prettig en leefbaar ervaren. In het kernwinkelgebied wordt met 

name gewoond in appartementen en voor een klein deel boven winkels. 

Kantoren/Commerciële dienstverlening 

De industrie is altijd een belangrijke werkverschaffer geweest voor de inwoners van de 

gemeente Hardenberg, tezamen met de agrarische sector. Van oudsher is Hardenberg geen 

stad met een groot aandeel commerciële dienstverlening. Er is sprake van kleinschalige 

kantoren. Kantoorcomplexen komen niet voor binnen het centrum. 

Recreatie & Toerisme 

Hardenberg trekt met name in de zomermaanden een groot aantal toeristen aan, welke vaak 

in het centrum van Hardenberg zijn te vinden. Zij komen voornamelijk naar deze omgeving 

voor de rust, de ruimte en de mooie omgeving en verblijven dan ook met name op campings 

buiten de kern Hardenberg. Er zijn weinig mogelijkheden voor verblijfsrecreatie (hotels) in 

het centrum. De mogelijkheden om de Vecht bij Hardenberg te bevaren beperken zich tot 

kanovaren etc omdat de pleziervaart Hardenberg niet kan bereiken. Bij de dagrecreatie ligt 

de nadruk op de winkelvoorzieningen, het theater en het zwembad. Tevens zijn er een aantal 

cafés en restaurants. Met name in de zomermaanden worden er verschillende dagrecreatieve 

evenementen georganiseerd. Er zijn diverse wandelen fietsroutes door het centrum van 

Hardenberg. De weekmarkt in het centrum van Hardenberg is een trekker voor zowel toerist 

als plaatselijke bevolking. Uit onderzoek blijkt dat Hardenberg, als verzorgingskern in een 

toeristisch gebied, een relatief laag aantal bedrijven heeft met een terrasfunctie. Een gezellig 

plein met verschillende cafés, restaurants en terrassen ontbreekt. Hardenberg maakt weinig 

gebruik van de recreatiemogelijkheden van de rivier de Vecht. 

Overige voorzieningen 

Binnen het plangebied bevinden zich veel verschillende andere voorzieningen zoals het 

gemeentehuis, onderwijsvoorzieningen, sportvoorzieningen, culturele voorzieningen, een 

bibliotheek en voorzieningen voor jongeren. Het centrumgebied herbergt ook een aantal 

scholen. Het gaat zowel om basisscholen als om scholen voor het voortgezet onderwijs en 

het middelbaar beroepsonderwijs. 


10


Verkeer 

De kern Hardenberg is op de noord-zuid relatie langs de oude kern via de Twenteweg en de 

J.C. Kellerlaan voor verkeer ontsloten. Op de oost-west relatie loopt aan de noordzijde 

bovenlangs de oude kern de N34. Door de kern lopen drie hoofdverkeersroutes (zie kaart 

blz. 29) Uit verkeerstellingen van de gemeente blijkt, dat de verdeling van het verkeer over 

de noordelijke en de zuidelijke centrumring relatief evenwichtig is. Voor fietsers en 

bromfietsers zijn er in het centrum weinig voorzieningen zoals goede stallingruimtes. Tevens 

is er sprake van een onduidelijke routing voor fietsverkeer waardoor conflicten ontstaan met 

winkelend publiek. Fietsen in de winkelstraten is toegestaan. De routes voor autoverkeer 

door het centrum vormen grote barrières voor fietsers en voetgangers. De 

oversteekbaarheid en de verkeersveiligheid nabij de scholen is niet optimaal. 

Toekomstige ontwikkelingen zijn dat de N34 voor het verkeer in de oost-west richting 

aantrekkelijker zal worden in verband met het beleid van het Rijk om deze N34 op te 

waarderen. De oost-westroute in de kern zal dan minder doorgaand verkeer te verwerken 

krijgen. Een tweede belangrijke verkeersverandering is de recente aanleg van een nieuwe 

verbinding richting Duitsland. Daardoor wordt ook de zuidelijke route ontlast van doorgaand 

verkeer. 

Parkeren 

In een groot deel van het centrum van Hardenberg is tijdens de winkelopeningstijden 

kortparkeren van kracht, door middel van een parkeerschijfzone en voor een klein deel met 

betaald parkeren (maximale parkeerduur 2 uur). De gelegenheden voor langparkeren zijn 

geconcentreerd op de Gedempte Haven en nabij het Gemeentehuis. Nagenoeg alle 

parkeerplaatsen zijn op het maaiveld gelegen en leggen daardoor een groot beslag op de 

openbare verblijfsruimte. Per saldo is er buiten het toeristenseizoen voldoende 

parkeergelegenheid in het centrum. Op de maandagochtend, tijdens de markt, is er soms te 

weinig parkeergelegenheid. 

In het toeristenseizoen zijn er vaker pieken, waarin het aantal parkeerplaatsen onvoldoende 

is. Door het ontbreken van een goede parkeerverwijzing ontstaat (onnodig) zoekverkeer en 

een onevenwichtige parkeerdruk. Ook de mix van vrij parkeren, betaald parkeren en blauwe 

zones, gecombineerd met het parkeren voor vergunninghouders voor diverse doelgroepen 

(bewoners, bedrijven) draagt bij aan een onduidelijke parkeerregulering voor de 

weggebruikers, en daardoor versterking van zoekverkeer. 

Uitgangspunten Centrumgebied 

De analyse met daarbij de conclusies en knelpunten zijn vertaald in uitgangspunten: 

Concentreren van winkels en voorzieningen in het centrum en het streven naar een 

winkelcircuit; 

Het versterken van de ruimtelijke identiteit van het centrum ten opzichte van andere 

identiteiten van de omliggende gebieden, het historisch centrum goed tot zijn recht laten 

komen en het vergroten van het kenmerkende onderscheid tussen de deelgebieden in 

het centrum; 

Het ontwikkelen van bijzondere recreatieve, maatschappelijke en sociaal-culturele 

functies van de omgeving van het gemeentehuis tot aan de noordzijde van de Vecht, 

bijvoorbeeld via concentratie langs uiteinden van de as gemeentehuis-Voorveghter; 

Het uitbreiden van de woningvoorraad in het centrumgebied, evenals het gedeeltelijk 

slopen en renoveren van de voorraad; 

De Vecht als groen/blauwe corridor met relaties richting het centrum; 

Het versterken van de entrees en toegangen naar het centrum van Hardenberg; 

In het centrum staan bereikbaarheid en leefbaarheid centraal; 

Het stationsgebied wordt een aantrekkelijk en goed bereikbaar woon- en werkgebied met 

een sterke ruimtelijke relatie met het centrum van Hardenberg; 

Duurzaamheid geldt als uitgangspunt voor de beoogde ontwikkelingen in het 

centrumgebied. 


11


Ruimtelijke en functionele uitgangspunten 

Assenkruisstructuur, bronpunten, markt 

Op dit moment is de structuur in de kern van Hardenberg vooral oost- west gericht 

(historische structuur). Om de beoogde kwaliteitsslag in het kernwinkelgebied mogelijk te 

maken zou de huidige lineaire oost-west structuur moeten worden versterkt en uitgebreid 

met een noord-zuid structuur. Tevens dient de oost-west-structuur verder versterkt te 

worden. Zo ontstaat een assenkruisstructuur. Voor een deel ligt een dergelijke structuur er 

reeds, maar tot op heden is er nauwelijks gebruik gemaakt van de potenties die er zijn. Door 

het versterken van het assenkruisstelsel komt de relatie tussen het centrum en de Vecht 

weer tot zijn recht. Wanneer de assen in noordelijke en westelijke richting goed worden 

doorgetrokken, dan worden bezoekers richting de Vecht geleid en kan de rivier meer worden 

beleefd vanuit het centrum. Uitgangspunt is dat de historische structuur van het centrum 

goed tot zijn recht komt. Voor het kernwinkelgebied is de versterking van de noord-zuidas de 

belangrijkste nieuwe impuls. De nieuwe noord-zuidas zal lopen vanaf het (nieuwe) 

gemeentehuis dat direct aan het Spinde komt te liggen via de Fortuinstraat naar Markt en zal 

eindigen aan de Vecht bij een nieuw te vormen recreatiezone aan het Badhuisplein. Via een 

nieuwe fietsbrug loopt de as fysiek door richting Marslanden. Op deze as zal gewinkeld, 

gerecreëerd, gewoond en gewerkt worden met een hoog publiek karakter. Aan de 

eindpunten van het assenkruis worden bronpunten gesitueerd. Dit zijn centrale entree 

punten van het centrumgebied waar publieke functies, parkeergarages en fietsenstallingen 

worden gecombineerd. De plannen voor het gehele kernwinkelgebied zullen ervoor zorgen 

dat de Markt de uitstraling krijgt van een echt plein met een centrale functie waar bezoekers 

van het centrum naar toe worden getrokken. 


Gestreefd zal moeten worden naar zowel een verbeterde ruimtelijke structuur als ook een 

functionele opwaardering. Er is behoefte aan opwaardering van de winkelkern tot een kern 

met een regionaal voorzieningenniveau. Dit vraagt zowel een kwalitatieve als een 

kwantitatieve verbetering. Het streven is meer kwaliteitswinkels binnen te halen en in te 

spelen op de groeiende vrijetijdssector en het toerisme. Verder is een belangrijk doel een 

heldere looproute in het kernwinkelgebied te creëren met goede aansluitingen door middel 

van het assenkruis met de bronpunten. In totaal wordt ca. 8000 vierkante meter aan winkel 

vloeroppervlakte (bruto) toegevoegd binnen het plangebied. 

Wonen 

Er bestaat een grote vraag naar wonen in het centrum van Hardenberg. Belangrijk 

uitgangspunt is dus het grootste deel van de nieuwbouw in de kern van Hardenberg te 

situeren. Speciale aandacht gaat naar senioren, mensen met een zorgbehoefte en starters. 

De komende 10 tot 15 jaar zullen ca. 900 woningen worden gebouwd binnen het 

centrumgebied, verdeeld over meerdere deelprojecten. Bij de uitwerking van o.a. 

woningtype, prijsklasse etc. zal met de wens van de doelgroepen rekening worden 

gehouden. 

De gemeente Hardenberg wil graag het wonen boven winkels stimuleren in verband met 

intensief ruimtegebruik en het verlevendigen van het leefklimaat in de binnenstad. 

De verschillende woningbouwprojecten binnen en buiten het centrumplangebied worden 

onderling op elkaar afgestemd en zullen evenwichtig en marktconform worden gerealiseerd. 

Kantoren/commerciële dienstverlening 

Kantorenontwikkeling op strategische plekken binnen de kern Hardenberg zal een bijdrage 

leveren aan een kern met een streekfunctie. Een centrum met een goede mix van kantoren, 

woningen, winkels en andere functies zal voor een grotere aantrekkingskracht voor allerlei 

soorten consumenten en investeerders zorgen. Om in te spelen op de economische 

ontwikkelingen zal de gemeente Hardenberg kiezen voor flexibiliteit, o.a. door het toepassen 

van dubbelbestemmingen. De gemeente tracht meer commerciële functies binnen de 

gemeentegrenzen te krijgen en wil daarom in ieder geval planologisch de ruimte bieden aan 


12


geïnteresseerde bedrijven en instellingen. De gemeente zal zich voornamelijk richten op 

regionaal georiënteerde bedrijven. De locaties die binnen het centrumplangebied 

aangewezen worden zullen centraal gelegen en goed bereikbaar zijn. Op de Bruins locatie 

vlak bij het station is een combinatie van kantoren en woningen gepland. In het deelproject 

“voormalig politiebureau” is kantoorruimte en/of hotelruimte gepland. 

Recreatie & Toerisme 

De functionele verbinding tussen de Markt en de Vecht zal aan de noordzijde worden 

gevormd door een leisurezone. Rondom het Theater De Voorveghter, gevestigd aan de 

Badhuisweg, zal een uitbreiding in vermaaksvoorzieningen en horeca komen met een 

karakter van een recreatieboulevard gericht op alle leeftijden. Rondom de kern, langs de 

Vecht zal de wandelstrook worden voortgezet en zodoende aansluitingen vinden met 

terrassen en de bruggen met elkaar verbinden. 

Verkeersstructuur 

De gekozen verkeersstructuur is een afgeleide van de ruimtelijke structuur die wordt bereikt 

middels het principe van het assenkruis. Het centrum van Hardenberg zal in de toekomst 

meer verkeer aantrekken vanwege de ‘opwaardering’ van het centrum. De 

assenkruisstructuur en de verdere programmatische invulling hebben tot gevolg dat de 

verkeersstructuur en het parkeren zullen moeten worden geoptimaliseerd. Aan het einde van 

het assenkruis op de bronpunten zullen op vier plekken parkeerfaciliteiten worden 

gesitueerd. De verkeersstructuur wordt zodanig afgestemd dat de parkeerfaciliteiten goed te 

bereiken zijn met de auto en dat de voetganger/consument direct toegang heeft tot de 

verschillende assen van het assenkruisstelsel. Het verkeer zal op een heldere, veilige en 

snelle wijze moeten worden afgewikkeld. 

Belangrijk hierbij zijn de volgende aspecten: 

Doorgaand verkeer niet door het centrum leiden; 

Prioriteit geven aan bestemmingsverkeer; 

Onderscheid maken tussen verschillende doelgroepen van verkeer; 

Parkeerbeleid afstemmen op verschillende gebruikersgroepen; 

Zorgdragen voor een volledige en veilige fietsstructuur; 

Zorgen voor een goede afstemming van looproutes op routes en opstapplaatsen voor 

het openbaar vervoer; 

Huidige verkeersbarrières oplossen; 

Het fietsroutenetwerk uitbreiden en verbeteren; 

In de toekomst in het kernwinkelgebied de fiets weren. Fietsen in het 

kernwinkelgebied blijft (voorlopig) toegestaan. Te zijner tijd vindt evaluatie plaats; 

goede stallingvoorzieningen te creëren; 

Langzaam verkeerverbinding over de Vecht richting Marslanden. 

Parkeren 

Een goede bereikbaarheid en een passend parkeerbeleid is voor het economisch en 

maatschappelijk functioneren van het centrumgebied van groot belang. Om het uitgangspunt 

een prettig woon en verblijfsklimaat te creëren is een goed parkeerbeleid essentieel. 

Autoverkeer in het centrum dat daar geen bestemming heeft moet daarom worden beperkt. 

Hoofdlijnen voor het parkeerbeleid zijn: 

Concentratie van parkeervoorzieningen, deels in garages; 

Het stimuleren van dubbelgebruik van parkeerplaatsen; 

Uitbreiding van het betaald parkeren; 

Parkeerverwijzing om zoekverkeer te beperken; 

Maatregelen om parkeeroverlast in woonwijken te vermijden. 


13


Groen blauwe structuur 

Het creëren van een heldere groenstructuur zorgt voor een begeleiding van het assenkruis 

en de verkeersstructuur. Verder zorgt een groen aanzicht van het centrumgebied voor een 

grotere belevingswaarde. De voornaamste groenstructuur wordt gevormd door de Vecht met 

zijn uiterwaarden. Deze loopt als een groen-blauwe landschappelijke corridor om de kern 

Hardenberg en de bedoeling is deze te versterken en verder te ontwikkelen. 

Er wordt een groenstructuur aangebracht waarin de volgende aspecten worden 

meegenomen: 

Behoud van monumentale bomen en beeldbepalende bomen; 

De historische loop van de Vecht benadrukken door begeleiding van een 

boomstructuur en door middel van materiaalkeuze voor bestrating; 

Aanbrengen van groen op pleinen en verblijfsruimten; 

Het ontwikkelen van een aantal groengebieden tot groene hoven; 

Het betrekken van de oude begraafplaats bij de openbare ruimte als stiltepark; 

Het aanbrengen van laanbelanting voor de begeleiding van belangrijke routes. 

Fasering 

In het Masterplan Plus zijn 26 deelprojecten opgenomen (zie bijlage 1; kaart deelprojecten) 

en deze worden gerealiseerd in een periode van 10 tot 15 jaar. Realisatie is deels afhankelijk 

van particulier initiatief. In het Masterplan Plus zijn de deelprojecten weergegeven in de 

volgende deelgebieden: 

het kernwinkelgebied; 

de Mulderij, de Spinde, gemeentehuis en omgeving; 

leisurezone; 

Marsch-Kruserbrink; 

LOC (Lokaal Opleidingen Centrum), Witte de Withstr., Parkweg, Stationstraat; 

stationsgebied; 

Vechtoever; 

Overige gebieden. 

Een aantal deelprojecten hebben nog de status van ‘studiegebied’. 

In het kader van het Masterplan Plus zijn veel inventarisaties en onderzoeken verricht. Het 

resultaat van deze onderzoeken (zoals o.a. ecologie, archeologie, geluid, bodem, verkeer, 

etc) is verwerkt in het Masterplan Plus. Met de resultaten zal rekening worden gehouden in 

de verdere planontwikkeling van de deelprojecten. 

Tot slot 

Algemeen beeld van het centrum van Hardenberg is dat het een spin in een web van losse 

structuren is. Dit gezien vanuit het landschap, de historie en het heden. In de toekomst moet 

dit web effectief worden gemaakt door deze structuren aan elkaar te knopen. 

Hardenberg heeft een centrum waar veel mensen op aangewezen zijn. Belangrijk is dat we 

zorgvuldig omgaan met wat we in Hardenberg hebben. De vele potenties die het centrum 

biedt moeten ten volle worden benut. We willen door middel van het Masterplan Plus 

Centrum Hardenberg tot een integrale ontwikkeling komen welke duurzaam is voor de 

toekomst. 


14



15


1 Inleiding 

1.1 Aanleiding 

De Provincie Overijssel heeft in haar Streekplan Overijssel 2000+ aangegeven dat de kern 

Hardenberg, evenals Steenwijk, de functie van streekcentrum heeft. Concreet betekent dit 

onder andere dat de kern Hardenberg meer mogelijkheden krijgt op het gebied van wonen, 

werken en voorzieningen. Hardenberg zou een volledig aanbod moeten hebben op dergelijke 

gebieden om de functie van streekcentrum ook daadwerkelijk te kunnen waarmaken. 

Daarom heeft het centrum van Hardenberg een impuls nodig. Een impuls om de 

aantrekkelijkheid te versterken, zodat wonen, winkelen, werken en recreëren in een 

aangenamer omgeving kunnen plaatsvinden. Een impuls, zodat meer mensen uit de 

gemeente Hardenberg en uit de wijde regio de weg zullen weten te vinden naar het centrum 

van de kern Hardenberg. Een impuls, kortom, met als motto ‘Kwaliteit in de Kern’. 

In het Convenant gemeente Hardenberg - provincie Overijssel 2004 - 2007 1 wordt ook 

nadrukkelijk aandacht besteed aan het versterken van de streekfunctie van Hardenberg. De 

provincie stelt gelden beschikbaar die zullen worden ingezet om deze streekfunctie te 

versterken. 

De gemeente Hardenberg stáát voor de verbetering van haar centrum. Hiertoe heeft zij de 

hoofdlijnen van de beoogde verbeteringen reeds uiteengezet in de ‘Centrumvisie Gemeente 

Hardenberg’, vastgesteld door de gemeenteraad op 26 januari 2000. Sinds die tijd is hard 

gewerkt en is als gevolg hiervan in december 2002 het ‘Masterplan Centrum Hardenberg’ 

vastgesteld. De in dit Masterplan geformuleerde uitgangspunten zijn nog steeds actueel en 

blijven in hoofdzaak de leidraad van de beoogde centrumontwikkeling. 

De opwaardering van het centrum is een grote en gecompliceerde opgave. Samenwerking 

met bewoners, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties in de stad is essentieel. Het 

centrum is van hen. Hun wensen en behoeften staan centraal. 

Maar: wat wordt hier eigenlijk bedoeld met ‘het centrum’? Op de plankaart (Bijlage 1) wordt 

het zogenoemde Centrumgebied aangegeven; het gebied waarop het Masterplan Plus 

betrekking heeft. Tevens worden daarop de verschillende deelprojecten aangegeven. 

1.2 Doel 

Doelstelling is de kwaliteit van het centrum van Hardenberg integraal te verbeteren omdat 

de gemeente Hardenberg de stad verder wil ontwikkelen tot een kern met een streekfunctie. 

Tevens is de doelstelling te komen tot een goede ruimtelijke onderbouwing in de zin van de 

Wet op de Ruimtelijke Ordening. Hiermee kunnen middels een Algemene Verklaring van 

Geen Bezwaar van de provincie de verschillende deelprojecten vlot in procedure worden 

gebracht. 

In het licht van deze achtergrond kan de hoofddoelstelling van het op te stellen Masterplan 

Plus als volgt worden omschreven: 

1 Gemeente Hardenberg en provincie Overijssel, Hardenberg, kern met een streekfunctie, convenant 

gemeente Hardenberg – provincie Overijssel 2004 -2007 


16


Het ontwikkelen van een integraal ruimtelijk plan voor verbetering van de kwaliteit 

van het centrum van de kern Hardenberg, waarmee - na uitvoering - de kwaliteit van 

wonen, winkelen, werken en recreëren duurzaam gewaarborgd wordt. 

In aanvulling op reeds vastgestelde documenten zoals de Centrumvisie (2000) en het 

Masterplan Centrum Hardenberg (2002) geldt voor het Masterplan Plus dat er meer aandacht 

is voor het versterken van de ruimtelijke structuur binnen het centrumgebied en voor de 

ruimtelijke effecten van de verschillende projecten binnen dit gebied. 

Het duurzaam ontwikkelen van het centrumplangebied is ook een belangrijk aspect dat een 

aanvulling is op de doelen en uitgangspunten van de Centrumvisie en het Masterplan. 

Centrum Hardenberg. De gemeente Hardenberg heeft de ambitie om een duurzaam centrum 

te ontwikkelen, inclusief een verantwoord ruimtegebruik. Duurzaamheid zal integraal 

onderdeel uitmaken van de planvorming voor de diverse deelprojecten. 

Het initiatief om het centrum van Hardenberg in brede zin te versterken is met name vanuit 

economische belangen geboren, maar een dergelijke ‘opwaardering’ van het centrum 

betekent dat er veel zal gaan veranderen in ruimtelijke zin. Ruimtelijke structuren zullen 

worden aangepast, verschillende ruimtevragende functies zullen worden verplaatst en 

worden toegevoegd. 

Om ervoor te kunnen zorgen dat de diverse projecten binnen het plangebied goed worden 

ingepast is deze ruimtelijke totaalvisie noodzakelijk. De in het recente verleden ontwikkelde 

plannen hadden vaak betrekking op deelfacetten en/of deelgebieden. Zij dienen, samen met 

andere ontwikkelingstrajecten, te worden geïntegreerd tot één geheel. Een overkoepelend 

Beeldkwaliteitsplan voor het gehele plangebied is hierbij van belang. Het vormt samen met 

dit Masterplan Plus de basis voor de ontwikkelingen binnen het centrum. Het 

Beeldkwaliteitsplan (BKP) legt de stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit in 

hoofdlijnen vast en schept hiermee samen met het Masterplan Plus een kader voor 

toekomstige ontwikkelingen. Het BKP steekt af en toe door naar het niveau van de 

detaillering. Nadere uitwerking van het BKP volgt in een later stadium voor een aantal 

deelgebieden. Het BKP voor het gehele plangebied zal of eerder of samen met het 

Masterplan Plus worden vastgesteld. 

Het Masterplan Centrum Hardenberg - dat in 2002 is vastgesteld – geldt als uitgangspunt 

voor het Masterplan Plus. Ook zijn de plannen in het Masterplan Centrum Hardenberg reeds 

financieel onderbouwd. Deze onderbouwing is nog steeds actueel en voor de financiële 

onderbouwing van dit Masterplan Plus wordt verwezen naar het Masterplan Centrum 

Hardenberg 2002, het raadsvoorstel “Exploitatie Centrum Hardenberg 2005; annex 

vaststelling 29 e begrotingswijziging 2005” (vastgesteld door de gemeenteraad op 26 mei 

2005) en de samenvatting “Masterplanexploitatie Centrumplan Hardenberg 2005”. 

1.3 Leeswijzer 

Na deze inleiding zal in het tweede hoofdstuk het bestaande beleid worden behandeld. 

Hoofdstuk drie zal in het teken staan van de analyse van het plangebied: over welk gebied 

praten we? Hoe kan het gekarakteriseerd worden en welke functies spelen een rol? Op welke 

wijze is het gebied gerelateerd aan andere gebieden? Deze ruimtelijke en functionele analyse 

leidt tot een aantal conclusies. In Hoofdstuk vier worden vanuit deze conclusies de 

uitgangspunten die aan de basis zullen staan van de ontwikkeling van het centrumgebied 

van Hardenberg vastgelegd. Deze uitgangspunten worden vertaald naar ruimtelijke 

structuren en functionele keuzes. In hoofdstuk vijf zijn de inventarisaties en onderzoeken 


17


van de verschillende items weergegeven. Vervolgens worden in hoofdstuk zes ruimtelijke 

structuren en functionele keuzes ruimtelijk onderbouwd. Het centrumgebied is verdeeld in 

een aantal deelgebieden en per deelgebied wordt de ruimtelijke onderbouwing aangegeven 

en wordt duidelijk gemaakt waarom de gemaakte keuzes ruimtelijk aanvaardbaar zijn. 

Hoofdstuk zeven bevat de fasering van de verschillende te ontwikkelen projecten binnen het 

centrumplangebied. De juridische opzet is in hoofdstuk acht weergegeven. We besluiten met 

de maatschappelijke uitvoerbaarheid in hoofdstuk negen. 


18



19


2 Bestaand beleid 

In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het bestaande beleid op verschillende 

schaalniveaus dat een relatie heeft met de ontwikkelingen in het centrum. 

2.1 Rijksbeleid 

Nota Ruimte 

De Nota Ruimte uit 2004 bevat de visie van het kabinet op de ruimtelijke ontwikkeling van 

Nederland en de belangrijkste bijbehorende doelstellingen. Hierin wordt het nationaal 

ruimtelijk beleid vastgelegd tot 2020, waarbij de periode 2020-2030 geldt als doorkijk naar 

de lange termijn. 

Het eerste wat opvalt in deze nota is de term ‘ontwikkelingsplanologie’. Deze term wordt de 

laatste tijd veel gebezigd en ontbreekt dan ook niet in de Nota Ruimte. Het accent wordt 

verschoven van het stellen van beperkingen naar het stimuleren van ontwikkelingen. Bij 

ontwikkelingsplanologie wordt in de praktijk gewerkt vanuit een gebiedsgerichte aanpak, 

waarbij het met name gaat om de kwaliteit van het geheel en niet minder om de 

verschillende doelstellingen afzonderlijk 2 . 

Deze werkwijze is nodig om in een overzienbare periode met verschillende partijen een 

pakket samenhangende projecten uit te voeren, met als doel de ruimtelijke kwaliteit van het 

gebied te verbeteren. Medeoverheden, maarschappelijke organisaties, burgers en 

marktpartijen worden nadrukkelijk uitgenodigd mee te denken en mee te doen om te komen 

tot gebiedsgerichte en breed gedragen regionale en lokale visievorming en uitvoering van 

beleid in zowel de stedelijke als de meer landelijke gebieden. De betrokken overheid moet 

zich daarbij meer gaan opstellen als de partner van ondernemende mensen en bedrijven en 

dynamiek versterken in plaats van deze tegen te gaan door een veelheid aan regels. 

Het Masterplan Centrum Hardenberg en het Masterplan Plus passen goed bij een dergelijke 

benaderingswijze van planning en planologie. De gemeente Hardenberg werkt in 

samenwerking met partners aan het optimaliseren van het centrumgebied, waarbij de 

gemeente zich ook zoveel mogelijk opstelt als partner van ontwikkelaars, overige 

marktpartijen en burgers. 

De Nota Ruimte is een nota waarin met name het nationale ruimtelijke beleid centraal staat. 

Er worden principiële keuzes gemaakt en daarbij is er relatief veel aandacht voor de 

Randstad en de stedelijke netwerken. Een belangrijke aspect echter, wanneer het gaat om 

steden en dorpen, is de balans tussen ‘rood’, ‘groen’ en ‘blauw’. Lokaal en regionaal 

maatwerk is essentieel voor een goede balans tussen rood, groen en blauw: “In de planning 

van provincies en gemeenten zal niet alleen ruimte voor rode functies moeten worden 

gevonden, maar ook voor parken, groengebieden, sportterreinen en groene en blauwe 

recreatiemogelijkheden in en om de stad. In de ruimtelijke plannen van provincies en 

gemeenten wordt de balans tussen bebouwing en groen en blauw integraal meegenomen. De 

kwaliteiten van de stedelijke groenstructuur worden behouden en zonodig vergroot, waarbij 

het groen in en om de stad in samenhang met herstructurering, transformatie en nieuwe 

uitleg wordt ontwikkeld.” 3 

Een van de doelen van de gemeente Hardenberg met het centrumplan is het versterken van 

de rode, blauwe en groene relaties binnen het centrum van de kern Hardenberg. De rivier de 

Vecht stroomt langs het centrum en heeft zeker potenties voor recreatiemogelijkheden. Een 

knelpunt zoals ook verder in dit stuk is geanalyseerd is, dat met de potenties van de ligging 

aan de Vecht tot nu toe weinig is gedaan. Uitvoering van het centrumplan beoogt de Vecht 

meer bij het centrum te betrekken en andersom. De woonwijk Marsch-Kruserbrink ligt 

2 Ministeries van VROM, LNV, VenW en EZ, Nota ruimte, ruimte voor ontwikkeling, 2004, p. 36 

3 Idem, p. 87 


20


bijvoorbeeld tussen het centrum en de Vecht. Deze wijk is echter zo van opzet, dat er 

onvoldoende gebruik wordt gemaakt van de potenties van deze ligging aan de Vecht. Doel is 

om de woonwijk, die gedeeltelijk herbouwd en gerenoveerd wordt, meer dan voorheen te 

richten op de Vecht, waarbij overigens de relatie van de wijk met het centrum ook in het oog 

wordt gehouden. 

De groene functies hebben eveneens de aandacht. Verder in het stuk wordt geconcludeerd 

dat er eigenlijk weinig ‘groen’ binnen het centrumplangebied aanwezig is. Middels het 

centrumplan worden de groene functies meer het centrum ingebracht. Dit door middel van 

aandacht voor de groenstructuur binnen het centrum en bijvoorbeeld het toegankelijker 

maken van de begraafplaats met haar groene uitstraling. In het Beeldkwaliteitsplan wordt 

hier veel aandacht aan besteed. De conclusie is dat het Masterplan Plus goed past binnen de 

kaders die de Nota Ruimte stelt. 

2.2 Provinciaal beleid 

Streekplan 

Op provinciaal niveau speelt met name de streekfunctie een rol die de provincie Overijssel 

aan de kernen Hardenberg en Steenwijk heeft toegekend. In het Streekplan Overijssel 

2000+ staat de doelstelling genoemd dat door extra mogelijkheden voor woningbouw, 

voorzieningen en werkgelegenheid de regionale positie van Hardenberg wordt versterkt. Het 

omliggende gebied van Hardenberg is relatief dunbevolkt en heeft een kwetsbare 

economische structuur. De provincie wil de gunstige ontwikkeling die Hardenberg de laatste 

jaren doormaakt vasthouden. Hardenberg krijgt dus extra mogelijkheden, waarmee de 

regionale positie kan worden versterkt. 

Over bevolking en woningbouw zegt de provincie dat voor Hardenberg een positieve 

bevolkingsontwikkeling wordt voorgestaan. Voor wat betreft het werken wordt gestreefd 

naar een gunstige economische ontwikkeling. In principe kunnen alle vormen van 

bedrijvigheid worden gevestigd. Verder is de instandhouding en uitbouw van het regionale 

voorzieningenniveau noodzakelijk. Kenmerkende voorzieningen zijn o.a. een goed en 

compleet winkelapparaat, onderwijsvoorzieningen en culturele- en zorgvoorzieningen 4 . 

De plannen voor het centrum van Hardenberg komen voort uit de ambities zoals deze in het 

Streekplan van de provincie Overijssel worden verwoord. De gemeente Hardenberg is zich 

zeer bewust van haar bijzondere positie en wil deze positie dan ook versterken door middel 

van het aanpakken van het centrumgebied. Door het verbeteren van de verkeersstructuur, 

de winkelstructuur, het uiterlijk van het centrumgebied en de mix tussen wonen, werken en 

recreëren zal de streekfunctie van de kern Hardenberg versterkt worden. 

2.3 Gemeentelijk beleid 

2.3.1 De Centrumvisie (2000) en het Masterplan Centrum Hardenberg (2002) 

De inhoudelijke doelstellingen en uitgangspunten vanuit de Centrumvisie (2000) en het 

Masterplan Centrum Hardenberg (2002) staan nog steeds overeind en deze kunnen worden 

samengevat in de volgende punten: 

Het versterken van de economische structuur van het centrum 

Wanneer een centrum wil kunnen fungeren als een koopcentrum voor de gehele regio, dan 

dient het centrum een bepaalde uitstraling en aantrekkingskracht te hebben. Het centrum 

4 Provincie Overijssel, Streekplan Overijssel 2000+, Plannen voor Ruimte, Water en Milieu, 

2000, p.36-37 


21


van Hardenberg dient op een zodanige wijze ontwikkeld te worden dat bezoekers zich prettig 

voelen en dat het centrum alles biedt waar zowel consumenten uit de eigen stad en regio als 

toeristen behoefte aan hebben. De gehele economische structuur van het centrum zal 

geoptimaliseerd moeten worden om bezoekers een volledig aanbod te kunnen bieden. Het 

centrum zal een winkelgebied, een woongebied, een werkgebied en een voorzieningengebied 

in één moeten worden. 

Versterken van de bereikbaarheid 

Een kwalitatief hoogwaardig centrum is uitstekend bereikbaar via verschillende 

vervoersmodaliteiten en biedt voldoende parkeergelegenheid. De bezoekers beoordelen en 

waarderen het centrum namelijk veelal op het gemak waarmee men het kan bereiken en er 

kan parkeren. Voor een economisch goed functionerend centrum is het essentieel dat 

hieraan wordt voldaan. Tevens is bereikbaarheid van belang voor bewoners van het centrum 

en de mensen die er werken. Globaal betekent dit het creëren van een goede 

verkeersstructuur voor auto, fiets, voetgangers en openbaar vervoer. De goede 

bereikbaarheid van het centrum voor bestemmingsverkeer staat daarbij voorop, met behoud 

van een zo hoog mogelijke kwaliteit van het verblijfsklimaat in het centrum. 

Duidelijke relaties creëren tussen de verschillende deelgebieden 

Het centrumplangebied bestaat uit verschillende gebieden die onderling weinig (ruimtelijke) 

relaties hebben. De Vecht stroomt langs het centrum maar is niet zichtbaar en voelbaar in 

het centrum. De wijk Marsch-Kruserbrink heeft weinig relaties met zowel de Vecht als het 

centrum. Het station en haar omgeving kunnen ook ruimtelijk beter met het centrum worden 

verbonden. Een duidelijke route van het station naar het centrum met speciale aandacht 

voor langzaam verkeer kan leiden tot meer bezoekers. 

2.3.2 Woonplan (2003-2007) 

In het kader van het Woonplan (vastgesteld in mei 2004) voor de gemeente Hardenberg is 

er in 2003 een woningmarktonderzoek uitgevoerd, waarbij onder andere is gekeken naar de 

woningbehoefte. Vanuit een SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats)-analyse 

en de uitkomsten van het woningmarktonderzoek wordt er in het Woonplan van de 

gemeente Hardenberg de woonmissie opgesteld met onder andere de volgende 

uitgangspunten: 

 

 

“Voor het waarmaken van de functie van kern met een streekfunctie is meer ‘kritische 

massa’ nodig in de kern Hardenberg. Dit betekent dat het grootste deel van de 

nieuwbouw plaatsvindt in de kern Hardenberg; 

Het waarmaken van de streekfunctie betekent ook dat het gemeentebestuur ervoor kiest 

om voor de kern Hardenberg een stedelijke allure na te streven, zonder daarvan een 

grote stad te willen maken. Onder ‘stedelijke allure’ wordt verstaan een 

voorzieningenniveau dat past bij een kleine stad: een theater, gespecialiseerde winkels, 

een bloeiende middelbare school en een (klein) ziekenhuis. Dit betekent dat niet alleen 

de inwoners van de kern Hardenberg profiteren van de streekfunctie, maar ook de 

inwoners van de overige kernen van de gemeente 5 .” 

Het Masterplan Plus beoogt voor deze uitgangspunten de ruimtelijke kaders te stellen. 

2.3.3 Toekomstvisie (2004) 

In mei 2004 heeft de gemeenteraad van de gemeente Hardenberg de toekomstvisie 

“Hardenberg stapt stevig op de toekomst af” vastgesteld. Hierin wordt de gewenste 

ontwikkeling van de gehele gemeente Hardenberg verwoord. Na een langdurig voortraject 

waarbij inwoners van de gemeente intensief hebben meegewerkt aan het helder krijgen van 

5 Gemeente Hardenberg, Woonplan 2003-2007, mei 2004 p. 10 


22


de diverse problemen en ontwikkelingsmogelijk-heden heeft de gemeenteraad gekozen uit 

de scenario’s ‘Hecht’, ‘Open’,’ Stevig’ en ‘Helder’. 

De hoofdlijn is: scenario Stevig, met Open elementen voor de bouwsteen/programmalijn 

economie en met oog voor leefbaarheid. Kort samengevat houdt dit scenario in dat er wordt 

gekozen voor voorzieningen die samenwerken. Zorg, onderwijs en onderlinge hulp staan 

centraal. Er is sprake van economische ontwikkeling met aandacht voor de zorgsector en 

plattelandsvernieuwing. De gemeente legt met toerisme en recreatie haar visitekaartje neer. 

Woningbouw wordt geconcentreerd in de kernen Hardenberg en Dedemsvaart. De kleine 

kernen mogen bijbouwen als er sprake is van een duidelijke behoefte, die voor de toekomst 

van betekenis is. 

Aan de kern Hardenberg wordt een belangrijke functie toebedeeld: binnen dit scenario 

ontwikkelt de kern Hardenberg zich langzaamaan. Hierbij wordt de volgende impressie 

gegeven 6 : “De Vecht is levend onderdeel van de stad met waterfietsen en kiosken. Het 

nieuwe winkelcentrum rond de markt zorgt voor vertier en gezelligheid. Centrale 

voorzieningen ondersteunen het stedelijke woonmilieu. Paradepaardjes zijn het vernieuwde 

kunsthuis, de zorgzone bij het ziekenhuis en de leisureboulevard langs de Vecht”. 

Het ontwikkelingsplan kan gezien worden als een alles overkoepelend plan waarin de richting 

wordt aangegeven voor de gemeente Hardenberg in al haar facetten. In die zin is het 

Masterplan Plus een nadere uitwerking van het ontwikkelingsplan voor een klein, maar 

essentieel deel van de gemeente. Het Masterplan Plus beoogt de ontwikkelingen mogelijk te 

maken die vanuit het ontwikkelingsplan voorzien worden voor de kern Hardenberg. Beide 

plannen passen dus haarfijn in elkaar. 

6 Gemeente Hardenberg, Hardenberg heeft visie op de toekomst, ontwikkelingsplan Gemeente 

Hardenberg, 2004, p. 87-89 


23


3 Analyse centrumgebied 

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het plangebied: hoe is het plangebied ruimtelijk en 

functioneel te karakteriseren en hoe relateert het plangebied zich tot omliggende gebieden? 

Uiteindelijk volgen hieruit conclusies in de vorm van een aantal knelpunten die aangepakt 

worden om het centrumgebied te laten functioneren als een kern met een sterke en volledige 

streekfunctie. Deze knelpunten zullen in hoofdstuk vier worden vertaald in uitgangspunten 

voor het centrumgebied in de nabije toekomst. 

In dit hoofdstuk en volgende hoofdstukken zullen soms straatnamen worden genoemd. 

Daarom is als bijlage 2 een kaart met alle straatnamen toegevoegd. 

3.1 Ruimtelijke analyse 

Hardenberg is gelegen in het noordoosten van de provincie Overijssel. De kern Hardenberg 

ligt aan de rijksweg de N340/N34 Zwolle-Emmen en is tevens per spoor bereikbaar vanuit de 

richtingen Zwolle en Emmen. Omliggende steden zijn Hoogeveen, Almelo en Zwolle (zie 

figuur 3.1). 

De kern Hardenberg wordt aan de noordzijde omsloten door de rivier de Vecht en aan de 

zuidoostzijde door het Kanaal Almelo-De Haandrik. De kern Hardenberg is de grootste kern 

binnen de gemeente en wordt mede daarom ook gezien als de centrale kern binnen de 

gemeente. 

Figuur 3.1 Hardenberg in de regio 


24


3.1.1 Ontstaansgeschiedenis Hardenberg 

Hardenberg is ontstaan aan een doorwaadbare plaats in de Vecht. Al vroeg voerde een 

handelsroute naar deze plek in de rivier. Op de hoge en droge plek grenzend aan deze 

doorwaadbare plaats in de rivier is de eerste nederzetting ontstaan. 

Figuur 3.2 Hardenberg in 1850 

Tot 1800 was de handel over de Vecht de 

belangrijkste bestaansbron van Hardenberg. Deze 

handel was voornamelijk lokaal gericht, waardoor 

Hardenberg niet uitgroeide tot een stad. 

Omstreeks 1850 bestond de kern uit nauwelijks 

meer dan lintbebouwing aan de Voorstraat. Een 

achterstraat verbond de schuren en werkplaatsen 

met elkaar en leidde naar de Vecht. Aan de 

overzijde van de Vecht was langs de Hessenweg 

en De Brink ook enige bebouwing te vinden. De 

bebouwing bestond voornamelijk uit boerderijen 

op of aan de es. Voor een kaart met alle 

straatnamen: zie bijlage 1. Tussen 1850 en 1940 

heeft Hardenberg zich uitgebreid langs de 

uitvalswegen naar Brucht en Gramsbergen. 

Na de komst van de spoorlijn ontstaat de bebouwing langs de Stationsstraat. Na de Tweede 

Wereldoorlog heeft een sterke groei van Hardenberg plaatsgevonden. Tot 1975 vonden 

uitbreidingen plaats rond Heemse en aan de zuidkant van de historische kern van 

Hardenberg. De nieuwere stadsuitbreidingen zijn Baalder, Baalderveld en Marslanden. 

3.1.2 Historische structuur centrum Hardenberg 

De nederzettingsvorm van Hardenberg behoort tot de zogenaamde ‘voorstraatdorpen’. Bij 

deze nederzettingsvorm ligt de belangrijkste straat (meestal Voorstraat genoemd) haaks op 

een waterloop en eindigt vaak op een kerkhof. Het centrum van Hardenberg is ook 

opgebouwd volgens dit patroon. Vanaf de Vecht loopt de Voorstraat, overgaand in het 

Oosteinde, naar de oude begraafplaats aan de Stationsstraat. Zie ook figuur 3.3. In het 

huidige Hardenberg zijn ook nog enkele andere historische elementen terug te vinden. De 

verhoging waarop destijds de stad ontstaan is, is nog altijd herkenbaar en voelbaar in het 

centrum. Lopend door de steegjes vanaf de Voorstraat in de richting van de Vecht voel je dat 

je naar beneden loopt. Het gebied rondom de Voorstraat en het Wilhelminaplein is het 

oudste deel van de stad. In dit stadsdeel is het historische, kleinschalige patroon van 

steegjes nog steeds aanwezig. Hier bevinden zich enkele monumenten binnen het 

centrumgebied van Hardenberg. Zie bijlage 2. 


25


Figuur 3.3 Historische structuur Hardenberg Centrum 

3.1.3 Ontwikkelingen vanuit het verleden 

Haaks op de historische route Voorstraat-Oosteinde loopt een nieuwere route, gevormd door 

de Fortuinstraat, de Markt en het Badhuisplein (zie bijlage 1). Aan deze route liggen 

voornamelijk winkels en ook enkele kantoren en maatschappelijke functies. Ook de Admiraal 

Helfrichtstraat (een oude doorbraak) vormt een aanloop- en winkelroute. 

Verder hebben zich andere ontwikkelingen voorgedaan. De belangrijkste aanpassingen in de 

structuur zijn de verlegging van de Vecht, de demping van de haven, de aanleg van de 

Europaweg en het bestuurlijk centrum (gemeentehuis) en de grootschalige bebouwing van 

woon- en winkelcomplex De Spinde en later De Mulderij. Op verschillende plekken is oudere 

bebouwing vervangen door nieuwbouw. Op de achterterreinen, vooral in het oostelijk deel 

van het centrumgebied, zijn parkeerterreinen aangelegd. De winkelfunctie heeft zich door de 

jaren heen steeds verder ontwikkeld. Daarbij valt op dat de winkelfunctie zich enigszins in 

oostelijke richting heeft verplaatst van de Voorstraat naar het Oosteinde en de Admiraal 

Helfrichstraat. Ter bevordering van de toeristisch-recreatieve ontwikkeling zijn langs de 

Vecht een wandelpromenade en een aantal woningbouwprojecten op de kop van de 

Gedempte Haven gebouwd, waarmee de bebouwing met haar voorkanten meer gericht raakt 

op de Vecht. 

3.1.4 Huidige situatie Hardenberg 

Nu kijkend naar Hardenberg in vogelvlucht biedt de stad het beeld van afgebakende 

bebouwde gebieden, verspreid liggend in het Vechtdal. De huidige kern van Hardenberg is 


26


opgebouwd uit verschillende wijken rondom de historische kern. Aan de westzijde van de 

Vecht ligt Heemse, dat bestaat uit een drietal buurten die gescheiden worden door groene 

gebieden. Aan de andere zijde van het centrum, ten oosten van de J.C. Kellerlaan, liggen de 

uitbreidingswijken Baalderveld en Baalder (zie figuur 3.4). Aan de zuidzijde van het centrum 

ligt het bedrijventerrein van Hardenberg met een haven aan het kanaal Almelo-De Haandrik. 

De typische excentrische ligging van het centrum ten opzichte van de uitbreidingswijken 

verandert door de bouw van het nieuwe woongebied Marslanden en de ontwikkeling van het 

bedrijventerrein Haardijk. Het ‘oude’ centrum gaat nu ook het fysiek-ruimtelijke centrum van 

de stad vormen. 

Figuur 3.4 De kern Hardenberg 

3.1.5 Huidige ruimtelijke opzet 

Het centrumplangebied is de band met de historie in de loop der jaren meer en meer 

kwijtgeraakt. De openbare ruimte heeft nog wel enigszins het karakter van een historische 

binnenstad met smalle slingerende straten en stegen. 

De bebouwing kenmerkt zich in het algemeen door een verticale gevelopbouw van twee 

bouwlagen plus een kap (zie foto 3.1). Bepalend voor de aantrekkelijke ruimtelijke kwaliteit 

is de oriëntatie van de bebouwing op de straat en dat de hoogtes van de bouwlagen bijna 

per gebouw variëren 7 . 

7 Gemeente Hardenberg, Welstandsnota Gemeente Hardenberg voor altijd mooi, 2003 


27


In de uitbreidingen na de Tweede 

Wereldoorlog ontbreekt het echter aan 

deze natuurlijke structuur. Een 

stadsuitbreiding zoals Marsch- 

Kruserbrink introduceert een nieuwe 

schaal en maat waarbij de 

verscheidenheid tot een eenheid 

vervormt. De bebouwing heeft een 

grotere schaal. De oriëntatie van de 

bebouwing wisselt sterk, waarbij vooren 

achterkanten naast elkaar staan. 

Tevens staan de gebouwen soms 

plompverloren in de ruimte. 

Foto 3.1. Kenmerkende bebouwing in het oude 

Centrum: twee bouwlagen met kap 

Voorbeelden hiervan zijn de woon- en winkelcomplexen de Spinde en de Mulderij. Deze 

bestaan uit 4 tot 6 bouwlagen en zijn sluiten in schaal en maat niet aan bij het ruimtelijk 

karakter van de historische binnenstad. Beide complexen zijn los van elkaar ontwikkeld en 

staan met de achterkanten naar elkaar toe. De winkelrouting rond en binnen deze complexen 

is als incident ontwikkeld en de verschillende routes sluiten niet op elkaar, en ook niet op het 

reeds bestaande stratenpatroon aan. 

Achterzijden aan de straatzijde zetten de kwaliteit van de openbare ruimte onder druk. Dit is 

het geval bij de Mulderij, de Spinde en het Wilhelminaplein. Hier zijn storende achterkanten 

naar de openbare ruimte gericht. Hetzelfde geldt voor het Israel Emanuelplein, de Kromme 

Steeg en de Marktstraat. 

Er is veel openbare ruimte zonder samenhang met de bebouwing. In het bijzonder op de 

achtergelegen terreinen wordt de openbare ruimte niet overal duidelijk gedefinieerd. Tevens 

is de inrichting van de openbare ruimte gedateerd. Er is, met name in het kernwinkelgebied, 

een overvloed aan bloembakken, muurtjes, fietsenrekken, reclameborden, luifels en 

dergelijke (zie foto 3.2). Er is te weinig eenheid in de bestrating en het straatmeubilair 

waardoor belangrijke routes minder herkenbaar zijn geworden. De openbare ruimte op de 

Markt de Spinde en de Gedempte Haven wordt gekenmerkt door parkeerplaatsen. Deze 

parkeerpleinen zijn ruimtelijk niet duidelijk begrensd en dit gebied heeft daarom een open en 

onduidelijk karakter. 

Ruimtelijke relatie met de Vecht 

Het centrumplangebied staat nauwelijks in relatie met de rivier de Vecht, terwijl de Vecht 

toch langs het centrumplangebied loopt. De Vecht is vanuit het centrum niet zichtbaar en er 

zijn ook geen goede verbindingen tussen het centrum en de Vecht. Slechts de route langs 

theater De Voorveghter vormt een connectie met de Vecht. 

De bebouwing is ook niet op de Vecht georiënteerd. Meer relaties met de Vecht kunnen 

zorgen voor een opwaardering van het centrum als een aantrekkelijk verblijfsgebied. 


28


Groenstructuur 

Er ontbreekt duidelijk een 

groenstructuur in het 

centrumplangebied. Dit is zo 

gegroeid door het verkeer dat in 

vroegere dagen door de kern 

ging. In de straten was toen 

veelal geen ruimte voor groen. 

Op pleinen en in de stadstuinen 

waren wel bomen te vinden, 

maar deze zijn tegenwoordig 

vaak verdwenen. Straten en 

lanen worden als een gevolg 

hiervan niet ruimtelijk begeleid. 

Foto 3.2. Straatbeeld Voorstraat & Oosteinde 

Gebieden buiten het historische centrum 

Inzoomend op gebieden binnen het centrumgebied die niet tot het historische centrum van 

Hardenberg behoren, kan over de wijk Marsch-Kruserbrink gezegd worden dat dit een echte 

woonwijk is met voornamelijk sociale woningbouw uit de jaren 1950-1960. 

Kenmerkend voor de wijk is de 

laagbouw in de vorm van kleine 

eengezinswoningen en een 

drietal dominante flatgebouwen 

aan de Vecht (zie foto 3.3). De 

wijk kent een ruimtelijke oostwest 

structuur van lange lanen. 

Foto 3.3 Marsch-Kruserbrink 

Door deze structuur bestaan er 

weinig relaties met de Vecht en 

het kernwinkelgebied. Marsch- 

Kruserbrink is een oude wijk en 

een gedeelte van de woningen in 

de wijk voldoet steeds minder 

aan de eisen van deze tijd. 

Herstructurering ligt hier voor de 

hand. In de wijk bevindt zich 

tevens het scholencomplex van 

het Alfa College. 

Een ander gebied dat buiten het historische centrum valt, maar toch tot het huidige centrum 

kan worden gerekend is het gebied rond het gemeentehuis (zie foto 3.4). Dit gebied vertoont 

weinig samenhang. Straten en pleinen zijn niet duidelijk begrensd. Met het langzaam verkeer 

is te weinig rekening gehouden. 


29


Zo is er geen goede ruimtelijke 

en functionele verbinding met 

het kernwinkelgebied. De Witte 

de Withstraat vormt hierbij een 

belangrijke barrière, maar ook 

het ontbreken van een 

duidelijke routing en entree 

van het centrum aan de zijde 

van het gemeentehuis zorgen 

ervoor dat er geen goede 

overgang is tussen de 

omgeving van het 

gemeentehuis en het echte 

centrum. 

Foto 3.4 Gemeentehuis 

Het gemeentehuis staat in een grote, open ruimte waarin met name wordt geparkeerd. Het 

woongebied rond de Koppellaan en langs de Vecht tussen de twee bruggen biedt een prima 

woonklimaat vlakbij het centrum. Het woongebied schermt echter de Vechtoever af omdat 

de waterkant niet openbaar is. De wandelpromenade aan de noordzijde van de 

Voorstraatbrug heeft daardoor geen vervolg in zuidelijke richting naar de Europaweg. Bij de 

binnenkomst vanaf de Europaweg ontbreekt een markering van het begin van de stad, een 

‘stadspoort’ (voor een kaart met alle straatnamen: zie bijlage 1) 

De winkels aan de Europaweg zijn door hun afgelegen ligging geen goede aanvulling op het 

centrum. Op de schaal van Hardenberg is de loopafstand vanaf de Europaweg naar het 

kernwinkelgebied te groot. 

In het gebied rond het station vormt de spoorlijn zowel een ruimtelijke als een fysieke 

scheiding tussen dit gebied en het gebied aan de andere kant van het spoor. Dit gebied 

direct aan de andere kant van het spoor kenmerkt zich door enkele woningen langs het 

spoor en daarachter het streekziekenhuis. Als gevolg van de spoorlijn kunnen er ruimtelijk 

gezien weinig bindende factoren benoemd worden. 

Het station staat logistiek reeds goed in verbinding met het centrum, maar deze verbinding 

is nog niet goed herkenbaar. Er liggen kansen om het gebied meer uitstraling te geven en 

om mensen duidelijker te begeleiden richting het centrum en vice versa. 

Locaties nabij een station zijn vaak aantrekkelijk voor bepaalde typen woonconcepten zoals 

appartementen en verschillende vormen van dienstverlening. Er zijn mogelijkheden om voor 

dergelijke ruimtevragende activiteiten ruimte te creëren rond het station. 

3.2 Functionele analyse 

Het plangebied behelst een vrij groot deel van de kern Hardenberg en omvat dus ook een 

breed scala aan functies. Deze zullen in deze paragraaf aan de orde komen. 

3.2.1 Winkelvoorzieningen 

De gemeente Hardenberg is zeer uitgestrekt met een grote spreiding van kernen. Wanneer 

gekeken wordt naar de huidige winkelconcentraties, de koopstromen, de ligging en het 

draagvlak, dan lijken er twee min of meer zelfstandig functionerende gebieden te zijn: 

Dedemsvaart en omstreken en Hardenberg-kern en omstreken. Dedemsvaart is echter 


30


gericht op de kopende consument, terwijl Hardenberg zowel het kopende als het winkelende 

publiek bedient 8 . 

Binnen de gemeente is Hardenberg dus de kern waar het gaat om zowel kopen als winkelen, 

wat past bij een kern met een streekverzorgende functie. 

Uit het distributieplanologisch onderzoek dat in 1999 is uitgevoerd door SAB 9 blijkt onder 

andere dat het voorzieningenaanbod in Hardenberg verhoudingsgewijs ruim en compleet is. 

Het winkelaanbod vertoont zowel qua omvang als structuur vele overeenkomsten met het 

aanbod welke normaliter in grotere kernen (20.000-30.000 inwoners) aangetroffen wordt. 

Hieruit kan geconcludeerd worden dat het voedingsgebied voor het Hardenbergse 

winkelapparaat vele malen groter is dan alleen de stad Hardenberg. 

In principe zijn alle branches vertegenwoordigd. Er zijn geen ‘witte vlekken’ in de 

aanbodstructuur. De modische sector is verhoudingsgewijs sterk vertegenwoordigd, evenals 

het supermarktaanbod. 

Voor wat betreft de marktsegmentering valt het op dat het aanbod wordt gedomineerd door 

winkels die zich richten op de prijsvriendelijke marktsegmenten. Hoewel er niet direct sprake 

is van een “discount of goedkooptemilieu” heeft de aanwezigheid van veel prijsvriendelijke 

winkels zijn weerslag op de uitstraling en daarmee het imago van het winkelapparaat. 

Hiermee wordt een belangrijk punt aangesneden: Hardenberg heeft voor de functie van 

streekcentrum nog teveel het karakter van een ‘boodschappendorp’. 

Binnen het winkelaanbod zijn maar weinig winkels aanwezig die er qua presentatie of het 

gevoerde assortiment echt uitspringen. Het winkelaanbod als geheel oogt voldoende, maar is 

niet spraakmakend: eerder gemiddeld. 

Op de Markt wordt éénmaal per week (op maandag) de weekmarkt gehouden. Parkeren op 

dat deel van de Markt is dan niet mogelijk. Verder zijn er ook standplaatsen op de Markt die 

vaker gebruikt worden. 

Belangrijke knelpunten zijn de routing in het centrum en een niet optimale ruimtelijkfunctionele 

structuur. Met name de huisvestingssituatie van onder andere de Albert Heijn 

supermarkt in winkelcentrum De Spinde is verre van optimaal. Het winkelcentrum op zichzelf 

is sterk intern georiënteerd en heeft dus maar weinig relatie met de omliggende winkels. 

Mede hierdoor is de routing voor het kernwinkelgebied ook niet duidelijk. Bezoekers van het 

centrum worden niet op een logische wijze langs alle winkels in het centrum geleid. 

Het onderzoek uit 2003 van WPM Consultants inzake de actualisatie van de distributieve 

mogelijkheden van Hardenberg-centrum 10 (zie bijlage 4) laat over het algemeen hetzelfde 

beeld zien. Hardenberg beschikt op zich over een redelijk compleet aanbod van winkels. 

Vergelijkend met de hoofdcentra uit gemeenten met 30.000 tot 50.000 inwoners, richt het 

aanbod in Hardenberg zich voor een groot deel op de dagelijkse en doelgerichte functie. Het 

supermarktaanbod is relatief groot en opmerkelijk is het ruime aanbod van woninginrichting. 

Tevens is het centrumgebied kleiner van omvang dan het gemiddelde van gemeenten van 

gelijke grootte. Branchegroepen die ondervertegenwoordigd zijn behoren tot het meer 

recreatief getinte aanbod: kleding en textiel, schoeisel en vrijtijdsbesteding. 

Vanwege de ruimtelijk-functionele structuur van het centrumgebied, ontbreken er 

vestigingsmogelijkheden in het winkelcircuit. Sterker: aan de uiteinden van de winkelstraat is 

er sprake van een matige verhuurbaarheid van panden vanwege het ontbreken van een 

voldoende grote passantenstroom. 

Kortom: de kern Hardenberg heeft op zich een redelijk compleet aanbod van winkels, maar 

om volwaardig te kunnen functioneren als een streekcentrum op het gebied van 

winkelvoorzieningen, moet er nog wel het nodige gebeuren. In historisch gegroeide 

winkelgebieden is het erg lastig de benodigde kwaliteitsimpuls te geven, vanwege de 

8 Seinpost Adviesbureau bv, Visie Detailhandelsstructuur gemeente Hardenberg, oktober 2002, p. 7 & 8 

9 SAB, distributieplanologisch onderzoek gemeente Hardenberg, 1999, p. 10 

10 WPM Consultants, Hardenberg Centrum, actualisatie distributieve mogelijkheden, 2003 


31


beperkte ruimte en ingewikkelde eigendomsverhoudingen. Daarom zal gestreefd moeten 

worden naar zowel een verbeterde ruimtelijke structuur als ook een functionele 

opwaardering. 

3.2.2 Wonen 

Ten aanzien van de functie wonen blijkt dat een gedeelte van de woningvoorraad in het 

centrum verouderd is en onvoldoende past bij de vraag vanuit de markt. Het gaat dan met 

name om woningen in de wijk Marsch-Kruserbrink, dat globaal gelegen is tussen het 

kernwinkelgebied en de rivier de Vecht. 

Verder blijkt onder meer vanuit het woningbehoefteonderzoek dat in het kader van het 

Woonplan 2004 is gehouden dat er een stevige behoefte is aan wonen in het centrum. Het 

gaat dan met name om starters en ouderen die dichtbij voorzieningen willen wonen. 

Dergelijke doelgroepen vragen relatief vaak om een appartement. 

In het centrum van Hardenberg zijn legio mogelijkheden om te kunnen voorzien in de vraag 

naar ‘wonen in het centrum’. Om ervoor te zorgen dat inwoners met deze wensen gebonden 

blijven aan Hardenberg dient er gezocht te worden naar mogelijkheden om het potentieel dat 

in het centrum aanwezig is te benutten. 

Met name buiten het kernwinkelgebied is de woonfunctie de belangrijkste functie. Er wordt 

gewoond in vrijstaande woningen, twee-onder-een-kappers, rijtjeswoningen en 

etagewoningen. Het wonen wordt hier over het algemeen als prettig en leefbaar ervaren. In 

het kernwinkelgebied wordt met name gewoond in appartementen en voor een deel boven 

winkels. 

3.2.3 Commerciële dienstverlening 

De industrie is altijd een belangrijke werkverschaffer geweest voor de inwoners van de 

gemeente Hardenberg, tezamen met de agrarische sector. Van oudsher is Hardenberg geen 

stad met een groot aandeel commerciële dienstverlening. 

In het centrumgebied van Hardenberg hebben verschillende economische functies (afgezien 

van winkels) een plek gevonden in het verleden, zoals bijvoorbeeld een garage, een 

aannemer en een installatiebedrijf. In het geval van de commerciële dienstensector gaat het 

in het centrumgebied om makelaars, banken, accountants, zorgkantoren, uitzendbureaus, 

architecten, advocaten, reisbureaus en verzekeraars. 

De gemeente Hardenberg heeft de ambitie om de gemeente te ontwikkelen in een richting 

die gekenmerkt wordt door economische groei met daarbij een belangrijke positie voor de 

kern Hardenberg als het centrale punt van de gemeente en de omliggende regio. Het 

aantrekken van en ruimte bieden aan commerciële dienstverlening kan een van deze 

ontwikkelingen zijn. 

In Marslanden en op Haardijk is er enige ruimte voor het ontwikkelen van kantoren, maar 

deze ruimte is relatief beperkt. Daarbij komt nog dat er nabij het station een goede locatie is 

vrijgekomen om kantoren te ontwikkelen: goed bereikbaar per openbaar vervoer en per auto 

en nabij het centrum. 

Naast genoemde locaties zal er een behoefte blijven bestaan voor vestiging van zakelijke 

dienstverlening in het centrum van de kern Hardenberg. Indien aan dergelijke 

vestigingswensen ruimte geboden kan worden, kan aan de centrumfunctie van de kern 

Hardenberg een extra impuls worden gegeven. 

Er zal gezocht moeten worden naar mogelijkheden om het voor bedrijven aantrekkelijk te 

maken kantoor te houden in Hardenberg. 


32


3.2.4 Recreatie & toerisme 

Hardenberg trekt met name in de zomermaanden een groot aantal toeristen aan. Zij komen 

hier voornamelijk voor de rust, de ruimte en de mooie omgeving en verblijven dan ook met 

name op campings buiten de kern Hardenberg. Het gaat in totaal binnen de gemeente 

Hardenberg om ongeveer 1,2 miljoen overnachtingen per jaar. 

Veel toeristen zijn ook vaak in het centrum van Hardenberg te vinden. Het huidige aanbod 

van toeristisch-recreatieve voorzieningen in het centrum van Hardenberg luidt als volgt: 

Water/Vecht 

Horeca 

Dagrecreatie 

Verblijfsrecreatie 

Kanoën 

Cafés, restaurants 

Wandelpad langs de Vecht, Theater de Voorveghter 

met bioscoop, Zwembad de Marsch 

Vrijwel geen mogelijkheden 

Het valt op dat er weinig mogelijkheden zijn voor verblijfsrecreatie in het centrum. Er zijn 3 

hotels in en rond het centrum, ’t Klepperhuus (6 kamers, 2 sterren), hotel/restaurant de 

Bokkepruik (23 kamers, restaurant heeft 1 Michelin ster) en pension the Pub (7 eenvoudige 

kamers). Daarbij moet gezegd worden dat de Bokkepruik gelegen is in Heemse en dus niet 

binnen het centrumplangebied valt. 

Voor wat betreft de watergerelateerde recreatie kan gezegd worden dat de pleziervaart 

Hardenberg niet kan bereiken. Dit heeft te maken met het feit dat er stuwen zonder sluizen 

in de Vecht geplaatst zijn. De mogelijkheden om de Vecht bij Hardenberg te bevaren 

beperken zich daarom tot kanovaren etc. 

Met betrekking tot dagrecreatie ligt de nadruk op de winkelvoorzieningen, het theater met 

bioscoop en het zwembad. Tevens is er een aantal cafés en restaurants. Met name in de 

zomermaanden worden er verschillende dagrecreatieve evenementen georganiseerd door 

bijvoorbeeld de Stichting Hardenberg Promotie. Dergelijke evenementen trekken zowel 

toeristen als mensen vanuit de plaatselijke bevolking. Daarnaast zijn er nog diverse wandelen 

fietsroutes die door het centrum van Hardenberg gaan (Geveltekenroute, 

Oldemeijerroute, wandelpad het Rheezerpad) en is er een stadswandeling. Tevens loopt het 

Pieterpad langs de kern Hardenberg. Aan het randje van het centrum ligt de Oelemölle, een 

oude molen die nog steeds, op verzoek, in gebruik is. Daarnaast doet de molen ’s zomers 

dienst als verteltheater. Verspreid in het centrum liggen diverse musea, de HistorieKamer 

(Voorstraat) Kunsthuis Vechtdal (Wilhelminaplein) en net buiten het centrum museum ‘Huize 

Nijenstede’. Als laatste is de weekmarkt in het centrum van Hardenberg een trekker voor 

zowel toerist als plaatselijke bevolking. 

Natuuractiviteitencentrum De Koppel organiseert het gehele jaar door allerlei activiteiten die 

te maken hebben met de natuur, het milieu, etc. De Koppel is een educatiecentrum voor 

allerlei doelgroepen. Voor de eigen bevolking maar ook voor recreanten, voor kinderen maar 

zeker ook voor volwassenen. Hiertoe worden excursies, exposities, lezingen en cursussen 

georganiseerd. Vele toeristen maken via de Koppel kennis met de flora en fauna binnen de 

gemeente Hardenberg. 

Uit het onderzoek van WPM Consultants (2003) blijkt dat Hardenberg, als verzorgingskern in 

een toeristisch gebied, een relatief laag aantal bedrijven heeft met een terrasfunctie. De 

terrassen die er wel zijn, zijn over het algemeen niet echt groot. Zeker gezien het relatief 

grote aantal toeristische bezoekers van Hardenberg is dit een gemiste kans. De horeca die 

aanwezig is, bevindt zich ook vrij verspreid binnen het centrum. 


33


3.2.5 Overige voorzieningen 

Binnen het plangebied bevinden zich veel verschillende andere voorzieningen zoals het 

gemeentehuis, onderwijsvoorzieningen, sportvoorzieningen, culturele voorzieningen, een 

bibliotheek en voorzieningen voor jongeren zoals jeugdcentrum No Neem. 

Het gemeentehuis ligt aan het Stephanusplein aan de rand van het centrum. De Witte de 

Withstraat scheidt het gemeentehuis als het ware af van het centrum en vormt een barrière. 

De bibliotheek ligt direct achter het gemeentehuis en trekt relatief veel verkeer dat soms 

moeilijk aan een parkeerplaats kan komen. 

Het centrumgebied herbergt ook een aantal scholen. Het gaat zowel om basisscholen als om 

scholen voor het voortgezet en het middelbaar beroepsonderwijs. Met name het hoger 

onderwijs is erg belangrijk voor Hardenberg. Er dient voldoende aanbod te blijven van een 

breed scala aan opleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs om ervoor te zorgen dat 

jongeren, in ieder geval qua onderwijsaanbod, niet alleen zijn aangewezen op scholen in 

steden zoals Zwolle of Emmen. Op deze manier houden jongeren meer een band met 

Hardenberg en worden ze niet zo snel gedwongen om Hardenberg de rug toe te keren. 

Het centrum van Hardenberg herbergt zeker ook een culturele functie. Een erg belangrijke 

voorziening in dit kader is theater de Voorveghter. Hier kunnen bezoekers onder andere 

theatervoorstellingen bijwonen en films bekijken. De Voorveghter heeft typisch een regionale 

aantrekkingskracht: niet alleen vanuit Hardenberg, maar vanuit de gehele regio komen er 

het gehele jaar door bezoekers. 

Tevens herbergt het centrumgebied van Hardenberg andere culturele functies zoals de 

Muzerie en Creatief Centrum Hardenberg. De Muzerie is een centrum voor de kunsten dat 

verschillende activiteiten op het gebied van beeldende kunst, muziek, theater en dans 

verzorgt. Het brede aanbod voor kinderen, jongeren en volwassenen omvat lessen, 

cursussen en workshops waarin meerdere kunstdisciplines aan bod komen. 

Een andere belangrijke voorziening in het centrum is jongerencentrum No Neem. Hier 

kunnen jongeren elkaar ontmoeten en een plek in het centrum is dan ook belangrijk. Naast 

het jongerencentrum zijn er weinig tot geen specifieke voorzieningen voorhanden voor 

jongeren. Voor de jeugd tot 12 jaar zijn er binnen het centrum en omliggende wijken op een 

aantal plaatsen speelvoorzieningen aanwezig. Het gaat dan om voorzieningen zoals een 

glijbaan, een wipkip of een klimrek. Deze speelvoorzieningen zijn met name aanwezig in de 

woonwijken rondom het winkelgebied. 

Aan de noordkant van het centrum, bij de Vecht, zijn een tweetal sportvoorzieningen 

gelegen. Zwembad de Marsch is hiervan de belangrijkste. De kanovereniging heeft er een 

gebouwtje vlak aan de Vecht. Achter het gemeentehuis staat een sporthal, die voor allerlei 

activiteiten wordt gebruikt. 

3.2.6 Verkeer 

Autoverkeer 

De kern Hardenberg is op de noord-zuid relatie langs de oude kern via de Twenteweg en de 

J.C. Kellerlaan ontsloten. Op de oost-west relatie loopt aan de noordzijde bovenlangs de 

oude kern de N34 (zie figuur 3.5). Door de kern lopen drie hoofdroutes: 

aan de noordzijde de route via de Hessenweg - De Brink – Havenweg – 

Burgemeester Bramerstraat, richting de Parkweg; 

aan de zuidzijde de route via de Europaweg – Witte de Withstraat – Stationsstraat, 

richting de Parkweg; 

eveneens aan de zuidzijde de route via de Europaweg – Bruchterweg, die zich splitst 

richting het bedrijventerrein Bruchterweg in zuidelijke richting en via Burgemeester 


34


Schuitestraat – Jan Weitkamplaan richting Hoogenweg / Duitsland in oostelijke 

richting. 

Figuur 3.5 Huidige verkeersstructuur Hardenberg 

Uit verkeerstellingen van de gemeente, gehouden in 1998, blijkt, dat de verdeling van het 

verkeer over de noordelijke en de zuidelijke centrumring relatief evenwichtig is. Op de 

noordelijke route is de gemiddelde intensiteit op werkdagen ongeveer 7000 mvt/etm 11 

(Burgemeester Bramerstraat) à 7300 mvt/etm (Havenweg). Op de Voorstraatbrug bedraagt 

de intensiteit ongeveer 7800 mvt/etm. Dit is voor 97 % herkomst- en (deels doorgaand) 

bestemmingsverkeer voor het centrum. Op de zuidelijke route varieert de intensiteit op 

werkdagen van 8500 mvt/etm (Europaweg) tot rond de 6100 mvt/etm (Witte de Withstraat). 

11 Motorvoertuigen per etmaal 


35


Het verkeer op de Europaweg bestaat voor een kwart uit doorgaand verkeer, waarvan het 

grootste deel afslaat in zuidelijke richting naar het bedrijventerrein Bruchterweg en de 

(doorgaande) route Bruchterweg – Burgemeester Schuitstraat – Jan Weitkamplaan. Dit 

verkeer is dus niet gericht op het centrum. De intensiteit op de Burgemeester Schuitestraat 

ligt rond de 7500 mvt/etm. 

Dit evenwichtige gebruik is niet in overeenstemming met het profiel van beide routes en de 

bestemmingen erlangs. Het profiel van de route Hessenweg – De Brink – Voorstraatbrug is 

duidelijk krapper en de bebouwing (voornamelijk woon- en enkele winkelbestemingen) is 

dichter langs de rijbaan gesitueerd dan de zuidelijke route via de Europaweg. De route 

Hessenweg – De Brink – Voorstraatbrug is in 2004 deels verkeersluw gemaakt. 

Fietsers en bromfietsers 

Voor fietsers en bromfietsers zijn er in het centrum weinig voorzieningen. In de eerste plaats 

ontbreken goede stallingsruimtes. In de tweede plaats is er sprake van een onduidelijke 

routing voor fietsverkeer waardoor conflicten ontstaan met winkelend publiek. Fietsen in de 

winkelstraten is nog steeds toegestaan. De routes voor autoverkeer door het centrum 

vormen voor fietsers en voetgangers grote barrières. 

Niet alleen de barrièrewerking van de routes langs het centrum, maar ook de 

oversteekbaarheid en de verkeersveiligheid nabij de scholen aan de Burgemeester 

Schuitestraat verdienen extra aandacht. 

Ontwikkelingen in het verkeersbeeld 

Als gevolg van ruimtelijke en economische ontwikkelingen in het centrum van Hardenberg en 

de autonome groei van het autobezit en -gebruik zal de hoeveelheid herkomst- en 

bestemmingsverkeer toenemen. Voor een goede verkeersafwikkeling in het centrum is het 

daarom van belang het verkeer dat geen herkomst of bestemming heeft in het centrum 

zoveel mogelijk af te leiden naar de hoofdwegen rondom (N34, Twenteweg, J.C. Kellerlaan). 

Het beleid van het Rijk is erop gericht op de langere termijn de N34 op te waarderen tot 

stroomweg met ongelijkvloerse kruisingen en een maximumsnelheid van 100 km/uur. Een 

eerste aanzet daarvan is reeds gegeven door het ongelijkvloers maken van de kruising met 

de Haardijk. Daardoor wordt deze route voor het verkeer in de oost-westrelatie (vice versa) 

aantrekkelijker. De oost-westroute via de Brink - Havenweg - Burgemeester Bramerstraat 

richting de Parkweg zal dan minder doorgaand verkeer te verwerken krijgen. 

Een tweede belangrijke verandering is de recente aanleg van een nieuwe verbinding richting 

Duitsland, aantakkend op de kruising van de Twenteweg en de J.C. Kellerlaan, als 

vervanging voor de route via de Hoogenweg. Daardoor wordt ook de route via de 

Burgemeester Schuitestraat – Jan Weitkamplaan gedeeltelijk ontlast van doorgaand verkeer. 

3.2.7 Parkeren 

In een groot deel van het centrum van Hardenberg is een parkeerschijfzone van kracht. 

Daarnaast zijn er locaties met betaald parkeren. Voor het parkeren in de parkeerschijfzone 

en bij parkeermeters is de maximale parkeerduur 2 uur. Het regiem van kortparkeren geldt 

van maandag tot en met zaterdag van 9:00 uur tot 18:00 uur en op donderdagavond 

(koopavond) van 18:00 uur tot 21:00 uur. Zon- en feestdagen zijn uitgezonderd. 

In totaal zijn er momenteel 1.034 kortparkeerplaatsen (882 in de parkeerschijfzone en 152 

betaald parkeren) en 427 vrije (lang)parkeerplaatsen in het centrum van Hardenberg. De 

gelegenheden voor langparkeren zijn geconcentreerd op de Gedempte Haven en nabij het 

Gemeentehuis. Nagenoeg alle 1.461 parkeerplaatsen zijn op maaiveld gelegen en leggen 

daardoor een groot beslag op de openbare verblijfsruimte. 

Parkeertellingen van de gemeente in maart 1998, augustus 1999 en augustus 2000 leveren 

het volgende beeld van de bezetting van de parkeergelegenheden in het centrum: 


36


bezetting Bezetting bezetting 

maart 1998 augustus 1999 augustus 2000 

Don. Don. Zat. Don. Don. Zat. Don. Don. 

ochtend avond middag ochtend avond middag ochtend avond 

Zat. 

middag 

822 969 1103 1045 1450 1344 936 915 1188 

57% 67% 76% 72% 100% 93% 65% 63% 82% 

In het centrum lopen de bezettingen per deelgebied uiteen. Met name de 

kortparkeergelegenheden hebben een hogere bezettingsgraad dan de langparkeerplaatsen. 

Een toename van kortparkeerders kan derhalve worden opgevangen op de 

langparkeerplaatsen. 

Per saldo is er buiten het toeristenseizoen voldoende parkeergelegenheid in het centrum. 

Slechts op de maandagochtend, wanneer er markt is, zijn er incidenteel parkeerproblemen. 

In het toeristenseizoen zijn er vaker pieken, waarin het aantal parkeerplaatsen onvoldoende 

is. Van belang is tevens om te beseffen dat door de burgers parkeergebieden in het 

algemeen al als “vol” worden ervaren indien de bezettingsgraad meer dan 90 % bedraagt. 

Door het ontbreken van een goede parkeerverwijzing ontstaat (onnodig) zoekverkeer en een 

onevenwichtige parkeerdruk. Ook de mix van vrij parkeren, betaald parkeren en blauwe 

zones, gecombineerd met het parkeren voor vergunninghouders voor diverse doelgroepen 

(bewoners, bedrijven) draagt bij aan een onduidelijke parkeerregulering voor de 

weggebruikers, en daardoor versterking van zoekverkeer. 

3.3 Relaties met omliggende gebieden en projecten 

Marslanden 

In het noorden grenst het plangebied aan de uiterwaarden aan de overkant van de Vecht. 

Ten noorden van de N34 begint het buitengebied en wordt momenteel de uitbreidingswijk 

Marslanden gebouwd. Met de bouw is gestart in 2000 en de uiteindelijke omvang van de wijk 

zal ongeveer 3000 woningen bedragen. Marslanden zal direct verbonden worden met het 

centrum middels een langzaam verkeersverbinding over de Vecht. Inwoners van deze wijk 

zullen daarom het centrum snel met de fiets of te voet kunnen bereiken. De brug zal dan ook 

de belangrijkste fysieke verbinding tussen Marslanden en het centrum vormen. 

Stedenbouwkundig en verkeerskundig dient deze fysieke verbinding goed te worden 

ingepast. 

Vechtcorridor Hardenberg 

De uiterwaarden van de Vecht ter hoogte van Hardenberg maken deel uit van de 

zogenaamde Vechtcorridor Hardenberg. Het betreft het gedeelte van het rivierdal 

(winterbed) dat sterk onder de stedelijke invloedssfeer staat. Deze corridor loopt van de wijk 

Baalder aan de oostzijde tot aan de stuw Hardenberg aan de westzijde. Het centrumgebied 

grenst voor een groot deel aan deze corridor, waarvoor reeds meerdere plannen zijn 

opgesteld en waarvoor in de toekomst een integrale en uitvoeringsgerichte visie wordt 

opgesteld. Van belang is dat ontwikkelingen in het centrumgebied die een connectie hebben 

met de Vechtcorridor in samenhang met mogelijke ontwikkelingen voor deze corridor bezien 

worden. 


37


Heemsermars en Brink-Oost 

In het westen grenst het centrumplangebied aan de Vecht en de buurt Heemsermars. De 

Europaweg en de Brink vormen de fysieke relaties tussen deze buurt en het 

centrumplangebied. Als randweg vormt de Europaweg een overgang tussen stedelijk gebied 

en landelijk gebied/Vechtdalgebied. Als ‘toegangspoort’ heeft het weinig structurele 

bouwkundige samenhang. De Vechtoever van Heemsermars, met zijn enigszins stedelijke 

karakter, concurreert met het stedelijke centrum van Hardenberg. De Europaweg en de Brink 

(in iets mindere mate) zijn belangrijk voor de aan- en afvoer van verkeer dat Hardenberg in 

en uit wil. 

Er is mogelijk sprake van een herstructurering van het oostelijke deel van de Brink. Dit 

gebied ligt direct aan de andere kant van de Vecht, ten oosten van het centrumplangebied. 

Plannen in dit kader zullen in ieder geval ruimtelijk rekening moeten houden met de plannen 

voor het centrumgebied. 

Ten zuiden van het centrumgebied 

Het zuidelijke gedeelte van het centrumplangebied wordt begrensd door de Bruchterweg en 

de Burgemeester Schuitestraat. De omliggende gebieden worden gekenmerkt door hun 

woonfunctie. Opvallend is ook dat er zich enkele scholen bevinden. De Bruchterweg en de 

Burgemeester Schuitestraat worden dan ook relatief veelvuldig gebruikt door fietsende 

scholieren. De verkeersveiligheid op deze wegen dient te worden gewaarborgd. Zie bijlage 2 

voor een kaart met alle straatnamen. 

Het zuidoostelijke deel van het plangebied wordt begrensd door de spoorlijn Zwolle-Emmen. 

Deze spoorlijn vormt zowel een ruimtelijke als een fysieke barrière. Aan de andere kant van 

de spoorlijn is er sprake van enkele woningen en verder speelt het streekziekenhuis er een 

grote rol. 

Zorgzone 

Momenteel zijn er plannen in de maak voor een zorgzone rond dit ziekenhuis. Dit is een vrij 

omvangrijk project waarin verschillende zorggerelateerde functies een plek krijgen nabij het 

ziekenhuis. Het is de bedoeling om hiermee de functie van het ziekenhuis te versterken en 

om ‘nabijheidvoordelen’ te bieden aan zorgbehoevenden. 

Er zal aandacht zijn voor relaties tussen de zorgzone en het centrumplangebied met in het 

bijzonder het stationsgebied. Hierbij wordt met name gedacht aan een goede en veilige 

verbinding tussen het station en de zorgzone. 

Hardenberg in haar geheel 

Hardenberg in haar geheel hangt niet met structuren aan elkaar. De kern Hardenberg is een 

spin in een web van losse structuren, vanuit het landschap, de historie en het heden. In de 

toekomst moet dit web effectief worden gemaakt door deze structuren aan elkaar te knopen. 

3.4 Conclusie en knelpunten 

Vanuit de ruimtelijke en functionele analyse van het centrumplangebied kan een aantal 

conclusies getrokken worden met betrekking tot de huidige situatie van het centrumgebied 

en de kansen voor de toekomst. Deze worden hieronder samengevat op een rij gezet. 

Ruimtelijke relaties binnen het plangebied 

De ruimtelijke relatie tussen de attractieve Vechtzone en de binnenstad is niet aantrekkelijk 

genoeg (zowel aan de west- als de noordzijde van het centrum). Daarnaast wordt de 

recreatieve functie van de Vecht nog onvoldoende benut. 

De relaties tussen het stationsgebied en het centrum kunnen eveneens verbeterd worden. 

Door een aantrekkelijke verbinding te realiseren tussen het station en het centrum voor met 


38


name voetgangers en ander langzaam verkeer, wordt het voor bezoekers die niet met de 

auto komen ook aantrekkelijker om het centrum te bezoeken. 

Het gemeentehuis staat te weinig in verbinding met het centrum. Een goede ruimtelijke 

relatie kan de drempel voor de burger om het gemeentehuis te bezoeken verlagen. Burgers 

dienen gemakkelijk even bij het gemeentehuis binnen te kunnen stappen. Een gemeentehuis 

met daarin ook aanvullende functies zou een goed uitgangspunt zijn. 

Ook de ruimtelijke relaties tussen de woonwijk Marsch-Kruserbrink en de Vecht aan de ene 

kant en het kernwinkelgebied aan de andere kant zijn verre van optimaal. De relatie met de 

Vecht (het wonen aan water) kan veel meer uitgebuit worden en de wijk kan in het zuiden 

qua schaal en structuur beter aan het kernwinkelgebied worden gerelateerd. 

Ontsluitingsstructuur en parkeren 

Het verkeer en daarmee ook de parkeerbehoefte is fors toegenomen en leidt her en der tot 

knelpunten. De verkeersdruk en de parkeerdruk zullen door de geplande ontwikkelingen 

verder toenemen en een sterkere bedreiging gaan vormen voor de bereikbaarheid van en het 

verblijfsklimaat in het centrum. Dit moet juist voorkomen worden wanneer de kern 

Hardenberg haar functie als streekcentrum wil versterken. De ontsluitingsstructuur zal 

daarom sterk verbeterd moeten worden en er zal gezorgd moeten worden voor voldoende 

parkeergelegenheid en een degelijk parkeerbeleid. 


Er is behoefte aan opwaardering van de winkelkern tot een kern met een regionaal 

voorzieningenniveau. Dit vraagt zowel een kwalitatieve als een kwantitatieve verbetering; 

het centrum is vooral nog een boodschappengebied en speelt nog niet voldoende in op de 

kansen die de groeiende vrijetijdssector en het toerisme bieden. Het aantal kwaliteitswinkels 

is te laag en het winkelcentrum kan een extra trekker gebruiken. Ook dient er aandacht te 

zijn voor schaalvergroting van individuele winkels. 

De winkelformules van De Spinde en De Mulderij voldoen niet meer vanwege onder meer 

ruimtelijke en architectonische onvolkomenheden. Tevens ontbreekt een duidelijke looproute 

binnen het centrum. 

Wonen 

Delen van de naoorlogse woonbebouwing voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd: te 

klein, te gehorig en daarmee afnemend populair met als gevolg een hoge doorstroming en 

leegstand. Ook verliest het centrum in de huidige situatie haar levendigheid na sluiting van 

de winkels ’s avonds. Het centrum verwordt dan tot een gebied waar weinig mensen 

verblijven en dan wordt het centrum minder leefbaar. 

Recreatie & toerisme en horeca 

Tot op heden is verblijfsrecreatie bijna niet mogelijk in het centrumgebied van Hardenberg. 

Tevens is er in het centrum onvoldoende sprake van een “terrasfunctie”. De terrassen die er 

wel zijn, liggen relatief verspreid binnen het centrum. Een gezellig plein met verschillende 

cafés, restaurants en terrassen ontbreekt. 

Hardenberg maakt te weinig gebruik van de recreatiemogelijkheden van de rivier de Vecht 

die direct langs het centrum loopt. Met name de watergerelateerde recreatie en de horeca 

zou hiervan moeten kunnen profiteren. 

Openbare ruimte 

De uitstraling van het centrum in zijn geheel (bebouwing en openbare ruimte) ondervindt 

kritiek van gebruikers (o.a. markt, bruggen, omgeving gemeentehuis, kernwinkelgebied). De 

openbare ruimte is erg stenig van aard en is niet altijd duidelijk begrensd. Tevens ontbreekt 

er een heldere groenstructuur. 

Een plein zoals het Wilhelminaplein heeft aan karakter verloren en komt niet tot ontwikkeling 

door de functieverschuivingen die in het centrum zijn opgetreden. Mede door dergelijke 


39


verschuivingen blijft de winkelfunctie aan de westzijde van de Voorstraat en de oostzijde van 

Oosteinde wat achter. Storend zijn de achterkanten van enkele winkels aan de Voorstraat: 

deze achterkanten vormen de noordzijde van het Wilhelminaplein en dit doet grote afbreuk 

aan het plein. 

De begraafplaats, direct ten oosten van het centrum is niet goed toegankelijk. Dit zou 

verbeterd moeten worden, mede omdat het een van de groene ruimten in het centrumgebied 

is. 

Overig 

Er vindt schaalvergroting plaats van maatschappelijke functies (o.a. gemeentehuis, 

verschillende scholen, politiebureau), waardoor herstructurering van bestaande bebouwing 

noodzakelijk is. 

Tevens heeft het stationsgebied nog te weinig uitstraling. Het station is voor OV-reizigers de 

entree van het centrumgebied van Hardenberg. Het herinrichten van het plein voor het 

station is een stap in de goede richting, maar het braakliggende terrein aan het spoor ten 

noorden van het station dient ontwikkeld te worden. Een gebied rondom een station heeft 

bepaalde voordelen zoals bijvoorbeeld een goede bereikbaarheid en dergelijke voordelen 

dienen ten volle benut te worden. Daarbij komt nog dat er bij het ziekenhuis, nabij het 

station, een zorgzone zal worden gecreëerd. Het station en haar omgeving zal daarom als 

verbindingszone alleen maar belangrijker worden. 


40



41


4 Uitgangspunten en keuzes 

De analyse van het huidige centrumgebied leidt, samen met de wens van de gemeente 

Hardenberg en de provincie Overijssel om de kern Hardenberg te ontwikkelen tot een kern 

met een streekfunctie, tot een aantal uitgangspunten die aan de basis zullen staan van de 

ontwikkeling van het centrumgebied van Hardenberg in de toekomst. 

4.1 Uitgangspunten 

De verschillende doelstellingen en de knelpunten die verwezenlijking van deze doelen 

bemoeilijken zijn bekend. De knelpunten dienen aangepakt te worden om uiteindelijk de 

doelstellingen te kunnen verwezenlijken, terwijl bestaande kansen verder benut moeten 

worden. De volgende uitgangspunten zijn hiertoe opgesteld: 

Concentreren van winkels en voorzieningen in het centrum en het streven naar een 

winkelcircuit 

In verband met de streekfunctie van Hardenberg en de belangrijke recreatieve functies is het 

van belang dat winkels en voorzieningen geconcentreerd zijn. Concentratie van 

winkelvoorzieningen versterkt de positie van Hardenberg als winkelhart in de regio. Een 

combinatie van winkels en meer recreatieve voorzieningen maakt het centrum ook voor de 

toerist aantrekkelijker. Recreatie en de winkelfunctie versterken elkaar. Het streven naar een 

winkelcircuit past goed in deze gedachtegang. Het is daarom van belang dat de 

uitbreidingsruimte die er is benut wordt voor het creëren van een winkelcircuit. Tevens is het 

van groot belang om in te zetten op het verbeteren van de kwaliteit. Het aanbod moet vooral 

verbreed worden in het hogere marktsegment. 

Het versterken van de ruimtelijke identiteit van het centrum ten opzichte van 

andere identiteiten van de omliggende gebieden, het historisch centrum goed tot 

zijn recht laten komen en het vergroten van het kenmerkende onderscheid tussen 

de deelgebieden in het centrum 

Het centrumgebied is een gebied met een eigen karakter. Met name het historische centrum 

van Hardenberg heeft een positieve uitstraling door zijn kleinschaligheid en beslotenheid. De 

gebieden om het centrum heen hebben eveneens een eigen karakter. Door uit te gaan van 

de verschillende kwaliteiten ontstaat een diversiteit die een duidelijke kwaliteit voor 

Hardenberg oplevert. Een duidelijk onderscheid tussen stedelijk en niet-stedelijk wonen zal 

worden nagestreefd. 

Aandacht voor panden die leeg komen te staan en de mogelijke invulling is belangrijk om het 

eigen karakter van gebieden te behouden en versterken. Een hoogwaardige inrichting van 

het openbaar gebied zal leiden tot een vergroting van de attractiviteit en sfeer binnen het 

gehele gebied. 

Het ontwikkelen van bijzondere recreatieve, maatschappelijke en sociaal-culturele 

functies van de omgeving van het gemeentehuis tot aan de noordzijde van de 

Vecht, via concentratie langs de uiteinden van de as gemeentehuis-Voorveghter 

Het gemeentehuis en theater de Voorveghter zijn gebouwen die een belangrijke functie in 

het centrum vervullen. Het is van belang om dergelijke functies voor het centrum te 

behouden. Recreatieve, maatschappelijke en culturele functies versterken elkaar. Om 

Hardenberg tot een kern met een streekfunctie te kunnen ontwikkelen, zal het huidige, 

relatief eenzijdige voorzieningenaanbod (voornamelijk winkels) moeten worden uitgebreid 

met recreatieve, maatschappelijke en culturele voorzieningen met daarbij een kwalitatieve 

en kwantitatieve afstemming met de regio. 

Speelvoorzieningen en andere voorzieningen voor de jeugd moeten ook een plek krijgen 

binnen het centrumplangebied. Kinderen en oudere jeugd moeten zich thuis kunnen voelen 

in het centrum. 


42


Het uitbreiden van de woningvoorraad in het centrumgebied, evenals het 

gedeeltelijk slopen en renoveren van de voorraad 

Door de bouw van voldoende woningen voor de verschillende doelgroepen in het centrum en 

dus nabij de voorzieningen kan tegemoet gekomen worden aan deze vraag en kan 

tegelijkertijd het centrum verlevendigd worden. Het toevoegen van woningen in het 

kernwinkelgebied en het stimuleren van wonen boven winkels kan eveneens leiden tot een 

centrum dat sociaal veiliger wordt; met name in de avonduren, na sluitingstijd van de 

winkels. Tevens krijgt het centrum op deze manier een levendiger karakter. 

Het slopen van woningen die technisch niet meer voldoen en die tevens niet meer voldoen 

aan de huidige eisen van bewoners en woningzoekenden creëert ruimte voor nieuw te 

bouwen woningen. Waar mogelijk zullen dergelijke woningen worden gerenoveerd. 

De Vecht als groen/blauwe corridor met relaties richting het centrum 

De Vecht is een belangrijk recreatief element voor Hardenberg. Met de aanleg van de 

wandelpromenade is de toegankelijkheid reeds verbeterd. Om de promenade optimaal te 

laten functioneren is het van belang dat deze zo goed mogelijk wordt verbonden met het 

stedelijk weefsel. Op die manier kan Hardenberg meer haar voordeel halen uit het feit dat de 

Vecht direct langs het centrum stroomt. Het relateren van bijvoorbeeld de recreatieve functie 

(terrassen) aan de Vecht kan een goed vertrekpunt zijn. 

Het versterken van de entrees en toegangen naar het centrum van Hardenberg 

Voor bezoekers zal het duidelijk moeten zijn waar het centrum begint. Dit betekent dat op de 

plaatsen waar belangrijke invalswegen bij het centrum komen, ruimtelijk zichtbaar moet zijn 

waar het centrum begint. De entrees zijn het visitekaartje van het centrum. Deze entrees 

kunnen beter zichtbaar gemaakt worden door goede stedenbouwkundige kaders. 

In het centrum staan bereikbaarheid en leefbaarheid centraal 

De bereikbaarheid heeft naast het realiseren van goede en veilige fietsverbindingen met 

name ook betrekking op een vlotte en veilige afwikkeling van het centrumgerichte 

autoverkeer en goede parkeergelegenheid. In het geval van parkeren is het tevens 

belangrijk dat er voldoende dicht bij het kernwinkelgebied geparkeerd kan worden. Een en 

ander dient te zijn afgestemd op de regionale en recreatieve functie van het centrum. Om de 

leefbaarheid te verbeteren, zijn wensen geformuleerd die betrekking hebben op het 

verkeersluw maken van de route door Heemse en het verkeersluw maken van de Havenweg. 

Het centrum zal vanaf de Havenweg per motorvoertuig slechts bereikbaar zijn voor het laden 

en lossen voor de winkels en voor calamiteitenverkeer. Doorgaand verkeer over de 

Havenweg zal niet mogelijk zijn. De route door Heemse is inmiddels verkeersluw gemaakt. 

Daarnaast moet de barrièrewerking van de centrumring worden aangepakt. 

Het centrum wordt meer leefbaar en levendiger door het toevoegen van woningen in het 

centrum en het stimuleren van wonen boven winkels. De herinrichting van het openbaar 

gebied zal ook bij moeten dragen aan een grotere leefbaarheid en veiligheid van het 


Het stationsgebied wordt een aantrekkelijk en goed bereikbaar woon- en 

werkgebied met een sterke ruimtelijke relatie met het centrum van Hardenberg 

De stationsomgeving van Hardenberg kan qua uitstraling en inrichting vooruitgang boeken. 

Het is voor Hardenberg een knooppunt van verkeersstromen en het gebied is dan ook goed 

bereikbaar. Een dergelijke locatie kan een aantrekkelijke woon- en werkomgeving bieden 

vanwege de goede bereikbaarheid. De ruimtelijke relatie met het centrum kan verbeterd 

worden om het zodoende gemakkelijker te maken voor bezoekers om het centrum te 

bezoeken. 


43


Duurzaamheid geldt als uitgangspunt voor de beoogde ontwikkelingen in het 


Duurzaamheid vormt een algemeen uitgangspunt en zal bij de planvorming voor projecten 

binnen het plangebied een belangrijk aspect zijn. Het centrum dient leefbaar en (sociaal) 

veilig te zijn. Tevens zal er aandacht zijn voor het klimaat, duurzaam bouwen, duurzame 

stedenbouw, water/riolering en het besparen van energie. Het is de ambitie van de 

gemeente Hardenberg om stapsgewijs vooruitgang te boeken ten aanzien van duurzame 

ontwikkeling binnen het centrumgebied en uiteindelijk binnen de gehele gemeente. 

In de volgende paragrafen staan de ruimtelijke en functionele vertaling van de 

geformuleerde uitgangspunten centraal. Met name voor wat betreft de stedenbouwkundige 

structuur en de architectuur dient het beeldkwaliteitsplan in samenhang met dit hoofdstuk 

bezien te worden. De ruimtelijke structuren worden bepaald en functionele aspecten zullen 

aan bod komen. De keuze voor duurzaamheid zal in alle vertalingen een rol spelen. 

4.2 Ruimtelijke structuur 

De belangrijkste structuren die als uitgangspunt dienen voor de ontwikkeling van het 

centrumplangebied zijn ‘samengevat’ in figuur 4.1. 

Figuur 4.1 belangrijkste structuren centrum Hardenberg 

Deze structuren zullen in de volgende paragrafen worden toegelicht, waarbij figuren ter 

verduidelijking zullen worden gebruikt. 


44


4.2.1 Assenkruisstructuur 

Bij een streekcentrum hoort een kernwinkelgebied dat veelzijdig genoeg is om aan 

uiteenlopende wensen van consumenten tegemoet te kunnen komen. Het centrum moet zich 

niet alleen lenen voor het doen van de dagelijkse boodschappen, maar het dient eveneens 

uit te nodigen tot ‘recreatief winkelen’. Het aanbod en de algehele uitstraling dienen zo te 

zijn dat bezoekers zich kunnen vermaken op allerlei manieren. Hierbij gaat het dan niet 

slechts om een gevarieerd winkelbestand, maar eveneens om functies zoals horeca en 

recreatieve voorzieningen. 

In Hardenberg is een dergelijke kwaliteitsslag mogelijk indien de huidige lineaire structuur 

(oost-west) wordt versterkt en uitgebreid met een noord-zuid route, waardoor een 

assenkruisstructuur ontstaat (zie figuur 4.2). Voor een deel ligt een dergelijke structuur er 

reeds, maar tot op heden is er nauwelijks gebruik gemaakt van de potenties die er zijn. Het 

realiseren van een assenkruisstelsel draagt ook bij aan het versterken van de relatie tussen 

het centrum en de Vecht. Wanneer de assen in noordelijke en westelijke richting worden 

doorgetrokken, dan worden bezoekers richting de Vecht geleid en kan de rivier meer worden 

beleefd vanuit het centrum. 

Oost-west 

Tot op heden wordt de belangrijkste winkelstraat gevormd door de Voorstraat, die in het 

oosten overgaat in het Oosteinde. Deze oost-west-as maakt tevens deel uit van de 

historische structuur van Hardenberg. Van oudsher heeft de winkelfunctie zich hier genesteld 

en vormt de Voorstraat-Oosteinde een harde lijn. Uitgangspunt is dat de historische 

structuur van het centrum goed tot zijn recht komt en daarom zal de Voorstraat-Oosteinde 

ook in de toekomst de belangrijkste route vormen. Met name de uiteinden van deze as 

dienen versterkt te worden. 

Noord-zuid 

Voor het kernwinkelgebied is de versterking van de noord-zuidas de belangrijkste nieuwe 

impuls. De nieuwe noord-zuidas zal lopen vanaf het nieuwe gemeentehuis dat direct aan het 

Spinde komt te liggen via de Fortuinstraat naar Markt en zal eindigen aan de Vecht bij de 

nieuw te vormen leisurezone aan het Badhuisplein. Via de nieuwe 

langzaamverkeersverbinding loopt de as fysiek door richting Marslanden. Op deze as zal 

gewinkeld, gerecreëerd, gewoond en gewerkt worden met een hoog publiek karakter. 

Deze as is reeds aanwezig op de achtergrond: in de loop der tijd heeft deze as zich 

ontwikkeld als een soortement vervolg op de oost-west as. Het feit dat de noord-zuid as zich 

later heeft ontwikkeld dan de oost-west as komt tot uitdrukking in functionele en 

stedenbouwkundige aspecten: aan de noord-zuid as hebben zich niet alleen winkels 

gevestigd, maar ook de commerciële dienstverlening en culturele voorzieningen hebben een 

plek gevonden. De schaal en de maat van de bebouwing op deze as is ook groter: de 

bebouwing heeft niet zoveel historie als de bebouwing aan de oost-west as. 

In de beoogde ruimtelijke structuur voor Hardenberg als streekcentrum zal de noord-zuid as 

nadrukkelijker tot uiting komen om de bezoeker een algehele mix van voorzieningen aan te 

kunnen bieden binnen het centrum. 


45


Figuur 4.2 Assenkruisstelsel Hardenberg Centrum 

Bronpunten aan het eind van de assen 

Aan de eindpunten van het assenkruis is een mengeling aan publieke functies gepland die als 

bronpunten functioneren: deze mengeling van functies trekken mensen aan. Op deze 

plaatsen zullen eveneens parkeergarages en fietsenstallingen gerealiseerd worden. 

Bezoekers merken meteen dat zij zich in het centrum bevinden wanneer zij vanuit de 

bronpunten het gebied betreden. De bronpunten zullen ook als markering van de entrees 

van het centrumgebied dienen. 

Markt 

De Markt bestaat nog uit een grote, open ruimte waarin veel geparkeerd wordt en waar een 

keer per week de markt wordt gehouden. Plannen voor dit gebied zullen ervoor zorgen dat 

de Markt de uitstraling krijgt van een plein met een bepaalde functie waar bezoekers van het 

centrum naar toe worden getrokken. Belangrijk is dat de Markt autovrij wordt: de Markt 

verwordt van verkeersgebied tot verblijfsgebied. 


46


Pleinen 

Binnen het centrumplangebied als geheel vormen de verschillende pleinen een belangrijk 

aandachtspunt. Uitgangspunt van de visie is het versterken en (via wandvorming) creëren 

van pleinruimten, met elk een eigen sfeer en functie zoals bijvoorbeeld het Wilhelminaplein, 

het Stationsplein en het Badhuisplein. Ook de Gedempte Haven zal voor een deel een 

pleinfunctie krijgen: boven een parkeergedeelte is een halfverhoogd dek gepland. Dit dek 

biedt plaats aan verschillende verblijfsfuncties en biedt de mogelijkheid voor het situeren van 

diverse evenementen. Het Klepperplein zal meer de uitstraling van een plein krijgen en het 

Spindeplein wordt autovrij en krijgt meer de functie van een winkelen stadsplein. 

4.2.2 Verkeersstructuur 

De verkeersstructuur is een afgeleide van de ruimtelijke structuur die wordt bereikt middels 

het principe van het assenkruis. Het centrum van Hardenberg zal in de toekomst meer 

verkeer aantrekken vanwege de ‘opwaardering’ van het centrum en de autonome groei van 

het autobezit en -gebruik. De assenkruisstructuur en de verdere programmatische invulling 

hebben tot gevolg dat de verkeersstructuur en het parkeren zullen moeten worden 

geoptimaliseerd omdat er anders problemen worden verwacht. Het verkeer zal op een 

heldere, veilige en snelle wijze moeten worden afgewikkeld. 

Belangrijk hierbij zijn in ieder geval de volgende aspecten: 

 

 

 

 

 

 

 

Ervoor zorgdragen dat doorgaand verkeer niet door het centrum gaat; 

Bestemmingsverkeer dient gemakkelijk naar een parkeergelegenheid geleid te 

worden; 

Onderscheid maken tussen verschillende doelgroepen van verkeer: bewoners, 

werkenden, ondernemers, bezoekers en toeristen; 

Parkeerbeleid afstemmen op verschillende gebruikersgroepen. Uitgangspunt hierbij is 

afstemming van regimes en tarieven in parkeergarages in het centrum en op 

maaiveld in en aan de randen van het centrum; 

Zorgdragen voor een volledige en veilige fietsstructuur; 

Routes en opstapplaatsen voor het openbaar vervoer dienen afgestemd te worden op 

de looproutes in het centrum; 

De mogelijkheid voor laden en lossen ten behoeve van de winkels in het gebied dient 

gewaarborgd te worden. 

Deze uitgangspunten resulteren in de verkeersstructuur die in figuur 4.3 in beeld wordt 

gebracht. Deze structuur wordt hieronder verder verklaard. 

Doorbreken noordelijke centrumring 

De ontwikkeling van het centrum tot één samenhangend verblijfsgebied dat een relatie heeft 

met de Vecht kan alleen tot stand komen wanneer de belangrijkste barrière door dat gebied 

(Havenweg - Burgemeester Bramerstraat) opgeheven wordt en het autoverkeer aan de rand 

van het centrum wordt opgevangen. (Zie bijlage 1 voor een kaart met alle straatnamen). 

Gekozen is voor een ‘knip’. Dit houdt in dat de doorgaande route wordt onderbroken. 

Calamiteitenverkeer en vrachtverkeer ten behoeve van het bevoorraden van winkels zullen 

wel toegang hebben. 

De verkeersdruk hier kan worden weggenomen door de noordelijke centrumring te 

onderbreken door middel van de bouw van een parkeergarage. Deze parkeergelegenheid kan 

zowel vanuit het oosten als het westen bereikt worden. De Brink - Hessenweg zal daarbij 

autoluw gemaakt worden (reeds gedeeltelijk gerealiseerd) zodat de Europaweg de 

belangrijkste toegangsweg vanuit het westen zal worden. 


47


Door verbetering van de omliggende wegen zal doorgaand verkeer minder de behoefte 

hebben om door het centrum te rijden. Anderzijds wordt de ontsluitingsstructuur van het 

centrumgebied zo aangepast dat het minder aantrekkelijk wordt voor nietbestemmingsverkeer 

om via het centrum te rijden. 

Via de wegen die in figuur 4.3 zijn aangeduid met een gele kleur wordt zowel lokaal als 

doorgaand (regionaal) verkeer afgewikkeld. Dit is in de huidige situatie reeds zo en dit zal in 

de toekomstige situatie zo blijven. Deze wegen hebben namelijk een functie voor het 

bereikbaar maken van kernen, woonwijken, bedrijventerreinen etc. 

Figuur 4.3. Nieuwe verkeersstructuur Hardenberg 

Creëren van een zuidelijke en oostelijke centrumring 

De Europaweg zal de belangrijkste toegangsweg gaan vormen voor het verkeer vanuit het 

westen. In de huidige situatie is er sprake van een bajonetkruising Europaweg – 

Bruchterweg – Witte de Withstraat. De Europaweg zal daarom doorgetrokken worden naar 

de Witte de Withstraat om een betere doorstroming te bewerkstelligen. De verkeersveiligheid 

is hier tevens bij gebaat. Door de Europaweg door te trekken richting Witte de Withstraat 

ontstaat de mogelijkheid om het gemeentehuis binnen de ring de te laten vallen. Op die 

manier ontstaat er een betere verbinding tussen het centrum en het gemeentehuis: deze is 

gemakkelijker en veiliger te bereiken. 


48


In de huidige situatie rijdt het verkeer veelal via de Witte de Withstraat over het noordelijke 

deel van de Stationsstraat richting het centrum of richting de J.C. Kellerlaan. Dit noordelijke 

deel van de Stationsstraat heeft echter een beperkte fysieke ruimte (vooral ter hoogte van 

de begraafplaats). Dit deel van de Stationsstraat zal autoluw gemaakt worden, zodat het een 

voetgangersvriendelijke zone wordt dat bij het kernwinkelgebied wordt betrokken. Daarom 

wordt een nieuwe verbinding voorgesteld vanaf de kop van de Gramsbergerweg, oostelijk 

van de begraafplaats en uitkomend aan de oostzijde van het huidige schoolgebouw aan de 

Parkweg. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid het noordelijke deel van de Stationsstraat 

autoluw te maken en het de gewenste functie te geven, terwijl door middel van de nieuwe 

verbinding de ring toch een vervolg krijgt. De bus blijft wel via het noordelijke deel van de 

Stationsstraat rijden. 

Deze nieuwe verbinding tussen de Witte de Withstraat en de Parkweg heeft als gevolg dat er 

in een enkel geval ruimte geschapen moet worden. De gebouwde omgeving aldaar heeft een 

interessante stedenbouwkundige compositie, maar geen direct uitzonderlijke historische 

waarde. Vanuit stedenbouwkundige optiek kan hierbij echter eventueel voorzien worden in 

compenserende nieuwbouw naast/achter de bestaande locatie aan de oostzijde van de 

voorgestelde doorbraak. De voormalige Marechaussee-kazerne blijft (be)staan: dit is 

namelijk een monument. 

Op deze wijze wordt een zuidelijke en oostelijke centrumring gecreëerd. Bezoekers van het 

centrum dienen hun auto echter wel goed kwijt te kunnen. Een viertal parkeergarages zal 

hiertoe als bronpunt dienen. 

Parkeergarages 

Het feit dat publieke voorzieningen, met daarbij de parkeerlocaties als bronpunt fungeren 

voor het winkelgebied, vraagt om situering aan de uiteinden van de winkelassen (zie figuur 

4.4). Belangrijk is in ieder geval dat de parkeergarages goed te bereiken zijn met de auto en 

dat zij direct toegang geven tot de verschillende assen van het assenkruisstelsel. De 

parkeergarages zullen gelegen zijn binnen of aan de ring. De automobilist transformeert tot 

voetganger. 

Het noordelijke bronpunt wordt vanuit het oosten ontsloten via de Bramerstraat en vanuit 

het westen en zuiden via de Lage Doelen – Havenweg/Gedempte Haven. Het zuidelijke 

bronpunt wordt gepland binnen de nieuwe zuidelijke centrumring nabij het gemeentehuis. 

Dit bronpunt is goed te bereiken via de Europaweg en de Witte de Withstraat. Bezoekers 

verlaten de parkeergarage via het Spindeplein en lopen rechtstreeks naar de Fortuinstraat. 

Ten oosten van het kernwinkelgebied is er een bronpunt geprojecteerd direct ten oosten van 

het noordelijke deel van de Stationsstraat onder het nieuw te bouwen LOC. Dit bronpunt is 

uitstekend bereikbaar via de Parkweg en bezoekers van het centrum lopen bij het verlaten 

van de parkeergarage direct het kernwinkelgebied in via de het noordelijke deel van de 

Stationsstraat. Het westelijke bronpunt wordt gepland bij het Boumanplein (bij het westelijke 

einde van de Voorstraat). Ook hier kunnen bezoekers direct het kernwinkelgebied betreden 

en deze parkeergarage zal bereikbaar zijn via de Lage Doelen. 

Tegengaan van doorgaande routes 

Het creëren van verbeterde routes kan eventueel leiden tot het gebruik van deze wegen als 

doorgaande route. Dit is echter niet de bedoeling. Om dit tegen te gaan zal er bij de aanleg 

rekening gehouden worden met snelheidsremmende maatregelen. 

Verder lijken reeds voorgenomen en deels uitgevoerde verbeteringen van het omliggende 

regionale wegennet (ongelijkvloerse kruispunten N34, doorstroming Twenteweg, aanleg van 

de Duitslandweg) ertoe te leiden dat de routes om het centrum niet gebruikt zullen worden 

als doorgaande verkeersroutes. 

Uitgangspunt is verder dat het centrumgebied zoveel mogelijk wordt ingericht als 30 

kilometer-zone, met uitzondering van invalswegen als de Europaweg, de Bruchterweg de 

Witte de Withstraat en de Parkweg. 


49


Figuur 4.4. Parkeergarages en parkeerroute 

Toekomstige verkeersintensiteiten 

In de toekomst zullen de verkeersintensiteiten waarschijnlijk toenemen, zowel als gevolg van 

autonome factoren als van ruimtelijke en economische ontwikkelingen met betrekking tot het 

Masterplan Plus Centrum Hardenberg. De verwachte verkeersintensiteiten voor wegen in en 

om het centrum van de kern Hardenberg zijn berekend. Voor deze cijfers wordt verwezen 

naar het Masterplan Centrum Hardenberg, door de gemeenteraad vastgesteld in december 

2002. Netgenoemd plan vormt namelijk een belangrijk uitgangspunt voor dit Masterplan Plus 

Centrum Hardenberg. 

Mogelijk dat in de toekomst problemen ontstaan met betrekking tot verkeersintensiteiten en 

verkeerscapaciteiten op enkele wegen in of rond het centrum van de kern Hardenberg. De te 

verwachten verkeersintensiteiten zijn geprognosticeerd tot en met 2010. Tegen die tijd 

zouden eventuele problemen een rol kunnen gaan spelen. Van belang hierbij zijn de 

capaciteiten van de verschillende wegen in en om het centrum. De capaciteit en het 

maximaal toelaatbare verkeersaanbod van deze wegen is afhankelijk van een veelheid aan 

factoren zoals het percentage aan vrachtverkeer, weersomstandigheden, de hoeveelheid aan 

kruispunten, onderlinge afstand tussen kruispunten en de instelling van 

verkeersregelinstallaties. 

Om de verkeersintensiteiten goed te kunnen volgen, om eventuele problemen in kaart te 

kunnen brengen en om tijdig en adequaat te kunnen werken aan oplossingen waar dat nodig 

mocht zijn, wordt een nieuw verkeersmodel opgesteld. De gemeenteraad heeft hiervoor 

inmiddels krediet verleend tijdens de raadsvergadering van 26 mei 2005. 


50


Parkeerbeleid 

Voor het economisch en maatschappelijk functioneren van het centrumgebied is een goede 

bereikbaarheid en een passend parkeerbeleid van groot belang, evenals een prettig 

verblijfsklimaat waarbij de rol van de auto zoveel mogelijk beperkt wordt. 

Verder vraagt de versterkte woonfunctie om een prettig woon- en leefklimaat voor de 

bewoners. 

Autoverkeer in het centrum dat daar geen bestemming heeft moet daarom worden beperkt. 

Een goed parkeerbeleid kan hieraan bijdragen. 

Hiertoe is als eerste een Raamplan Parkeren opgesteld. Dit is op 25 november 2004 

vastgesteld door de gemeenteraad. Het Raamplan Parkeren geeft de grote kaders aan voor 

het toekomstige parkeerbeleid en moet op onderdelen nog verder worden uitgewerkt. 

Hoofdlijnen voor het parkeerbeleid zijn: 

 

 

 

 

 

Concentratie van parkeervoorzieningen, deels in garages, 

Het stimuleren van dubbelgebruik van parkeerplaatsen; 

Uitbreiding van het betaald parkeren; 

Parkeerverwijzing om zoekverkeer te beperken; 

Maatregelen om parkeeroverlast in woonwijken te vermijden. 

Het gebied waar slechts geparkeerd kan worden tegen betaling zal worden uitgebreid. Het 

exacte gebied hiervoor zal nog worden bepaald, evenals de tariefstelling en de wijze waarop 

de betaling plaats zal moeten gaan vinden. Een consumenten bewonersvriendelijke 

invoering is uitgangspunt. 

Om ervoor te zorgen dat het verkeer zo efficiënt mogelijk wordt afgewikkeld, zal er een 

parkeerverwijssysteem ingevoerd worden. Er zal onderzoek worden gedaan naar het meest 

gewenste en financieel haalbare systeem. 

De verdere voorbereiding en uitwerking van het parkeerbeleid is erop gericht dat invoering in 

(de loop van) 2006 kan plaatsvinden. Het nieuwe parkeersysteem zal in ieder geval van 

kracht moeten zijn bij de ingebruikname van de zogenaamde ‘bronpunten’: de nieuwe 

parkeervoorzieningen nabij de Gedempte Haven, de Markt en het LOC. 

Op dit moment zijn twee conceptnota’s gereed met betrekking tot venstertijden, laden en 

lossen en ramkraakbeveiliging en hulpdiensten en het afsluiten van het kernwinkelgebied. 

Fietsverkeer 

Naast maatregelen om een goede bereikbaarheid van het centrum voor het autoverkeer te 

kunnen garanderen zal tevens een aantal maatregelen genomen moeten worden voor wat 

betreft de bereikbaarheid per fiets (zie figuur 4.5). 

In de eerste plaats dient het fietsroutenetwerk te worden uitgebreid waarbij fietsroutes door 

middel van fietsstroken of vrijliggende fietspaden zullen worden gefaciliteerd. Belangrijke 

nieuwe fietsroutes zijn: 

een directe verbinding vanuit Marslanden richting het centrum, de Vecht kruisend 

met een langzaam verkeersbrug (reeds gepland in het bestemmingsplan 

Marslanden); 

de Stationsstraat, als verbinding voor langzaam verkeer tussen het centrum en het 

station. Ook zal de Burgemeester Bramerstraat een belangrijke oost-west verbinding 

via het centrum voor langzaam verkeer gaan vormen; 

De Gramsbergerweg; deze is recent ingericht als fietsstraat. Doorgaand verkeer zal 

geweerd worden. De Gramsbergerweg zal een belangrijke fietsverbinding worden 

tussen enerzijds de wijken Baalder en Baalderveld en anderzijds het centrum van 

Hardenberg. 


51


Het gebruik van de fiets wordt niet alleen bevorderd door de inrichting van comfortabele en 

veilige fietsroutes, maar ook door voldoende en kwalitatief goede stallingvoorzieningen op 

logische locaties ten opzichte van fietsroutes en gelegen nabij het winkelgebied. 

Met betrekking tot de kernwinkelgebied-voetgangersgebied: fietsen blijft voorlopig 

toegestaan en in een later stadium vindt een evaluatie plaats waarna een definitief besluit 

wordt genomen over het al dan niet verbieden van fietsen in het kernwinkelgebied. 

Tevens zijn voldoende veilige en goed te bereiken fietsenstallingen erg belangrijk; met name 

wanneer fietsen binnen het kernwinkelgebied in de toekomst verboden wordt. 


52


Figuur 4.5 fietsstructuur en stallingen 

Openbaar vervoer 

De openbaar vervoerhaltes dienen zo gesitueerd te worden dat looproutes in het 

winkelgebied daar logisch op aansluiten. Met betrekking tot het openbaar vervoer dient zorg 

gedragen te worden voor een goede routering, voldoende frequentie, concurrerende 

reistijden (zorgdragen voor goede doorstroming) en goede haltes op juiste locaties. Vanaf de 

haltes kan direct het winkelgebied betreden worden. Via de bestaande routes langs de 

oostzijde (Stationsstraat), aangevuld met een halte nabij het Oosteinde, en via de 

Bruchterweg-Europaweg met een halte in de nabijheid van het kruispunt Europaweg-Witte 

de Withstraat kan direct het winkelgebied betreden worden. De Stationsstraat wordt dus bij 

voorkeur minimaal in één richting voor openbaar vervoer open gehouden. 

Het station kan “dichter bij het centrum worden gebracht” door de verkeersfunctie van deze 

straat te beperken en de route naar het centrum aantrekkelijk en veilig te maken voor 

voetgangers en fietsers. 

4.2.3 Groene en blauwe structuur 

Een van de knelpunten heeft betrekking op de afwezigheid van een degelijke groenstructuur 

in het centrum. Het creëren van een groenstructuur zorgt voor begeleiding van andere 


53


structuren zoals het assenkruis en de verkeersstructuur. Verder zorgt een groen aanzicht van 

het centrumgebied over het algemeen voor een grotere belevingswaarde. Deze structuur 

staat in figuur 4.6 afgebeeld. 

De voornaamste groenstructuur wordt gevormd door de Vecht met zijn uiterwaarden. Deze 

loopt als een groen-blauwe landschappelijke corridor door de kern Hardenberg. Deze corridor 

heeft ook de meeste aantrekkingskracht als wandelen uitloopgebied. Een extra kwaliteit is 

de ligging van een tweetal stadsparken aan deze corridor, te weten het park Heemsermars 

en het park Kruserbrink. De oevers aan de zijde van het centrum hebben een aantrekkelijke 

groene uitstraling. 

De kwaliteiten, te weten boomrijke stadsoevers en het groene uitloopgebied, worden verder 

ontwikkeld. Behoud van monumentale en beeldbepalende bomen staat hierbij voorop. 

Karakteristiek is ook de oude loop van de Vecht en in verband daarmee ook het oude 

stadsfront aan de Gedempte Haven. Deze karakteristiek wordt sterk geaccentueerd door de 

huidige zware beukenbeplanting langs de Havenweg. Deze kwaliteit wordt verder ontwikkeld: 

de beukenrij wordt doorgezet tot aan de Voorstraatbrug. Voorts wordt de oude loop van de 

Vecht begeleid door een typerende boomsoort. Bij voorkeur worden de huidige iepen langs 

de overzijde van de Gedempte Haven in het verlengde daarvan ook doorgezet langs de 

Marslaan en langs de zuidzijde van de oude loop van de Vecht langs de Bramerstraat en de 

Parklaan. Voor een kaart met alle straatnamen: zie bijlage 2. 

De historische loop van de Vecht zal zichtbaar gemaakt worden om zodoende de oude schaal 

en maat van het centrum voelbaar te maken. De Vecht maakte in vroegere tijden een bocht 

naar het oosten ter hoogte van de Gedempte Haven. De oude loop zal ook door middel van 

materiaalkeuze voor bestrating zichtbaar worden gemaakt. 

De aandacht voor deze structuur komt voort uit het uitgangspunt om bestaande relaties 

tussen structuren en massa’s te vernieuwen vanuit historische en ruimtelijke kenmerken. De 

relatie van het centrum met de Vecht wordt duidelijker voelen zichtbaar. 

De assenstructuur, waarlangs de stedelijke ontwikkeling plaatsvindt, vormt ook een 

aanknopingspunt voor de groenstructuur. De pleinen en de pleinvormige ruimten, langs of in 

de nabijheid van deze assen, worden ontwikkeld tot aantrekkelijke verblijfsruimten. Het 

aanbrengen van groen neemt hierbij een belangrijke plaats in. De uit historisch oogpunt 

belangrijkste as is die van de Voorstraat-Oosteinde-Mulopad en aan de overzijde van de 

Vecht de Brink en de Hessenweg. Aan weerszijden van deze as wordt een tweetal gebieden 

ontwikkeld tot groene hoven, als opponent van de drukte van de winkelas. Aan de westzijde 

is dit het Wilhelminaplein in combinatie met het groen op het Boumanplein. De bestaande 

bomen op dit plein worden aangevuld met sierperken, hagen en enkele bijzondere bomen. 

Aan de oostzijde is dit het oude kerkhof Nijenstede in combinatie met het Mulopad en de 

joodse begraafplaats. De oude begraafplaats wordt meer bij de openbare ruimte betrokken 

door de muur te vervangen door een combinatie van metselwerk en gietijzeren hekwerk; de 

poort wordt weer in ere hersteld en het Mulopad wordt gedeeltelijk omgelegd via de oude 

laan op de begraafplaats. Het Mulopad zelf krijgt een begeleidende beplanting van bomen 

en/of een haag en gaat een groene verbinding vormen tussen het oude kerkhof en de joodse 

begraafplaats. De begraafplaatsen behouden hun boomrijke en verstilde karakter. 

Laanbeplanting vormt thans geen belangrijk kenmerk van Hardenberg. Het aanbrengen van 

dergelijke beplanting is wel een goed middel om belangrijke routes herkenbaar te maken en 

te begeleiden. De nieuwe hoofdontsluiting wordt daarom voorzien van een eigen en 

typerende laanbeplanting, bij voorkeur geplant in een dubbele bomenrij. Van lagere orde zijn 

de Bruchterweg en de Burgemeester Schuitestraat. Ook deze worden, wanneer als gevolg 

van de herinrichting de mogelijkheid zich voordoet, voorzien van een laanbeplanting. Enkele 

historische belangrijke routes, zoals de Stationsstraat en de Gramsbergerweg hebben een 

groene uitstraling dankzij de aanwezigheid van grotere tuinen met op een aantal plaatsen 

monumentale bomen. Deze groene structuren moeten behouden blijven. 


54


Figuur 4.6. Voorgestelde groenstructuur Hardenberg Centrum 

De beoogde groenstructuur vormt potentieel ook een drager van de ecologische structuur 

binnen het plangebied. Om deze ecologische waarde te ontwikkelen, worden waar mogelijk 

oude bomen geïntegreerd en worden waar mogelijk soortkeuzen toegepast die een 

ecologische meerwaarde hebben als waard plant voor andere organismen. Inheemse 

boomsoorten hebben daarom de voorkeur boven exoten. 

4.2.4 Streefbeeld van functies in het centrum 

Om de uitgangspunten van dit Masterplan Plus te verwezenlijken en kracht bij te zetten is op 

structuurniveau weergegeven hoe de gemeente Hardenberg om wil gaan met de 

verschillende functies (zie figuur 4.7). Het betreft hier een streefbeeld. De definitieve 

functies en bestemmingen worden in de deelprojecten en de toekomstige 

bestemmingsplannen vastgelegd. Een nadere uitwerking en detaillering inzake de functies en 

brancheringen vinden plaats in het Branche Rapport. Op dit moment is het Branche Rapport 

in concept gereed. Het streven is een juiste synergie te laten ontstaan tussen de 


55


verschillende functies, zodat er een versterking komt in de belevingswaarde en 

omgevingskwaliteit van het centrumgebied. 

Figuur 4.7 Streefbeeld van functies 

In de oranje zone, het kernwinkelgebied, ligt de nadruk op detailhandel en vergelijkend 

winkelen. Bestaande "andere functies" kunnen gehandhaafd blijven. 

Het streven in dit gebied is: 

geen uitbreiding en nieuw vestiging van "andere functies" (dienstverlenende bedrijven 

zoals o.a. banken, uitzendbureau's, hypotheekshops, kantoren etc.); 

geen uitbreiding en nieuw vestiging van horeca behalve in de blauwe zone; 

geen uitbreiding en nieuw vestiging van supermarkten; 

geen uitbreidingen van detailhandel op de verdiepingen. 

In de rode zone, de aanloopgebieden binnen het kernwinkelgebied, ligt de nadruk op 

detailhandel, winkels voor dagelijkse boodschappen, doelgericht winkelen en "andere 

functies" zoals dienstverlenende bedrijven. 

De blauwe zone geeft indicatief de bestaande en nieuwe horeca mogelijkheden weer. 

De groene zone is de zone waar leisure is en kan worden gesitueerd, eventueel 

gecombineerd met horeca als ondersteuning van de leisure activiteiten. 

In het gehele centrumgebied wordt het wonen boven winkels gestimuleerd. 


56


4.3 Functionele keuzes 

Om het centrumplangebied te kunnen laten functioneren als een volwaardig streekcentrum, 

is het noodzakelijk om functionele veranderingen te faciliteren. Hier wordt in de volgende 

paragrafen verder op ingegaan. 

4.3.1 Winkelvoorzieningen 

Vanuit de Detailhandelsstructuurvisie voor de gemeente Hardenberg (2002) wordt 

aangegeven dat de kern Hardenberg, als streekverzorgende kern, een toekomst heeft als 

koopcentrum voor een deel van de gemeente en een winkelcentrum voor de streek. 

Met name door de toevoeging van winkelvloeroppervlakte wordt getracht het centrum meer 

de uitstraling te geven van een regionaal koopcentrum. Wanneer Hardenberg daadwerkelijk 

wil fungeren als een voorzieningencentrum voor de gehele regio, dan is het noodzakelijk om 

een uitgebreid, volledig en ook verrassend winkelaanbod te kunnen aanbieden. Momenteel is 

dit nog onvoldoende het geval. 

Uit het distributieplanologisch onderzoek van SAB uit 1999 en de actualisatie van de 

distributieve mogelijkheden voor het centrum van Hardenberg (2003) (bijlage 4) blijkt dat er 

een aantal branches ondervertegenwoordigd zijn. Dit is in paragraaf 3.2.1 reeds aan de orde 

gekomen. 

Toevoeging van winkels uit de ondervertegenwoordigde branches zal dus moeten resulteren 

in een meer compleet aanbod. Tevens zal vergroting van het recreatieve aanbod leiden tot 

meer publiek dat echt komt winkelen en er een dagje uit van maakt. Een dergelijke 

toevoeging is bovendien interessant in verband met de toeristische functie die Hardenberg 

en omgeving heeft in (vooral) de zomermaanden. Om duidelijkheid te verkrijgen in de toe te 

voegen en uit te breiden branches wordt een brancheringsvisie opgesteld. Deze visie zal 

ingaan op de invulling van winkelruimtes in het centrum van Hardenberg. 

Er wordt echter niet slechts toegevoegd; er wordt eveneens winkelruimte onttrokken aan de 

voorraad. De gemeente Hardenberg streeft namelijk naar een integrale kwaliteitsverbetering 

van het centrumgebied, zowel qua ruimtelijke structuur als de kwaliteit van het aanbod. 

Grootschalige aanbieders zoals bouwmarkten en meubelzaken passen niet meer in dit beeld 

en het beleid van de gemeente Hardenberg is er dan ook op gebaseerd om dit type 

winkelvestigingen zoveel mogelijk te concentreren op het bedrijvenpark Haardijk. Tevens zal 

er winkelruimte verdwijnen uit niet functionerende complexen zoals de Mulderij. In tabel 4.1 

is te zien waar er uitbreiding en inkrimping van de winkelfunctie is gepland en om hoeveel 

vierkante meter het gaat. 

Locatie 

Project Markt e.o. 

Nieuwbouw Markt e.o. 8.050 m2 

Onttrokken winkelruimte Mulderij +/- 2000 

m2 

Omgeving gemeentehuis/Spinde (studiegebied) 

Oostzijde (studiegebied) 

Wilhelminaplein/Boumanplein (studiegebied) 

Totale toevoeging winkelruimte 

Metrage 

6.050 m2 

986 m2 

686 m2 

320 m2 

8.042 m2 

Tabel 4.1. Overzicht winkelprojecten Masterplan, in m2 b.v.o. 

Bron: WPM groep, 2003 

In totaal zal er dus +/- 8000 vierkante meter aan vloeroppervlakte (bruto) worden 

toegevoegd binnen het plangebied. 


57


4.3.2 Wonen 

De komende 10 tot 15 jaar zullen ongeveer 900 woningen worden gebouwd binnen het 

centrumgebied, verdeeld over meerdere deelprojecten. 

Hierbij wordt speciaal aandacht geschonken aan de doelgroepen van beleid zoals deze in het 

Woonplan 12 worden onderscheiden: 

Seniorenhuishoudens; 

Huishoudens die starten op de woningmarkt/jongeren; 

Minder draagkrachtigen. 

De vraag vanuit deze doelgroepen zal een belangrijke rol spelen bij het bepalen van het 

type, prijsklasse etc. van de te bouwen woningen in het centrum. Ook zal aandacht worden 

geschonken aan de bovenkant van de markt: de meer draagkrachtigen. 

Wonen boven winkels 

Mede vanwege het feit dat het centrumgebied reeds bebouwd gebied is, zijn er geen 

onbeperkte mogelijkheden voor extra woningbouw. Het wonen boven winkels biedt in dit 

licht goede mogelijkheden: het is een goede manier van intensief ruimtegebruik en de 

woningen voldoen aan bepaalde criteria waar mensen met de wens tot wonen in het centrum 

om vragen. Het gaat dan met name om de nabijheid van allerlei voorzieningen. 

Ook past het wonen boven winkels bij de doelstelling om het centrum levendiger, leefbaarder 

en sociaal veiliger te maken. Wanneer er meer mensen in het kernwinkelgebied wonen, zorgt 

dat – met name in de avonduren – voor meer sociale controle en zorgt het tevens voor een 

centrum dat ook buiten de winkeltijden meer sfeer uitstraalt. 

Uitgangspunt is dat er positief gestaan wordt tegenover het wonen boven winkels. 

Relatie met andere woningbouwplannen binnen en buiten het centrumgebied 

Binnen de kern Hardenberg bestaan plannen om tot en met 2014 ruim 2200 woningen te 

bouwen. Het gaat dan met name om de bouw van woningen in het centrum, in de 

uitbreidingswijk Marslanden, in het project Zorgzone en in het project Brink-Oost. Binnen het 

centrumgebied zullen de komende 10 tot 15 jaar ongeveer 900 woningen worden gebouwd. 

Dergelijke grote aantallen woningen vragen om een goede opname in de markt. Dit betekent 

dat het woningbouwprogramma voldoende aantrekkelijk zal moeten zijn om ook 

consumenten van buiten aan te trekken en huishoudens die het voornemen hebben 

Hardenberg te verlaten binnen de gemeente te behouden. Een evenwichtig en marktconform 

bouwprogramma is dan ook noodzakelijk. De gemeente voert hierin de regie, in overleg met 

de woningcorporaties en betrokken marktpartijen. 

De verwachting is dat de 900 woningen binnen het centrumgebied puur vanuit aantallen 

gezien hun weg naar de consument wel zullen vinden. Dit geldt voor woningen in het 

centrumgebied, maar ook het woningaanbod vanuit de directe omgeving heeft hier invloed 

op. Wanneer er in een bepaalde periode teveel woningen tegelijk op de markt worden 

gebracht, dan kan dit negatieve gevolgen hebben voor de verkoopbaarheid van deze 

woningen. Er zal dus nog onderzoek worden verricht naar de kwantitatieve en kwalitatieve 

afstemming, ook gefaseerd in de tijd, van alle woningen binnen het centrumplangebied, met 

woningbouwontwikkelingen buiten het centrumplangebied. De verschillende 

woningbouwprojecten binnen het centrumgebied worden vanzelfsprekend ook onderling op 

elkaar afgestemd. De exacte planning van de woningbouw zal moeten geschieden met de 

resultaten van dit onderzoek als basis. Samenwerking met corporaties en marktpartijen zal 

voorop staan. 

Hiernaast zal er voor het centrumgebied parallel aan de woningbouwprojecten hard gewerkt 

worden aan het verbeteren van het verblijfsklimaat in dit gebied en de promotie van het 

wonen in het centrum van Hardenberg. 

12 SGBO, Woonplan 2003-2007 gemeente Hardenberg, januari 2004 


58


4.3.3 Kantoren/commerciële dienstverlening 

Een kern met een streekfunctie dient een zekere uitstraling te hebben om ook daadwerkelijk 

als een streekcentrum te kunnen fungeren. Kantorenontwikkeling op strategische plekken 

binnen de kern Hardenberg past hier goed bij. Aan de ene kant zal de streekfunctie van 

Hardenberg zorgen voor een toenemende vraag naar kantoorruimte, omdat het 

vestigingsklimaat zal verbeteren. Aan de andere kant zorgt een centrum met een goede mix 

van kantoren, woningen, winkels en andere functies voor een grotere aantrekkingskracht 

voor allerlei soorten consumenten en investeerders. 

Op dit moment is de kantorenmarkt verre van optimaal en is er in het algemeen sprake van 

vrij veel leegstand. De vraag nog een kwalitatief hoogwaardig product blijft; het probleem 

geldt met name voor de onderkant van de markt. Ontwikkelingen in deze markt zijn echter 

moeilijk te voorspellen. In principe kan de vraag naar kantoorruimte na een periode van 

daling weer flink gaan stijgen. Een gemeente die tracht om meer commerciële functies 

binnen de gemeentegrenzen te krijgen dient daarom in ieder geval planologisch de ruimte te 

bieden aan geïnteresseerde bedrijven en instellingen. Een beleid dat letterlijk en figuurlijk de 

ruimte biedt aan de ontwikkeling van commerciële functies en dan met name kantoren is dan 

de juiste zet. Wanneer een gemeente namelijk pas reageert wanneer de kantorenmarkt weer 

aantrekt, dan loopt zij achter de feiten aan. 

Het is wel noodzakelijk om te zorgen voor optimale vestigingsfactoren. Hardenberg heeft 

natuurlijk in principe het voordeel dat de kern ligt in een mooie, rustige en groene omgeving. 

Dergelijke zaken spelen tegenwoordig een steeds grotere rol bij het bepalen van de 

vestigingsplaats van bedrijven omdat de tegenwoordige samenleving ervoor zorgt dat 

aspecten als fysieke bereikbaarheid en nabijheid wat meer naar de achtergrond verdwijnen. 

Immers; met de huidige technische mogelijkheden is het erg gemakkelijk om in contact te 

komen en te blijven met klanten en andere bedrijven. 

Hardenberg ligt nationaal gezien niet erg centraal en is fysiek gezien zeker niet optimaal 

bereikbaar. De (woon)omgeving kan echter aantrekkelijk genoemd worden en aangenomen 

mag worden dat er in ieder geval regionaal georiënteerde bedrijven geïnteresseerd zijn in 

Hardenberg als vestigingsplaats. Daarvoor moeten dan wel verdere goede vestigingsfactoren 

ontwikkeld worden. De locaties die binnen het centrumplangebied aangewezen worden zullen 

daarom in ieder geval centraal gelegen en goed bereikbaar moeten zijn. Tevens zal gezorgd 

moeten worden voor ruime parkeergelegenheid en uitstekende faciliteiten zoals 

breedbandinternet-mogelijkheden. Er wordt momenteel bekeken wat de mogelijkheden zijn 

voor het gebruik van breedbandinternet in Hardenberg. 

Het komt er op neer om in ieder geval planologisch de ruimte te bieden voor 

kantoorontwikkeling en om te zorgen voor voldoende en goede vestigingsfactoren zodat het 

voor ondernemingen aantrekkelijk wordt om in de kern Hardenberg kantoor te houden. Zie 

tabel 4.2 voor de locaties en bijbehorende metrages zoals deze gepland zijn. 

Locatie 

Deelproject Bruins 

Deelproject voormalig politiebureau 

Mogelijke aanvullende locaties 

Metrage (netto vloeroppervlakte) 

1380 m2 

1200 m2 

studiegebieden 

Tabel 4.2. Locaties voor de ontwikkeling van kantoren 

In deze projecten wordt in ieder geval planologisch ruimte gegeven aan kantorenontwikkeling. 

De fasering speelt hierbij een grote rol. De Bruins-locatie nabij het station zal het eerst 

ontwikkeld worden en het deelproject ‘voormalig politiebureau’ staat voor de periode 2005- 

2010 in de planning. Mogelijke aanvullende locaties staan nog niet gepland, maar duidelijk is 

wel dat er afstemming plaats zal vinden qua fasering, vraag vanuit de markt etcetera. Het 


59


werken met dubbelbestemmingen (kantoren en wonen) om in te kunnen springen op de 

vraag naar kantoren is een mogelijkheid. Voor wat betreft het deelproject “voormalig 

politiebureau” wordt de mogelijkheid opengehouden om in plaats van kantoorruimte ruimte 

ten behoeve van verblijfsrecreatie te creëren (hotelruimte). 

4.3.4 Leisure 

De functionele verbinding tussen de Markt en de Vecht zal aan de noordzijde worden 

gevormd door een leisurezone. Theater De Voorveghter, gevestigd aan het Badhuisplein, 

heeft uitgebreid. Het aanbod langs het Badhuisplein zal worden uitgebreid met 

vermaaksvoorzieningen en horeca, waardoor het geheel het karakter krijgt van een 

recreatieboulevard. Theater De Voorveghter heeft reeds een prominente plaats in dit gebied 

en versterking/uitbreiding van dergelijke voorzieningen ligt ruimtelijk dan ook voor de hand. 

Duidelijk zal moeten worden in welke mate er vraag is naar deze voorzieningen. 

Vraag naar leisure- en vermaakfaciliteiten in Hardenberg zal voornamelijk komen van: 

 

 

 

jongeren tot 20 jaar: middelbare scholieren, MBO-scholieren; 

toeristen die rond Hardenberg de vakantie doorbrengen (seizoensgebonden); 

gezinnen met kinderen. 

Hiervan vormt met name de groep van scholieren een belangrijke groep. Hardenberg heeft 

een uitgebreid pakket aan middelbare school en MBO-opleidingen. Dit biedt perspectief voor 

Hardenberg, omdat middelbare scholieren over het algemeen voor hun uitgaansleven op 

dezelfde plaats zijn georiënteerd als daar waar de school staat, omdat het sociaal netwerk 

van de scholieren zich voor een belangrijk deel concentreert rond de school. 

Voorts is de kern Hardenberg het centrum van de gemeente. De verwachting is dat de vraag 

naar vermaak in Hardenberg dus naast een lokaal karakter ook deels een regionaal karakter 

zal hebben. In de vakantieperiodes is de omgeving van Hardenberg een belangrijke 

bestemming voor vakantiegangers, met name voor kampeerders en gebruikers van 

vakantiehuisjes. Dit biedt compensatie in de periodes waarin de lokale vraag door toedoen 

van de vakantieperiode lager zal zijn. 

Het aanbod zal ten opzichte van elkaar een zekere mate van synergie hebben, maar ook met 

de horeca die aan de boulevard zal worden gerealiseerd en met theater De Voorveghter. De 

boulevard wordt hiermee in Hardenberg en omgeving op de kaart gezet. 

Om een te eenzijdige oriëntatie van de leisurezone (bijvoorbeeld dominant gericht op 

jongeren) tegen te gaan, dient het totaalaanbod van de leisurezone een leeftijdsbestendig 

karakter te hebben. 

Bezoekers die met de auto naar de leisurezone zullen komen, zullen vooral gebruik maken 

van de parkeervoorzieningen op het noordelijke bronpunt. Daar vermaak veelal een piek 

heeft later op de dag dan winkelen, is er goed dubbelgebruik bij de parkeervoorzieningen 

mogelijk, en zal de beschikbare ruimte over een langer deel van de dag benut worden. De 

leisurezone moet eveneens goed met fiets en bus bereikbaar blijven dan wel worden. 

4.3.5 Overige voorzieningen 

Naast voorzieningen zoals winkels zijn culturele voorzieningen ook belangrijk voor 

Hardenberg als streekcentrum. De as waar theater De Voorveghter aan gelegen is, zal 

daarom deels worden ontwikkeld als een cultureel-maatschappelijke as. In het 

multifunctionele centrum dat ontwikkeld zal gaan worden zal tevens ruimte zijn voor enkele 

culturele functies. 


60


Voorzieningen voor jongeren dienen ook een plek te krijgen in het her te ontwikkelen 

centrumgebied. Een belangrijke voorziening die reeds in het centrumgebied gevestigd is, is 

Jongerencentrum No Neem. Deze accommodatie zal als gevolg van geplande ontwikkelingen 

verdwijnen. No Neem zal uiteindelijk gehuisvest worden binnen het plangebied van het 

bestemmingsplan Hardenberg Centrum Markt en omgeving. Tot die tijd zal voor een 

vervangende accommodatie gezorgd worden. 

Er zal ook aandacht moeten zijn voor voorzieningen voor kinderen en jonge jeugd. Met name 

in de gebieden rond het kernwinkelgebied, waar de woonfunctie centraal staat, zal daarom 

rekening gehouden worden met het creëren van voldoende speelgelegenheden voor 

kinderen. 

Ook voor de oudere jeugd zullen voldoende sport- en spelvoorzieningen voorhanden moeten 

zijn. Met name in het gebied waar leisure centraal zal staan, zijn dergelijke voorzieningen in 

te passen. 

4.4 Duurzaamheid 

Duurzaamheid of duurzame ontwikkeling is een uitgangspunt dat tegenwoordig niet meer te 

negeren valt. Bij de ontwikkelingen in het centrum van Hardenberg is duurzaamheid dan ook 

een belangrijk item. 

Duurzaamheid wordt volwaardig meegewogen in de planontwikkeling voor de diverse 

projecten in het centrumgebied. Voor reeds in ontwikkeling zijnde projecten zullen geen 

aanvullende duurzaamheidseisen worden gesteld en duurzaamheid zal in de nog te realiseren 

projecten met een stapsgewijs toenemend ambitieniveau worden ingevoerd. Dit betekent dat 

er als het ware steeds hogere eisen worden gesteld aan projecten ten aanzien van 

duurzaamheid. 

Ten behoeve van het Masterplan Plus is de werkgroep Duurzaam opgericht die de input 

levert voor het op te stellen duurzaamheidsplan. Het duurzaamheidsplan wordt opgesteld 

voor de inrichting en het beheer van het Masterplangebied. Deze werkgroep heeft o.a. de 

volgende taken: 

Het inventariseren en vaststellen van het ambitieniveau op het gebied van 

duurzaamheid; 

Formuleren van duurzaamheidbeleid. 

Voor het Masterplan plus is er een drietal belangrijke aangrijpingspunten voor 

duurzaamheid: 

Het beeldkwaliteitplan voor het centrumplan, waarin een ruimtelijke visie is neergelegd 

ten aanzien van de ontwikkeling van het openbaar gebied; 

Het ontwikkelingsplan voor de gemeente Hardenberg. Hierin is de toekomstvisie voor de 

gemeente Hardenberg vastgelegd. Deze toekomstvisie is door de gemeenteraad 

vastgesteld op 27 mei 2004; 

Het milieuprogramma 2003. 

In het Masterplan Centrum Hardenberg - vastgesteld in december 2002 - wordt met name 

ingegaan op duurzame stedenbouw. Er wordt gezegd dat duurzame stedenbouw 

verschillende vormen van duurzaamheid kent: 

Ecologisch duurzaam: Ecologische zones versterken en ruimtelijke samenhang zoeken en 

duurzaam bouwen; 

Functioneel duurzaam: Gedifferentieerd leefklimaat en flexibiliteit openbaar gebied, 

zodanig dat verschillende functies en activiteiten kunnen plaatsvinden; 

Sociaal duurzaam: Veiligheid (politie-keurmerk) en sociale coherentie en betrokkenheid 

versterken. 


61


In het duurzaamheidplan worden deze onderwerpen uitgewerkt langs twee lijnen: milieu en 

ecologie, en leefbaarheid en sociale veiligheid. Er worden ambities geformuleerd voor 

woningbouwprojecten, utiliteitsbouw en de inrichting van de openbare ruimte. Daarbij 

worden de ambitieniveaus waar zinvol geleidelijk opgevoerd van het huidige niveau tot een 

relatief hoog ambitieniveau voor de projecten die in 2010 van start gaan. 

Het duurzaamheidplan zal mede als input dienen voor de ontwikkeling van de diverse 

deelprojecten binnen het centrumplangebied. 


62


5 Inventarisatie en onderzoek 

5.1 Distributieve mogelijkheden Hardenberg Centrum 

Hardenberg ten opzichte van de overige kernen binnen de gemeente 

Binnen de gemeente hebben Hardenberg en Dedemsvaart de belangrijkste 

detailhandelsfunctie: beide hebben een bovenlokaal verzorgende functie. De overige kernen 

hebben primair een dagelijks, lokaal verzorgend winkelaanbod 13 . 

Voor Dedemsvaart blijkt uit de koopstromen die door I&O zijn onderzocht dat er 

uitbreidingsmogelijkheden ontbreken. Uit onderzoek onder bewoners blijkt dat het centrum 

van Dedemsvaart met name als koopcentrum wordt bezocht, waarbij het accent ligt op de 

dagelijkse en doelgerichte aankopen. Het ‘winkelen’ vindt in deze kern niet plaats. De Visie 

Detailhandelsstructuur gemeente Hardenberg 14 geeft hetzelfde aan: Dedemsvaart is gericht 

op de kopende consument, terwijl Hardenberg zowel het kopende als het winkelende publiek 

bedient. Dedemsvaart versterkt zich binnen zijn huidige functie en zal derhalve geen 

versterking zoeken in de recreatieve sfeer. 

Hardenberg Centrum 

Voor Hardenberg geldt juist dat deze kern is aangewezen als het centrum dat naast een 

kernverzorgende functie tevens faciliteert in de ‘winkelfunctie’ voor de eigen regio. Hoewel er 

sprake is van een zekere overlap in verzorgingsgebieden kent Hardenberg een zeer stevige 

positie binnen de gemeente en binnen Noordoost Overijssel. Naar de toekomst toe wordt de 

huidige functie, gelet op de gehanteerde positionering van de verschillende winkelgebieden, 

niet bedreigd. 

In navolging van het distributie-planologisch onderzoek (DPO) van SAB uit 1999 laat het 

onderzoek van WPM Consultants inzake de actualisatie van de distributieve mogelijkheden 

van Hardenberg-centrum 15 uit 2003 zien dat Hardenberg op zich beschikt over een redelijk 

compleet aanbod van winkels. Vergelijkend met de hoofdcentra uit gemeenten met 30.000 

tot 50.000 inwoners, richt het aanbod in Hardenberg zich voor een groot deel op de 

dagelijkse en doelgerichte functie. Voor meer informatie wordt verwezen naar bijlage 4. 

Uit het onderzoek van WPM Consultants blijkt ook dat er een behoorlijke uitbreidingsruimte 

bestaat voor zowel de dagelijkse als de niet-dagelijkse sector. Deze uitbreidingsruimte is 

voor 2006 en 2010 berekend op basis van onder andere het aantal inwoners, de 

bestedingen, bindingspercentages en toevloeiingspercentages. Naar 2010 neemt het 

uitbreidingsmetrage toe tot 12.850 vierkante meter (bruto vloeroppervlakte) exclusief horeca 

en diensten. Zie bijlage 4 voor een nadere toelichting. 

In totaal zullen er binnen het centrumgebied ongeveer 8000 vierkante meters aan bruto 

winkelvloeroppervlakte toegevoegd. Volgens de onderzoeken van SAB en WPM Consultants 

blijkt dat het toevoegen van een dergelijke hoeveelheid vierkante meters aan 

winkelvloeroppervlakte zeker niet zullen leiden tot een gespannen marktsituatie. 

Essentieel hierbij is de toekomstige structuur van het centrumplangebied en de in te steken 

verhuurrichting; nieuwbouwprojecten zullen daadwerkelijk tot een kwalitatieve toevoeging te 

leiden op het bestaande centrumgebied. Door niet alleen het aantal vierkante meters aan 

winkelvloeroppervlakte te vergroten, maar daarnaast ook de bereikbaarheid en de 

ruimtelijke structuren te verbeteren, zal ervoor worden gezorgd dat er geen gespannen 

marktsituatie zal ontstaan. De uitgangspunten vanuit het DPO van SAB vormen de basis voor 


14 Seinpost Adviesbureau bv, Visie Detailhandelsstructuur gemeente Hardenberg, oktober 2002, p. 7 



63


het Masterplan Plus en de actualisatie van distributieve mogelijkheden van WPM Consultants 

bouwt hierop voort. 

De Branche Advies Commissie (BAC) stelt een brancheringsvisie op. In deze visie wordt 

ingegaan op de invulling van winkelruimtes in het centrum van Hardenberg en de visie zal 

als een leidraad dienen voor de daadwerkelijke invulling van deze winkelruimtes. 

Uitgangspunt bij de invulling is te komen tot duurzaamheid daarvan. 

5.2 Woningbouwmogelijkheden Hardenberg Centrum 

In het kader van het Woonplan 16 voor de gemeente Hardenberg dat in mei 2004 is 

vastgesteld is een woningbehoeftenonderzoek gehouden. Belangrijke conclusies hieruit zijn: 

Er is een relatief grote vraag naar woningen voor ouderen en starters; 

Het vraagoverschot is veruit het grootst in het centrum van Hardenberg. 

Woningaantallen 

Het vraagoverschot in het centrum van Hardenberg geeft aan dat er mogelijkheden zijn voor 

het toevoegen van woningen in het centrum. 

Over de gehele periode gezien (10 tot 15 jaar) zullen er binnen het plangebied ongeveer 900 

woningen gebouwd worden. Voor de periode tot en met 2007 is er volgens het Woonplan een 

toename gepland van ongeveer 512 woningen in het centrumplangebied. Deze huidige 

bouwplannen bevatten minder woningen dan er in deze periode nodig zijn: volgens het 

woningbehoefteonderzoek 17 resteert er dan nog een vraagoverschot van 304 woningen 

binnen het plangebied (zie tabellen 5.1 & 5.2). 

Kern 

Aantal woningen 

Hardenberg Centrum 512 

Marslanden 405 

Heemse 24 

Baalder/-veld 0 

Mariënberg 1 

Sibculo 14 

Kloosterhaar 17 

Bergentheim 85 

Bruchterveld 9 

Lutten 54 

Slagharen 55 

Schuinesloot 5 

De Krim 27 

Gramsbergen 61 

Dedemsvaart 284 

Balkbrug 70 

Overig buitengebied 6 

Totaal 1.629 

Tabel 5.1 Nieuwbouwprogramma per kern, 2003-2007 – samengevat 

Bron: Woonplan gemeente Hardenberg (2004) 

In tabel 5.2 is ook te zien dat het huidige vraagoverschot in Hardenberg-centrum 816 

bedraagt. Dit betekent dat er tot en met 2007 816 woningen gebouwd zouden moeten 

worden om aan de vraag tot en met 2007 te kunnen voldoen. De +/- 900 geplande 

woningen in het plangebied worden echter gebouwd in een periode van 10 tot 15 jaar, zodat 

16 SGBO, Woonplan 2003-2007 gemeente Hardenberg, januari 2004 

17 Idem 


64


er een vraagoverschot zal blijven bestaan. Er mag namelijk verwacht worden dat er na 2007 

geen trendbreuk in zowel de vraag als het aanbod optreedt, zodat ook na 2007 de vraag nog 

steeds het aanbod overtreft. Echter, het gebied ‘Hardenberg-centrum’ zoals dit wordt 

onderscheiden in het Woonplan is groter dan het plangebied van het centrumplan. Dit zal 

betekenen dat de vraagoverschotten voor wat betreft het centrumplangebied lager zullen 

uitvallen. Qua totale aantallen kan in ieder geval gezegd worden dat de woningbouwplannen 

binnen het centrumplangebied hard nodig lijken om aan de vraag te kunnen voldoen. 

Woningtypen 

De woningen die de komende 10 tot 15 jaar binnen het centrumplangebied naar verwachting 

gebouwd zullen worden vinden hun weg qua aantallen wel naar de consument. Het gaat 

echter niet slechts om het aantal woningen, maar ook om het woningtype, de prijsklasse en 

huur en/of koopwoningen. 

Over deze aspecten valt op te merken dat relatief gezien de vraagdruk binnen de gemeente 

als geheel vooral groter dan gemiddeld is bij 18 : 

alle types seniorenwoningen en vrijstaande woningen; 

koopwoningen boven de € 400.000, tussen de € 225.000 en de € 300.000 en onder de 

€ 175.000; 

alle types huurwoningen, met een piek in de vraagdruk bij de duurdere huurwoningen; 

woningen met 3 kamers. 

Omgekeerd is de vraagdruk kleiner dan gemiddeld bij: 

hoek- en tussenwoningen; 

woningen met een koopprijsklasse tussen de € 300.000 en € 400.000 en de € 175.000 en 

225.000 euro; 

woningen groter dan 5 kamers. 

Kern 

Huidig 

Vraagoverschot (-) of 

vraagtekort (+) 

Bouwprogramma 

Resterend vraagoverschot (-) 

of vraagtekort (+) 

H’berg Centrum -816 512 -304 

Marslanden -230 405 +175 

Heemse +18 24 +42 

Baalder/-veld +210 0 +210 

Mariënberg -8 1 -7 

Sibculo -74 14 -60 

Kloosterhaar -23 17 -6 

Bergentheim -77 85 +8 

Bruchterveld -7 9 +2 

Lutten +12 54 +66 

Slagharen -163 55 -108 

Schuinesloot -11 5 -6 

De Krim -17 27 +10 

Gramsbergen -282 61 -221 

Dedemsvaart -418 284 -134 

Balkbrug -197 70 -127 

Overig buitengebied -51 6 -45 

Gemeente -2.134 1.629 -505 

Tabel 5.2. Resterende vraagoverschotten en -tekorten per kern 2003-2007 

Bron: Woonplan gemeente Hardenberg (2004) 

18 

SGBO, Woonplan 2003-2007 gemeente Hardenberg, januari 2004, p. 43 


65


De doelgroepen van beleid zijn - mede gezien de bovenstaande punten - starters, minder 

draagkrachtigen en senioren. Met name starters en senioren wonen relatief graag nabij 

voorzieningen en, veelal logisch daaruit voortvloeiend, in het centrum. Woningbouw binnen 

het centrumplangebied zal dus voor een belangrijk deel gericht moeten zijn op deze 

doelgroepen van beleid. Dit betekent het bouwen van appartementen voor senioren en 

starters en koop- en huurwoningen in de goedkope en middensector. Natuurlijk dient er niet 

slechts voor deze doelgroepen gebouwd te worden, maar eveneens voor de overige 

doelgroepen. 

Onderzoek naar woningbouwprogrammering 

Om ervoor te kunnen zorgen dat de woningen niet allemaal tegelijk op de markt worden 

gebracht, heeft de gemeente Hardenberg aan een extern bureau opdracht gegeven voor het 

uitvoeren van een onderzoek naar de kwantitatieve en kwalitatieve afstemming van de 

diverse woningbouwprojecten, zowel binnen als buiten het centrumgebied. De planning van 

de woningbouw zal afgestemd dienen te worden op de resultaten van dit 

programmeringsonderzoek. De ontwikkelingen dienen continu gevolgd te worden, omdat de 

woningmarkt een dynamisch geheel is. 

5.3 Wet Geluidhinder 

Wegverkeerslawaai 

In het plangebied zal de komende jaren veel gebouwd en verbouwd worden. Het gaat 

bijvoorbeeld om de bouw van woningen, winkels etcetera, de renovatie van woningen en het 

aan-/verleggen van wegen. Bij dergelijke projecten moet rekening gehouden worden met 

geluidsaspecten: woningen, andere gebouwen en wegen dienen zo gebouwd en ruimtelijk 

ingepast worden dat er voldaan wordt aan geluidsnormen die gelden. 

Dus wanneer er bijvoorbeeld op een bepaalde locatie woningen worden gepland, dan dient 

onderzocht te worden of dit qua geluidbelasting wel mogelijk is. Hetzelfde geldt voor het 

verleggen van wegen: er dient rekening gehouden te worden met bijvoorbeeld de nabijheid 

van woningen. 

In opdracht van de gemeente Hardenberg heeft de Regio IJssel-Vecht in kader van het 

Masterplan Plus een verkennend akoestisch onderzoek uitgevoerd m.b.t. de gewijzigde 

verkeersstromen zoals in het Masterplan Plus is voorzien. Het doel van het onderzoek is het 

per wegvak bepalen van de 50 dB(A) contour en of sprake is van een reconstructie in kader 

van de Wet geluidhinder. 

Het onderzoek voor het basisjaar 2005 is gebaseerd op de verkeersgegevens uit de 

geluidsniveaukaart. De verkeersgegevens voor het akoestisch relevante jaar 2015 zijn 

afgeleid van de prognose voor 2010 uit het Masterplan Centrum Hardenberg. Deze 

gehanteerde verkeersintensiteiten zijn opgehoogd met een autonome groei van 1 % per 

jaar. Het vrachtverkeer richting het centrum is bedoeld als bestemmingsverkeer ter 

bevoorrading van winkels etc. In dit kader is de onderverdeling van de verschillende 

verkeersstromen gewijzigd t.o.v. de geluidsniveaukaart. Voor de doorsteek Witte de 

Withstraat richting Parkweg is het nacht-uur-percentage en de procentuele verdeling van het 

vrachtverkeer gewijzigd. 

In tabel 5.3 is de etmaalintensiteit per weg voor het jaar 2005 weergegeven, evenals de 

intensiteit voor 2015 zoals geprognosticeerd in het Masterplan Centrum Hardenberg van 

2002. 


66


Centrumplan Hardenberg 

Planjaar 2005 2015 

Geluidsniveaukaart Masterplan 

Toename 

Intensiteit 

Verhoging 

geluidsbelasting 

in dB 

Etmaalintensiteit Etmaalintensiteit 

De Brink 5100 5149 49 0.3 

Lage Doelen 3264 5149 3769 1.5 

Europaweg 8160 15134 6974 2.3 

Witte de Withstraat 

4692 9450 4758 2.3 

Adm.Helfrich str. 

Witte de Withstraat 1 4692 8505 3813 Nieuwe weg 

Parkweg 1 6120 14805 8685 2.3 

Bruchterweg aansl. 

4080 9405 5325 3.1 

Witte de With straat 

Bruchterweg aansl. 

6120 7140 1020 0.7 

Burg. Schuitestraat 

Burg.Schuitestraat 5100 5880 780 0.4 

Jan Weitkamp laan 5304 5880 576 0.6 

Tabel 5.3: Etmaalintensiteit 

1 Uitgangspunt Masterplan: Witte de Withstraat wordt vanaf de Stationsstraat aangesloten op de 

Parkweg. 

Percentage % Daguur % Nachtuur % Lmvt* % Mzvt** % Zvt*** 

Etmaalperiode d / n d / n d / n 

De Brink 6.7 0.7 95 / 96 3 / 2 2 / 2 

Lage Doelen 6.7 0.7 95 / 96 3 / 2 2 / 2 

Europaweg 6.7 0.7 95 / 96 3 / 2 2 / 2 

Witte de Withstraat 1 6.7 0.4 97 / 98 2 / 1 2 / 1 

Parkweg 1 6.8 0.4 93 / 94 2 / 1 1 / 1 

Bruchterweg 6.8 0.7 93 / 94 4 / 4 3 / 2 

Burg.Schuitestraat 6.8 0.7 93 / 94 4 / 4 3 / 2 

Jan Weitkamp laan 6.8 0.7 93 / 94 4 / 4 3 / 2 

Tabel 5.4: onderverdeling per voertuigcategorie 

1 Uitgangspunt Masterplan: Witte de Withstraat wordt vanaf de Stationsstraat aangesloten op de 

Parkweg. 

* Lichte motorvoertuigen 

** Middelzware voertuigen 

*** Zware voertuigen 

Uit tabel 5.3 blijkt dat bij een aantal wegen sprake is van toename in de verkeersintensiteit 

en geluidsbelasting op de gevel van woningen. 

Bij onderzoek naar reconstructie in zin van de Wet geluidhinder is het jaar vooraf aan de 

wijziging maatgevend voor de heersende geluidsbelasting. Verder dient een prognose van de 

geluidsbelasting over 10 jaar te worden berekend. Indien het verschil meer dan 2 dB 

bedraagt is er sprake van een reconstructie. Indien sprake is van een reconstructie dan dient 


67


de scheidingsconstructie (buitengevel) van de betreffende woning(en) zodanig te zijn dat 

t.o.v. de berekende gevelbelasting aan de wettelijke binnenwaarde wordt voldaan. 

Voor de gevel dient tevens een hogere waarde te worden vastgesteld. 

Waar nodig zal er gebruik gemaakt worden van geluidsarm asfalt. Als gevolg van deze 

maatregel zal de geluidsbelasting in die mate afnemen dat een hogere grenswaarde 

procedure niet nodig is. 

Industrielawaai 

Een aantal deelprojecten ligt binnen de geluidscontour van industrieterrein "Nieuwe haven 

Bruchterweg". Wanneer er binnen deze zone woningen of andere geluidsgevoelige 

bestemmingen worden geprojecteerd, is het Besluit grenswaarden binnen zones rond 

industrieterrein van toepassing. 

Voor deze bestemmingen geldt een voorkeursgrenswaarde van 50 dB(A). Gedeputeerde 

Staten kunnen een hogere waarde van maximaal 55 dB(A) verlenen. 

Het gaat hier om de deelprojecten “Herinrichten Bruchterweg en Burgemeester 

Schuitestraat” (19), “Piet Heinstraat” (23) en “de Kringlooplocatie” (25). Zie bijlage 1 voor 

een kaart met daarop de deelprojecten. 

Spoorweglawaai 

In de Wet geluidhinder zijn regelingen opgenomen met betrekking tot het stellen van 

grenswaarden voor woningen en andere geluidsgevoelige bestemmingen binnen zones langs 

spoorwegen. Een aantal deelprojecten ligt binnen de zone van de spoorlijn Zwolle- Emmen. 

Voor dit traject geldt op grond van het Besluit zones langs spoorwegen een 

onderzoeksgebied van 200 meter vanuit het spoor. 

De voorkeursgrenswaarde voor nieuwe situaties bedraagt voor spoorweglawaai 57 dB(A). Bij 

de planvorming rond deze projecten zal rekening gehouden worden met deze 

voorkeursgrenswaarde en zal er voor worden gezorgd dat geluidswaarden aan de normen 

voldoen. 

5.4 Luchtkwaliteit 

De Europese regels inzake luchtkwaliteit zijn door Nederland geïmplementeerd in het Besluit 

Luchtkwaliteit. De gemeente Hardenberg moet op grond van dit Besluit jaarlijks aan de 

provincie rapporteren over de luchtkwaliteit in de gemeente. 

De luchtkwaliteit langs de wegen (en weggedeelten) uit het gemeentelijk wegennet met de 

hoogste verkeersintensiteit is berekend aan de hand van het rekenmodel CAR. 

Voor 2001 is geconstateerd dat de grenswaarden met betrekking tot fijn stof (PM 10) op 

twee locaties buiten het plangebied, licht worden overschreden. Overschrijding van deze 

grenswaarde voor fijn stof is een landelijk probleem. Vooralsnog worden de landelijke 

beleidsontwikkelingen op dit punt afgewacht. Binnen het plangebied worden dus geen 

grenswaarden overschreden. 

Voor Benzeen, Koolmonoxide, Zwaveldioxide, Stikstofdioxide en Lood zijn geen 

overschrijdingen van de wettelijke luchtkwaliteitsnormen geconstateerd. 

Gelet op de geprognosticeerde verkeersintensiteiten in het plangebied leiden de wijzigingen 

in de verkeersintensiteiten niet tot een overschrijding van genoemde grenswaarden. 

5.5 Wet Milieubeheer 

Binnen het plangebied bevindt zich een aantal bedrijven (inrichtingen) waarop de Wet 

milieubeheer van toepassing is. In de brochure “Bedrijven en Milieuzonering” wordt met 

betrekking tot een aantal milieuaspecten (geur, stof, geluid en gevaar) indicatieve afstanden 


68


genoemd waarmee bij ontwikkeling van gevoelige bestemmingen in de nabijheid van deze 

inrichtingen rekening moet worden gehouden. 

Met dergelijke afstanden zal in de planvorming voor ter zake doende projecten rekening 

gehouden worden. 

5.6 Bodem 

De bodemkwaliteit op de niet verdachte plekken in het plangebied ligt vast op de 

gemeentelijke bodemkwaliteitskaart. Het centrumgebied is gezoneerd als zijnde licht 

verontreinigd. Met name Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK’s) zijn in het 

gehele centrumgebied licht verhoogd aanwezig (diffuus ontstane verontreiniging vanwege 

het autoverkeer, kolenstook etc). Voor een groot deel van de eventueel vrijkomende grond 

behoort herverwerking binnen het plangebied tot de mogelijkheden. Voor een beperkt deel is 

de grond dermate vrij van verontreinigingen dat deze vrijelijk toepasbaar is, dat wil zeggen 

ook buiten het gezoneerde centrumgebied. 

Bij het afvoeren van grond van percelen waar verontreinigingen groter dan de 

achtergrondkwaliteit zijn aangetroffen naar een locatie buiten het gezoneerde centrumgebied 

zijn de regels van het Bouwstoffenbesluit van toepassing, inhoudende dat deze grond alleen 

verwerkt mag worden in een zogenaamd infrastructureel (grond)werk. 

Een aantal historisch verdachte deellocaties moet, gelet op de aangetroffen verontreiniging 

nader worden onderzocht. Locaties waar sprake is van ernstige bodemverontreiniging zijn bij 

de provincie gemeld. Alvorens tot sanering kan worden overgegaan moet door de provincie 

een Wbb-beschikking (Wet bodembescherming) worden afgegeven. 

Van een aantal deellocaties is het onderzoek inmiddels gedateerd en zal in het kader van 

artikel 19, lid 2 procedures en de bouwvergunningen opnieuw onderzoek moeten worden 

uitgevoerd. Dit geldt uiteraard ook voor deellocaties waar nog geen bodemonderzoek heeft 

plaatsgevonden. 

Voor de bodemparagraaf: zie bijlage 7. 

5.7 Water 

Vanaf 14 februari 2001 dient bij de totstandkoming van ruimtelijke plannen de watertoets te 

worden toegepast. De watertoets is het hele proces van vroegtijdig informeren, adviseren, 

afwegen en uiteindelijk beoordelen van waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke 

plannen en besluiten. Het kader van de watertoets is het vigerend beleid (vierde Nota 

waterhuishouding, WB21, Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), Nationaal Bestuursakkoord 

Water (NBW), vijfde Nota over de ruimtelijke ordening, Beleidslijn ruimte voor de rivieren) 

en vanaf 1 november 2003 wettelijk verankerd in het Besluit op de ruimtelijke ordening 

(BRO). 

De watertoets heeft een integraal karakter waarin alle relevante waterhuishoudkundige 

aspecten worden meegenomen. Dit zijn naast veiligheid en wateroverlast ook waterkwaliteit 

en verdroging. De grootste winst van de watertoets ligt in het gezamenlijk commitment; de 

vroegtijdige, wederzijdse betrokkenheid tussen initiatiefnemer en waterbeheerder, die 

uiteindelijk leidt tot het wateradvies van de waterbeheerder en de expliciete afweging van de 

wateraspecten in het plan: de waterparagraaf. Met ingang van 1 november 2003 dienen alle 

ruimtelijke plannen een dergelijke waterparagraaf te bevatten. 

Als eerste zal het relevante beleid van verschillende overheden behandeld worden en 

vervolgens wordt ingegaan op meer inhoudelijke aspecten. 


69


Nationaal beleid 

Vierde nota waterhuishouding 

De vierde Nota waterhuishouding van december 1998 verwoordt het nationale beleid. Een 

van de speerpunten is een duurzaam stedelijk waterbeheer, met als belangrijke elementen: 

hergebruik van regenwater; 

het afkoppelen van verhard oppervlak van de riolering; 

het infiltreren van regenwater in de bodem; 

 

 

het bergen van regenwater in vijvers; 

herwaardering van watersystemen bij de ruimtelijke inrichting van (nieuwe) 

woongebieden. 

Waterbeleid 21 e eeuw (WB21) 

Met het WB21 wordt ingespeeld op toekomstige ontwikkelingen die hogere eisen stellen aan 

het waterbeheer. Het gaat hierbij om onder andere klimaatverandering, bodemdaling en 

zeespiegelrijzing. 

Het WB21 heeft twee principes voor duurzaam waterbeheer geïntroduceerd. Deze twee 

principes zijn de volgende zogenaamde tritsen: 

Vasthouden, bergen en afvoeren; 

Schoonhouden, scheiden en zuiveren. 

De trits vasthouden, bergen en afvoeren houdt in dat overtollig water zoveel mogelijk 

bovenstrooms wordt vastgehouden in de bodem en in het oppervlaktewater. Vervolgens 

wordt zo nodig het water tijdelijk geborgen in bergingsgebieden en pas als vasthouden en 

bergen niet mogelijk is wordt het water afgevoerd. 

Bij de trits schoonhouden, scheiden en zuiveren gaat het erom het water zoveel mogelijk 

schoon te houden. Vervolgens worden schoon en vuil water zoveel mogelijk aan de bron 

gescheiden en als laatste, wanneer schoonhouden en scheiden niet mogelijk is, komt het 

zuiveren van verontreinigd water aan bod. 

Provinciaal beleid 

In het waterhuishoudingsplan van de provincie Overijssel geeft de provincie de hoofdlijnen 

aan voor het waterbeleid in de komende jaren: 

Water moet zwaarder meewegen bij de keuze van nieuwe en de verbetering van 

bestaande woon-, werk-, en recreatiegebieden bij de inrichting van het buitengebied 

en in het milieubeleid; 

De veerkracht van watersystemen moet worden hersteld door de opvangcapaciteit 

van watergangen te vergroten, de sponswerking van de bodem te bevorderen, 

ruimte te geven aan het hoofdwatersysteem, wateropvanggebieden in te richten en 

de beleidslijn Ruimte voor de rivier te volgen; 

Wateroverlast in steden moet worden opgeheven, rioolstelsels moeten worden 

verbeterd, de kwaliteit en de inrichting van stedelijk water moeten beter, de 

waterketen moet duurzaam worden ingericht en er moet worden gezorgd voor een 

veilige en betrouwbare drinkwatervoorziening. 

Beleid waterschap Velt en Vecht 

Waterbeheersplan 2002-2006 

Beleid van waterschap Velt en Vecht is weergegeven. De functiezones uit het Overijsselse 

Streekplan (en het Drentse Provinciaal Omgevingsplan) zijn hierin vertaald naar eigen 

functiezones. Er zijn geen nieuwe functies gecreëerd en ook de begrenzingen wijken niet af 

van die uit de provinciale plannen. Wel zijn de grenzen nauwkeuriger getrokken, zodat tot op 

perceelsniveau duidelijk is van welke functie sprake is. 


70


Gemeentelijke ruimtelijke plannen worden getoetst aan de Waterkansenkaart. Het 

waterschap Velt en Vecht hanteert hierbij een aantal uitgangspunten: 

Verdere verlaging van het grondwaterpeil moet worden voorkomen; 

Afwenteling van wateroverlast of verontreiniging is niet acceptabel; waar wordt 

gebouwd, moet de berging van water tenminste gelijk blijven; 

Ontwikkelingen mogen niet ten koste gaan van de ruimte voor water; in gebieden die 

kansrijk zijn voor berging en retentie worden alle middelen ingezet om ongewenste 

ontwikkelingen te voorkomen, inclusief bezwaar en beroep; 

Als veiligheidsnormen niet haalbaar zijn tegen aanvaardbare kosten, hoort een 

functie op die plaats niet thuis. 

Beleidsnotitie water en ruimtelijke ordening 

In 2004 heeft het waterschap Velt en Vecht de “Beleidsnotitie water en ruimtelijke ordening” 

ontwikkeld. In deze notitie wordt beschreven hoe Velt en Vecht het aspect water in 

ruimtelijke plannen afstemt met betrokken partijen, hoe zij het instrument van de watertoets 

hanteert en welke hydrologische uitgangspunten zij hanteert bij de advisering en beoordeling 

van bestemmingsplannen/ ruimtelijke plannen. 

Zij hanteert daarbij de uitgangspunten van het WB21. vanuit het oogpunt van duurzaamheid 

wordt gestreefd naar een zoveel mogelijk gesloten waterbalans. De afvoer van water uit het 

gehele deelstroomgebied moet waterneutraal zijn. Voor een toename van de afvoer van 

water door uitbreiding van verharde oppervlakken dienen gelijktijdig 

waterbeheersingsmogelijkheden te worden gecreëerd. Op deze manier worden eventuele 

problemen betreffende waterafvoer niet op omliggende gebieden afgewenteld. Door 

voldoende bergingsoppervlakte en een gedoseerde afvoer van het water op de 

hoofdwateroplossing zal de afvoer van het deelstroomgebied niet groter zijn dan in de 

huidige situatie. Verder hanteert Velt en Vecht hierbij een aantal criteria zoals veiligheid, 

wateroverlast, riolering, watervoorziening, volksgezondheid, grondwateroverlast, 

oppervlaktewaterkwaliteit, grondwaterkwaliteit en verdroging. 

Gemeentelijk beleid 

In het “Masterplan voor de riolering kern Hardenberg” 19 wordt ingegaan op de riolering in het 

kader van de geplande ontwikkelingen binnen het centrumgebied. De rioolstelsels dienen te 

voldoen aan de basisinspanning zodat de vuilemissie op het oppervlaktewater zodanig wordt 

gereduceerd, dat voldaan wordt aan de lozingsnormen van de betrokken waterschappen en 

een Wvo-lozingsvergunning zal kunnen worden afgegeven voor alle overstorten. 

Het plan staat voornamelijk in het teken van afkoppelen van verhard oppervlak van de 

gemengde rioolstelsels. Volgens dit plan wordt er gedurende het planproces 8,67 ha 

afgekoppeld en daar wordt ook naar gestreefd. 

Waterparagraaf 

Op 12 juni 2003 heeft er een eerste overleg plaatsgevonden tussen de gemeente 

Hardenberg en waterschap Velt en Vecht met betrekking tot de geplande ontwikkelingen in 

het centrum van de kern Hardenberg. Vervolgens is begin 2004 gestart met het opstellen 

van het Masterplan Plus en in het kader daarvan heeft er op 23 december 2004 opnieuw een 

overleg plaatsgevonden. Afspraken die tijdens de overleggen zijn gemaakt, zijn opgenomen 

in deze waterparagraaf. 

Huidige en toekomstige situatie binnen het plangebied 

Het plangebied betreft het centrumgebied van de kern Hardenberg en is dus voor een zeer 

groot deel reeds bebouwd. Het betreffende gebied is voor wat betreft waterhuishouding 

afgestemd op stedelijk gebied en is niet gelegen in een grondwaterbeschermingsgebied. Om 

inzichtelijk te maken wat de gemiddelde grondwaterstanden zijn binnen het plangebied, zijn 

er eind 2004 diverse peilbuizen geplaatst. Een jaar monitoren moet leiden tot duidelijkheid 

19 DHV en gemeente Hardenberg, Masterplan voor de riolering kern Hardenberg, december 2004 


71


omtrent deze grondwaterstanden, zodat hiermee een goede beslissing kan worden genomen 

op welke wijze men met het water omgaat in de kern van Hardenberg. 

De komende 10 tot 15 jaar zullen 26 deelprojecten worden gerealiseerd binnen het 

plangebied. Een van de gevolgen is een toename van verhard oppervlak waardoor het af te 

voeren water zal toenemen. Om deze toename niet op naastgelegen deelstroomgebieden af 

te wentelen en om ervoor te zorgen dat er binnen het plangebied zelf ook geen wateroverlast 

ontstaat, is er gekozen voor een aantal maatregelen die dit dienen te voorkomen. Deze 

komen in het vervolg van deze waterparagraaf aan de orde. De beide tritsen ‘vasthouden, 

bergen en afvoeren’ en ‘schoonhouden, scheiden en zuiveren’ zijn erg belangrijk en worden 

nagestreefd. Echter, het karakter van het plangebied dient hierbij wel in ogenschouw te 

worden genomen: Het gaat om een gebied dat reeds bebouwd is. Dit betekent onder andere 

dat er beperkte mogelijkheden zijn om nieuwe wateroppervlakten te creëren en dat er 

minder mogelijkheden zijn om met name de eerste trits volledig op te pakken. Er zal dan ook 

geen oppervlaktewater worden gecreëerd. De mogelijkheid voor ondergrondse berging 

tijdens hoogwatersituaties wordt onderzocht. 

Het Masterplan voor de riolering van kern Hardenberg laat zien dat afkoppeling van 8,67 

hectare binnen het centrumgebied tot de mogelijkheden behoort. Hier zal ook vanuit worden 

gegaan. Dit hemelwater zal dus niet in het gemengde rioolstelsel terechtkomen. De wijzen 

waarop er met dit hemelwater zal worden omgegaan worden hieronder behandeld. Uit 

berekeningen blijkt dat als gevolg van dergelijke maatregelen ook het aantal locaties met 

“water op straat” en de hoeveelheid water op straat fors af zal nemen. Het nieuw aan te 

leggen verhard oppervlak zal niet op het gemengd riool worden aangesloten. Het totale 

verhard oppervlak zal ongeveer gelijk blijven aan de huidige situatie. 

Van belang is ook de uitfasering van pompstation Brucht. Beëindiging van de 

grondwateronttrekking zal leiden tot wijzigingen in de grondwaterstand in het gebied rondom 

de winlocatie. Om deze wijzigingen vast te stellen is een meetprogramma in uitvoering. 

Wanneer een eventuele stijging van de grondwaterstand ook zal gelden voor gebieden 

binnen het centrumplangebied, dan kunnen de gevolgen van deze stijging eventueel 

tegengegaan worden door de aanleg van een fijnmazig drainagesysteem. 

Waterinfiltratie 

Door water langer in het gebied vast te houden, worden verdroging en afwenteling van 

wateroverlast tegengegaan. Het streven is gericht op het infiltreren van hemelwater. In het 

kader van het Waterbeleid 21 e eeuw betekent dit dat de neerslag die op daken en bestrating 

valt, niet naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie wordt afgevoerd, maar in de bodem wordt 

geïnfiltreerd of op het oppervlaktewater wordt geloosd. Infiltratie heeft hierbij de voorkeur 

boven rechtstreekse lozing op het oppervlaktewater. 

Per deelproject zal onderzocht worden in welke mate infiltratie in de bodem tot de 

mogelijkheden behoort. Afhankelijk van factoren zoals de waterdoorlatendheid van de bodem 

ter plekke en de stand van het grondwater worden aanvullende oplossingen 

gerealiseerd.Voor de bepaling van de grondwaterstand zijn er peilbuizen geplaatst. De 

uitkomst van dit onderzoek is nog niet bekend. De doorlatendheid van de bodem zal vergroot 

worden door het infiltratieriool in een bed van schoon zand te leggen. Hierdoor ontstaat, 

naast een optimale infiltratie, een bufferzone in het poriënvolume van het zand. Er zal 

geïnfiltreerd worden tot het niveau van de maximum aanvaardbare grondwaterstand. Als het 

IT-riool totaal gevuld is, dan zal het surplus worden afgevoerd naar het oppervlaktewater. 

Per deelproject zal hierover nader overlegd worden met het waterschap. Door middel van de 

geplaatste peilbuizen wordt in ieder geval inzicht verkregen in de grondwaterstanden binnen 

het centrumgebied. Daarnaast geven boorstaten van onder meer de meetpunten inzicht in 

de bodemopbouw. Het afkoppelen van hemelwater is in ieder geval voor elk 

(nieuwbouw)project het uitgangspunt. 


72


Hemelwaterriolering 

De gemeente Hardenberg realiseert bij nieuwe ontwikkelingen de aanleg van een gescheiden 

rioolstelsel waardoor het vuilwater en het hemelwater afzonderlijk worden afgevoerd. 

Hierdoor wordt tevens een hoger zuiveringsrendement van rioolwaterzuiveringsinstallaties 

bereikt en wordt de riooloverstortproblematiek verminderd. Voor het ontvangen en afvoeren 

van hemelwater wordt een apart riool aangelegd. Daar waar de diameter dat toelaat, zal 

deze als IT-riool worden uitgevoerd. Gekeken zal worden naar een goede diepte van deze 

riolen en de overstortdrempels. Er wordt tevens rekening gehouden met de eventuele 

aanwezigheid van bodemverontreiniging. 

De hoofdleidingen van dit nieuwe stelsel worden zodanig gedimensioneerd dat alle 

deelprojecten binnen het centrumplangebied hierop kunnen worden aangesloten. Dit stelsel 

zal op drie punten lozen op de Vecht en op één punt op de Oude Radewijkerbeek. In het 

rioleringsplan voor de kern van Hardenberg zijn de exacte locaties aangeduid. 

De afvoercapaciteit van de Oude Radewijkerbeek is begrensd en na hevige regenval zal er 

daarom geen capaciteit beschikbaar zijn voor water uit het centrum. Dit is te ondervangen 

door een verbinding te creëren tussen de regenwaterafvoerleiding naar de Oude 

Radewijkerbeek en de rest van het hemelwaterstelsel van het centrum. Onder normale 

omstandigheden zal wel op Oude Radewijkerbeek worden afgevoerd. 

De aanleg van deze riolering zal gekoppeld worden aan de fasering van de planning en de 

uitvoering van de deelprojecten binnen het plangebied. In nader overleg met waterschap 

Velt en Vecht kan onderzoek gedaan worden naar de optimale aanleg van het IT-riool ten 

behoeve van infiltratie en drainage. 

Wanneer de waterstand van de Vecht dermate hoog komt te staan dat er water dreigt terug 

te stromen in het riool, dan worden de lozingspunten dichtgezet. Het overtollige hemelwater 

zal dan afgepompt moeten worden. Infiltratie van hemelwater in de bodem verdient echter 

de voorkeur en daarom zal voor elk deelproject zoals gezegd worden onderzocht of infiltratie 

tot de mogelijkheden behoort. 

Bergbezinkbassins 

Aan het rioolstelsel zullen op een drietal plaatsen binnen het plangebied bergbezinkbassins 

worden gekoppeld (zie onderstaande tabel 5.5). Wanneer de riolering het hemelwater na 

zeer hevige regenval niet meer aankan, dan stroomt het water in een bergbezinkbassin. Als 

na enige tijd het bassin geheel gevuld is, zal het voorbezonken water overstorten op het 

oppervlaktewater. Voor exacte locaties wordt verwezen naar het rioleringsplan voor het 

centrum van de kern Hardenberg. 

Tabel 5.5 Locatie & inhoud bergbezinkbassins 

Locatie 

Inhoud in kubieke meters 

W. van Oldenburgstraat 300 

Havenweg 230 

Kruserbrink 130 

Bron: Masterplan voor de riolering kern Hardenberg 

Noodretentie 

In het verleden is er een enkele keer sprake geweest van wateroverlast in combinatie met 

een hoge stand van de Vecht. Vooral nu de laatste jaren water een steeds belangrijkere plek 

inneemt in de ruimtelijke ordening, is het van belang dat er wordt gewerkt aan het zoveel 

mogelijk beperken van een dergelijke wateroverlast. De gemeente Hardenberg is zich hier 


73


terdege van bewust. In bestaand stedelijk gebied is het echter moeilijk om pasklare 

oplossingen te realiseren. 

De mogelijkheden voor ondergrondse opslag in het centrumgebied zullen worden onderzocht. 

Tevens zal gekeken worden naar de mogelijkheid om de Gedempte Haven in geval van nood 

te gebruiken voor wateropslag vanuit het riool. Eventuele andere mogelijkheden en de 

uitwerking daarvan zullen in samenwerking met waterschap Velt en Vecht bekeken worden. 

Water en veiligheid 

In het kader van veiligheid en water speelt met name de rivier de Vecht een grote rol. 

Aangezien de stad Hardenberg direct aan de Vecht ligt en er in het verleden reeds 

problematische situaties zijn ontstaan ten aanzien van wateroverlast, dient het probleem van 

wateroverlast zo goed mogelijk te worden tegengegaan. Naast de algemene principes zoals 

de trits “vasthouden, bergen en afvoeren” is het natuurlijk ook van belang om ervoor zorg te 

dragen dat waterkeringen/dijken niet worden aangetast door de geplande ontwikkelingen in 

het centrum. Een van de geplande ontwikkelingen betreft het uitbreiden van de 

wandelpromenade die reeds voor een deel gerealiseerd is. Deze wandelpromenade zal deels 

aan de voet van de dijk worden aangelegd. In overleg met het waterschap zal ervoor 

gezorgd worden dat de kwaliteit van de dijk als waterkerend element niet negatief wordt 

beïnvloed. Op dit moment is deze wandelpromenade nog niet uitgewerkt. Zodra deze nader 

wordt gedetailleerd zal het waterschap worden betrokken. 

Waterkwaliteit 

In relatie tot duurzaam stedelijk waterbeheer wordt bij de inrichting van het plangebied 

zoveel mogelijk rekening worden gehouden met de te gebruiken materialen in de te 

realiseren gebouwen of bouwwerken en verhardingen. De nadruk wordt gelegd op het 

gebruik van duurzame bouwmaterialen om schoon regenwater in het gebied te conserveren. 

De gemeente Hardenberg heeft immers het convenant duurzaam bouwen ondertekend. 

Tevens zal het zuiveringsrendement van de rioolzuiveringsinstallaties worden verhoogd, als 

gevolg van het afzonderlijk afvoeren van hemelwater. Hemelwater zal worden afgekoppeld, 

zodat dit water niet wordt afgevoerd naar de rioolzuiveringsinstallaties. De kwaliteit van het 

gezuiverde water zal omhoog gaan. Er zal waar mogelijk een bodempassage toegepast 

worden. 

In het kader van waterkwaliteit is ook de sluiting van pompstation Brucht van belang. Dit 

pompstation wordt uitgefaseerd vanwege een bodemverontreiniging die de kwaliteit van het 

drinkwater bedreigt. 

Deelprojecten en fasering 

De deelprojecten “Pothofweg 1”, “Markt en omgeving” en “LOC” doorlopen een aparte 

procedure omdat deze vooruit lopen op het Masterplan Plus. Voor deze projecten is apart 

overleg gevoerd met het waterschap Velt en Vecht. Deze worden hier dan ook niet verder 

behandeld. 

De voorbereiding en uitvoering van alle deelprojecten zal 10 tot 15 jaar in beslag nemen. 

Een gefaseerde uitvoering betekent dat een aantal deelprojecten nog niet voldoende 

uitgekristalliseerd is. Ook deze deelprojecten zullen hier niet uitvoerig worden behandeld. 

Voor deze projecten geldt dat er in een later stadium verder overleg wordt gepleegd met het 

waterschap met betrekking tot aspecten rond water. De uitgangspunten die in deze 

paragraaf zijn genoemd gelden in principe wel voor alle deelprojecten. 

Voor voldoende concrete projecten wordt het aspect water - waar nodig – ook behandeld in 

hoofdstuk 6. 


74


5.8 Ecologie 

In opdracht van de gemeente Hardenberg heeft EcoGroen Advies B.V. floraen 

faunaonderzoeken uitgevoerd in een aantal deelgebieden in het centrum van de kern 

Hardenberg, waar in het kader van het Masterplan Plus diverse herontwikkelings- en 

nieuwbouwprojecten beoogd worden. 

De ecologische onderzoeken brengen de mogelijke consequenties in beeld die de diverse 

ruimtelijke ingrepen hebben op aanwezige beschermde dier- en plantensoorten in de Floraen 

faunawet en op overig natuur- en landschapsbeleid. Het gehele onderzoeksrapport is als 

bijlage toegevoegd (bijlage 5). 

Methode van onderzoek 

Aan de hand van een ecologisch vooronderzoek, de tijdsplanning van de projecten en de 

aard van de beoogde ingrepen, is per deelproject bepaald of en wanneer ecologisch 

onderzoek gewenst is. Voor de deelprojecten 6, 8 t/m 13, 16 en 17 is in 2004 ecologisch 

onderzoek uitgevoerd. 

Voor de deelprojecten 1t/m 5, 7, 14B, 18, 19 en 20 was geen ecologisch onderzoek 

noodzakelijk omdat dit al uitgevoerd was, of omdat beschermde soorten geen schade zullen 

ondervinden. 

Voor andere deelprojecten (12, 14A, 15, 16, 21 t/m 26) zal in een later stadium nog volledig 

of aanvullend veldonderzoek uitgevoerd worden, met name omdat deze deelprojecten pas in 

een later stadium gerealiseerd gaan worden. 

Het ecologisch onderzoek is gebaseerd op een groot aantal veldbezoeken en beschikbare 

informatie uit beleidsdocumenten en databanken. In het veldonderzoek is intensief 

samengewerkt met vrijwilligers van de Werkgroep Lokale Agenda (WLA), die deel uitmaakt 

van de Stichting Natuuraktiviteitencentrum “De Koppel” in Hardenberg. De veldonderzoeken 

zijn uitgevoerd in de periode april-september 2004 hebben zich vooral geconcentreerd op de 

meest kwetsbare soorten en soortgroepen (vleermuizen, Gierzwaluw en Huiszwaluw). Verder 

is op een aantal locaties waar openbaar of particulier groen gaat verdwijnen onderzoek 

gedaan naar kleine zoogdieren zoals muizen, de egel en beschermde flora. 

Omdat oppervlaktewater afwezig is, zijn er geen voortplantende vissen en amfibieën te 

verwachten. Wel is gelet op overwinterende amfibieën zoals Bruine kikker en Gewone pad. 

Daarnaast zijn alle overige waargenomen beschermde soorten geïnventariseerd. 

Conclusies 

De belangrijkste conclusies zijn dat er op bepaalde plekken vleermuizen, gierzwaluwen en 

huiszwaluwen voorkomen. Schadebeperkende, mitigerende en compenserende maatregelen 

voor deze en andere flora en fauna zijn te vinden in bijlage 5. In het kader van de 

planvorming en –uitvoering van de deelprojecten zal hiermee rekening worden gehouden. 

5.9 Archeologie 

Archeologische waarden dienen op grond van het Verdrag van Malta (1992) te worden 

meegewogen in de besluitvorming over ruimtelijke ingrepen. Bureau BAAC heeft in dit kader 

cultuurhistorisch bureauonderzoek uitgevoerd (zie bijlage 6). De belangrijkste conclusies 

volgen hieronder. 

Voor de plangebieden gelegen in het middeleeuwse centrum van Hardenberg zal 

voorafgaande aan een bodemingreep door middel van een kleinschalig booronderzoek 

bepaald moeten worden in welke mate de ondergrond reeds is verstoord en of er nog oude 

muurresten in de ondergrond aanwezig kunnen zijn. 

Voor bodemingrepen ter hoogte van de middeleeuwse stadsmuren of in de buurt van de 

gereformeerde Höftekerk (de verwachte plaats van het kasteel van Hardenberg), dient ten 


75


allen tijde rekening te worden gehouden met het aantreffen van muurresten. Archeologisch 

onderzoek in de vorm van een proefsleuf zal daarbij vrijwel zeker noodzakelijk zijn. 

De plangebieden gelegen buiten het middeleeuwse centrum zijn archeologisch interessant 

indien zij gelegen zijn in het stroomgebied van de Vecht, of op de dekzandruggen of essen. 

In deze gebieden zal voorafgaande aan een bodemingreep door middel van een kleinschalig 

booronderzoek de exacte bodemopbouw en de mate van verstoring van de ondergrond 

bepaald moeten worden. 

Alleen bij de aanwezigheid van een diepe kelder (circa 1,5 meter of meer) kan uit worden 

gegaan van een volledige verstoring van de ondergrond en vernietiging van alle 

archeologische waarden. De verstoring ten gevolge van (diepe) funderingen is gering tot 

matig. Als de grond niet eerst geëgaliseerd is of vergraven, dan kunnen er tussen de 

funderingen nog intacte archeologische waarden aanwezig zijn. 

Het onderzoek van bureau BAAC geeft per onderzocht gebied (gelijk aan de 26 deelprojecten 

binnen het centrumgebied) verwachtingen, verstoringen en aanbevelingen aan. Wanneer het 

onderzoek daartoe aanleiding geeft, wordt hier in hoofdstuk 6 per deelproject verder op 

ingegaan. 

5.10 Cultuurhistorie 

De cultuurhistorie van Hardenberg is een belangrijk uitgangspunt bij de planvorming voor 

het centrumgebied. Met name de historische structuur die bepalend is geweest voor het 

aanzicht van het Hardenberg van nu wordt als leidraad gebruikt. Dit komt vooral tot 

uitdrukking door de Voorstraat en het Oosteinde samen met het Mulopad als de noord-zuidas 

te benoemen. Deze historische route wordt min of meer in ere hersteld. Ook de historische 

loop van de Vecht wordt zichtbaar gemaakt binnen het centrumgebied. De binding met het 

verleden dient namelijk behouden te blijven en zelfs waar mogelijk versterkt te worden om 

het centrumgebied van de kern Hardenberg op een ‘logische’ wijze te kunnen versterken. 

In het kader van de cultuurhistorie van Hardenberg spelen monumenten een belangrijke rol. 

Het behouden en waar mogelijk het versterken van de binding met de cultuurhistorie gaat 

gepaard met een zeer zorgvuldige omgang met de gemeentelijke en rijksmonumenten die 

Hardenberg rijk is. De complete lijst van gemeentelijke en rijksmonumenten binnen het 

centrumgebied is in bijlage 2 vermeld. Wanneer het enigszins mogelijk is, worden 

cultuurhistorische elementen hersteld (bijvoorbeeld het Mulopad) en worden monumenten 

zoveel mogelijk zichtbaar gemaakt binnen het centrumgebied. 

Voor het plaatsen van straatverlichting aan de gevels van de kerk, het oude postkantoor en 

andere monumenten dient er vergunning te worden aangevraagd. 

5.11 Externe veiligheid 

Inrichtingen 

Op 27 oktober 2004 is het Besluit Externe veiligheid inrichtingen in werking getreden. 

Het doel van dit besluit is de risico's waaraan burgers in hun leefomgeving worden 

blootgesteld vanwege risicovolle inrichtingen tot een aanvaardbaar minimum te beperken. 

Met het oog op deze waarborgfunctie strekt dit besluit er onder andere toe de mogelijkheden 

voor rampenbestrijding en zelfredzaamheid van personen te betrekken bij de besluitvorming 

op het gebied van milieu en ruimtelijke ordening ten aanzien van risicovolle inrichtingen, 

waardoor het integrale karakter van het extern veiligheidsbeleid wordt bevorderd. 

In dit besluit worden de normen voor het plaatsgebonden risico en de doorwerking daarvan 

op het gebied van de ruimtelijke planvorming en bij de vergunninglening op grond van de 


76


Wet milieubeheer verankerd, voor zover de risico's voor de omgeving worden veroorzaakt 

door inrichtingen. Deze normen hebben de status van grenswaarde voor kwetsbare objecten 

en de status van richtwaarde voor beperkt kwetsbare objecten. 

Daarnaast wordt de motiveringsplicht voor het bevoegd gezag ten aanzien van de acceptatie 

van het groepsrisico vanwege inrichtingen wettelijk geregeld. 

Het besluit stelt regels ten aanzien van vergunningplichtige inrichtingen in de zin van de 

Wet milieubeheer die een overlijdensrisico van 10 -6 of hoger voor personen buiten de 

inrichting veroorzaken. 

Binnen het plangebied zijn geen inrichtingen waarop het Besluit van toepassing is. 

Buiten het plangebied ligt tankstation de Jong met een LPG-vulpunt. De 150 meter-contour 

hiervan ligt over een klein deel van het plangebied. Deze locatie wordt echter gesaneerd en 

de procedure daartoe is reeds in gang gezet. 

Wegtransport 

In de nota "Risico's wegtransport gevaarlijke stoffen provincie Overijssel peiljaar 2002 " 

worden de aandachtspunten voor het plaatsgebonden en het groepsrisico in beeld gebracht. 

Uit het rapport blijkt dat voor geen van de beschouwde wegvakken een individuele 

risicocontour van 10 -6 /jaar is gevonden met aaneengesloten woonbebouwing binnen de 

contour. Ten aanzien van het transport van gevaarlijke stoffen over de weg zijn voor de 

verschillende deelprojecten dan ook geen problemen te verwachten. 

Met betrekking tot het vervoer van chloorbleekloog naar zwembad De Marsch zal er, 

wanneer nodig, onderzoek worden gedaan wanneer de ter zake doende deelprojecten in 

voldoende mate concreet zijn. De mogelijke gevolgen voor het groepsrisico dienen dan 

beoordeeld te worden. 

Railverkeer 

Vanwege de geplande ontwikkelingen in het stationsgebied te Hardenberg is in opdracht van 

de gemeente Hardenberg in augustus 2003 door DHV een studie uitgevoerd naar de 

veiligheidsrisico's van het spoor door het vervoer van gevaarlijke stoffen 20 . 

Met deze studie zijn de risico's van de geplande ruimtelijke ontwikkelingen zichtbaar 

gemaakt en getoetst aan de veiligheidsnormen. Gelet op de bevolkingsdichtheid is de meest 

kritische kilometer nader onderzocht (kwantitatieve toetsing). Het onderzoek beslaat het 

gehele spoortraject in de gemeente Hardenberg (Mariënberg, Bergentheim, Hardenberg en 

Gramsbergen). 

In de risicoanalyse is uitgegaan van toename van het risico ten gevolge van het vervoer van 

gevaarlijke stoffen per spoor door: 

- de verwachte toename van het vervoer van gevaarlijke stoffen per spoor; 

- intensivering van het ruimtegebruik in de directe omgeving. 

Het risicobeleid gaat uit van kans maal effect; indien de kans dat een ernstig ongeval 

optreedt zeer gering is en bijvoorbeeld het effect groot kan zijn (bijvoorbeeld veel dodelijke 

slachtoffers) kan er toch sprake zijn van een acceptabel risico. 

In 1998 werden over het spoor slechts 50 wagens met brandbare gassen vervoerd. Railned 

heeft voor de toekomst de mogelijkheid open gehouden (strategische reserve) voor het 

vervoer van brandbare en zeer giftige gassen, zeer brandbare vloeistoffen, acrylnitril en zeer 

giftige vloeistoffen. 

20 DHV, Risicoanalyse spoor. Onderzoek in het kader van het bestemmingsplan woongebied 

stationsomgeving, 2003 


77


Bij de beoordeling van veiligheidsrisico’s wordt gekeken naar plaatsgebonden risico’s en 

groepsrisico’s: 

Plaatsgebonden risico: de kans dat een persoon komt te overlijden door een ongeval 

tijdens het transport van gevaarlijke stoffen per spoor. De norm is 1.10 -6 per jaar. Dit 

komt overeen met 1 slachtoffer eens per 1.000.000 jaar; 

Groepsrisico: de kans dat in een keer een groep mensen komt te overlijden door een 

ongeval tijdens het transport van gevaarlijke stoffen per spoor. Voor het groepsrisico 

geldt geen harde norm, maar een oriënterende waarde. De oriënterende waarde voor 

het groepsrisico is 1 en is niet uit te drukken in een risicocontour. In de oriënterende 

waarde is rekening gehouden met de beleving van de bevolking over risico’s. De 

oriënterende waarde komt overeen met: 

o De kans op een ongeval met 10 slachtoffers eens in de 10.000 jaar; 

o De kans op een ongeval met 100 slachtoffers eens in de 1.000.000 jaar; 

o De kans op een ongeval met 1000 slachtoffers eens in de 100.000.000 jaar. 

Het berekende groepsrisico is lager dan de oriënterende waarde voor het groepsrisico. Het 

groepsrisico neemt met een factor 10 toe (was 0,003 x de oriënterende waarde en wordt 

0,03 x de oriënterende waarde). Tevens wordt de norm voor het plaatsgebonden risico niet 

overschreden. 

Geconcludeerd kan worden dat ook na realisatie van de deelprojecten zowel het 

plaatsgebonden risico als het groepsrisico heel ruim binnen de normen blijft. 


78


6 Ruimtelijke opzet deelgebieden 

In dit hoofdstuk zullen de gemaakte keuzes en de daaruit voortkomende projecten 

beschreven en ruimtelijk onderbouwd worden. De inventarisaties en onderzoeken welke zijn 

weergegeven in hoofdstuk 5 spelen bij deze ruimtelijke motivering een rol. Waar nodig, 

wordt hierop per deelproject ingegaan onder het kopje ‘aspecten om rekening mee te 

houden’. 

In het algemeen geldt dat binnen ieder deelproject rekening gehouden wordt met de 

uitkomsten van onderzoek naar allerlei aspecten en de bijbehorende adviezen. 

Binnen dit hoofdstuk is een onderverdeling gemaakt in acht deelgebieden. Deze 

deelgebieden vormen samen, exclusief de ‘witte vlekken’, het gehele centrumplangebied. 

Met de ‘witte vlekken’ worden de gebieden bedoeld die buiten de deelprojecten vallen, maar 

die wel in het centrumplangebied liggen. 

De deelprojecten “Markt en omgeving”, “LOC” en “Pothofweg” gelegen in respectievelijk de 

deelgebieden “Kernwinkelgebied”, “LOC en Witte de Withstraat en Parkweg” en 

“Stationsgebied” zullen hier volledigheidshalve wel genoemd worden, maar voor deze 

deelprojecten wordt met name verwezen naar de bestemmingsplannen die hier apart voor 

zijn of worden gemaakt, omdat deze projecten reeds op een heel korte termijn daadwerkelijk 

gerealiseerd zullen gaan worden. 

De beschrijving van de verschillende deelprojecten en de daarbij behorende impressies van 

de toekomstige situatie laten in woord en beeld zien welke ontwikkelingsrichting de 

gemeente Hardenberg en haar partners voorstaan voor het centrumgebied. 

6.1 Het kernwinkelgebied 

Dit deelgebied bevat de volgende projecten met bijbehorende projectnummers: 

Herinrichting Voorstraat – Oosteinde (2); 

Markt en omgeving (3); 

Oosteinde (10); 

Boumanplein (12); 

Wilhelminaplein (18). 

In dit gebied staat de winkelfunctie centraal, aangevuld met functies zoals wonen. Het 

gebied bestaat grofweg uit Voorstraat-Oosteinde, de Fortuinstraat, de Markt en de 

Badhuisweg. Een groot deel van dit deelgebied beslaat het project “Markt en omgeving”. 

Voor het gebied dat binnen dat project valt wordt verwezen naar het bestemmingsplan 

“Hardenberg Centrum, Markt en omgeving”. Gebieden en projecten die niet binnen dit 

bestemmingsplan vallen, maar wel binnen het deelgebied “Kernwinkelgebied” zullen hier wel 

aan bod komen. 

Voorstraat en Oosteinde 

Huidige situatie 

De bebouwingsstructuur van de Voorstraat - Oosteinde kenmerkt zich met losse, tegen 

elkaar geplaatste panden met open straat- en pleinwanden. De bebouwing aan de westzijde 

van de Voorstraat eindigt ter plaatse van de Vecht. Hier ligt van oudsher de westelijke entree 

naar de binnenstad en de brug richting de Heemsermars. Aan het Oosteinde wordt de 

bebouwing opener en eindigt de as bij de begraafplaats (Mulopad). 

Toekomstige situatie 

Kwaliteitsverbeteringen worden door ruimtelijke begeleiding en kwalitatieve opvulling 

uitgevoerd zoals: 

Versterking van de bebouwing d.m.v. toevoeging en opvulling van de bebouwing 

zodat de straatwanden gaan functioneren als duidelijke structuurdragers; 


79


 

 

 

 

 

 

Toepassen van een gevelbeleid dat gericht is op een natuurlijke samenhang qua 

schaal, maat en kleur; 

Nieuwe bebouwing in schaal en rooilijn aan laten sluiten bij de huidige bebouwing; 

Iedere gevel zijn eigen identiteit laten behouden en hierop toetsen; 

Samenhang tussen de afzonderlijke panden behouden, door alle aanpassingen ook 

voor het totale gevelbeeld te bekijken; 

Verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte; 

Versterking uiteinden winkelstraten. 

De huidige oost-west-as zal een echte winkelstraat worden. Het vertrekpunt is een 

compacte, kleinschalige bebouwing met een grote diversiteit. In samenhang met een 

meanderende, licht slingerende structuur, geeft dit het centrum een besloten karakter en 

versterkt het de grote verscheidenheid in verschijningsvormen van de bebouwing. De 

westkant van deze as wordt gevormd door de momenteel zwak functionerende westzijde van 

de Voorstraat. Deze heeft wel een sterke relatie met het op te waarderen historische 

karakter van het Wilhelminaplein. Dit biedt, in samenhang met mogelijke commerciële 

ontwikkelingen (geen detailhandel) direct ten zuiden van de Voorstraatbrug langs de Vecht 

(de noordkop van het gebied ‘tussen de bruggen’: het Boumanplein), kansen voor een 

opwaardering van dit gebied. Verbetering wordt o.a. nagestreefd door versterking van het 

branchepatroon en kwaliteit in de openbare ruimte. Verbetering van de kwaliteit van de 

openbare ruimte zal plaatsvinden door het opschonen van de ruimte door het verwijderen 

van obstakels en het weren van auto’s uit het kernwinkelgebied. 

Tevens zal men uniformiteit in het straatmeubilair, de verlichting en de bestrating 

aanbrengen. Door het realiseren van een uniform en rustig kleurbeeld in het openbare 

gebied zal de bijzonderheid van de gevels weer zichtbaar worden. Verder is het streven om 

relaties in de gevels te herstellen door toepassing van een strikt reclame- en luifelbeleid. Op 

dit moment is er een eerste opzet gemaakt voor een nieuw beleid inzake reclame, luifels, 

terrassen en uitstallingen. 

Met name aan de zuidoostelijke zijde van het Oosteinde vallen er in de huidige situatie 

enkele gaten in de aaneengesloten structuur van het straatbeeld. Dit gebied is nog een 

studiegebied (deelproject 10), maar als uitgangspunt geldt dat de winkelstructuur op de 

begane grond wordt voortgezet en dat daarboven ruimte voor wonen gecreëerd kan worden. 

Verder dient het geheel aan te sluiten bij de omgeving en zal er een oplossing moeten 

komen voor het parkeren. 

De bovenstaande stedenbouwkundige ingrepen aan deze uit historisch oogpunt belangrijke 

as respecteren de historische schaal, maat, kleur en oorsprong van deze as. Er ontstaat een 

duidelijke ruimtelijk aanvaardbare verbetering. 

Zie figuren 6.1 en 6.2 voor een kaartbeeld voor dit gebied. 

Aspecten om rekening mee te houden 

Binnen het gebied van deelproject 10 (Oosteinde) komen de gierzwaluw en de gewone 

dwergvleermuis voor. In bijlage 5 wordt vermeld hoe hiermee omgegaan zou kunnen 

worden. Binnen dit deelproject zal hiermee rekening gehouden worden. 

Tevens is binnen het gebied van dit deelproject een geval van bodemverontreiniging bekend. 

Zie bijlage 7 voor verdere informatie. 


80


Figuur 6.1 Huidige situatie Voorstraat – Oosteinde en omgeving 

Figuur 6.2 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Voorstraat – Oosteinde en omgeving 


81


Boumanplein 


Het huidige plein heeft het karakter van een rustig woon- en groengebied. Het gebied vormt 

één van de uiteinden van het assenkruis. Het Boumanplein vormt een belangrijke entree 

richting Wilhelminaplein en de Voorstraat. 


De entree tot het Wilhelminaplein en de Voorstraat maakt het Boumanplein tot een goede 

locatie voor parkeergelegenheid. Een aantal gezamenlijke ontwikkelingen zou het mogelijk 

maken in de toekomst onder het Boumanplein een parkeergarage te realiseren. Bezoekers 

van het centrum zullen dan vanuit elke richting vanaf parkeergelegenheden het centrum 

betreden. Ontwikkeling van nieuwe bebouwing aan de noordzijde betekent aansluiten op de 

schaal, de maat en het materiaalgebruik van de historische bebouwing. De winkelfunctie aan 

de Voorstraatzijde dient versterkt te worden. 

Bebouwing aan de oosten zuidzijde kan in de verre toekomst hierop aansluiten door 

herstructurering, herontwikkeling of renovatie van bestaande panden. 

Op deze complexe locatie worden zorgvuldige afwegingen gemaakt om te voorkomen dat 

monumentale panden en bomen verloren gaan. Zie figuren 6.3 en 6.4 voor een kaartbeeld 

voor dit gebied. 


Ecologisch onderzoek heeft de aanwezigheid aangetoond van kleine zoogdieren, 

gierzwaluwen en enkele andere broedvogels. Waar nodig worden maatregelen getroffen 

zoals deze in het volledige ecologische onderzoek worden genoemd (zie bijlage 5) 

Uit onderzoek blijkt dat het Boumanplein archeologisch interessant is. Zie bijlage 6 voor 

meer informatie. 

Wilhelminaplein 


Het Wilhelminaplein ligt direct ten zuiden van de Voorstraat. Het is een verstild verscholen 

gelegen plein met een grote historische waarde. Het plein kenmerkt zich door panden met 

een monumentaal karakter, passend bij de schaal van Hardenberg. Het plein heeft een 

goede ruimtelijke verhouding. Een deel van de bebouwing aan de Voorstraat staat met de 

achterzijde aan het Wilhelminaplein. Een deel van deze achterzijden zijn inmiddels 

ontwikkeld tot voorzijden aan het plein. Een bijzonder ruimtelijk aspect is de hoge ligging 

van het plein ten opzichte van de bebouwing aan de randen van het plein met in het midden 

vier linden in een lijn gesitueerd. 


Gekozen is dat het plein een verblijfsfunctie krijgt en dat het parkeren elders wordt 

ondergebracht (met uitzondering voor bijzondere kerkdiensten). 

Een en ander betekent dat de ruimtelijke eenheid van het plein geaccentueerd moet worden. 

Het wordt een woon-/verblijfsplein met de kwaliteiten van een verstilde ruimte, waarin 

functies als aan huis gebonden beroepen (bijvoorbeeld sierambachten), culturele functies, 

galeries en een kunsthuis zich kunnen verenigen. Echter: geen horecagelegenheden of 

andere verkeersaantrekkende functies. Dit oude stukje Hardenberg behoudt en versterkt 

hierdoor zijn eigen specifieke karakter. Tevens behoren “verstilde spelen” zoals jeu de 

boules, schaken en andere spelfaciliteiten tot de mogelijkheden op het plein. 

Door een ‘afdruk’ van de voormalige bebouwing in de bestrating zichtbaar te maken is het 

mogelijk de historie van het Wilhelminaplein af te lezen. 

Eventuele nieuwe bebouwing moet voldoen aan de kleinschalige opzet van de huidige 

pleinbebouwing en passen binnen de historische schaal van het Wilhelminaplein. Tevens 

dient er rekening gehouden te worden met de bestaande zichtlijnen richting de molen in 

Heemsermars en de Vecht. Bestaande bomen op het plein blijven zoveel mogelijk 

gehandhaafd en eventueel zullen nieuwe bomen worden toegevoegd. 


82


De bovenstaande stedenbouwkundige ingrepen zullen het intieme karakter van het 

Wilhelminaplein behouden en versterken. Zie figuren 6.3 en 6.4 voor een kaartbeeld voor dit 

gebied. 

Figuur 6.3 Huidige situatie Wilhelminaplein en Boumanplein 

Figuur 6.4 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Wilhelminaplein en Boumanplein 


83



Binnen dit totale deelgebied bevinden zich enkele monumenten , met deze monumenten zal 

in de planvorming zorgvuldig worden omgegaan. 

Vanwege een hoge verwachtingswaarde voor archeologische vondsten, geldt er voor dit 

gebied een onderzoeksadvies (voor meer informatie: bijlage 6) 

6.2 De Mulderij, de Spinde en het gemeentehuis en omgeving 


de Mulderij” (1), 

“het gemeentehuis & de Spinde” (14), “het voormalige politiebureau” (15) en de 

“ABN” (22). 

De Mulderij en de Spinde 


Deze twee winkelcentra waarin tevens woningen zijn opgenomen zijn onafhankelijk van 

elkaar ontwikkeld. Ze staan met de achterkanten naar elkaar toe. In de huidige opzet van de 

winkelcentra de Mulderij en de Spinde is getracht een integratie te bewerkstelligen. Dit is 

niet gelukt en draagt daardoor bij tot een onduidelijk en diffuus gebied met kruipdoor- en 

sluipdoorroutes en een niet-optimale oriëntatie. De routes sluiten niet op elkaar aan en ook 

niet op het bestaande stratenpatroon. 

Deze onoverzichtelijkheid en blinde wanden scheppen onveiligheid. Er zijn veel restgebieden 

en er is geen synergie tussen functies, ruimten en structuren. Het gebied heeft een 

introverte en gesloten uitstraling. 


De totale strategie van de herontwikkeling behelst het transformeren en herdefiniëren van 

achterkanten naar voorkanten, het transformeren van een verkeersgebied naar een 

verblijfsgebied met een stedelijk karakter en het transformeren van een introverte uitstraling 

naar een extraverte uitstraling. 

Uit onderzoek is gebleken dat de prestaties van winkels in de Mulderij niet optimaal zijn. 

Door een deel van dit winkelvolume te verplaatsen naar de Markt worden deze winkels in de 

gelegenheid gesteld om meer klanten te trekken. Hierdoor komen deze winkels aan het 

assenkruis en in het kernwinkelgebied te liggen. Er komt daarmee in de Mulderij ruimte vrij 

voor meer op deze plek passende functies, zoals commerciële dienstverlening of woningen. 

Het gebied zal gaan functioneren als aantrekkelijk, kleinschalig en stil binnenstedelijk 

woongebied. Dit is een win-win-situatie. 

De Spinde zal gedeeltelijk worden getransformeerd en aan de noordzijde van de Mulderij 

wordt een bouwblok met meergezinswoningen toegevoegd aan het Middenpad. Zo ontstaat 

een heldere oriëntatie ten opzichte van de openbare ruimte en de stedenbouwkundige 

ruimten worden opnieuw gedefinieerd. Het parkeerdek op het binnenterrein van de Mulderij 

zal veranderen tot een verstild binnenstedelijk verblijfsgebied met eventueel commerciële 

ruimten in de onderste laag met daarboven woningbouw. Er ontstaat dan een schakeling van 

de Mulderij en de Spinde met elk hun eigen functies, identiteit en belevingswaarde. De vele 

achterkanten aan het openbare gebied worden zo veel mogelijk vervangen door voorkanten. 

Op deze manier verbetert de routing door het gebied. Daarnaast worden de dode wanden 

vervangen door open wanden waarachter gewoond, gewerkt en geleefd wordt. 

Aan de Sallandsestraat en de Admiraal Helfrichstraat zullen eveneens de achterkanten, 

binnenterreinen en rooilijnen worden bestudeerd en vervolgens verbeterd. 


84


Figuur 6.5 Huidige situatie Mulderij, Spinde en omgeving 

Figuur 6.6 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Mulderij, Spinde en gemeentehuis 


85


Het gebied tussen de Spinde en de Mulderij zal een straat met voorkanten worden. De 

huidige winkelbebouwing van het Spinde zal vervangen worden door een bebouwing 

bestaande uit een ‘open’ plint met detailhandel en daarboven meerdere lagen woningen. 

In deze L-vormige bebouwing bevinden zich twee poorten en deze sluiten aan op een 

‘huiselijk’ plein met een besloten karakter. Dit betekent dat de bebouwing op de Spinde twee 

voorkanten krijgt: een formeel karakter aan het gemeenteplein en een informeel karakter 

aan de zijde van het binnenplein. De beoogde stedenbouwkundige ingrepen aan de Mulderij 

en de Spinde, de transformaties van het bestaande en de toevoegingen van nieuwbouw 

worden zorgvuldig ingepast en geven het gebied een aantrekkelijke ruimtelijke kwaliteit. Zie 

figuren 6.5 en 6.6 voor een kaartbeeld voor dit gebied. 


Ter plekke van deze deelprojecten is de bodem met haar inhoud waarschijnlijk archeologisch 

interessant. Als een gevolg hiervan wordt een onderzoeksadvies gegeven. Zie hiervoor 

bijlage 6. 

Gemeentehuis 


Kenmerkend in de omgeving van het gemeentehuis zijn de grootschalige voorzieningen 

gemengd met enkele woonstraten. Het huidige gemeentehuis is los gegroepeerd ten opzichte 

van rooilijnen en de overige bebouwing. De huidige verkeersstructuur en –intensiteiten 

rondom het gemeentehuis zorgen voor een barrière tussen de binnenstad en het 

gemeentehuis. De beperkte doorstroming op T-splitsing Europaweg / Witte de Withstraat 

veroorzaakt een onveilige en onoverzichtelijke situatie. 

Bij de binnenkomst vanaf de Europaweg ontbreekt een duidelijke markering van het begin 

van de stad. Tevens ontbreekt er een duidelijke routing van het centrum aan de zijde van 

het gemeentehuis. Op de schaal van Hardenberg is de loopafstand vanaf de Europaweg naar 

het kernwinkelgebied te groot. Er is geen goede overgang tussen de omgeving van het 

gemeentehuis en het echte centrum. 


De huidige huisvesting van het gemeentehuis zal naar verwachting kwalitatief en kwantitatief 

onvoldoende zijn. (Gedeeltelijke) renovatie behoort tot de mogelijkheden. De bouw van een 

nieuw gemeentehuis is eveneens een mogelijkheid. Wanneer een nieuw gemeentehuis wordt 

gebouwd, dan wordt deze voorgesteld op de centrumlocatie noordwestelijk van het huidige 

gemeentehuis. Onder het nieuwe gemeentehuis en het Spindeplein is parkeergarage 

gepland. De verkeerssituatie wordt gewijzigd, de huidige dubbele T-kruising zal verdwijnen. 

De Europaweg zal worden doorgetrokken en aansluiten op de Witte de Withstraat. Men 

bereikt de parkeergarage als automobilist via deze verlengde Europaweg en vervolgt zijn 

weg als voetganger via het nieuwe gemeenteplein (Spindeplein), welke als verblijfsgebied 

wordt ingericht. Het eventueel geheel nieuw te bouwen gemeentehuis zal een extroverte 

uitstraling krijgen. In het concept wordt het Spindeplein doorgezet in het gemeentehuis 

zodat deze direct met elkaar verbonden zijn. Ten opzichte van een ‘standaard kantoor’ kan 

het nieuwe gemeentehuis directer zijn diensten bieden aan de stad en dus het centrum. Te 

denken valt aan een wooninfocentrum, baliefuncties, maatschappelijke, toeristischrecreatieve 

en sociaal-culturele informatie, alsmede diverse andere toegevoegde diensten. 

Daarnaast versterkt de aanwezigheid van een gemeentehuis de symboolfunctie van het 

gemeenteplein, wat daardoor een heel ander karakter heeft dan dat van het marktplein. De 

ambtenaren en bezoekers van het gemeentehuis hebben vanaf deze locatie een kortere 

route richting centrum. Het centrum wordt laagdrempeliger en dit geldt ook voor het nieuwe 

gemeentehuis, er ontstaat een directe relatie centrum-gemeentehuis. In dit kader zal recht 

worden gedaan aan de ontmoetings- en gemeenschapsfunctie die een gemeenteplein 

vervult. Zie de figuren 6.7 en 6.8 voor een kaartbeeld voor dit gebied. 


86


Figuur 6.7 Huidige situatie gemeentehuis, voormalig politiebureau en omgeving 

Figuur 6.8 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie gemeentehuis en voormalig politiebureau 


87


Door de stedenbouwkundige opzet van een nieuw te bouwen gemeentehuis, met de 

parkeergarage, ontstaat een duidelijke stadsentree met een heldere verbinding richting 

stadscentrum. Door de versterking van de as gemeentehuis-Voorveghter en verder via de 

langzaam verkeersbrug naar Marslanden en het aanbrengen van een duidelijke routing 

ontstaat er een goede overgang tussen de omgeving van het gemeentehuis en het echte 

centrum. De nieuwe bebouwing zal zorgvuldig worden ingepast in de maat en schaal van dit 

deel van het stadscentrum. 

Nieuwbouw van het gemeentehuis is, zoals reeds aangegeven, slechts één van de 

mogelijkheden. De gemeenteraad zal uiteindelijk besluiten voor welke optie gekozen wordt. 

Locatie voormalig politiebureau 

De bestaande bebouwing van het voormalige politiebureau aan de Bruchterweg zal naar 

verwachting worden gesloopt. Er is op deze locatie ruimte voor woningen en kantoorruimte. 

Eventueel wordt gedacht aan een verblijfsrecreatieve functie (hotelruimte). Het exacte 

programma is echter nog niet bekend. 

De locatie leent zich goed voor met name woningbouw vanwege de ligging, aan de rand van 

het kernwinkelgebied met allerlei voorzieningen en een goede ontsluiting. Hetzelfde geldt 

voor de kantoorfunctie, hiervoor is met name de bereikbaarheid en de zichtlocatie vanaf de 

Europaweg belangrijk. Zie de figuren 6.7 en 6.8 voor een kaartbeeld voor dit gebied. 

ABN-Amro 

Het gebied, op de hoek van de Lage Doelen en de Bruchterweg is nog een studiegebied. Het 

gebied is in particulier eigendom en er is sprake van een mogelijke ontwikkeling op termijn 

van woningbouw in overleg met de eigenaar. Er kan sprake zijn van het creëren van een 

pleinwand, met functies in de plint. De bocht in de weg, waar de Bruchterweg overgaat in de 

Lage Doelen, zal vloeiender worden. Een impressie met uitgangspunten voor dit deelproject 

ontbreekt nog. 


88


6.3 Leisurezone 

Dit deelgebied bevat het volgende project met bijbehorend projectnummer: 

Leisurezone (17) 


Het gedeelte waar leisure is gepland (zie figuren 6.9 en 6.10) is een jong stadsdeel met 

belangrijke voorzieningen en woningbouw. Het gebied heeft een bijzondere ligging vanwege 

zijn situering aan de Vecht, tussen het centrumgebied en de woonwijk Marslanden. 

De leisurezone loopt vanaf de Markt in noordelijke richting langs het Badhuisplein en het 

theater de Voorveghter richting de Vecht. De huidige hoogte van de bouwmassa’s loopt op 

van vier tot zes lagen met een accent aan de Gedempte Haven met negen lagen. 

Er zijn weinig gedefinieerde ruimten met zwakke begrenzingen. De verblijfskwaliteit is zeer 

gering. Op dit moment hebben het cultureel centrum De Voorveghter en het zwembad een 

solitair karakter. 


In het verlengde van de leisurezone komt een nieuwe langzaamverkeersbrug over de Vecht 

die de verbinding legt met de in ontwikkeling zijnde woonwijk Marslanden. Deze aan te 

leggen langzaam verkeersbrug valt juridisch gezien binnen het bestemmingsplan 

Marslanden, vastgesteld bij Raadsbesluit van 29 oktober 1997. 

Om de entree van de binnenstad en de ligging van de Vecht te accentueren, is er langs de 

route naar de langzaam verkeersbrug plaats voor hogere bebouwing. In plaats van de 

huidige, weinig gedefinieerde stedenbouwkundige ruimte dient de leisurezone een heldere 

ruimtedefiniëring en een meer aangenaam verblijfskarakter te krijgen. Het verschil in 

historie met de binnenstad zal tot uitdrukking komen in de hoogte van de bebouwing en in 

de maat en het verloop van het profiel. 

In dit deelgebied staat de recreatiefunctie centraal. Gezien het feit dat theater de 

Voorveghter in dit gebied reeds een prominente plek inneemt, is het creëren van een 

Leisurezone hier een logische stap. Er is plaats voor diverse vormen van leisure, de 

bijbehorende horeca en mogelijk ook een aantal speelvoorzieningen voor jongeren. 

Daarnaast is er ook ruimte voor recreatieve en culturele functies. De leisurezone zal deel 

uitmaken van de noordzuid-as, waar maatschappelijke en culturele voorzieningen centraal 

staan. De route door de leisurezone zal eveneens deel uitmaken van de kunstroute. 

Dergelijke voorzieningen zorgen voor relatief veel verkeer en daarom is de ligging van de 

leisurezone nabij de parkeergelegenheden bij de Markt en de Gedempte Haven ideaal. 

Welke functies er in de leisurezone daadwerkelijk gerealiseerd worden is nog niet vastgelegd. 

Er zal onderzoek gedaan worden naar de lokale en regionale vraag naar dergelijke 

voorzieningen in Hardenberg. Tevens hangt verwezenlijking van deze plannen mede af van 

geïnteresseerde investeerders. 

De entrees van de nieuw toe te voegen voorzieningen zullen aan de zijde van de openbare 

ruimte liggen om de levendigheid aan deze zijde te vergroten. Het maaiveld maakt onderdeel 

uit van het assenkruisstelsel en zal daarom van dezelfde bestratingtypologie worden voorzien 

als bijvoorbeeld Voorstraat-Oosteinde. 

Een belangrijk aandachtspunt in het gebied rondom de leisurezone is de integratie van de 

woongebouwen ‘de Burgh’ en de Residentie Vechtstaete, inclusief de in ‘de Burgh’ in de plint 

aanwezige functies. Deze woon- en werkgebouwen dienen verzekerd te blijven van een 

goede ontsluiting voor auto- en langzaam verkeer en gewaarborgd te zijn van een 

aantrekkelijke situatie met voldoende rust- en ruimtebeleving in de directe omgeving. 

Belangrijk onderdeel is dat de bij ‘de Burgh’ aanwezige bomen (beuken) moeten worden 

gehandhaafd om de beleving van de open ruimte aldaar te versterken. Ook de betrokkenheid 

bij het centrum is van groot belang. 

Er zal nadrukkelijk rekening gehouden worden met de bestaande bebouwing, die een hogere 

omgevingskwaliteit zal krijgen. De nieuw toe te voegen bebouwing krijgt een modern 


89


eigentijds karakter passend binnen de schaal en maatvoering van de Marsch-Kruserbrink. 

Eveneens geldt dit voor de materialisatie en kleurstelling. Uitzondering is het theater de 

Voorveghter. Dit theater staat als een object in de ruimte en kent daarom een afwijkend 

materiaalgebruik. Zie de figuren 6.9 en 6.10 voor een kaartbeeld voor dit gebied. 

Naast het creëren van een leisurezone wordt gedacht aan het realiseren van een podium of 

bijvoorbeeld een kunstwerk in de inham van de Vecht naar de Gedempte Haven. 

Met de beoogde stedenbouwkundige ingrepen in de noord-westhoek, worden de bestaande 

bouwhoogten van vier tot zes lagen geaccentueerd. Dit om de entree van de binnenstad en 

de ligging van de Vecht te benadrukken. Het verschil in historie met de binnenstad wordt tot 

uitdrukking gebracht in de hoogte van de bebouwing en in de maat en het verloop van het 

profiel. De ingrepen zullen de verbinding met de Vecht en het centrum versterken en geven 

het gebied een aantrekkelijke ruimtelijke kwaliteit. 


90


Figuur 6.9 Huidige situatie Voorveghter en omgeving 

Figuur 6.10 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Voorveghter en omgeving (Leisurezone) 


91


6.4 Marsch-Kruserbrink 


Marsch-Kruserbrink 1 (8R); 

Marsch-Kruserbrink 2 (8N). 


Marsch-Kruserbrink ligt aan de noordoostzijde van het kernwinkelgebied. Het betreft een 

rustige woonbuurt met voornamelijk sociale woningbouw uit de jaren vijftig en zestig 

(wederopbouwtijd). De kwaliteit van de woningen is wisselend. Een deel van de woningen 

aan de westelijke zijde is verouderd en zal daarom worden gesloopt. Een gedeelte is reeds 

gesloopt. Het overige deel aan de oostelijke zijde wordt gerenoveerd. 

De woningbouw bestaat hoofdzakelijk uit laag- en middelhoogbouw in blokverkaveling. De 

laagbouw bestaat voornamelijk uit eengezinswoningen van twee lagen met kap. De 

middelhoogbouw is verdeeld over drie blokken van vier bouwlagen. 

Er is sprake van een hoog percentage één- en tweepersoons-huishoudens in de wijk. Het 

aantal gezinnen met kinderen is beperkt en in een aanzienlijk percentage van de woningen 

woont men reeds lange tijd. 

Een belangrijk kenmerk van de wijk is de ligging aan de Vecht en de (oude loop van de) 

Radewijkerbeek. Opmerkelijk is dat bij de positionering van de bouwblokken de kwaliteiten 

van het water niet of nauwelijks worden benut. Onder andere de drie portiekflats zijn met de 

achterkant naar de Vecht gesitueerd. De wijk heeft een groen en besloten karakter. 

Naast wonen bevinden zich het Alfa College en de ligweide van het zwembad als afwijkende 

functies in het gebied. 


Marsch-Kruserbrink zal voornamelijk een centrum-gerelateerde woonwijk zijn met grote 

diversiteit in woonmilieus, met woon-zorgconcepten en woon-werkconcepten. Het betekent 

primair het creëren van een woonklimaat waar de auto te gast is. 

Om het besloten en introverte karakter van de wijk te openen krijgt de wijk in de 

planvorming een radiaalsgewijze verkaveling. De oost-west oriëntatie wordt doorbroken door 

noord-zuid lijnen. Door een noord-zuid oriëntatie toe te voegen worden gebieden zoals de 

Vecht en het centrum, die nu slechts een beperkte ruimtelijke relatie hebben met Marsch- 

Kruserbrink, meer bij de wijk betrokken. De noord-zuidlijnen maken de open ruimte van de 

noordzijde en tegelijkertijd de randbebouwing van het centrum voelbaar. 

De wandelboulevard langs de Vecht zal hier ook worden doorgezet. Dit zal meer uitnodigen 

tot verpozen langs de Vecht voor zowel wandelaars/bezoekers als de bewoners van Marsch- 

Kruserbrink. Vanaf de Gedempte Haven wordt de historische loop van de Vecht in de 

maaiveldinrichting visueel gemaakt door de gekozen materialen. De bomenstructuur zal 

worden versterkt om het groene karakter van de wijk te behouden en zal worden ingezet om 

de oriëntatie in de wijk te versterken. 

De wijk leent zich uitstekend voor enerzijds stedelijk wonen en anderzijds wonen aan de 

Vecht. De school die zich in de woonwijk bevindt, zal worden verlaten als gevolg van de 

concentratiegedachte in het nieuw te bouwen Lokaal Opleidingen Centrum (LOC). Na sloop 

zal de locatie worden getransformeerd naar woningbouw. 

Het is wenselijk de woonmilieus zo veel mogelijk te mixen, zodat er een grote diversiteit in 

uitstraling ontstaat. Men streeft dus naar het aantrekken van meer (jonge) gezinnen in de 

wijk. In het kader van de planvorming zal zorgvuldig worden gekeken naar de fasering, 

tijdsduur en het soort woningen. Het is van belang dat de huidige bewoners mogelijkheden 

worden geboden om terug te keren in de wijk. Tevens wordt de huisvesting van jongeren in 

de planvorming meegenomen. 

De herontwikkeling bestaat uit gedeeltelijk handhaven van bestaande woningen en het 

aanbieden van aanpassingen. De bestaande portiekflats worden mogelijk geherstructureerd 


92


en worden georiënteerd op de Vecht. Verder wordt de ruimtelijke kwaliteit van de 

voorpleinen benut en krijgen de complexen een opener uitstraling. Mocht deze structuur toch 

verdwijnen, dan dient de reeks met nieuwe appartementenblokken in schaal en maat 

doorgezet te worden met een ruimtelijk accent op het laatste blok grenzende aan de 

sportveldenlocatie. Tevens dient dit deel dan zoveel mogelijk qua schaal en maat aan te 

sluiten bij de nieuwbouw in het westen van de wijk. 

De nieuwbouw aan de J. H. Prenger- en Marslaan zal qua schaal, maat en kleur aansluiten bij 

de reeds aanwezige bebouwing. De twee bouwvolumes tussen de Burg. Bramerstraat en de 

Marslaan, liggend aan de historische loop van de Vecht, sluiten in schaal en maat aan bij het 

blok van de markt (objectmatig karakter). De woningen aan de zuidzijde nemen de schaal en 

de maat van de zuidzijde van de Burg. Bramerstraat over. Dit betekent een verticale 

parcellering en materialen en kleuren passend bij het centrum. 

De bebouwing langs de Vecht zal bestaan uit blokvormige massa’s met de nodige openheid 

die het centrum vanaf de rijksweg N34 accentueren ten opzichte van de uitbreidingslocatie 

Marslanden aan de andere zijde van de N34. 

Qua uitstraling en maat zullen deze aansluiten op de twee reeds bestaande bouwblokken aan 

de kop van de Leisurezone ten noordwesten van Marsch-Kruserbrink. De geplande 

bebouwing zal een rationele en rustige uitstraling hebben met veel glas. 

Het groen in de wijk zal zoveel mogelijk worden gehandhaafd en versterkt. Tevens zullen er 

noord-zuiden oost-westprofielen worden toegevoegd. 

Het parkeren in het openbaar gebied is zo gepositioneerd en gedimensioneerd dat deze het 

verblijfsklimaat van de wijk niet verstoort. Daarbij is het streven het parkeren (zeker voor de 

bewoners) zoveel mogelijk ‘op eigen terrein’ op te lossen. 

Binnen de gehele wijk zal ook aandacht zijn voor voldoende speelgelegenheid voor de jeugd 

uit de wijk. 

Binnen dit deelgebied is in de noordoosthoek een bergbezinkbassin gepland bij de oude 

Radewijkerbeek. 

De verschillende bebouwingsstructuren, de herstructureringsgebieden en de nieuwe 

bebouwingsgebieden worden in schaal en maat op elkaar afgestemd. 

De beoogde stedenbouwkundige ingrepen van Marsch Kruserbrink zijn gebaseerd op het doel 

haar ligging aan de Vecht en haar relatie met het kernwinkelgebied en het centrum te 

versterken. 

Zie de figuren 6.11, 6.12, 6.13 en 6.14 voor kaartbeelden voor dit gebied. 


In het gedeelte van Marsch-Kruserbrink waar de nieuwbouw plaats zal vinden zijn ten aan 

zien van de ecologie geen directe belemmeringen. De oude singels van het park in Marsch- 

Kruserbrink zijn in ecologische zin noemenswaarig. Bij de planvorming zal hiermee zoveel 

mogelijk rekening worden gehouden. 

Voor wat betreft het te renoveren gedeelte van de wijk Marsch-Kruserbrink geldt eveneens 

dat over het algemeen de gunstige staat van instandhouding van de aangetroffen 

beschermde soorten niet in gevaar komt door de renovatiewerkzaamheden. Gierzwaluw en 

huiszwaluw komen hier ook voor. Voor maatregelen om ervoor te zorgen dat deze vogels 

terug kunnen komen wordt verwezen naar bijlage 5. 

Binnen dit deelgebied zal langs de Vecht de wandelboulevard worden doorgezet. De aanleg 

hiervan zal niet ten koste gaan van de kwaliteit van de waterkering waarop de 

wandelpromenade gepland is. Nader overleg met het waterschap zal te zijner tijd 

plaatsvinden. 


93


Ten aanzien van bodemverontreiniging binnen het gebied Marsch-Kruserbrink is duidelijk 

geworden dat de bodem ter plaatse van het Alfa College (Marslaan 40) verontreinigd is. Voor 

te nemen maatregelen wordt verwezen naar bijlage 7. 

Figuur 6.11 Huidige situatie Marsch-Kruserbrink (west) 

Figuur 6.12 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Marsch-Kruserbrink (nieuwbouw) 


94


Figuur 6.13 Huidige situatie Marsch-Kruserbrink (oost) 

Figuur 6.14 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Marsch-Kruserbrink (renovatie) 


95


6.5 LOC (Lokaal Opleidingen Centrum), Witte de Withstraat, Parkweg en het 

noordelijke deel van de Stationsstraat 


LOC (7); 

Witte de Withstraat/Parkweg (16); 

Stationsstraat 1 (20A). 


Het deelgebied is gelegen aan de oostzijde van de binnenstad. Dit deelgebied omvat het LOC 

op de locatie van de oude Lagere Technische School aan de Parkweg, de oude begraafplaats, 

het Mulopad, de doortrekking van de Witte de Witstraat tot aan de Parkweg en de 

Stationsstraat. 

De begraafplaats en de oude Lagere technische School hebben in de huidige situatie een 

besloten karakter. Verder kenmerkt de huidige structuur zich door grootschalige detailhandel 

die niet past in het centrum en geen relatie heeft met het centrum. 

Voor het gebied waar het LOC is gepland wordt reeds een bestemmingsplan gemaakt en dit 

bestemmingsplan zal tevens dienen als ruimtelijke onderbouwing voor dit gebied. Daarom 

zal er in dit kader minder uitgebreid ingegaan worden op het gebied waarop het 

bestemmingsplan “Hardenberg Centrum L.O.C. Nijenstede” betrekking heeft. In dit kader zal 

meer ingegaan worden op het gebied ten oosten van de L.O.C.-locatie en ten oosten van de 

begraafplaats. 


Belangrijk uitgangspunten zoals omschreven in hoofdstuk 4.1. en 4.2.2 om de 

barrièrewerking van de ring aan te pakken en het creëren van een zuidelijke centrumring 

worden in dit deelgebied opgelost. Doelstelling voor dit gebied is het meer betrekken van dit 

deel met het kernwinkelgebied en met name het noordelijke deel van de Stationsstraat, het 

LOC en de begraafplaats. Hiervoor wordt dit noordelijke deel van de Stationsstraat autoluw 

gemaakt. Om de barrièrewerking van de ring aan te pakken en het creëren van een 

zuidelijke centrumring zal de Witte de Withstraat vanaf de kop van de Gramsbergerweg 

doorgetrokken worden naar de Parkweg. In het toekomstige LOC complex zal een veelzijdige 

combinatie van functies worden gesitueerd o.a. diverse MBO-scholen, de bibliotheek, een 

schoolrestaurant, het Centrum voor Werk en Inkomen, uitzendbureaus, een kunstcluster en 

een parkeergarage. Deze veelal publieke functies zijn voor het centrum van grote betekenis 

en versterken de relatie met het centrum. Het LOC gebouw zal een laagdrempelig en open 

uitstraling krijgen. Het krijgt een geheel eigen identiteit en het onderscheidt zich ten opzichte 

van zijn omgeving qua schaal. Het past echter wel in de stedenbouwkundige context omdat 

het de rooilijnen begeleidt. 

Direct ten oosten van het LOC zijn woningen gepland, in de vorm van appartementen. Hier 

zullen appartementen in meerdere bouwlagen tot stand kunnen komen in een 

aaneengesloten frontvormige opzet langs de straatzijden, waarbij op de begane grond 

eventueel zakelijke dienstverlening kan worden gerealiseerd. 

Direct onder het LOC is een oostelijke parkeergarage gepland. Vanuit deze parkeergarage 

kunnen bezoekers meteen het kernwinkelgebied betreden, zonder dat er eerst een weg met 

veel verkeersbewegingen overgestoken moet worden. Het noordelijke deel van de 

Stationsstraat zal namelijk autoluw worden ingericht. 


96


Figuur 6.15 Huidige situatie gebied tussen noordelijke deel Stationsstraat, Parkweg en Gramsbergerweg 

Figuur 6.16 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie gebied tussen Stationsstraat, Parkweg en 

Gramsbergerweg 


97


Voor de nieuw aan te leggen weg als verbinding tussen de Witte de Withstraat en de 

Parkweg zal in enkele gevallen ruimte geschapen moeten worden. De gebouwde omgeving in 

dit gebied heeft niet direct bijzondere historische waarde. Compenserende nieuwbouw 

naast/achter de bestaande locaties aan de oostzijde van de voorgestelde doorbraak is het 

uitgangspunt. Uitgangspunt van de nieuwbouw zijn gesloten bouwblokken met hogere 

hoekaccenten, met een verticale parcellering en een verticaal karakter. Men streeft naar een 

sterkere stedenbouwkundige structuur door een duidelijke rooilijnbegeleiding 

In de directe nabijheid van deze doorbraak bevindt zich een gemeentelijk monument: de 

voormalige Marechaussee-kazerne. Dit pand zal vanzelfsprekend gehandhaafd blijven en 

stedenbouwkundig worden begeleid. 

Het Mulopad, dat direct ten zuiden van de LOC-locatie ligt en grenst aan de begraafplaats, 

zal verlegd worden naar de oorspronkelijke historische ligging door de bestaande poort, 

waardoor deze begraafplaats als een verstild park kan gaan functioneren. De 

erfafscheidingen van de begraafplaats worden transparanter gemaakt en men probeert deze 

groene ruimte zo groot mogelijk te maken. Tegenover de bestaande poort zal worden 

gestreefd naar een accent en bijzondere bebouwing. Van belang is een goede aansluiting op 

het openbaar gebied en de begraafplaats (verstild park). 

Door de stedenbouwkundige ingrepen, de nieuwe functies en nieuwe infrastructuur in dit 

deelgebied ontstaat er een betere routing en duidelijke verbinding tussen deze omgeving het 

kernwinkelgebied van het centrum. Zie de figuren 6.15 en 6.16 voor een kaartbeeld voor dit 

gebied. 


Mogelijk zijn in het gebied van de nieuw aan te leggen weg tussen de Witte de Withstraat en 

de Parkweg kolonies vleermuizen aanwezig. Vanwege de mobiliteit van vleermuizen is nader 

onderzoek echter pas zinvol voorafgaand aan de sloop c.q. renovatie van gebouwen. Bij de 

uitwerking van de planvorming zal rekening gehouden worden met nader onderzoek en de 

gevolgen hiervan. 

Ten aanzien van eventuele archeologische vondsten wordt verwezen naar bijlage 6. 

6.6 Stationsgebied 


Stationsplein (4); 

Pothofweg 1 (5A); 

Pothofweg 2 (5B); 

Bruins locatie (6); 

Herinrichten Bruchterweg en Burgemeester Schuitestraat (19); 

Stationsstraat 2 (20B); 

Kringlooplocatie (25). 

Voor het project “Pothofweg” (5A & 5B) is een apart bestemmingsplan gemaakt dat dient als 

ruimtelijke onderbouwing voor dat project. Deze zal hier dus niet meer aan de orde komen. 

In dit deelgebied speelt het station een prominente rol. De huidige situatie van het 

stationsplein en zijn omgeving heeft geen heldere ruimtelijke vormgeving. Onduidelijkheid is 

er over de ligging van het centrum ten opzichte van het station. Men wil op deze plek met 

respect voor de historische bebouwing meer structuren door middel van wandvormingen 

aanbrengen. Doelstelling is de richting van het centrum te benadrukken. Dit gebeurd door 

middel van toepassing van de hiërarchie van de bouwmassa’s en een begeleiding van 

mensen richting het centrum. Door de aanpak van het stationsgebied krijgt het 

(monumentale) stationsgebouw een versterkende positie op het plein. 


98


Met de uitvoering van de opwaardering van het stationsgebied is inmiddels door middel van 

de uitvoering van de herontwikkeling van het Stationsplein een aanzet gemaakt. De 

stationslocatie is een belangrijke schakel tussen het centrum van Hardenberg en de te 

ontwikkelen Zorgzone rond het ziekenhuis ten oosten van het station aan de andere kant van 

het spoor. Om de Zorgzone goed in verbinding te laten staan met het station, wordt er 

gekeken naar mogelijkheden voor het realiseren van een voetgangersoversteekplaats over 

het spoor. Zie de figuren 6.17 en 6.18 voor een kaartbeeld voor dit het stationsplein en 

omgeving. 

Bruins-locatie 

Op deze locatie staan nog enkele woningen. De rest van de locatie ligt reeds braak. 


Op de Bruins locatie nabij het station kunnen woningen en kantoorruimte ontwikkeld gaan 

worden. Deze locatie is erg goed bereikbaar met zowel het openbaar vervoer als de auto. 

Kortom: een goede locatie voor kantoorontwikkeling en het ontwikkelen van appartementen 

en enkele grondgebonden woningen. De woningbouw op deze locatie zal afgestemd worden 

op de uitgangspunten in het Woonplan van de gemeente Hardenberg en op de resultaten van 

het programmeringsonderzoek. 

Het nieuw te ontwikkelen plan heeft drie beeldbepalende zijden elk met een eigen schaal en 

expressie: de Lage Gaardenstraat-zijde, de spoorbaanzijde en de stationsplein-zijde. 

Daarnaast is er centraal een binnenzijde (binnenhof). 

Stationsplein 

Hier is een kopgebouw gepland van meerdere lagen met een terugliggende vierde laag. Een 

combinatie van kantoren en woningen is mogelijk. Deze bebouwing zal de begrenzing van 

het stationsplein versterken en mag geen concurrentie vormen met het bestaande 

stationsgebouw. 

De Lage Gaardenstraat 

Hier wordt het volgende beeld gecreëerd: rijtjeswoningen met een schuine kap met een 

verticale parcellering. De bebouwing vindt zo aansluiting op de bestaande bebouwing in de 

straat. 

Spoorbaan 

Een appartementencomplex met een verticale parcellering en van meerdere bouwlagen op 

een halfverdiepte parkeerplint. Deze halfverdiepte parkeergarage met een ontsluiting aan het 

binnenhof. De wens is met dit complex een aansluiting te vinden met de sfeer van het spoor. 

Binnenzijde (binnenhof) 

Deze zijde wordt primair ingericht als verblijfsgebied met een uitstraling van een hof, al dan 

niet gekoppeld aan half verdiept parkeren onder dit verblijfsgebied. 

Langparkeerplaatsen bij het spoor 

Tevens zullen er binnen dit deelgebied 75 langparkeerplaatsen worden gerealiseerd: P & R 

plaatsen van de NS. Deze zijn te gebruiken door treinreizigers. Deze parkeerplaatsen zullen 

worden gerealiseerd langs het spoor waarbij de bestaande fietsroute vanuit Baalderveld blijft 

gehandhaafd. Deze langparkeerplaatsen zullen in 2005 worden gerealiseerd. Zie de figuren 

6.19 en 6.20 voor een kaartbeeld voor dit gebied. 

Herinrichting Bruchterweg en Burgemeester Schuitestraat 

Beide wegen zullen hergeprofileerd worden, in verband met de veiligheid van fietsers. Deze 

wegen worden namelijk relatief veel gebruikt door schoolgaande jeugd. De Burgemeester 

Schuitestraat heeft een kleinschalig profiel, met een informele uitstraling. Men wil naar mate 


99


het station en de directe omgeving daarvan wordt benaderd het profiel versterken. Op de 

kruising Bruchterweg – Burgemeester Schuitestraat wordt een rotonde voorgesteld, evenals 

op de Bruchterweg ter hoogte van de Europaweg. 

Volgens de planning wordt het project uitgevoerd in 2005. zie de figuren 6.21 en 6.22 voor 

kaartbeelden. 

Kringlooplocatie 

Binnen dit deelgebied is de Kringlooplocatie een studiegebied. Bekeken zal worden of het op 

termijn mogelijk is het kringloopbedrijf te verplaatsen. Een concrete invulling van de 

eventueel vrij te komen locatie is nog niet voorhanden. Woningbouw lijkt geen gewenste 

invulling. 

Verkeerskundige aspecten 

Een belangrijke rol is weggelegd voor de relatie tussen het station en het centrum. Om via 

de Stationsstraat een prettige aanlooproute naar het centrum te creëren zal hier een niet te 

zware verkeersbelasting plaats moeten hebben. Het uitgangspunt “versterken van relaties 

tussen deelgebieden” komt hier sterk naar voren. 


Ten aanzien van bodemverontreiniging vallen er binnen het Bruins-terrein twee gevallen van 

ernstige bodemverontreiniging. Voor verdere informatie wordt verwezen naar bijlage 7. 

Tevens dient rekening gehouden te worden met de aspecten externe veiligheid en 

spoorwegverkeerslawaai in verband met de spoorlijn Zwolle-Emmen die direct langs de 

Bruins-locatie loopt 

Met betrekking tot archeologie kan gezegd worden dat een deel van de Burgemeester 

Schuitestraat wordt aangemerkt als zijnde archeologisch interessant. Verder geeft onderzoek 

aan dat er middeleeuwse bebouwing op de Bruins-locatie aanwezig kan zijn. Voor verdere 

informatie wordt verwezen naar bijlage 6. 

Tevens is ter plaatse van de Burgemeester Schuitestraat 21-23 bodemsanering noodzakelijk 

zodra de bestemming gewijzigd wordt en de bouwplannen concreet worden. Voor verdere 

informatie hieromtrent wordt verwezen naar bijlage 7. 


100


Figuur 6.17 Huidige situatie Station en omgeving 

Figuur 6.18 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Station en omgeving 


101


Figuur 6.19 Huidige situatie Bruins-locatie 

Figuur 6.20 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Bruins-locatie 


102


Figuur 6.21 Huidige situatie Bruchterweg en Burgemeester Schuitestraat 

Figuur 6.22 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Bruchterweg & Burgemeester Schuitestraat 


103


6.7 Vechtoever 

Binnen dit deelgebied bevinden zich de volgende deelprojecten met bijbehorende 

projectnummers: 

Kop Europaweg Noord (9), 

“Vechtoever” (11); 

De Koppel (13); 

Europaweg-zuid (24). 


In de huidige situatie zijn er twee verschillende Vechtoevers. De rechter Vechtoever 

(zuidoost) vormt de ruimtelijke begrenzing van de binnenstad van Hardenberg. De linker 

Vechtoever aan de zijde van de Heemsermars (noordwest) heeft een informeel natuurlijk 

karakter. Belangrijke doelstelling van de ontwikkelingen aan de Vecht is het zichtbaar, 

voelbaar en ervaarbaar maken van de Vecht in de stad. 

De kwaliteiten van de Vecht en zijn oevers zijn in het kader van beleving en beeldvorming 

onmiskenbaar. Het geeft ook een identiteit aan de kern Hardenberg. In de huidige situatie 

wordt hier onvoldoende op ingespeeld en wacht de Vecht nog steeds op een ruimtelijk 

antwoord van zowel de Heemsermars als het centrum van Hardenberg. 


Binnen dit deelgebied worden de volgende ruimtelijke beelden nagestreefd in relatie met de 

Vecht: 

 

 

 

 

 

 

 

 

Het voortzetten van de wandelboulevard langs de Vecht en dit laten aansluiten op 

terrassen. Deze wandelstrook verbindt ook de drie bruggen met elkaar en brengt 

Hardenberg letterlijk tot het water. De boulevard zal doorlopen tot voorbij Marsch- 

Kruserbrink; 

Meer wandvorming langs de Vecht met ruimtelijke accenten bij de Gedempte Haven en 

bij het entree van de Europaweg naar het centrum. Hier wordt ruimtelijk een poort 

ontworpen tussen de twee nieuwe hoogteaccenten en geeft daardoor een duidelijke 

markering aan het centrumgebied; 

In het gebied ‘De Koppel’ zal woningbouw worden ontwikkeld waarbij de relatie met de 

Vecht erg belangrijk is. Qua ontsluiting en leefomgeving ligt deze locatie uitstekend. 

Tevens wordt er op deze manier voor gezorgd dat er een passende uitstraling ontstaat 

wanneer men de stad binnenkomt via de Europaweg en de Brink; 

Het versterken van de waarde van de bruggen. Het veranderen van de enkel functionele 

waarde van de bruggen door het vergroten van de emotionele waarde en de 

verblijfskwaliteit van de bruggen; 

Het aantrekken van recreatieve toeristische attracties direct gelegen aan de Vecht; 

Vooral in de Leisurezone en ter plaatse van de Gedempte Haven wordt de relatie met de 

Vecht versterkt. 

Het creëren van zichtrelaties; 

Het aanbrengen vaan een groene begeleiding. 

De twee oevers worden duidelijk verschillend vormgegeven. Aan de linker vechtoever aan de 

zijde van de Heemsermars (noordwest) wordt het informele, natuurlijke karakter versterkt 

door uitbreiding van natuurontwikkeling (dit behoort niet tot het plangebied van het 

Masterplan Plus). De rechter vechtoever (zuidoost) wordt zodanig ontwikkeld dat deze een 

onderdeel vormt met de binnenstad van Hardenberg. Ten aanzien van de bruggen zal de 

Prins Bernhardbrug (Europaweg) zich in de toekomst meer als verkeersverbinding gaan 

profileren en als duidelijke entree van de stad. De Voorstraatbrug is een onderdeel van de 

historische structuur men zal een betere relatie bewerkstellingen tussen Heemse en het 


104


Centrum door het karakter van de Voorstraat door te trekken. Tevens wordt getracht de 

historische structuur met bebouwing en beschutting hersteld wordt en de inrichting op de 

voetgangers en fietsers wordt afgestemd. Het aantal verbindingen wordt in de toekomst 

uitgebreid met de te realiseren langzaam verkeersverbinding tussen het centrum en 

Marslanden. Deze nieuwe laagdrempelige brug wordt de loopfietsroute vanuit de nieuwe 

woonwijk Marslanden richting centrum. De schaal en maat van de brug wordt afgestemd op 

de voetgangers en fietsers met een hoge belevingswaarde van de Vecht. 

Europaweg 


De Prins Bernhardbrug is vanuit het westen de entree tot Hardenberg, maar het centrum 

profileert zich bij de brug nog niet als centrum. 


Door middel van een bebouwing in meerdere lagen aan beide kanten van de brug kan het 

centrum veel beter gemarkeerd worden. In ieder geval direct noordelijk van de Prins 

Bernhardbrug over de Vecht zal een duidelijk ruimtelijk accent komen van meerdere 

bouwlagen met een driezijdige oriëntatie, op de Vecht, op de Europaweg en op de stad. 

Daarachter komt een bebouwing van enkele lagen welke georiënteerd is op de Vecht. De 

nieuwe bebouwing zal moeten aansluiten op de bestaande bebouwing van de aanloopwinkels 

aan de Europaweg. Deze winkels maken onderdeel uit van de begeleiding richting het 

centrum. Qua uitstraling is het van belang dat het bouwblok zich bij eventuele renovatie ook 

als wand blijft profileren. Zie de figuren 6.23 en 6.24 voor een kaartbeeld voor dit gebied. 

De Koppel 


Het gebied van De Koppel kenmerkt zich door een aantal identiteiten; een historische aan de 

noordrand, een zakelijke aan de oosten zuidzijde en een informele met veel groen aan de 

Vechtzijde. In dit gebied ontbreekt de toegankelijkheid van de Vecht. 


In het gebied De Koppel wordt ter plaatse van het Boumanplein een parkeergarage 

(bronpunt) gedacht, welke gecombineerd wordt met verschillende woonmilieus en woonwerk 

combinaties, passende bij de schaal en maat van De Koppel. Dit betekent zoveel 

mogelijk het integreren en respecteren van de historische bebouwing in combinatie met 

bomen van de eerste orde. De monumentale boombeplanting langs de oever van de Vecht 

wordt gehandhaafd en zo goed mogelijk geïntegreerd. De bebouwing moet qua korrel en 

schaal passen bij bestaande bebouwing langs de Vecht. Zie de figuren 6.25 en 6.26 voor een 

kaartbeeld van De Koppel. 

Totale Vechtoever 

Zie de figuren 6.27 en 6.28 voor een kaartbeeld voor de gehele Vechtoever. Deze 

kaartbeelden geven de gehele Vechtoever binnen het centrumplangebied weer. Deze oever 

maakt integraal deel uit van verschillende deelgebieden en –projecten. 

Daarom zijn netgenoemde kaarten toegevoegd. 

In dit kader dient genoemd te worden dat er langs de Vecht, in de bocht van de Havenweg, 

een bergbezinkbassin is voorzien. 


105


Figuur 6.23 Huidige situatie Europaweg en deel van de Vechtoever 

Figuur 6.24 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie Europaweg en deel van de Vechtoever 


106


Figuur 6.25 Huidige situatie De Koppel, deel van de Vechtoever en Boumanplein 

Figuur 6.26 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie De Koppel, Vechtoever en Boumanplein 


107


Figuur 6.27 Huidige situatie gehele Vechtoever 

Figuur 6.28 Impressie uitgangspunten toekomstige situatie gehele Vechtoever 


108



Ter plaatse van de Vechtoever komen gierzwaluwen voor. In de uitwerking van de 

deelprojecten aan de Vechtoever wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met aanvullende 

maatregelen zoals voorgesteld in het ecologische rapport. Verder wordt hier een 

wandelboulevard aan de voet van de dijk gedacht. Bij het ontwerp hiervan zal rekening 

gehouden worden met de kwaliteit van de waterkering en het waterschapskeur. 

Een deel van dit deelgebied wordt archeologisch interessant geacht. Voor verdere adviezen 

hieromtrent wordt verwezen naar bijlage 6. 

Ter plaatse van Europweg 29-31 is een geval van bodemverontreiniging bekend. Voor te 

nemen maatregelen: zie bijlage 7. 

6.8 Overige gebieden 

Hieronder vallen de volgende projecten met bijbehorende projectnummers: 

Super de Boer (21); 

Piet Heinstraat (23); 

Petrakerk en OBS De Kern (26). 

Het betreffen hier studiegebieden, waarbij het respectievelijk gaat om mogelijke ontwikkeling 

van woningbouw op termijn, mogelijke ontwikkeling van maatschappelijke doeleinden en 

mogelijke herontwikkeling. In deze fase zijn de stedenbouwkundige uitgangspunten op 

hoofdlijnen uitgewerkt. Doel is het noordelijke deel van het gebied in stedenbouwkundige 

stopblokken vorm te geven. Deze begeleiden de wegen en functioneren als moderne 

afgeleiden van een stadsmuur. In de zuidrand van het gebied is het doel aansluiting te 

vinden met de bestaande kenmerken van losse bebouwing en objectmatig vormgegeven 

functies. Van belang in dit gebied is de samenhang van de buurt te behouden. Kaartjes zijn 

voor deze gebieden dan ook niet bijgevoegd. 


Het terrein van Super de Boer is in het verleden reeds onderzocht op bodemverontreiniging 

en destijds is een verontreiniging aangetroffen. De locatie is opgenomen in het Programma 

bodemsanering Overijssel. Voor verdere informatie wordt verwezen naar bijlage 7. 


109



110


7 Fasering 

In de komende 10 tot 15 jaar zullen er veel verschillende projecten van start gaan en 

afgerond worden in het centrumgebied. Ruimte voor investeringen ontstaat naarmate 

vastgoedprojecten tot ontwikkeling komen en exploitatiebijdragen ten behoeve van de 

centrumontwikkeling worden gerealiseerd. Vanuit deze gedacht is door de gemeente voor 

het centrumgebied een integrale exploitatierekening opgesteld waarin alle plannen die deel 

uitmaken van het plangebied zijn doorgerekend. Hieruit blijkt onder andere dat het 

aanbrengen van een bepaalde fasering in de uitvoering van de verschillende plannen in 

belangrijke mate bijdraagt aan de economische haalbaarheid van het gehele centrumgebied. 

De laatste versie is door de raad op 27 mei 2004 vastgesteld. Dit betekent dat de benodigde 

investeringsruimte in de loop der jaren beschikbaar komt: de condities op de Hardenbergse 

vastgoedmarkt maken een gefaseerde ontwikkeling noodzakelijk. Daarnaast is tijd nodig om 

de planprocessen zorgvuldig te doorlopen. Dit heeft geleid tot de volgende fasering van 

uitvoering (2003 t/m 2015). 

1 Mulderij 

2 Herinrichten 

Voorstraat- 

Oosteinde 

3 Markt en omgeving 


Stationsplein 

5A Pothofweg 1 

5B Pothofweg 2 

6 Bruins Locatie 

7 LOC 

8R Marsch- 

Kruserbrink 

(renovatie) 

8N Marsch Kruserbrink 

(nieuwbouw) 

9 Kop Europaweg 

Noord 

10 Oosteinde 

11 Vechtoever 

12 Boumanplein 

13 De Koppel 

14 Gemeentehuis 

en de Spinde 

15 Voormalig 

politiebureau 

16 Witte de Withstraat/Parkweg 

17 Leisurezone 

18 Wilhelminaplein 

19 Herinrichten Burg. 

Schuitestraat en 

Bruchterweg 


Stationsstraat 

21 Super de Boer 

22 ABN AMRO 

23 Piet Heinstraat 

24 Europaweg-Zuid 

25 Kringloop-locatie 

26 Petrakerk en 

OBS De Kern 

‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 


111


Van een aantal projecten is nog niet bekend wanneer zij uitgevoerd zullen worden. Deze zijn 

in het planningsschema dan ook niet nader ingevuld. In bijlage 3 is een korte omschrijving 

van de deelprojecten bijgevoegd. 

De fasering van de verschillende deelprojecten wordt zodanig afgestemd dat de 

bereikbaarheid van het centrum en het parkeeraanbod gegarandeerd zijn. 


112


8 Juridische opzet 

8.1 Wettelijk kader 

Het Masterplan Plus is een structuurplan in de zin van artikel 7 van de Wet op de Ruimtelijke 

Ordening. Het plan geeft op structuurniveau aan op welke wijze het centrum van de kern 

Hardenberg zich de komende 15 jaar kan ontwikkelen. Het structuurplan heeft vooral de 

status van een indicatief ruimtelijk plan. De nadere uitwerking van het structuurplan vindt 

plaats via het vaststellen van één of meerdere bestemmingsplannen dan wel verlening van 

artikel 19 WRO-vrijstellingen. 

8.2 Procedure 

Op de vaststelling van het plan is de procedure van toepassing zoals die is beschreven in de 

artikelen 8 en 9 juncto 6a van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (inspraak, zienswijzen 

omtrent het ontwerpplan). 

Naast het Structuurplan Masterplan Plus zal tevens een beeldkwaliteitplan in procedure 

worden gebracht. Beide plannen zullen tegelijkertijd vastgesteld worden. 

Verder zal een duurzaamheidplan worden opgesteld. 

8.3 Juridisch doel 

Enerzijds beoogt het plan het totale ruimtelijke kader te zijn voor de centrumontwikkeling 

van Hardenberg, met andere woorden het totaalplan voor de afzonderlijke deelprojecten die 

binnen het centrum worden onderscheiden. Anderzijds wordt het plan gehanteerd als basis, 

als ruimtelijke onderbouwing, voor een nog aan te vragen zogeheten Algemene verklaring 

van geen bezwaar als bedoeld in artikel 19, lid 2 van de WRO. Met zo’n verklaring geven 

Gedeputeerde Staten vooraf aan dat zij geen bezwaar hebben tegen het verlenen van 

vrijstelling van de geldende bestemmingsplannen. Zodra deze verklaring is verleend, kan het 

gemeentebestuur, vooruitlopend op de noodzakelijke bestemmingsplanherzieningen, 

vrijstelling van de geldende bestemmingsplannen en bouwvergunningen verlenen. 

Op de procedure tot het verlenen van vrijstelling en bouwvergunning is de Algemene wet 

bestuursrecht van toepassing (bezwaar- en beroepsmogelijkheden). 


113



114


9 Uitvoerbaarheid 

9.1 Economische uitvoerbaarheid 

Op 31 mei 2001 heeft de gemeenteraad artikel 10 van de Exploitatieverordening Gemeente 

Hardenberg op het Masterplangebied van toepassing verklaard. Dit besluit is geactualiseerd 

in de raadsvergadering van 27 mei 2004. Dit maakt het gebied tot een samenhangend 

geheel in het kader van planrealisatie en –exploitatie. Op basis hiervan wordt het voor de 

gemeente mogelijk gemaakt om kosten voor de gemeente in een bepaalde mate te verhalen 

op private partijen, die zelf de ontwikkeling van een bepaald deelproject ter hand nemen. 

Binnen het beoogde totaalconcept zullen alle deelprojecten moeten bijdragen aan de overallkwaliteit 

van het centrum. Hiertoe is een integrale grondexploitatierekening opgesteld, 

waarin alle planonderdelen en deelgebieden zijn doorberekend. Onder andere de fasering 

speelt hierbij een grote rol. Voor de economische uitvoerbaarheid van alle deelprojecten 

binnen het masterplangebied wordt verwezen naar het raadsvoorstel “Exploitatie Centrum 

Hardenberg 2005; annex vaststelling 29 e begrotingswijziging 2005” (vastgesteld door de 

gemeenteraad op 26 mei 2005) en de samenvatting “Masterplanexploitatie Centrumplan 

Hardenberg 2005”. Tevens zal per deelproject in het kader van de verdere planvorming een 

aparte exploitatierekening gemaakt worden. 

9.2 Maatschappelijke uitvoerbaarheid 

9.2.1 Resultaten overleg 

Het voorontwerp structuurplan is toegestuurd aan diverse vooroverlegpartners met het 

verzoek om schriftelijk op het plan te reageren. Tevens is er op woensdag 30 maart 2005 

een plenaire bijeenkomst geweest waarbij alle vooroverlegpartners zijn uitgenodigd. Tijdens 

deze bijeenkomst bestond de mogelijkheid om vragen te stellen en zijn zowel het 

structuurplan als het beeldkwaliteitsplan kort gepresenteerd. Vijf vooroverlegpartners 

hebben van deze gelegenheid gebruik gemaakt: Vitens Overijssel, COGAS, de Kamer van 

Koophandel, de Koppel en de Brandweer Hardenberg. 

De vooroverlegreacties hebben aanleiding gegeven tot enkele wijzigingen. Voor de 

binnengekomen schriftelijke reacties, het verslag van de reacties hierop en voor het verslag 

van de plenaire bijeenkomst voor vooroverlegpartners wordt verwezen naar bijlage 8. 

9.2.2 Resultaten inspraak 

Het voorontwerp structuurplan Masterplan Plus Centrum Hardenberg heeft vanaf donderdag 

31 maart 2005 voor vier weken ter inzage gelegen in het Loket Bouwen en Wonen, in het 

gemeentehuis te Hardenberg. Tijdens deze termijn konden ingezetenen en in de gemeente 

een belang hebbende natuurlijke en rechtspersonen mondeling dan wel schriftelijk 

inspraakreacties naar voren brengen. Woensdag 27 april 2005 was de laatste dag van de 

inspraaktermijn. De inspraakmogelijkheid voor het plan is bekend gemaakt in huis-aan-huis 

blad de Toren van woensdag 30 maart 2005. Verder is er door middel van een persbericht in 

de Toren van 30 maart 2005 melding gemaakt van de informatie-inloopbijeenkomst en de 

inspraakprocedure. De inspraakmogelijkheid en de informatie-inloopbijeenkomst zijn beide 

ook bekend gemaakt via de website www.hardenberg.nl. 

Tevens heeft op dinsdag 12 april van 16:00 uur tot 19:00 uur een informatieinloopbijeenkomst 

plaatsgevonden in theater de Voorveghter te Hardenberg. Tijdens deze 

gelegenheid kon van het plan kennis worden genomen en konden er vragen worden gesteld. 

Verder was er voor belangstellenden een flyer met de ruimtelijke en stedenbouwkundige 

uitgangspunten voor het plangebied beschikbaar, evenals een procedureoverzicht en een 


115


model-inspraakformulier. Naar schatting hebben ongeveer 110 personen deze bijeenkomst 

bezocht. 

Tijdens de inspraaktermijn zijn 7 inspraakreacties ontvangen. Deze inspraakreacties zijn te 

vinden in bijlage 9, evenals het op dinsdag 14 juni 2005 vastgestelde inspraakverslag. De 

inspraakreacties hebben op enkele punten aanleiding gegeven tot wijziging van het plan. 

Voor deze wijzigingen wordt verwezen naar het inspraakverslag in bijlage 9. 


116


Bijlage 1 Kaart ruimtelijke uitgangspunten, kaart functionele structuur, kaart 

projecten en straatnamenkaart 


117



118


Bijlage 2 

Gemeentelijke en Rijksmonumenten (centrum) 

Gemeentelijke monumenten 

Adres 

Gramsbergerweg 4 

Gramsbergerweg 16 

Gramsbergerweg 33-35 

Krommesteeg ( achter Voorstraat 33) 

Krommesteeg (achter Voorstraat 37) 

Lage Doelen 2 

Lage Doelen 3 

Mulopad 

Oosteinde (bij huisnr. 7) 

Stationsstraat 

Stationsstraat 26-28 

Voorstraat 38-40 

Monument 

Voormalige Marechausseekazerne 

Woonhuis 

Dubbel Woonhuis 

Voorraadschuur 

Voorraadschuur 

School 'De Kastanjehof' 

Höftekerk 

Joodse begraafplaats 

Stadspomp 

Kerkhof 'Nijenstede' 

N.S.-Station Hardenberg 

Postkantoor 

Rijksmonumenten 

Adres 

Hoge Doelen 1 

Lage Doelen 3 

Voorstraat 34 

Voorstraat 36 

Voorstraat 36 

Voorstraat 36 

Wilhelminaplein 

Monument 

Vesting/Stadsmuur 

Orgel/eenklaviers 

Stadhuis 

N.H. Kerk 

Kerktoren 

Orgel 

Pomp 


119


Bijlage 3 Korte omschrijving projecten 21 

1. Naam project 

Opdrachtgevers / initiatiefnemers 

Plaatsaanduiding 

Eigendom 

Korte omschrijving plan 

Stand van zaken 

Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 

3.1 Naam project 



Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 

Mulderij (IOP 1) 

Gemeente Hardenberg/AM Vastgoed Gouda 

Tussen Fortuinstraat, Sallandsestraat, Middenpad en 

Admiraal Helfrichstraat 

Particulier + gemeente 

Het omzetten van winkels in binnenstedelijk wonen 

en/of circa 2000 m 2 commerciële dienstverlening 

Ontwerpfase 

2007-2008 

Herinrichten Voorstraat/Oosteinde (IOP 1) 

Gemeente Hardenberg, AM Vastgoed Gouda 

Voorstraat, Oosteinde, Fortuinstraat en een gedeelte 

van de Admiraal Helfrichstraat 

Gemeente (openbaar gebied) 

Het geheel herinrichten van de hoofdwinkelstraten 

(bestrating, straatmeubilair etc) 

Zo nodig de riolering vervangen 

Ontwerpfase 

2004/2005 

Markt en omgeving (IOP 1) 


Tussen Marslaan, Badhuisweg en Markt 

Gemeente + particulier 

Sloop bestaande bebouwing. Realisatie toename bvo 

winkels met circa 8000 m 2 en commerciële 

voorzieningen met circa 2000 m2, circa 160 

appartementen. Bronpunt met circa 300 

parkeerplaatsen 

Bodemsanering en zonodig verleggen of vervangen 

van riolering 

Ontwerpfase 

2005 - 2007 

Onderbreken Havenweg (IOP 1) 


Ter hoogte van de Gedempte Haven 


Havenweg omvormen tot verblijfsgebied 

Ontwerpfase 

2005 - 2007 

21 Productboek Masterplan Plus Centrum Hardenberg, 1 december 2003 


120





Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 



Projectleider 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 

Dak parkeergarage (IOP 1) 


Parkeerterrein Gedempte Haven 


Gebouwde parkeervoorziening met circa 270 

parkeerplaatsen (betaald parkeren), als 'bronpunt' 

voor het centrum. 

Ontwerpfase 

2007 

Herinrichten Markt (IOP 1) 


Markt 


Het geheel herinrichten van de Markt (bestrating, 

straatmeubilair etc). 

Zo nodig de riolering vervangen. 

Ontwerpfase 

2006/2007 

Herinrichten Stationsplein 


Kop Lage Gaardenstraat / Stationsstraat / 

Burgemeester Schuitestraat 

Herinrichting van het gehele Stationsplein 

Reeds uitgevoerd 

Zuidloorn 

Gemeente Hardenberg, Woningbouwvereniging De 

Veste 

Tussen Burg. Schuitestraat, Pothofweg en J.C.J. van 

Speykstraat, op de voormalige locatie van aannemer 

Dijkhuis. 

Particulier 

Sloop bestaande bebouwing. Bestemmingsplan en art 

19 WRO voor nieuwbouw van 61 appartementen met 

parkeergelegenheid. 

Doorlopen planologische procedures 

2004 - 2005 


121





Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 

Bruins locatie 

Sado Bouw en Partiplan/NS Vastgoed/Beter Wonen 

Vechtdal/Gemeente Hardenberg 

Gebied tussen de Lage Gaardenstraat en de spoorlijn 

Particulier + Beter Wonen + Gemeente 

Nieuwbouw van circa 14 woningen, 83 appartementen 

en circa 2300 m2 bvo kantoren met eventueel een 

parkeergarage t.b.v. de kantoren. Herinrichting 

openbaar gebied. 

Doorstart maart 2003. 

2006 - 2008 

LOC 

Gemeente Hardenberg, Alfa-college, AOC de Groene 

Welle 

Tussen Parkweg, Sportlaan, en Mulopad (voormalige 

Technische School) 

Gemeente 

Nieuwbouw (na sloop) van een Lokaal Opleiding 

Centrum (MBO scholen). 

Nieuwbouw t.b.v. sociaal-culturele functies, 

waaronder de Openbare bibliotheek, Open 

leercentrum, Muzerie, Kreatief Centrum, Centrum 

voor Werk en Inkomen, Stichting Werk en Scholing, 

Onderwijs Adviescentrum, BONO Mobiflex. 

Nieuwbouw van een parkeergarage met circa 200 

parkeerplaatsen (betaald parkeren) onder LOC, als 

'bronpunt' voor het centrum. 

Nieuwbouw van circa 60 appartementen inclusief 

parkeergelegenheid 

Doorstart december 2002 

Juli 2003 start Europese aanbesteding Design & 

Construct 

2005 – 2007 

Marsch Kruserbrink 

Woningbouwvereniging Beter Wonen Vechtdal/ 

Gemeente Hardenberg, 

Woongebied tussen Burgemeester 

Bramerstraat/Parkweg, Sportpark De Kruserbrink, de 

Vecht en het zwembad 

Beter Wonen + Gemeente 

Sloop 82 woningen en MBO-school. Nieuwbouw van 

circa 400 woningen en herstructurering van een 

woonwijk en herinrichting openbaar gebied, incl. 

ligweide en herontwikkeling van huidige Alfa-college. 

Opstellen wijkontwikkelingsvisie en het maken van de 

voorlopige ontwerpen van de bebouwing 

2005 – 2010 

Kop Europaweg Noord 

Aannemersbedrijf Dijkhuis 

Ten noorden van de Europaweg aan de Vecht 


Bouw van circa 35 woningen in relatie met 

Vechtoever en aansluitende bebouwing Europaweg 

Onderzoek en voorbereiding 

2006 - 2007 

Oosteinde 

Particulier 

Oosteinde/Stationsstraat 


122




Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 

Particulier 

Sloop bestaande bebouwing. Nieuwbouw wonen en 

winkels (verplaatsing Citroëngarage) 

Studiegebied 

Niet bekend 

Vechtoever 

Particulier/gemeente 

Ten noorden van de Europaweg Noord langs de Vecht 


Bouw van circa 28 woningen 

Onderzoek en voorbereiding, uitvoering mede 

afhankelijk van ontwikkeling Kop Europaweg Noord 




Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 

Herinrichten Boumanplein (voorm. Oude Bosch) 


Uitvoering afhankelijk van de ontwikkelingen van de 

naastgelegen gebieden, versterking van de 

winkelfunctie, wellicht omzetten van het postkantoor 

in detailhandel; 

4 e (kleinschalig) bronpunt met parkeergarage 

2006-2007 

De Koppel 

Particulier 

Hoek W. Brandt van Oldenburgstraat/Lage Doelen 

Particulier 

Bouw van circa 44 woningen 

Studiegebied 

Niet bekend 


123





Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 


Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 

Gemeentehuis met parkeergarage 


Hoek Bruchterweg/Witte de Withstraat 


(Gedeeltelijke) sloop bestaande bebouwing. 

Nieuwbouw Gemeentehuis met parkeergarage 

Afhankelijk van besluitvorming en locatiekeuze 

2009/2010 (gezien relatie Spindeplein/ 

verkeersstructuur) 

De Spinde 


Winkels tussen Sallandsestraat en Spindeplein 


Sloop bestaande winkels. Realiseren van duurzame 

woningen en winkels 

Ontwikkeling mede afhankelijk van besluitvorming 

rond gemeentehuis (verkeerssituatie en pleinvorming) 

2009/2010 

Voormalig politiebureau 


Bruchterweg/Stephanusplein 


Sloop bestaande bebouwing. Nieuwbouw 2000 m2 

kantoren + 36 woningen binnen 5 gebouwen 

Relatie met ontwikkeling gemeentehuis 

2010 

Witte de Withstraat/Parkweg 


Gebied tussen Parkweg en Gramsbergerweg 


Gedeeltelijke sloop bestaande bebouwing. Doorsteek 

vanaf de Witte de Withstraat/Gramsbergerweg naar 

de Parkweg en herontwikkeling van het aanliggende 

gebied 

2012 - 2014 

Leisurezone 

Gemeente Hardenberg + particulier initiatief 

Omgeving Badhuisplein 


Realisatie van circa 3500 m 2 leisurevoorzieningen 

Start onderzoek naar een grootschalig 

uitgaanscentrum 

2010-2012 


124






Uitvoering 





Uitvoering 



Projectleider 


Stand van Zaken 

Uitvoering 



Eigendom 



Uitvoering 



Eigendom 



Uitvoering 



Eigendom 



Uitvoering 

Herinrichten Wilhelminaplein 


Versterking van de woonfunctie en het historisch 

karakter met ruimte voor kleinschalige (culturele) 

activiteiten 

2011 

Herinrichten Bruchterweg en Burg. 

Schuitestraat 


Herprofilering i.v.m. veiligheid fietsers vanwege route 

schoolgaande jeugd 

2005 

Herinrichten Stationsstraat 


De herinrichting bestaat uit twee fasen met als doel 

de Stationsstraat verkeersluw te maken 

2012 - 2014 

Super de Boer 

Particulier 

Particulier 

Mogelijke ontwikkeling op termijn van woningbouw 

i.o.m. eigenaar. 

Studiegebied 

Onbekend 

ABN AMRO 

Particulier 

Particulier 



Studiegebied 

Onbekend 

Piet Heinstraat 



Ontwikkeling maatschappelijke doeleinden. 

Studiegebied 

Onbekend 


125




Eigendom 



Uitvoering 




Eigendom 



Uitvoering 



Eigendom 



Uitvoering 

Europaweg-zuid 

Particulier 

Particulier 



Studiegebied 

Onbekend 

Kringlooplocatie 


Burgemeester Schuitestraat 

Verplaatsing kringloopbedrijf 


Nieuwe functie nader te bepalen 

Studiegebied 

Onbekend 

Petrakerk en OBS De Kern 



Mogelijke herontwikkeling in overleg met de 

eigenaren. 

Studiegebied 

Onbekend 


126


Bijlage 4 

Distributie-planologisch onderzoek (SAB, 1999) en de actualisatie van 

de distributieve mogelijkheden (WPM Consultants, 2003) 


127


Bijlage 5 

Rapport “Ecologisch onderzoek Masterplan Plus Centrum Hardenberg 

2004” EcoGroen Advies 


128


Bijlage 6 Rapport “Cultuurhistorisch bureauonderzoek”, Baac (2004) 


129


Bijlage 7 

Bodemparagraaf Masterplan Plus 

Het plangebied voor het centrumgebied van Hardenberg is ingedeeld in meerdere 

deellocaties. Voor alle deellocaties is de bekende bodemkwaliteit beoordeeld. Indien de 

bodemkwaliteit niet in voldoende mate is vastgesteld, dan is tevens aangegeven of nader 

onderzoek of nadere maatregelen noodzakelijk zijn. 

In de navolgende tekst wordt de milieuhygiënische toestand van de bodem (grond en 

grondwater) aangegeven door toetsing van de laboratoriumgegevens aan de 

toetsingswaarden uit de Wet Bodembescherming (Wbb). Het gaat hier om de streefwaarden 

(S) en de interventiewaarden (I). Hierbij wordt de streefwaarde (S) aangeduid als het niveau 

waarbij sprake is van een duurzame kwaliteit van de bodem. De interventiewaarde (I) is de 

waarde, waarbij de functionele eigenschappen van de bodem voor mens, dier of plant ernstig 

verminderd zijn of ernstig worden bedreigd. Een sanering van de bodem kan in het laatste 

geval noodzakelijk zijn. 

Als toetsingswaarde voor nader onderzoek wordt het gemiddelde van de (gecorrigeerde) 

streef- en interventiewaarde gehanteerd; de tussenwaarde (T). 

De gecorrigeerde streef- en interventiewaarden voor de vaste bodem zijn gerelateerd aan 

het gehalte aan lutum (kleideeltjes < 2 µm) en organische stof. 

Naast de toetsing aan de toetsingswaarden uit de Wbb, kunnen de gemeten concentraties 

ook getoetst worden aan de samenstellingswaarden als opgenomen in het 

Bouwstoffenbesluit. Het Bouwstoffenbesluit heeft tot doel het hergebruik van secondaire 

bouwstoffen, waaronder ook grond, te stimuleren. In het Bouwstoffenbesluit wordt voor 

grond gesproken over: 

'schone grond': deze grond is niet verontreinigd en kan vrij toegepast worden; 

categorie-1 grond: deze grond is licht verontreinigd. Het materiaal van deze kwaliteit 

is toepasbaar in daarvoor bestemde werken; 

categorie-2 grond: deze grond is eveneens licht verontreinigd, maar er vindt in 

zekere mate uitloging plaats van anorganische componenten (zware metalen, 

chloride, sulfaat e.d.). Toepassing van dit materiaal is alleen mogelijk, indien de 

ondergrond of de afdekking zijn voorzien van isolerende maatregelen om de uitloging 

tegen te gaan; 

niet toepasbare grond: deze grond is sterk verontreinigd. 

In de tekst worden de volgende afkortingen gehanteerd: 

> groter dan 

< kleiner dan 

Wbb 

EOX 

BTEX 

PAK 

Wet Bodembescherming 

een somparameter voor alle extraheerbare organische halogeenverbindingen, zoals 

bijvoorbeeld organochloorbestrijdingsmiddelen (OCB's als DDT, drins, HCH e.d.), 

polychloorbifenylen (PCB's) en chloorfenolen e.d.) 

aromatische parameters Benzeen, Tolueen, Ethylbenzeen en Xylenen 

polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Deze componenten komen voor in 

kooldeeltjes, teerprodukten en verbrandingsresten 


130


Deellocatie 1 

Fortuinstraat 14 (voorheen Bruins Vee- en mengvoederfabriek + 

brandstoffenhandel) 

In de bodem (grond en grondwater) is minerale olie (> I-waarde) en EOX (> T-waarde) 

aangetoond. 

Het saneringsonderzoek is opgesteld in 1987 en de sanering is eveneens uitgevoerd in 1987. 

Alle verontreinigde grond is hierbij tot max. 2,5 m -mv. afgevoerd naar de stortplaats. Of het 

grondwater ook is aangepakt (b.v. via bemaling) is niet duidelijk. Er is een evaluatieverslag 

opgesteld. De betreffende rapportages zijn niet (meer) te vinden in het bodemarchief. 

Indien dit deel van het centrum in ontwikkeling komt, dient de bodemkwaliteit op basis van 

de huidige richtlijnen te worden onderzocht, waarbij ook aandacht dient te worden besteed 

aan de kwaliteit van de bodem ter plaatse van de uitgevoerde sanering. 

Deellocatie 2 (Herinrichten Voorstraat / Oosteinde) 

Op voorhand worden hier geen grote verontreinigingen verwacht. Het een en ander is 

afhankelijk of ter plaatse een funderingslaag aanwezig is en indien dit het geval is van de 

samenstelling van de funderingslaag. De herinrichting van de straten is momenteel (januari 

2005) in volle gang. In de straten is geen funderingslaag aanwezig. Er wordt getracht om 

hier met een gesloten grondbalans te werken. Vrijkomend zand (zoals bij de aanplant van 

bomen) zal wederom in deze deellocatie worden toegepast. 

Deellocatie 3 (Markt en omgeving) 

Op het grootste deel van deellocatie 3 is de bovengrond (0 - 0,5 meter diepte) onderzocht. 

Hierbij zijn in de grond geen noemenswaardige verontreinigingen aangetoond, anders dan in 

het totale patroon van het centrumgebied passend. De ondergrond (vanaf 0,5 meter diepte) 

onder de gedempte haven, Vechtvoorde, Havenweg, parkeerterrein, Badhuisplein is beperkt 

onderzocht. Hierbij zijn eveneens geen of geen noemenswaardige verontreinigingen 

geconstateerd. Gelet op wat al wel bekend is, worden geen verontreinigingen verwacht die 

tot stagnatie of opschorting van de plannen zullen leiden. 

Locatie Markt 6-7 betreft een voormalig tankstation. Deze locatie is in 1993 oriënterend 

onderzocht. Ter plaatse van de ondergrondse brandstoftanks en het voormalige pompeiland 

(onder de straat annex parkeerplaats - hoek Markt / Badhuisweg) is de bodem en het 

grondwater licht tot sterk verontreinigd met brandstofcomponenten (minerale olie en BTEX). 

Deze locatie is als ernstig geval bij de provincie bekend. 

Begin 2004 is door Hunneman Milieu Advies de verontreinigingsituatie van de bodem 

geactualiseerd en is een plan van aanpak gemaakt om de bodemverontreiniging ter plaatse 

te saneren. Tevens is een kostenbegroting opgesteld voor sanering van de met olie 

verontreinigde grond (ca. 400 m 3 ) en het verontreinigde grondwater (totaal ca. 23.500 m 3 ). 

De ontwerp-beschikking heeft tot 16 februari 2005 ter inzage gelegen. Uitgangspunt hierbij 

is dat de bodemsanering wordt uitgevoerd na sloop van het pand. 

De kosten van de bodemsanering worden geraamd op € 100.000,00 exclusief B.T.W. De 

locatie Markt 6-7 is opgenomen in het ISV-bodemprogramma 2000 - 2004. Voor nader 

onderzoek en sanering heeft de gemeente een ISV bijdrage van ca. € 50.000,00 gevraagd 

en ook toegezegd gekregen voor de locatie Markt 6-7. Deze bijdrage is doorgeschoven naar 

de onderhavige ISV-periode (2005-2009) en kan voor de geplande bodemsanering worden 

ingezet. 

In de bodemonderzoeken uit 1993 en 2004 zijn geen of geen noemenswaardige 

verontreinigingen als gevolg van de naastgelegen voormalige wasserij aangetoond. 

Omdat ter plaatse wordt gebouwd (IOP-1 t/m IOP-4) en de geplande bebouwing zal worden 

onderkelderd en hierbij grond vrijkomt, is de bodem ter plaatse van de toekomstige 

bebouwing eind 2004 door 'Hunneman' onderzocht. Hierbij zijn in de bodem geen of geen 

noemenswaardige verontreinigingen geconstateerd. 


131


Deellocatie 4 (Herinrichting Stationsomgeving- voorterrein) 

De herinrichting van het stationsgebied tussen de spoorwegovergang Jan Weitkamplaan tot 

aan de parkeerplaats en tot Stationsstraat 24 is voltooid. De destijds aangetroffen lichte tot 

matige verontreinigingen enz. zijn in het kader van de herinrichting opgeruimd en verwerkt 

op daartoe geschikte bestemmingen. 

Deellocatie 5A (Pothofweg 1) 

In 1999 is de bodemkwaliteit op het terrein van Dijkhuis Aannemersbedrijf (voormalig 

textielbedrijf) oriënterend onderzocht. In de bovengrond is tot 0,5 m -mv. een gehalte aan 

PAK >S gemeten. Ter plaatse van de voormalige bovengrondse HBO-tank bevat de 

bovengrond een gehalte minerale olie >S en interventiewaarde. Omdat in meer dan 25 m³ de grond sterk verontreinigd 

is, is hier sprake van een geval van ernstige bodemverontreiniging (oppervlakte >> 25 m 2 ). 

De geconstateerde grondverontreiniging heeft een relatie met de aangetroffen puinresten, 

kooldeeltjes enz. in de grond. De verontreinigingsgraad is vergelijkbaar met het 

aangrenzende NS terrein (geval 1). Naast genoemde componenten is hier ook asbest in de 

grond aangetroffen. Het gaat hier om asbest in de vorm van plaatjes en er worden geen 

noemenswaardige blootstellinsrisico’s verwacht. 

Ter plaatse dient een nader onderzoek te worden uitgevoerd op basis waarvan een 

saneringsplan dient te worden opgesteld. Niet bekend is of dit is gebeurd. Genoemde 

werkzaamheden dienen plaats te vinden in opdracht van Sado Bouw BV. 

Alvorens tot sanering kan worden overgegaan moet door de provincie een Wbb beschikking 

worden afgegeven. Overwogen kan worden om beide gevallen gecombineerd aan te pakken. 


132


Deellocatie 7 (LOC) 

Het betreft hier een voormalige technische school aan de Parklaan 1. Ter plaatse van een 2- 

tal monsterpunten zijn PAK-gehalten > I-waarde aangetoond in de bovengrond. Sanering 

van deze twee spots is vanwege de toekomstige bestemming noodzakelijk. Het betreft circa 

3 - 5 m 3 grond, waarin lokaal kooldeeltjes zijn aangetroffen. Aan de afdeling RE van de 

gemeente Hardenberg is geadviseerd om de verontreiniging op te ruimen tegelijkertijd met 

de sloop van de gebouwen of bij het bouwrijp maken. Alvorens de PAK-verontreiniging te 

saneren dient een plan van aanpak te worden opgesteld. Ecoreest zal dit opstellen. Het plan 

dient te worden goedgekeurd door de gemeente als bevoegd gezag. 

Over het gehele terrein is in de bovengrond een diffuse verontreiniging aan PAK aanwezig. 

Dit is als een stedelijke achtergrondgehalte te beschouwen en behoeft geen nadere 

aandacht. In de grond is geen asbest aangetroffen, noch zintuiglijk, noch analytisch. Op het 

terrein heeft een HBO-tank (huisbrandolie) gelegen, welke in 1995 is verwijderd. Niet 

bekend is waar de tank gelegen heeft. Historisch onderzoek, evenals een gericht onderzoek 

ter plaatse van de voormalige HBO-tank heeft plaatsgevonden en er zijn geen 

bijzonderheden aangetoond. 

Deellocatie 8N (Marsch-Kruserbrink nieuwbouw) 

Het gaat hierbij om het Alfa College aan de Marslaan 40. Uit een verricht nader onderzoek is 

ter plaatse van een ondergrondse HBO-tank een minerale olie verontreiniging aangetoond > 

T-waarde. Hierbij is circa 250 m 3 grond verontreinigd in concentraties >S. Verder is circa 

350 m3 grondwater verontreinigd, waarvan circa 50 m 3 >I-waarde. Dit laatste is gebleken 

uit eerder onderzoek. Destijds is geadviseerd richting het Alfa College om de bodemsanering 

tegelijk met de tanksanering uit te voeren; een saneringsplan is dan niet nodig. 

De tanks zijn gesaneerd in 2003. Het plan is dat de sanering van de bodem zal plaatsvinden 

tegelijk met sloop van de gebouwen binnen 3 jaar. Omdat de bodemsanering nog even op 

zich laat wachten dient voorafgaand aan de bodemsanering de omvang van de 

bodemverontreiniging te worden geactualiseerd en dient een plan van aanpak voor de 

bodemsanering te worden opgesteld. Afhankelijk van de omvang van de 

bodemverontreiniging dient door de provincie Overijssel of de gemeente Hardenberg 

goedkeuring aan het plan te worden gegeven. 

Deellocatie 8R (Marsch-Kruserbrink renovatie) 

Hier is in 2004 in opdracht van woningbouwvereniging Beter Wonen Vechtdal door Mos 

Grondmechanica een bodemonderzoek uitgevoerd. Alleen de grond is onderzocht. Analytisch 

is de grond niet verontreinigd, Bij de bouwwerkzaamheden vrijkomende grond kan binnen 

het deelgebied vrij worden toegepast. Omdat in de woningen en kleine bijgebouwen asbest is 

verwerkt, kan de grond bij verbouw- of sloopwerkzaamheden besmet raken met asbest. Dit 

kan voorkomen worden door de werkzaamheden door een erkend asbestverwerkend bedrijf 

te laten uitvoeren. 

Deellocatie 9 (Kop Europaweg Noord) 

Het terrein naast W. van Oldenburgstraat 7 (Europaweg 39) is in 1996 onderzocht in het 

kader van een mogelijke locatie voor het politiebureau. Hierbij zijn licht verhoogde gehalten 

aangetoond in de bovengrond; het betreft categorie-1 kwaliteit. 

Ter plaatse van Europaweg 37 (voormalig regiokantoor IJsselmij) heeft in 1994 een 

bodemsanering plaatsgevonden bij een generatorstalling. De bodemsanering is afdoende 

uitgevoerd. 

Ter plaatse van Europaweg 29-31 is een chemische wasserij gevestigd geweest. In 1994 

heeft hier een oriënterend onderzoek plaatsgevonden. In het grondwater zijn destijds per 

(tetrachlooretheen) en tri (trichlooretheen) aangetoond in concentraties > I-waarde. Per en 

tri zijn vluchtige gechloreerde koolwaterstoffen (VCK), die in de chemische wasserijen 

veelvuldig werden toegepast. De verontreiniging is zodanig, dat het hier mogelijk om een 


133


ernstige en urgente verontreiniging gaat. De omvang van de verontreiniging in het 

grondwater is globaal vastgesteld (grondwaterverontreiniging > 100 m 3 ). In 1994 is 

aanbevolen een nader onderzoek (NO) en saneringsonderzoek (SO) uit te voeren naar de 

geconstateerde verontreiniging van de bodem. Voor zover bekend heeft een NO en SO hier 

niet plaatsgevonden. De betreffende locatie is bekend bij de provincie Overijssel. 

De onderzoeksresultaten uit 1994 zijn niet meer als betrouwbaar te beschouwen. Gelet op 

het gedrag van deze mobiele verontreinigingen in de bodem, waardoor er ernstige 

verspreidingsrisico's zijn, alsmede het natuurlijke afbraakproces van deze stoffen in de 

bodem bij gunstige bodemcondities is het sterk aan te bevelen een nieuw onderzoek naar de 

ernst en omvang van de geconstateerde VCK-verontreiniging uit te voeren. Bij dit onderzoek 

dient onderzoek plaats te vinden naar bron(nen) van verontreiniging, alsmede de kwaliteit 

van het ondiepe en diepere grondwater. De eigenaar van de grond zal opdracht moeten 

geven en de kosten voor zijn rekening nemen. 

Deellocatie 10 (Oosteinde 25) 

De locatie Oosteinde 25 is in 1990 verkennend onderzocht. Het gaat hierbij om een 

voormalig tankstation aan de voorzijde (Oosteinde), respectievelijk een garagebedrijf en het 

achterterrein. Op het achterterrein is ter plaatse van een verhardingslaag, waarin sintels, 

kool- en teerdelen zijn aangetroffen, lood in sterk verhoogde mate (> I-waarde) gemeten. 

De omvang van deze bodemverontreiniging lijkt beperkt te zijn. 

Op het overige deel van het achterterrein en onder het garagebedrijf zijn in de bodem tijdens 

het verkennend bodemonderzoek geen noemenswaardige verontreiniging aangetoond. 

Aan de voorzijde (Oosteinde) zijn ter plaatse van het voormalige tankstation in zowel de 

grond als in het grondwater brandstofcomponenten (minerale olie en BTEXN) in zeer sterk 

verhoogde gehalten aangetroffen (ruim >> I-waarde). De omvang van deze 

bodemverontreiniging is niet bekend. Hier is een nader onderzoek noodzakelijk om de 

bevindingen op het gehele terrein te actualiseren en de verontreiniging af te perken. De 

kosten voor dit nader onderzoek zijn thans niet bekend. De locatie staat sinds 1997 op de 

provinciale bodemsaneringslijst; tevens was de locatie opgenomen in het ISV-programma 

2000-2004 en is het budget doorgeschoven naar de tweede ISV-periode 2005-2009. De 

geraamde kosten - welke geheel door de markt moeten worden gefinancierd - bedragen circa 

€ 180.000,00 exclusief B.T.W. 

Op Oosteinde 23 was vroeger een koperslagerij gevestigd. De locatie is nog niet onderzocht, 

doch een ernstige verontreiniging van de bodem is niet uit te sluiten, gelet op de grootte van 

het bedrijf en het soort activiteit. Hier dient zeker een bodemonderzoek te worden 

uitgevoerd. 

Deellocatie 11 (Vechtoever) 

Het parkeerterrein ter plaatse van Oude Bosch 10 is in het kader van het ISV-programma 

verkennend onderzocht. Nader onderzoek is op deze locatie niet nodig. De aangetroffen 

gehalten in de bovengrond zijn dusdanig dat bij eventuele grondverzetwerkzaamheden de 

grond mag worden hergebruikt binnen het plangebied (centrum Hardenberg). Bij afvoer van 

grond naar buiten het plangebied dient er rekening mee te worden gehouden dat de grond 

moet worden beschouwd als categorie-1 grond en dat deze alleen in een werk mag worden 

toegepast. Ten tijde van de sloop van de oude fundering in 2004 is ter plaatse asbest 

aangetroffen. Na de sloop is op het terrein een asbestonderzoek uitgevoerd. Hierbij is geen 

verhoogde concentratie aan asbest boven de norm geconstateerd. 

Ter plaatse van W.v.Oldeburgstraat 3 is in het verleden een tankstation gevestigd geweest. 

In 1999 is de locatie oriënterend onderzocht. De conclusie uit het onderzoek luidt: geen 

tanks aangetroffen, in de bodem is een lichte minerale oliegehalte gemeten ter plaatse van 

voormalige vulputten. Er is geen aanleiding voor het uitvoeren van een nader onderzoek. 


134


Deellocatie 12 (Boumanplein) 

Ter plaatse van het postkantoor zijn in 2003 twee ondergrondse tanks gesaneerd. Rondom 

de tanks is geen verontreiniging met minerale olie componenten geconstateerd in de bodem. 

Voor de overige terreindelen op deze deellocatie heeft nog geen bodemonderzoek 

plaatsgevonden. Het historisch onderzoek heeft geen aanwijzingen opgeleverd, die kunnen 

duiden op de aanwezigheid van een bodemverontreiniging ter plaatse. 

Deellocatie 13 (De Koppel) 

Deze deellocatie is niet onderzocht. Op de hoek van de Lage Doelen en W.v.Oldenburgstraat 

is een houtwarenindustrie annex timmerwerkplaats gevestigd geweest. Hoewel de locatie 

nog niet is onderzocht, hetgeen nog wel moet plaatsvinden in het kader van het 

Landsdekkend Beeld, worden op voorhand op basis van de nu bekende historische informatie 

geen ernstige problemen met betrekking tot de bodemkwaliteit verwacht. 

Deellocatie 14 (Gemeentehuis en De Spinde) 

De Spinde 9 (voormalig chemisch reinigingsbedrijf Palthe) 

Deze locatie is in 1988 onderzocht. In de vaste bodem zijn zintuiglijk geen verontreiniging 

aangetroffen. In het grondwater is perchloorethyleen (per) aangetoond in een concentratie 

juist boven de betreffende streefwaarde. Vanwege dit lage gehalte zijn er geen risico's te 

verwachten voor de volksgezondheid en zijn er geen milieuhygiënische consequenties voor 

toekomstige ontwikkelingen van dit deelgebied voor zover op dit moment valt na te gaan. Bij 

de ontwikkeling van dit deelgebied dient de bodemkwaliteit opnieuw te worden onderzocht 

conform de dan geldende richtlijnen. 

Ter plaatse van de vestiging van de Rabobank is de vaste bodem verkennend onderzocht. 

Hierbij zijn in de bodem concentraties aan onderzochte componenten > betreffende 

streefwaarden gemeten. De resultaten van het onderzoek duiden niet op de aanwezigheid 

van een bodemverontreiniging ter plaatse en geven geen aanleiding tot vervolgonderzoek. 

Deellocatie 15 (Voormalige politiebureau) 

Ter plaatse van de locatie Stephanusplein 3 heeft tot dusver nog geen bodemonderzoek 

plaatsgevonden. Uit archiefonderzoek is naar voren gekomen, dat hier in het verleden een 

schietbaan heeft gezeten. Op basis van de bekende gegevens wordt hier geen ernstige 

verontreiniging van de bodem verwacht. 

Deellocatie 16 (Witte de Withstraat/Parkweg) 

Stationsstraat 2C - Mulopad. Bij een verkennend onderzoek in 1990 is in een 

bovengrondmengmonster een PAK gehalte > T-waarde aangetoond. Destijds is een nadere 

uitsplitsing van het mengmonster in de individuele grondmonsters geadviseerd om vast te 

stellen waar en hoe ernstig de grond verontreinigd is. Voor zover bekend heeft het 

vervolgonderzoek niet plaatsgevonden. Dit moet alsnog gebeuren. Afhankelijk van de 

onderzoeksresultaten kunnen de risico's voor de volksgezondheid worden ingeschat. Bij lage 

concentraties zijn deze gering en is er geen bezwaar voor bouwplannen. 

Deellocatie 17 (Leisurezone) 

Uit de resultaten van de diverse uitgevoerde bodemonderzoeken op deze deellocatie blijkt, 

dat de bodem ter plaatse niet of niet noemenswaardig is verontreinigd. 

Deellocatie 18 (Wilhelminaplein) 

Deellocatie 18 (Wilhelminaplein – parkeerplaatsen etc.) is nog niet onderzocht. Het perceel 

Wilhelminaplein 5 is in het kader van het ISV-programma onderzocht. In de bovengrond aan 

de straatzijde van het Wilhelminaplein zijn in de grond sterke bijmengingen met puin- en 

kooldeeltjes aangetroffen; in de bovengrond zijn de metalen koper en zink in concentraties > 

T-waarde aangetoond en de metalen cadmium, lood en PAK in concentraties > streefwaarde. 

De gehalten zijn hoger dan op grond van de heersende achtergrondwaarde in het 

centrumgebied mag worden verwacht. Gezien de bijmengingen in de grond is het niet uit te 


135


sluiten dat de bodem verontreinigd is met asbest. In de ondergrond is de concentratie lood > 

S. Het grondwater bevat geen noemenswaardige verhogingen. Vooralsnog gelden er geen 

beperkingen in het kader van de geplande bouwactiviteiten. De vrijkomende bovengrond 

dient als categorie-1 of 2 grond te worden behandeld, ervan uitgaande dat deze niet belast is 

met asbest. Het is niet ondenkbaar dat de bovengrond onder de gehele deellocatie een 

vergelijkbare kwaliteit heeft en daarmee een kostenpost kan worden bij de afvoer ervan. Een 

verkennend bodemonderzoek, inclusief onderzoek naar de aanwezigheid van asbest zal dat 

moeten uitwijzen. 

Deellocatie 19 (Bruchterweg/Burgemeester Schuitestraat) 

Ter plaatse van het voormalig tankstation Nabers aan de Bruchterweg 73 heeft in 1999 bij 

de opheffing van het tankstation een bodemsanering plaatsgevonden in het kader van de 

SUBAT-regeling. 

Alle verontreinigde grond is afgegraven en weggehaald en het verontreinigde grondwater is 

weggepompt. De provincie Overijssel heeft destijds een beschikking voor de sanering 

afgegeven. Uit het evaluatierapport van de uitgevoerde sanering blijkt dat de 

bodemverontreiniging op het terrein van de Bruchterweg 73 volledig is opgeruimd. 

De grond onder de bestaande bestrating (asfaltverharding en klinkers voetpad) is nog niet 

onderzocht. Op voorhand worden hier geen schokkende verontreinigingen van de bodem 

verwacht. Het een en ander is afhankelijk van de samenstelling van de funderingslaag. 

Voorafgaand aan herinrichting van dit deelgebied dient de bodem- en funderingslaag onder 

de bestrating te worden onderzocht, waarbij eveneens aandacht aan asbest dient te worden 

besteed. 

Deellocatie 20A en 20B (Stationstraat) 

Afhankelijk van wat de reconstructiewerkzaamheden gaan inhouden zal het asfalt op de 

aanwezigheid van teer moeten worden beoordeeld (analyse PAK-gehalte). Op dit moment is 

de kwaliteit niet bekend van het wegdek en evenmin van de ondergrond onder het asfalt van 

de Stationstraat. Afhankelijk van het PAK-gehalte kan het asfalt na breken weer worden 

hergebruikt, dan wel zal het moeten worden afgevoerd naar een erkend verwerkingsbedrijf. 

De kwaliteit van de eventueel aanwezige puinhoudende onderlaag en de grond onder de 

puinlaag zijn nog niet in beeld gebracht. Geadviseerd wordt om het materiaal te onderzoeken 

als de plannen wat duidelijker worden, waarbij eveneens aandacht wordt besteed aan de 

aanwezigheid van asbest in de funderingslaag. 

Deellocatie 21 (Super de Boer) 

Witte de Withstraat 31 (Super De Boer Winkelbedrijf) 

De locatie betreft een voormalig tankstation / garagebedrijf thans supermarkt Super De 

Boer. 

De ondergronds gelegen brandstoftanks zijn gesaneerd (4 stuks) in 1990 of eerder door 

gemeente Hardenberg. Uit het afperkend bodemonderzoek blijkt dat de grond matig is 

verontreinigd met minerale olieproducten als gevolg van morsingen en lekkage. Het 

grondwater is sterk verontreinigd (> I-waarde) met minerale olie en aromaten. Het 

onderzoek dateert van 5 april 1991 (TAUW). De omvang is destijds niet vastgesteld. Het 

diepere grondwater is niet onderzocht. 

Van gemeentewege is aangegeven dat de huidige eigenaar (Super de Boer) cq de vorige 

eigenaar (Europa garage) het verdere vervolg, lees sanering, ter hand zouden dienen te 

nemen. 

Van gemeentewege is aangegeven dat alvorens met de sanering wordt aangevangen, eerst 

een nader onderzoek naar de omvang en ernst van de aanwezige bodemverontreiniging 

moet worden uitgevoerd. De locatie is in 1996 bij de provincie Overijssel gemeld. De 

provincie heeft teruggemeld, dat de locatie (het geval) is opgenomen in het Programma 

bodemsanering Overijssel. 

Of de onderzoeksresultaten thans nog representatief zijn valt te betwijfelen. Vandaar dat 

eerst een actualiserend nader bodemonderzoek moet worden uitgevoerd. 


136


In de directe nabijheid van deellocatie 21 aan de zijde van de Sallandsestraat (naast no. 25) 

is volgens de historische gegevens een brandstoffenhandel met een ondergrondse 

petroleumtank gevestigd geweest. Tot op heden en voor zover bekend heeft hier geen 

oriënterend onderzoek plaatsgevonden. Het uitvoeren van een nader historisch onderzoek is 

wenselijk, op basis waarvan kan worden besloten of het uitvoeren van een oriënterend 

bodemonderzoek noodzakelijk is. Een dergelijke activiteit (brandstoffenhandel met 

ondergrondse tank) scoort hoog qua mogelijke bodemverontreiniging. 

Deellocatie 22 (ABN AMRO) 

Op deze deellocatie heeft geen bodemonderzoek plaatsgevonden. Vanuit de bekende historie 

zijn geen gegevens aanwezig die wijzen op mogelijke verontreinigingsbronnen van de bodem 

ter plaatse. 

Deellocatie 23 (Piet Heinstraat) 

De terreinen Karel Doormanstraat 64 en deels Piet Heinstraat 1 (RSG De Nieuwe Veste) zijn 

verkennend onderzocht. Hierbij zijn in de bodem geen of geen noemenswaardige 

verontreinigingen aan onderzochte componenten aangetoond. Voor het overige is de 

deellocatie 23 nog niet onderzocht, hetgeen bij de ontwikkeling van het gebied alsnog dient 

te gebeuren. Op basis van de thans bekende gegevens worden hier op voorhand geen 

onoverkomelijke problemen in de bodem verwacht. 

Deellocatie 24 (Europaweg zuid) 

Hier heeft nog geen onderzoek plaatsgevonden. Er zijn van deze locatie 

(W.v.Oldenburgstraat 9) geen historische bodembedreigende activiteiten bekend. Bij de 

ontwikkeling van dit gebied dient dit te worden bepaald. 

Deellocatie 25 (Kringloop locatie) 

Op de locatie Burg. Schuitestraat 21-23 is een ernstig geval van bodemverontreiniging 

aanwezig. Het gaat hier om een benzeenverontreiniging in het grondwater. In 1995 en 1998 

hebben twee nadere onderzoeken plaatsgevonden naar de omvang en verspreiding van de 

benzeenverontreiniging. De locatie is bij de provincie Overijssel bekend. In 1998 is door de 

provincie een beschikking afgegeven betreffende de ernst en saneringsurgentie. De sanering 

is nog niet opgestart. Conform de beschikking zal de sanering voor 2015 moeten worden 

opgestart. Zolang de situatie ter plaatse niet wijzigt zal via monitoring de 

benzeenverontreiniging worden gevolgd. Zodra de bestemming wijzigt en bouwplannen 

concreet worden is sanering gewenst en noodzakelijk. In het ISV programma 2000-2004 is 

hiervoor geld gereserveerd volgens een verdeelsleutel. Dit is doorgeschoven naar de tweede 

ISV-periode Het tijdspad van de sanering hangt af van de planontwikkeling van deze 

deellocatie. 

In 2001 heeft in opdracht van de NS (SBNS) een verkennend en nader onderzoek 

plaatsgevonden op het spoortracé tussen km.paal 42.10 en km.paal 42.22. Er was sprake 

van ernstige bodemverontreiniging, met uitlopers op de deellocatie 25. Op het saneringsplan 

heeft de provincie een beschikking afgegeven. Tegelijk met de reconstructie van de 

spoorwegovergang is de gehele verontreiniging op het betreffende spoortracé aangepakt en 

opgeruimd. Uit het evaluatierapport blijkt, dat de bodemsanering overeenkomstig het plan is 

uitgevoerd en dat er geen belemmeringen meer zijn. Deellocatie 25 is niet in deze sanering 

betrokken. 

Deellocatie 26 (Petrakerk) 

Op deze deellocatie (hoek Karel Doormanstraat – Adm. Helfrichstraat – Witte de Withstraat) 

heeft nog geen bodemonderzoek plaatsgevonden. Gelet op de thans bekende historie zijn op 

deze locatie geen problemen in de bodem te verwachten. 


137


Overige gebieden in het centrum (deze maken geen deel uit van deellocaties in het 

Centrumgebied) 

Sallandsestraat 16A en 18 

Voorheen waren hier respectievelijk Wavin /A.Waterink met een plastic spuitgietbedrijf en - 

productie, en de betonwarenfabriek Gebr. Hofstede gevestigd. 

Er heeft ter plaatse nog geen onderzoek plaatsgevonden. Gelet op de grootte van de 

bedrijven en de soort activiteiten wordt een ernstige verontreiniging van de bodem hier niet 

verwacht,. 

Sallandsestraat 22-28 

Volgens het historisch onderzoek maakten deze percelen in het verleden onderdeel uit van 

een betonwarenfabriek. 

Er heeft nog geen onderzoek plaatsgevonden, doch een ernstige verontreiniging van de 

bodem wordt hier op voorhand niet verwacht. 

Sallandsestraat 10 

Uit het historisch onderzoek komt naar voren, dat in het verleden op deze locatie een 

timmerwerkplaats was gevestigd. 

Er heeft nog geen onderzoek plaatsgevonden. Gezien de activiteiten ter plaatse wordt hier 

geen ernstige verontreiniging van de bodem verwacht. 

Markt 13 

Uit historisch onderzoek is gebleken dat hier in het verleden een koperslagerij gevestigd is 

geweest. Thans is dit perceel in gebruik als groothandel in ijzer- en metaalwaren. Vanwege 

de voormalige activiteiten ter plaatse is het niet uit te sluiten, dat de bodem ter plaatse 

verontreinigd is. Dit zal nog onderzocht dienen te worden. 

Overige kanttekeningen 

Een aantal onderzoeken is inmiddels gedateerd en deze zullen in het kader van mogelijke 

bestemmingswijzigingen en/of bouwvergunningen moeten worden geactualiseerd. Ook kan 

bodemonderzoek noodzakelijk zijn, als bij de geplande werkzaamheden veel grond vrijkomt. 

Dit geldt uiteraard ook voor locaties waar nog geen bodemonderzoek heeft plaatsgevonden. 

In zijn algemeenheid ligt de bodemkwaliteit op de niet-verdachte plekken vast op de 

bodemkwaliteitskaart. Deze bodemkwaliteitskaarten zijn in 2002 vastgesteld. Het 

centrumgebied is gezoneerd. Met name PAK's zijn in het gehele centrumgebied in de bodem 

in licht verhoogde mate (> S en < T) aanwezig. De oorzaak hiervoor kan gezocht worden in 

het gebruik van het centrum door de jaren heen (antropogene belasting als kolenstook, 

autoverkeer e.d.). Door deze activiteiten is de grond in het centrum diffuus verontreinigd. 

Indien bij de toekomstige werkzaamheden grond vrijkomt, kan de vrijkomende grond binnen 

het plangebied, lees het centrumgebied Hardenberg, vanuit milieuhygiënisch oogpunt 

worden herverwerkt. 

De grond onder een deel van de onderzochte percelen bevat verontreinigingen groter dan de 

achtergrondkwaliteit en heeft volgens het Bouwstoffenbesluit categorie-1 kwaliteit. Bij afvoer 

van de licht en matig verontreinigde grond buiten het gezoneerde centrumgebied zijn de 

regels van het Bouwstoffenbesluit van toepassing. Dit betekent dat deze grond alleen 

verwerkt mag worden in een daarvoor bestemd zogenaamd infrastructureel grond'werk'. 

Voor een beperkt deel is de grond dermate vrij van verontreinigingen ('schone grond') dat 

deze vrijelijk toepasbaar is, d.w.z. ook buiten het gezoneerde centrumgebied. Of het hier 

inderdaad om 'schone grond' gaat, zal moeten worden vastgesteld middels het uitvoeren van 


138


een bodemonderzoek of partijkeuring conform het Bouwstoffenbesluit. Wordt de vrijkomende 

grond binnen de gemeente Hardenberg toegepast, dan is het gemeentelijk bodembeleid 

(vastgesteld in 2002) van toepassing. Als de grond wordt toegepast op een locatie buiten de 

gemeente Hardenberg, dan is het bodembeleid van de gemeente, waarin de grond wordt 

toegepast, van toepassing. 

Resumerend 

Op de volgende locaties zijn ten aanzien van de realisering van de toekomstige plannen 

extra werkzaamheden te verwachten vanwege de kwaliteit van de bodem, of er dient nog 

bodemonderzoek plaats te vinden: 

Deellocatie1:voormalige brandstoffenhandel / Vee- en mengvoederfabriek Bruins, 

Fortuinstraat 14; 

Deellocatie 3: Markt 6/7, inclusief voorterrein; 

Deellocatie 6: voormalige Bruins terrein aan de Lage Gaardenstraat 9; 

Deellocatie 6: stationsemplacement (laad- en losterrein); 

Deellocatie 7: Parklaan 1; 

Deellocatie 8N: Alfa College Marslaan 40; 

Deellocatie 9: voormalige chemische wasserij Europaweg 29-31; 

Deellocatie 10: voormalig tankstation Oosteinde 25, vm koperslagerij Oosteinde 23; 

Deellocatie 14: Spinde 9, opnieuw bodemonderzoek; 

Deellocatie 18: Wilhelminaplein, gedegen onderzoek, incl. asbest; 

Deellocatie 19: Bruchterweg 73, onderzoek onder bestrating; 

Deellocatie 21: voormalig tankstation W.de Withstraat 31 (thans Super de Boer); 

Deellocatie 21: ondergrondse tank Sallandsestraat naast no. 25 - locatie nog niet 

onderzocht; 

Deellocatie 25: Burgemeester Schuitestraat 21-23 (voorm. transportbedrijf). 

Wanneer hiermee bij de planning van de diverse projecten rekening gehouden wordt door de 

diverse verantwoordelijke partijen, dan behoeven er geen stagnaties op te treden. 

Gerrit Haandrikman 

Marcel de Lange 

Regio IJssel-Vecht 

gemeente Hardenberg, afdeling BM 

12 maart 2004 17 januari 2005 


139


Bijlage 8 

Verslag bijeenkomst vooroverlegpartners, vooroverlegreacties 


140


Bijlage 9 

Inspraakreacties & verslag van de inspraak 


141



142


Gebruikte afbeeldingen en figuren 

 

 

 

 

De luchtfoto op het titelblad is beschikbaar gesteld door Mei. Architecten en 

Stedenbouwers bv. 

De foto’s en figuren uit hoofdstuk drie zijn gemaakt en beschikbaar gesteld door Mei. 

Architecten en Stedenbouwers bv. Uitzondering is figuur 3.1: deze is beschikbaar gesteld 

door Bugel Hajema Adviseurs. 

De figuren uit hoofdstuk 4 zijn gemaakt en beschikbaar gesteld door Mei. Architecten en 

Stedenbouwers bv. Uitzondering zijn de figuren 4.3 en 4.4. Deze zijn beschikbaar gesteld 

door Bugel Hajema Adviseurs. 

De figuren uit hoofdstuk 6 die betrekking hebben op de huidige situatie zijn gemaakt 

door de afdeling Geo-informatie van de gemeente Hardenberg. De figuren die betrekking 

hebben op de toekomstige situatie zijn gemaakt en beschikbaar gesteld door Mei. 

Architecten en Stedenbouwers bv. 


143


Literatuurlijst 

 

 

 

 

 

Adecs Oost bv en gemeente Hardenberg, Productboek Masterplan Plus Centrum 

Hardenberg, december 2003 

Bügel Hajema Adviseurs en de gemeente Hardenberg, Bestemmingsplan Hardenberg 

Centrum, Markt en omgeving (concept), 2004 

DHV en gemeente Hardenberg, Masterplan voor de riolering kern Hardenberg, 

december 2004 

DHV, Risicoanalyse spoor. Onderzoek in het kader van het bestemmingsplan 

woongebied stationsomgeving. De kwalitatieve en kwantitatieve fase, augustus 2003 

Gemeente Hardenberg, Hardenberg heeft visie op de toekomst, ontwikkelingsplan 

Gemeente Hardenberg, 2004 

Gemeente Hardenberg, Welstandsnota, Gemeente Hardenberg voor altijd mooi, 2003 

 

 

 

 

Gemeente Hardenberg, AM Vastgoed, ECORYS, Masterplan Centrum Hardenberg, 

december 2002 (inclusief bijlagen) 

Gemeente Hardenberg en Provincie Overijssel, Hardenberg, kern met een 

streekfunctie, convenant gemeente Hardenberg - Provincie Overijssel 2004 – 2007, 

2004 

Mei Architecten en Stedenbouwers bv en gemeente Hardenberg, Hardenberg: 

Kwaliteit in de kern! Beeldkwaliteitsplan Hardenberg Centrum behorende bij het 

Masterplan Plus, 2004 (concept) 

Ministeries van VROM, LNV, VenW en EZ, Nota Ruimte, Ruimte voor ontwikkeling, 

2004 

Provincie Overijssel, Handreiking en beoordeling ruimtelijke plannen, februari 2003 

 

Provincie Overijssel, Streekplan Overijssel 2000+, Plannen voor Ruimte, Water en 

Milieu, 2000 

SAB, distributie-planologisch onderzoek gemeente Hardenberg, 1999 

Seinpost, Visie Detailhandelsstructuur gemeente Hardenberg, 2002 

 

 

SGBO en gemeente Hardenberg, Woonplan 2003-2007 gemeente Hardenberg, mei 

2004 

WPM Consultants, Hardenberg Centrum, actualisatie distributieve mogelijkheden, 's- 

Hertogenbosch, 2003 


144

Masterplan Plus Centrum Hardenberg (PDF, 7,2 MB - Gemeente ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?