Procesbeschrijving bezuinigingen 2013-2016 - Gemeente ...

Hardenberg, 31 januari 2013
Aan: de leden van de gemeenteraad van Hardenberg
Betreft: Procesbeschrijving bezuinigingen gemeente Hardenberg 2013-2016
Geachte leden van de raad,
Zoals bekend staat de gemeente Hardenberg voor een nieuwe, grote, bezuinigingsoperatie. De
aanleiding en de noodzaak om opnieuw en ingrijpend te bezuinigen zitten in:
- bezuinigingsmaatregelen uit Rutte II
- doorwerking crisisupdate grondbedrijf
- brief toezicht provincie
Wij hebben bij de totstandkoming van de begroting 2013 ondervonden dat ‘alle lucht uit de
begroting is’. Deze bezuinigingsoperatie zal dan ook niet zonder échte keuzes en/of pijn verlopen!
Het college gaat op dit moment uit van een totale bezuinigingsopgave van € 10 miljoen 1 structureel
vanaf 2016. In grote lijnen gaat het om zo’n €7 miljoen structureel en €25 miljoen incidenteel (= €2,5
miljoen structureel). Deze opgave moet in 2016 gerealiseerd zijn en zal zijn fasering moeten krijgen
in de voorliggende jaarschijven 2013, 2014 en 2015 om het meerjarenperspectief sluitend te houden.
Het college zal ervoor zorgen dat bij de uiteindelijke besluitvorming door de raad ruimte is voor het
maken van keuzes.
Het bezuinigingsproces wordt opgepakt vanuit drie lijnen:
- ambitieniveau / beleid(€ 5 mjn)
- verhoging inkomsten (€ 2 mjn)
- bedrijfsvoering/kostenbeheersing (€ 3 mjn)
Daar waar de bezuinigingen de bestuursdienst raken, zal het bestuur van de bestuursdienst daarover
moeten besluiten. Met betrekking tot de bedrijfsvoering merken wij op dat het wijzigen van het
ambitieniveau / beleid bij de gemeente in nagenoeg alle gevallen gevolgen zal hebben voor de
bedrijfsvoering van / kostenbeheersing bij de bestuursdienst. Daarnaast zal ook gekeken worden
naar bezuinigingen op de bedrijfsvoering sec.
In deze notitie schetsen wij hoe het college deze operatie wil oppakken. Een en ander is inmiddels
afgestemd met het college van Ommen en de directie van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg.
1 Deze voorstellen zijn exclusief de nog bestaande opgaven:
- de uitvoering van het bezuinigingsprogramma 2011-2014 “De Toekomst tegemoet”.
- in de begroting 2013 is gewerkt met stelposten die betrekking hebben op de bedrijfsvoering die nog
moeten worden ingevuld.
In het bedrag van €10 miljoen is géén rekening gehouden met het structureel voeden van een
investeringsbudget van €5 miljoen voor de raadsperioden na 2018.
In het bedrag is eveneens géén bestemming meegenomen van de te verwachten winstnemingen uit het
grondbedrijf.

Uitgangspunten
De genoemde € 10 miljoen is gebaseerd op een aantal uitgangspunten:
1. Het financieel meerjarenperspectief van de gemeente zoals dat is gepresenteerd in de begroting
2013 is gebaseerd op een situatie van ongewijzigd beleid.
2. In de doorrekening van de financiële gevolgen uit regeerakkoord Rutte II wordt bij specifieke
kortingen uitgegaan van bestaand beleid van het principe beleid volgt geld. Dit betekent dat het
beleid zodanig wordt aangepast dat het budgettair neutraal wordt uitgevoerd (geen
compensatie van de Rijksbezuinigingen).
3. Het moet blijken of de berekende uitwerkingen van het regeerakkoord ook realiteit worden en
dat daarbij rekening moet worden gehouden met het gegeven dat een hogere of lagere korting
c.q. inkomstenpost mogelijk is.
4. De decentralisaties die op de gemeente afkomen worden budgettair neutraal uitgevoerd.
5. De kapitaallasten als gevolg van de wijziging in de begrotingssystematiek bij vaststelling van de
crisisupdate Grondbedrijf op 13 november 2012 structureel worden gedekt, waardoor te
verwachten winstnemingen ‘vrij vallen’ en incidenteel ingezet kunnen worden.
6. Een groot deel van onze begrotingsposten ligt vast in meerjarenprogramma’s op
exploitatieniveau.
7. Waar nieuwe investeringen worden gedaan is bij de beschikbaarstelling van het krediet
eveneens dekking voor de kapitaallast die als gevolg van de investeringsbeslissing ontstaat. In
het meerjarenperspectief 2013-2016 is rekening gehouden met een dekking van €250.000 per
jaar.
8. Er is nog geen rekening gehouden met frictiegelden die nodig zijn voor het bezuinigingsproces
zelf. In de vorige bezuinigingsoperatie is hiervoor €1 miljoen voor uitgetrokken. Als voor dit
bedrag wordt gekozen, dan moet dit bedrag boven op het te bezuinigen bedrag komen.
Opdracht en randvoorwaarden
Het college wil de financiën op orde brengen door een bezuinigingsproces te starten dat in 2016 een
bedrag van € 10 miljoen structureel moet opleveren. Bij de eerste bestuursrapportage 2013 wordt
het totale bezuinigingsplan aan de raad ter besluitvorming voorgelegd. Dit bezuinigingsplan moet
de concrete invulling geven voor een sluitende meerjarenbegroting. De totale bezuiniging moet
daarbij over de jaren 2013 tot en met 2016 worden gefaseerd zodat aan de financiële
uitgangspunten uit het coalitieakkoord wordt voldaan:
- er is een sluitende (meerjaren)begroting;
- bezuinigingen moeten proactief worden aangepakt. Bezuinigen moet zorgvuldig gebeuren,
maar het moet ook niet onnodig veel jaren in beslag nemen;
- bij bezuinigingen worden ineffectiviteit en inefficiëntie van het gemeentelijk apparaat 2 als
eerste aangepakt;
- bij bezuinigingen worden de kwetsbare groepen zo lang mogelijk ontzien;
- waar bezuinigingen nodig zijn in de zorgstructuur en -voorzieningen, moeten de sterkste
schouders de zwaarste lasten dragen. Een bijdrage naar draagkracht is aanvaardbaar.
2 Inmiddels: bestuursdienst Ommen-Hardenberg.
In de afgelopen periode is reeds een grote bezuinigingsoperatie uitgevoerd (De toekomst tegemoet, raad
14 juni 2011)

Twee randvoorwaarden
Eén duidelijke randvoorwaarde die – wat het college betreft – blijft bestaan is dat er financiële
ruimte moet blijven om te kunnen investeren.
Een tweede randvoorwaarde is volgens het college dat alle voorstellen bespreekbaar zijn.
Het te behalen bezuinigingsbedrag zal niet haalbaar zijn indien wordt vastgehouden aan een aantal
randvoorwaarden uit het bestaande coalitieakkoord ‘Meer met Minder’. Dat betekent dat ook
gekeken moet worden naar preventief jeugdbeleid, onderwijs/brede school, zwembaden en lokale
lastendruk. Op voorhand is dus alles bespreekbaar. De uiteindelijke afweging en besluitvorming
vinden aan het eind plaats.
Planning en afstemming
Er is nadrukkelijk stilgestaan bij de planning, wetende dat de druk op dit project hoog is.
Uitgangspunten zijn geweest dat voor de zomer besluitvorming moet plaatsvinden en dat een
koppeling behouden moet worden met de eerste bestuursrapportage 2013. Het blijkt daarbij niet
mogelijk om uit te komen op de (geplande) behandeling op 11 juni.
Hieronder stellen wij de volgende (bestuurlijke) planning voor 3 :
eind januari
informeren Ondernemingsraad, personeel bestuursdienst en raadsleden en
persbericht
febr-medio mei dossieronderzoek, interviews en financiële analyses
mei-medio juni traject college
18 - 20 juni mogelijkheid voor hoorzitting door raad
25 juni oriënterende ronde
2 juli besluitvorming raad (gelijk met de eerste berap)
Het college zal de raad tussentijds informeren via de actieve informatie.
Afstemming provincie
Uiteraard zullen wij ook provincie op de hoogte houden en betrekken bij dit project.
Afstemming toekomstvisie
Begin maart wordt een eerste werkbijeenkomst gepland naar aanleiding van de evaluatie van de
toekomstvisie. Besluitvorming over de geactualiseerde toekomstvisie is voorzien voor 23 april.
Nadrukkelijk zal bewaakt worden dat deze twee processen elkaar niet gaan dwarsbomen.
3 Ten aanzien van de afgesproken planning t.b.v. de jaarstukken van de gemeente en de bestuursdienst is - in
afstemming met de griffie en agendacommissie - afgesproken dat inpassing in een reguliere sessie en
raadsvergadering mogelijk is (i.p.v. aparte vergaderingen voor alleen de jaarstukken).

Werkwijze
Een en ander wordt projectmatig opgepakt onder aansturing van een stuurgroep. De stuurgroep
bestaat in ieder geval uit:
- Peter Snijders (voorzitter)
- Jannes Janssen
- Jolanda Waaijer (ambtelijk opdrachtgever)
- Garmt Kolhorn
- Arie Teeuw, externe projectleider 4
Nog toegevoegd worden de disciplines: Communicatie, Financiën en Projectsecretariaat .
Omdat er zeer veel (tijds)druk op dit project staat zal de projectleider middels interviews en
dossieronderzoek zelfstandig te werk gaan en rapporteren aan de stuurgroep. Er komt geen
projectgroep en er komen geen werkgroepen.
De projectleider interviewt alle (zo’n 80) sleutelfiguren (fractievoorzitters, college en ambtelijk) en
komt met heldere financiële analyses en eigen voorstellen tot bezuinigingen. Uiteraard vindt daarbij
hoor en wederhoor plaats, maar de bezuinigingsvoorstellen zullen niet door de eigen organisatie
worden aangedragen. Het college zal uiteindelijk alle voorstellen afwegen en met een voorstel
richting de raad komen.
We hopen u hiermee voor dit moment voldoende te hebben ingelicht.
Burgemeester en wethouders van Hardenberg,
P.H. Snijders
J.M.G. Waaijer MBA
4 Arie heeft 25 jaar overheidservaring met name in, bij en voor gemeenten (inmiddels ruim 30 gemeenten als
werkgever of opdrachtgever, waaronder Venray, Renkum en Nijmegen (resp. hoofd Financiën, directeur
Middelen en Concerncontroller) als werkgever, Nuenen als raadslid en onder andere Zwolle, Harlingen,
Scherpenzeel, Wijk bij Duurstede, Culemborg, Assen, Veendam, Waddinxveen, Roerdalen, Gorinchem en
Beverwijk als opdrachtgevers. Arie heeft diverse rollen als interim manager, controller en projectleider vervuld
en heeft daarbij in het verleden en recentelijk veel ervaring opgedaan met begrotingsanalyses,
begrotingsopbouw, bezuinigingsoperaties en ZBB-trajecten.
Arie heeft de afgelopen tijd bij 20 gemeenten bezuinigingsoperaties (be-)geleid en ondersteund en daarbij
bijgedragen aan meer dan € 50 miljoen aan bezuinigingen bij die gemeenten.
.