PDF, 3.58MB - Impact

SPECIALE
UITGAVE
De De Sirene Sirene

VOORWOORD
Als je als redactielid voor het personeelsblad wordt gevraagd, heb je een bepaalde voorstelling van hetgeen er van
je wordt verwacht. Het verzamelen van kopij, het enthousiasmeren van (ex) personeelsleden om bijdragen te
leveren, het bewaken van het evenwicht tussen het zakelijke en het vermakelijke van de inhoud van het blad en
het vormgeven aan het blad. Bezigheden die weliswaar niet altijd van een leien dakje gaan, maar in het algemeen
wel weer tot voldoening leiden op het moment dat er weer een goed gevuld en fraai vormgegeven exemplaar van
De Sirene op de deurmat valt. Hoe anders kan het gaan als je als redactie van de ene op de andere dag geconfronteerd
wordt met een dramatische gebeurtenis als die van zondagavond 23 maart 2003. De boodschap dat drie
collega’s - trouwe lezers van ons blad - er door een tragische gebeurtenis niet meer zijn slaat, evenals bij vele
anderen, met een verwoestende kracht in bij de redactie van De Sirene.
Het dagelijkse gebeuren lijkt plots niet belangrijk meer. Ook bij onze redactie overheerst in eerste instantie het
gevoel van verwerken van het verlies en het uiteindelijk werken aan de terugkeer naar het ‘gewone leven’. Het
uitbrengen van De Sirene lijkt op zo’n moment bijzaak en een kwestie van lage prioriteit. Gelukkig overheerst
niet alleen het gevoel van verdriet en gelatenheid, want al snel komen wij, mede op suggestie van het op dat
moment opererende Begrafenis Bijstands Team, tot het besef dat er voor ons als redactie wel degelijk een belangrijke
en omvangrijke taak binnen het verwerkingsproces is weggelegd. Mede op basis van ervaringen elders
(Enschede/Harderwijk) wordt, in overleg met de voor de afhandeling van het ongeval in het leven geroepen projectorganisatie
Kloppersingel, al snel besloten tot het uitbrengen van een speciale uitgave van De Sirene.
2
Bij de eerste redactievergadering in april 2003 heeft de redactie direct een aantal uitgangspunten voor de speciale
uitgave geformuleerd. Mogelijke bijdragen worden geïnventariseerd en er wordt een plan van aanpak met een
tijdpad opgesteld met als geplande verschijningsdatum eind augustus/begin september 2003. In de weken daarna
zijn alle, in welk opzicht dan ook, bij het incident betrokken functionarissen en instanties gericht benaderd
voor een (tekst)bijdrage. Ook zijn de families van de omgekomen collega’s en het personeel van de sector
Brandweer & Ambulance/HulpverleningsDienst Kennemerland in de gelegenheid gesteld bijdragen te leveren.
Dit alles naast hetgeen er reeds aan bijdragen van de uitvaartplechtigheden en de massaal binnengekomen
reacties uit binnen- en buitenland beschikbaar was.
De hoeveelheid ontvangen bijdragen is overweldigend te noemen. De inhoud van de bijdragen is indrukwekkend
en doorspekt van emoties en medeleven. Bij het lezen en screenen van de bijdragen wordt ons als redactie nogmaals
duidelijk wat de impact van een dergelijke gebeurtenis is op zowel de organisatie als de maatschappij en
wat de waarde van de speciale editie binnen het gehele verwerkingsproces voor alle betrokkenen kan zijn.
Het resultaat is een Sirene die in velerlei opzichten een imponerende uitgave mag worden genoemd. De redactie
spreekt, mede namens de directie en de projectorganisatie Kloppersingel, haar dank uit aan hen die een bijdrage
aan deze speciale uitgave hebben verleend. Wij hebben het samenstellen en uitbrengen van deze speciale Sirene
als een dankbare en eervolle taak gezien en wensen de families van Renz, Douwe en Ben alsmede onze collega’s
alle sterkte toe om deze dramatische gebeurtenis te verwerken.
De redactie
Lisa Dempsey
Toos Wilson
Ronald Sneekes
Freek Kersten
Rob van Kesteren
Rinus van der Peijl
Fred Loozekoot
Erik Groot

BLIJVENDE WONDEN
Het ergste dat een brandweerkorps kan overkomen, gebeurde op de avond van 23 maart 2003, aan de Kloppersingel
in onze stad. Drie gezinnen verloren hun echtgenoot en vader, drie families verloren een zoon en broer. Ons brandweerkorps
verloor drie gewaardeerde collega's en kameraden. Het korps was verslagen.
De dramatische gebeurtenis leidde ook tot een nieuwe
kracht. Gesteund door een enorme stroom van tekenen
van medeleven uit Haarlem en uit Brandweer Nederland,
ontstond er een sterke beweging van troost, steun en
bijstand. Bestemd voor de nabestaanden, maar ook
onderling in en om de kazerne.
Dit kon het verlies natuurlijk niet goed maken, maar
het liet de kracht en het karakter van de brandweer
zien.
Daardoor werden de drie begrafenisplechtigheden
indrukwekkend. Bijeenkomsten waarin zowel de menselijke
als de brandweerkant goed tot hun recht kwamen.
De wonden zullen blijven.
Ik spreek mijn respect en dank uit voor al diegenen die
geholpen hebben de pijn te verzachten.
mr. J.J.H. Pop
burgemeester Haarlem
3
Foto: Arno de Kock

ONTREDDERING BIJ
BRANDWEER HAARLEM
HOE HEEFT DIT KUNNEN GEBEUREN?
4
Een mooie zonnige zondag. De laatste dag
van het RCvD-piket (Regionaal Commandant
van Dienst). ’s Avonds om ca. 21.30
uur een alarmering via de callmaxer, ter
kennisname aan de RCvD: een grote
brand in de Koningkerk. Aanwezigheid ter
plaatse is niet nodig. Dan een uur later
een tweede alarmering en het verzoek om,
conform de uitrukprocedure, ter plaatse te
gaan vanwege gewonden eigen personeel.
Bij aankomst een imposant fel oranjerood
gekleurde hemel. Op een opmerking naar
de chauffeur van een tankautospuit het
antwoord: ”dat we er één kwijt zijn”. In
de verbindingscommandowagen strakke
gezichten en dan de onheilstijding dat er
tenminste één, maar waarschijnlijk wel
meerdere dodelijke slachtoffers onder het
eigen personeel zijn. Op dat moment realiseer
je je nog niet dat hetgeen waarvan je
had gehoopt het nooit te hoeven meemaken
werkelijkheid is geworden. In de
dagen daarna besef je ook dat het bij
brandweer Haarlem nooit meer hetzelfde
zal zijn. Weer later komen de ‘als’ vragen.
Als ik onmiddellijk ter plaatse zou zijn
gegaan had het dan anders gelopen? Het
antwoord komt nooit. Wel weet ik zeker
dat 23 maart 2003 en de namen van de
omgekomen collega’s nooit meer uit mijn
geheugen zullen verdwijnen.
Cor Haver, Brandweer Haarlem
Foto: Arno de Kock
Het is vlak na 21.00 uur ’s avonds, 23 maart 2003 als de
brandweer gewaarschuwd wordt voor een binnenbrand bij de
Koningkerk aan de Kloppersingel. De beroepsbezetting rukt
uit met tankautospuit en autoladder vanaf de Zijlweg. Ook
de vrijwilligers worden gealarmeerd en gaan voor herbezetting
naar de kazerne. Terwijl de ploeg onderweg is naar de
Koningkerk wordt gemeld dat er misschien slachtoffers zijn.
Al snel blijkt dat de brand zich heel snel ontwikkelt en er
komt veel rook vrij. Er moet opgeschaald worden; de bevelvoerder
geeft ‘middelbrand’ door. Er komt meer materieel en
menskracht ter plaatse: collega’s gaan rijden met de ademluchtcontainer
en verbindingscommandowagen. Ook de
tweede tankautospuit met de vrijwilligers van de Zijlweg, die
voor herbezetting op de kazerne waren, gaat rijden. Douwe is
bevelvoerder van deze tweede tankautospuit.
Opschalen naar grote brand
De ploegen van beide tankautospuiten doen een binnenaanval.
Pas later wordt duidelijk dat de koster en zijn familie niet
in het gebouw zijn. Er is opluchting want er zijn geen slachtoffers.
De brand blijft zich snel en hevig ontwikkelen zodat
er inmiddels sprake is van een ‘grote brand’. Dit heeft de
nodige gevolgen omdat een verhoogde inzet van materieel en
menskracht nodig is. Collega’s van Post Oost, die voor herbezetting
naar de Zijlweg zijn gegaan, rukken uit met een
derde tankautospuit naar de Kloppersingel. Vlak daarna vertrekken
een busje en dompelpomp. Ben en Renz gaan ook mee.
Bij de Koningkerk is de binnenaanval inmiddels beëindigd.
De brand wordt nu alleen van buitenaf bestreden. Het vuur
wordt ook zichtbaar door de glas-in-loodramen. Er wordt nog
geprobeerd de brand via deze ramen te blussen, wat niet lukt.
Tijdens de inzet wordt de rookontwikkeling heel hevig zodat
een tankautospuit en ladder verplaatst moeten worden. Vlak
daarna komt de brand door het dak naar buiten. De toren
staat binnen de kortste keren ook in de brand en stort zo’n 10
minuten later in. Inmiddels wordt de dompelpomp gereed
gemaakt om ingezet te worden. Dit wordt bemoeilijkt door
de hoeveelheid slangen van andere voertuigen die overal over
de weg liggen en de doorgang versperren. De grote (150 mm)
slangen van de dompelpomp worden handmatig geplaatst en
waar nodig, verlegd.
De muur valt
Tijdens deze werkzaamheden wordt de situatie ernstiger. Het
gevaar van het instorten van één of meerdere muren ontstaat.
Dit wordt ook regelmatig geroepen naar en onder elkaar. De
uitslaande brand veroorzaakt ook veel vliegvuur. Hierdoor
ontstaan nevenbranden bij huizen en schuren in de directe
omgeving. Op het moment dat de situatie verslechtert, zijn

Ben, Renz en Douwe bezig met de slangen van de dompelpomp.
Dan valt een muur van de Koningkerk. De muur komt
in één klap naar beneden en binnen een aantal seconden is de
grond bezaaid met brandende brokstukken.
Één van de brandweerlieden heeft gezien dat er twee collega’s
liepen op de plek waar de brokstukken terechtgekomen zijn.
Er wordt ook geroepen ‘er liggen mensen onder’. De twijfels
en vraagtekens komen op. Hoe kon dit nou gebeuren? Het
gebied was toch afgezet? De eerste constatering: ‘we zijn er
twee kwijt’. ‘Nee’ klinkt het stellig ‘het gaat om drie personen’.
De verwarring is groot.
Vrees wordt waarheid
De ploeg gaat zoeken tussen de brokstukken. Als eerste
wordt Douwe gevonden. Douwe wordt herkend aan de rode
band op zijn helm. Een teken van zijn bevelvoerdersfunctie.
Een collega roept ‘Douwe….’. Het blijft vervolgens stil. De
ploegleden beseffen dat zij niets meer voor Douwe kunnen
doen en gaan op zoek naar hun tweede collega. Er leeft nog
hoop… misschien dat zij op tijd zijn.
Na tien minuten zoeken, roept iemand van de ploeg ‘ik zie
een gele jas’. De ploeg neemt aan dat het tweede slachtoffer
Ben is omdat hij al vermist werd.
Één collega blijft volhouden dat een derde persoon vermist
wordt. Het zoeken begint opnieuw en als de ploegleden
geteld worden, ontstaat er onduidelijkheid over Renz. Was hij
wel of niet gesignaleerd bij de dompelpomp? Collega’s van
andere korpsen zetten de zoektocht voort. Minuten zijn voor
het gevoel uren. Er is ook geen zicht op waar een derde
slachtoffer kan liggen. Na lang wachten wordt het derde
slachtoffer gevonden door collega’s van een ander korps.
Zodra dit bekend wordt bij de Haarlemse collega’s gaan ze
naar de plek toe. Door herkenningstekens en het zien van
bepaalde kledingstukken wordt het duidelijk dat het echt om
Ben en Renz gaat.
Waarom?
Brandweer Haarlem is drie collega’s kwijtgeraakt. De verslagenheid
is tastbaar. Vragen spelen door de hoofden van de
ploegleden. Waarom? Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Drie
ervaren brandweermannen. Het had ons ook kunnen overkomen……
Een tweede muur valt en er raakt wat materieel bedolven.
Gelukkig geen slachtoffers. Opluchting daarover wordt weer
opgevolgd door een machteloos gevoel en steeds weer de
vraag ‘hoe heeft het kunnen gebeuren?’. Op bepaalde vragen
zullen we nooit een antwoord krijgen.
Uitgerukt om 22.00 uur met de 586. In
Haarlem was het een complete chaos.
Afleggen Kloppersingel en water verzorgen
bij het kosterhuis in de Zöcherstraat.
Onmogelijk door ramptoerisme. Melding
gehoord over vermissing personeel, het kippenvel
zat dik op onze armen. Gebeld naar
huis. Als er twee auto’s van een begrafenisonderneming
voorbij komen, staan wij bij
elkaar. Wat een afschuwelijke nacht.
Tijdens de verdere werkzaamheden is de
broederschap tussen alle korpsen enorm.
Toch ben ik blij dat wij rond half 5.30 uur
weer terug zijn op de kazerne. Thuisgekomen
bij mijn nog slapende kinderen
breek ik. Dankbaar dat ik veilig thuis ben.
Deze nacht zal ik nooit meer vergeten.
Irma Schoolmeester
Brandweer Beverwijk
Foto: Theo Kelderman
5

6
Telkens weer
Zondagavond 23 maart 2003, mijn eerste
week als Regionaal Hoofdofficier van
Dienst zit er bijna op. Groot alarm in
Haarlem, een kerkgebouw staat in brand.
Aanrijdend via het Spaarne; een hevig vuur,
je slikt een keer, m’n hart slaat een keer
over.
In de commandocontainer de eerste ontmoeting
met brandweercollega’s. Het is
stil, ze kijken zo anders, wezenloos,
vreemd. "Eigen personeel bij betrokken
………..", wordt geantwoord.
Drie maanden verder en drie keer ingezet
waarbij:
● je toch telkens weer terugdenkt aan die
eerste keer, 23 maart 2003;
● je telkens weer ter plaatse dezelfde
collega’s tegenkomt;
● je telkens weer een herkenning van
hun stemmen ervaart;
● je telkens weer de herinneringen krijgt;
● je telkens weer realiseert dat Douwe,
Renz en Ben onuitwisbaar in je geheugen
staan.
Martin Rensen, juni 2003
Brandweer Beverwijk
De ploegleden bellen naar huis. Verdrietig door het verlies
maar blij dat ze hun familie kunnen laten weten dat ze van
ze houden. Gezamenlijk gaat de ploeg op zoek naar antwoorden
voor wat er gebeurd is. Het verdriet delen met elkaar, je
begrijpt wat je ploeggenoten doormaken, maar ook met andere
collega’s. Brandweer Haarlem vindt een gemeenschappelijke
deler. Het verdriet dat er heerst en de verbondenheid die
hierdoor ontstaat. Collega’s hebben aan één woord genoeg en
er is begrip en saamhorigheid.
En weer verder
Enkele weken later reageert de ploeg op een melding: automatische
brandmelder bij de Grote Kerk. Het gevoel van ‘het
zal toch niet’ bekruipt een aantal ploegleden. Het is niet zo
moeilijk om het beeld van de omvallende muur weer voor je
te zien. Toch maakt het de ploegleden scherper en sterker. Ze
weten waar ze voor staan. Desondanks blijft de Kloppersingel
altijd door het hoofd spoken, op de meest gekke momenten.
Één ding is zeker: dit wordt nooit vergeten!
Ben, Douwe en Renz, er zijn geen woorden die het gevoel
kunnen beschrijven. Misschien dat wij ons kunnen vasthouden
aan de woorden in de krant die op treffende wijze het
gevoel aangeven: ‘Hier past slechts diep respect’. We moeten
weer verder maar zullen jullie nooit vergeten!
Foto: United Photos de Boer

"We said goodbye to dear old friends
the moon fell over our heads
feeling sad
it’s the only way…."
( Phil Collins-1985)
Woorden schieten te kort
Er valt niets te zeggen
Iedereen weet waar het over gaat
Ze zijn er niet meer
Het is niet eerlijk……
Een zwarte dag voor de brandweer
De dag begon zo mooi met het vieren van de verjaardag
van mijn schoondochter in Heerenveen.
Bijtijds weggegaan om niet te laat thuis te zijn.
Ongeveer 22.20 uur alarm voor bijstand Haarlem.
Uitgerukt naar Haarlem waarbij veel last werd
ondervonden van het publiek op het Staten Bolwerk.
In de vaste overtuiging dat het ging om het blussen
van een brand kregen wij bij aankomst een andere
opdracht van de Officier van Dienst, namelijk zoeken
naar collega’s. Onvoorstelbaar, wat een zware
klus! Een dag die ons altijd bij zal blijven. De omgekomen
collega’s zullen dan ook altijd in mijn
gedachten blijven.
J.N.Turenhout
Brandmeester
Brandweer Bloemendaal
Waarom?
Alleen omdat ze hun best wilden doen
Voor de samenleving, voor anderen
Niet eens voor hen zelf
Het is niet eerlijk…..
Ik ken ze van gezicht
Gezichten die je nooit meer zult vergeten
Ik kan ze niet meer ontmoeten
Alleen nog in gedachten zijn ze bij me
Het is niet eerlijk…..
Ze krijgen de aandacht waar ze recht
op hebben
Collega’s van het eerste uur
Vrienden zullen het blijven
Tot in lengte van jaren
Dat is eerlijk
7

DE VRIJWILLIGER EN HET BRANDWEERVAK
DE KEERZIJDE VAN EEN GEVAARLIJK BEROEP
Er zijn mensen die stevige uitdagingen nodig hebben om een evenwichtig leven te kunnen leiden. Zij hebben
niet genoeg aan een goed boek, een postzegelverzameling of een borduurwerkje. Het zijn deze mensen die
wereldreizen maken, diepzeeduiken, parachutespringen etc. Een bijzondere categorie binnen deze uitdaging
zoekende mensen vormen de vrijwillige brandweerlieden. Behalve spanning en uitdaging in hun hobby,
vervullen zij ook een belangrijke maatschappelijke functie. Een ander, bijzonder kenmerk van de vrijwillige
brandweerlieden is dat zij werken in teams en dat de onderlinge verbondenheid zeer groot is. Is het werken bij
de vrijwillige brandweer gevaarlijk?
Ja en nee denk ik. De brandweerman/vrouw werkt onder gevaarlijke omstandigheden en in situaties die
mensen normaal gesproken zullen vermijden. Vakbekwame brandweerlieden die aan een groot aantal randvoorwaarden
voldoen, kennen de gevaren en gaan daar zo verantwoord als mogelijk mee om. Zij zijn medisch
goedgekeurd, goed opgeleid, goed geoefend, ervaren en hebben de juiste uitrusting en veiligheidsmiddelen.
Onder die voorwaarden is het risico acceptabel. Ingecalculeerd heet het. Maar dat risico, hoe klein ook, kan
zich dus ook voordoen. En dan blijkt het achteraf ineens niet meer zo acceptabel te zijn!
8
Zondagavond 23 maart 2003. Mijn semafoon gaat voor de tweede maal af. Hoewel ik geen dienst heb toch
maar even bellen met de meldkamer. Een grote brand aan de Kloppersingel in Haarlem. De centralist meldt
een omgevallen muur, verder geen gegevens, maar wellicht is er personeel bij betrokken. Eenmaal aangekomen
bij de Kloppersingel wordt mij duidelijk dat er een afschuwelijk ongeluk is gebeurd waarbij brandweerlieden
zijn betrokken. Pas laat op de avond wordt duidelijk dat het om drie, vermoedelijk vrijwillige, collega’s gaat.
Nog later wordt duidelijk wie het betreft. Douwe van Kooten, Renz Knipper en Ben Hannenberg zijn bedolven
onder een omgevallen muur, en om het leven gekomen. Het is niet te bevatten, Ongelooflijk!
Die nacht gaat voorbij in een mengeling van uiteenlopende emoties: verdriet, wanhoop, boosheid, afgewisseld
met het regelen van de dingen die moeten gebeuren. De week die volgt, staat in het teken van de begrafenissen
van Douwe, Renz en Ben op vrijdag 28 en zaterdag 29 maart. Na overleg met de nabestaanden wordt besloten
dat het drie begrafenissen met korpseer worden. Indrukwekkend was hoe alle collega’s zich hebben ingezet om
van deze begrafenissen een waardig afscheid te maken.

De week na de Kloppersingel was iedereen in rep en roer. Hartverwarmend was de hulp die wij allen aangeboden
hebben gekregen. Er werd veel meer hulp aangeboden dan kon worden ingezet. Het Begrafenis Bijstands Team,
dat wordt gevormd door collega’s die elders helaas al ervaring opdeden met het organiseren van begrafenissen
met korpseer, heeft een onmisbare bijdrage geleverd. De Haarlemmers hadden dit zelf, onder deze omstandigheden,
nooit alleen gekund. Fantastisch ook de hulp uit onze regio, maar ook van de Amsterdamse en Zaanse
collega’s die voor ons dagenlang de uitruk overnamen. Het is onbegonnen werk om iedereen te noemen die ons
heeft ondersteund.
Dan de dagen van de begrafenissen. Drie indrukwekkende (herdenkings)diensten, gevolgd door drie even
indrukwekkende begrafenissen. Waardigheid en respect, stijl en perfectie. Langs de routes van de begrafenisstoeten
stonden vele mensen opgesteld. Voor de brandweerkazerne aan de Zijlweg en onderweg collegabrandweerlieden,
ambulance -en politiecollega’s in de houding. En ook vele burgers, duidelijk aangedaan, de
laatste eer bewijzend aan hun omgekomen vrijwillige brandweerlieden.
Zoals allen hadden ook Douwe, Renz en Ben vele belangrijke rollen in hun
leven. Echtgenoot, vader, kind, collega, verenigingslid, buurman etc.
En dus ook brandweerman, met dat bekende maar ook zo ongekende risico.
Voor allen die hen kenden in welke rol dan ook, is het verlies enorm en
onacceptabel. Wat blijft zijn de herinneringen aan hoe het was, aan Douwe,
Renz en Ben, maar ook leegte.
Echtgenotes die rouwen en niet zullen vergeten.
Kinderen die rouwen en niet zullen vergeten.
Ouders die rouwen en niet zullen vergeten.
Collega’s die rouwen en niet zullen vergeten.
9
Zij verdienen ons respect, veel respect.
Rob de Bruin
Commandant Brandweer Haarlem

HET GEVOEL ALS MENS EN ALS
COMMANDANT DRAGERS
Op zondagavond om 23.00 uur ging bij ons thuis de telefoon. Ik kreeg de vervangend teamleider van de C-ploeg,
Eric Christjans, aan de lijn. Hij vertelde mij van de grote brand in de Koningkerk, het instorten van de muur en
de drie vermisten. Totaal verslagen hebben we het gesprek beeindigd.
Er bekroop mij een gevoel van hevige onrust en ik heb om 23.30 uur teruggebeld om te vragen of er al iets meer
bekend was. Inmiddels waren de namen van de omgekomen collega’s zo goed als zeker bekend. Ik ben naar de
kazerne gegaan om te zien of ik ergens mee kon helpen.
10
Op de kazerne heerste grote verslagenheid na deze
verschikkelijke gebeurtenis. Het ging om Renz,
Douwe en Ben. Jongens die je al jaren kent en waarmee
je hebt samengewerkt, waren er nu niet meer.
Het is niet te bevatten dat dit is gebeurd, het is
niet waar, het moet een vergissing zijn. Het besef
dat het toch waar is, doet veel pijn. Er worden
gesprekken gevoerd en er moeten zaken geregeld
worden. De families moeten op de hoogte gebracht
worden van het grote, intens droevig verlies. De
opvang van de collega’s in de kazerne moet geregeld
worden en er zijn nog veel taken die verricht moeten
worden.
Om ongeveer 03.30 uur was ik, samen met Rien
Verbiest (commandant Bloemendaal) weer terug in de
kazerne na een zware taak te hebben vervuld; het
zeer slechte nieuws brengen naar Petra, de vrouw van
Douwe. Bij terugkomst bleken de meeste zaken voor
deze nacht geregeld te zijn zodat ik besloot om huiswaarts
te keren. Om 08.00 uur moest ik weer op de
kazerne zijn omdat mijn eigen ploeg moest werken.
De opvang van de eigen ploeg werd geregeld in de
vorm van gesprekken; het samenzijn, het verdriet
uiten en delen. Het was een zeer emotionele en verdrietige
dag met ‘s avonds een bijeenkomst voor de
familie en direct betrokkenen.
In de kazerne werden op de maandag diverse ruimten
ingericht als stiltecentrum en condoleanceruimte.
De eerste bloemstukken en kaarten werden langsgebracht.
Dinsdagavond werden de ploegen ingedeeld
die een rol kregen bij de uitvaarten. Om de uitvaarten
correct en waardig te laten verlopen, moest er veel
geoefend worden. Dit heeft de week voor een groot
deel in beslag genomen. We hebben De Grote of St.
Bavo kerk bekeken om daar te bepalen hoe het beste,
op een respectvolle manier, de kist naar binnen
gebracht kon worden. Daarna is de begraafplaats
bekeken, om ook daar op een waardige manier de kist
op het graf te plaatsen.
Vrijdag was de eerste begrafenis, van Renz, die ik als
medelevende heb bijgewoond. Deze uitvaart heeft
een diepe indruk op mij gemaakt. De muziek die
gespeeld werd, de dragers die op een heel waardige
manier de kist naar binnen brachten, de hoeveelheid
bloemstukken, de sprekers die hun woorden van
troost brachten en het aantal collega’s uit Haarlem,
elders uit het land en Duitsland.
Zaterdagochtend was de begrafenis van Douwe. Als
commandant dragers werd mij verzocht om de kist
met Douwe in ontvangst te nemen in het rouwcentrum.
Na het plaatsen van de kist in de lijkwagen
zijn wij samen langs het huis van Douwe gereden.
Daar hebben wij een moment van stilte in acht
genomen. Daarna zijn we naar de kazerne gereden
en hebben daar ook een moment van stilte in acht
genomen. Buiten stonden de collega’s van
Zaanstreek-Waterland en Amsterdam opgesteld om
Douwe de laatste eer te bewijzen. Daarna vertrok de
rouwstoet naar de Grote kerk.
Foto: United Photos de Boer

Foto: United Photos
de Boer
Nadat de familie in de kerk had plaatsgenomen werd
een grote hoeveelheid aan bloemstukken naar binnen
gebracht. Wij, als dragersploeg, stonden buiten opgesteld
en hebben Douwe op een waardige manier naar
binnen gebracht. Bij deze uitvaart was de belangstelling
eveneens bijzonder groot onder vele collega’s, die
overal vandaan kwamen. Ook hier hebben de muziek
en sprekers, die woorden van troost brachten, veel
indruk op mij gemaakt.
Na afloop van de dienst zijn we via de Waarderpolder
en langs de werkplek van Douwe naar de Algemene
Begraafplaats in Haarlem-Noord gereden. Daar heeft
de dragersploeg voor, naast en achter de wagen plaatsgenomen
om Douwe tot aan de aula te begeleiden. Bij
de aula hebben wij de kist weer op de schouders genomen
en gevolgd door familie en belangstellenden
Douwe naar zijn laatste rustplaats gebracht. Na het
plaatsen van de kist op het graf zijn wij als grafwacht
om Douwe heen gaan staan. De
familie nam plaats op stoelen
en de stoet collega’s kon
afscheid nemen, zo’n 2000
Douwe
Renz
belangstellenden. Daarna hebben
wij gezamenlijk met de
Ben
familie de kist laten afdalen,
hetgeen zeer emotioneel was.
Rust in Vrede
Toen de familie afscheid had
genomen, bleven wij als dragersploeg
achter om ons moment van afscheid nemen te
delen. De ontlading van verdriet en spanning mocht
de vrije loop hebben.
Ik wil mijn dragersploeg nogmaals bedanken voor
hun grote inzet, waardoor het mogelijk was deze uitvaart
zo waardig te laten verlopen (uiteraard zonder
de andere dragersploegen te kort te doen).
Ik hoop dat de families hier enige steun uit kunnen
putten.
Omdat wij bij de uitvaart van Douwe dragers waren,
hebben wij de kerkdienst van Ben moeten missen. De
begraafplaatsen bevinden zich tegenover elkaar zodat
wij wel de teraardebestelling van Ben meemaakten.
Ook hier heeft de dragersploeg een grote indruk
gemaakt. De hoeveelheid aan bloemstukken, de grote
belangstelling uit binnen- en buitenland was
indrukwekkend.
Hierbij wil ik de families van
Douwe, Renz, Ben heel veel
sterkte wensen om dit grote verlies
te dragen.
Rinus de Visser
Brandweer Haarlem
Repressieve Dienst
11

THE DAY AFTER
12
Verlies, verdriet, verslagenheid, woede, droefheid,
teneergeslagenheid…..
Dat zijn een paar van de emoties die mij momenteel
bezighouden. Het is nu maandagochtend 24 maart en
ik zit thuis met vragen. Waarom, waarom, waarom?
Als je het weet mag je het zeggen.
Ik word gebeld door familie, vrienden, kennissen en
doe keer op keer mijn verhaal, waarbij ik mijn emoties
soms niet kan beheersen. Vooral als ik mensen
aan de lijn heb waarvan ik houd. Ze zijn blij voor mij
dat mij niks is overkomen. Blij???…. Ik ben helemaal
niet blij, misschien opgelucht dat ik nog leef, maar
mag ik wel opgelucht zijn? Ik weet het niet. Er zijn
teveel emoties tegelijk. Ik ben zelf lid van het BOTteam,
maar als je zelf zoiets ergs meemaakt dan is
rationeel denken een vrijwel onmogelijke opgave. Ik
wil het niet maar ik zie het beeld van de collega’s
voor me, tussen het puin bedolven. Weer die vragen
waarom zij en niet ik? Waarom drie? Waarom Ben?
Waarom Renz? Waarom Douwe? Ik weet het niet.
Het is inmiddels maandagmiddag en om de haverklap
lopen de tranen over mijn wangen. Mijn kinderen
zouden ‘s middags thuis komen eten terwijl mijn
vrouw als overblijfmoeder op school zou blijven. Ik
zeg tegen mijn vrouw ‘laat de jongens ook maar overblijven,
want ik kan dat nog niet aan’. Ik wil ze wel
even zien en loop mee naar school. Mijn oudste zoon
(zeven jaar) halen we even uit de klas en ik probeer
hem te vertellen dat er iets verschrikkelijks is
gebeurd. ‘Papa, waarom moet u huilen?’ vraagt hij. Ik
probeer het uit te leggen maar kan alleen maar zeggen
dat ik van hem houd en knuffel hem zowat fijn.
Bij de jongste zeg ik alleen maar dat ik van hem houd
en hij huppelt weer de klas in, onwetend en blij dat
hij mag overblijven. Terwijl ik huilend terugloop naar
huis kan ik alleen maar denken aan drie vaders, hun
vrouwen en hun kinderen.
Hoe is het met mijn collega’s? We hadden het allemaal
moeilijk. Hoe is het met hen? Moet ik ze bellen
of niet? Nog steeds heb ik vragen, kan ik mijn
gedachten niet ordenen. Ik weet ook niet wat er verder
gaat gebeuren. Waarom, waarom, is de vraag die
steeds weer bovenkomt. Ik hoor de Officier van
Dienst nog na de instorting over portofoon zeggen
‘100 voor de 120……. Douwe van Kooten kom eens
uit…… Douwe van Kooten’. En daarna de serene rust
over het portofoonkanaal. Niemand sprak meer via
de portofoon. Vreemd. Onwezenlijk.
Vanavond 20.00 uur gaan wij weer praten met elkaar.
De hele groep die daar aanwezig was tijdens de
instorting. Het vervolg op de gesprekken met het
BOT-team van vannacht. Ik voel mij niet echt lekker
en heb maar één uur geslapen. Ik denk aan de families
van Ben, Renz en Douwe. Alledrie getrouwd en
vader, net als ik. Waarom, waarom, waarom????
Life ain’t fair!
Rob van Kesteren
Brandweer Haarlem
Repressieve Dienst
Er zijn zoveel soorten van verdriet
Ik noem ze niet.
Alleen maar een, het afstand doen
en scheiden.
En niet het snijden doet zo’n pijn,
Maar het afgesneden zijn.
Gedicht van Vasalis
Voorgelezen door
Rob de Bruin tijdens
herdenkingsdienst
van Douwe

SAAMHORIGHEID
Saamhorigheid het klinkt zo ouderwets, maar toch is
het een gevoel dat bij mij op komt de laatste tijd. Wij
zijn er tenslotte samen voor om mensen veiligheid te
bieden.
Zowel in Oost als in West, op de Westergracht of de
Zijlweg. Voor het aannemen van de telefoon of het
nemen van beslissingen onder zware omstandigheden.
Elke stap is een onmisbare schakel in het geheel.
Door de brand waarbij Renz, Ben en Douwe zijn overleden,
werd het 'WIJ-SAMEN'-gevoel enorm zichtbaar
en versterkt. Samen het verdriet delen, of je nu
net een week in dienst bent of je beste maatje verliest,
iedereen had een zware tijd. Het verlies en het
verdriet moeten een plaats gaan krijgen bij iedereen,
daar zijn geen vaste patronen voor. De één zal weer
zijn overgegaan tot de orde van de dag terwijl de
ander nog dagelijks het gemis ervaart en nog geen
nieuw ritme heeft gevonden. Ook op deze momenten
moeten we saamhorig zijn, ons realiseren dat een
ander het op zijn manier verwerkt en dit van elkaar
respecteren.
Zo kunnen we ondanks de ellende van de
Kloppersingel een stuk rijker worden en klinkt
Saamhorigheid niet meer zo ouderwets.
Gijs Rurup
Leeg…….
Leeg zijn de dagen
Vol zijn de gedachten
Buiten schijnt de zon
Maar van binnen
is het donker
Een lach
Maar van binnen wordt
er gehuild
De dagen vliegen voorbij
Maar elke dag ben je in
onze gedachten
Je harde lach
De stevige knuffel
De wijze raad
Het zweetrandje
boven je lip
tijdens het lekkere eten
Het gezellig met zijn
allen eten
De leuke vakanties die
we samen hebben gehad
En nog heel veel meer
maken de dagen leeg
Maar onze gedachten
zijn vol van jou
Dat is de reden waarom
ik je nooit vergeten
zou…..
13
Sabine Jonker
Dochter van vrienden van Renz

ERVARINGEN VAN HET
BEGRAFENIS BIJSTANDS TEAM (BBT)
14
Over het tragisch ongeval in Haarlem, waarbij drie
collega's om het leven kwamen, is al veel geschreven.
Niet alleen in de media, maar ook in artikelen in
diverse bladen. Hierbij werd verslag gedaan van de
gebeurtenissen, wat er georganiseerd werd en wat
iedereen deed. Gevraagd naar mijn ervaringen vanuit
het BBT wil ik graag nog eens deze gedenkwaardige
week doorlopen.
Midden in de hectiek
Het BBT kwam maandagmorgen 24 maart bij elkaar
in Haarlem. We hebben de laatste ontwikkelingen
doorgenomen. Samen met de voorlichter van Brandweer
Haarlem, Lisa Dempsey (die ik al kende) ben ik
aan de slag gegaan. Wij kregen hierbij ook assistentie
van twee gemeentevoorlichters van de Publieksdienst,
Jesseke van Buuren en Tanja van der Linde en
Hans Vos, een oude ‘politiemaat’ van mij en dus een
goede bekende. Ik koos er voor om een werkruimte in
de buurt van Lisa te hebben en dankzij Erik Groot
was dat snel geregeld.
De pers uit het hele land belde constant. De telefoons
stonden niet stil. We hebben zo snel mogelijk ruimte
gemaakt voor onderling overleg. Belangrijk is welke
boodschap je naar buiten brengt op zo'n moment.
Wat zeg je wel en wat niet. De eerste uren waren zeer
hectisch. Het BBT kreeg een ruimte bij de kantine,
maar ik heb ervoor gekozen om mijn werkplek bij
voorlichting te behouden. Dan maar heen en weer
pendelen.
Coördinatie en organisatie
Het BBT ging aan de slag. Voorzitter Frans Schippers
en zijn vervanger Rob Schouten gaven aan wat er
moest gebeuren. Taken werden verdeeld. Siep
Paauwe was binnen het team contactpersoon namens
Haarlem. Voor de nabestaanden werden vaste contactpersonen
benoemd. Er moest van alles geregeld
worden. Duidelijk werd gesteld dat wij dit voor de
familie deden van de omgekomen collega's.
Op maandagavond werd een bijeenkomst georganiseerd
voor alle personeel, waarbij het BBT werd voorgesteld.
Vervolgens werd alles rondom de begrafenissen
geregeld. Het oefenen met het dragen van de kist,
hoe zit het protocol in elkaar, hoe ‘staan we er bij’ en
‘hoe zien we er uit’ werd besproken. Dat alles strak
geregeld moet worden, was voor sommigen even
wennen. Binnen het korps kwamen dan ook snel de
vragen: ‘Wat mogen wij doen en wat doet het BBT’.
Dit was in het begin wat onduidelijk maar gelukkig
werd alles snel uitgesproken en dat gaf helderheid.
Het team hield dagelijks vele malen overleg. In korte
tijd werd een beeld gegeven van de voortgang, waar
liepen we tegenaan, wat moest er nog geregeld worden
etc. Via een interne nieuwsbrief werd iedereen op
de hoogte gebracht. We maakten lange dagen, 's morgens
rond 8.30 uur aanwezig en niet voor 22.00 uur
de deur uit en dat moest ook. Wat voor iedereen voorop
stond was dat de (herdenkings)diensten en begrafenissen
zo goed mogelijk moesten verlopen.
Foto: United Photos de Boer
Uit brandweerland was veel medeleven en belangstelling
om de begrafenissen bij te wonen. Daarom
hebben we het land ‘in drieën geknipt’ om een goede
verdeling te maken. De mediabelangstelling bleef
aanhouden. Het verschoof wel van landelijk naar
plaatselijk. Met name het Haarlems Dagblad besteedde
veel aandacht aan de brand en de gevolgen. Ze hebben
dit op een uitstekende manier gedaan.
De dagen van de begrafenissen naderden. Per kerk en
per begraafplaats werd een officier aangewezen voor
de coördinatie. Voor de communicatie kwam voor de
vrijdag en zaterdag ondersteuning van de gemeente
en de politie. De dragers van de kist oefenden niet

alleen in het dragen maar ook op welke manier zij de
wacht naast de kist moesten houden.
Positieve ervaring
Ik ben van mening dat alles op de dagen van de begrafenissen
goedgegaan is en dat onze collega's op een
waardige manier met korpseer zijn begraven.
Uiteraard heeft het BBT alles geëvalueerd en zo hoort
dat ook. Natuurlijk zijn er verbeter- en veranderpunten
naar voren gekomen. Eén van deze punten is dat
wij, zodra wij een brandweerkorps binnenkomen,
meteen de rol en taken van het team duidelijk moeten
communiceren naar de gehele organisatie. Wij
hebben het weliswaar gecommuniceerd maar het
moet blijkbaar nog duidelijker. Voor sommigen
binnen het Haarlemse brandweerkorps waren wij een
soort A-team, snel naar binnen en na een week weer
weg. Ook daar hebben wij het over gehad en die rol
moet helder gemaakt worden.
Over de samenwerking met de collega's in het
Haarlemse korps ben ik positief. Ondanks de tragische
aanleiding heb ik met iedereen goed samengewerkt
en heb ik binnen hele korte tijd mijn draai
gevonden en wist ik wie ik waarvoor kon aanspreken.
In de eerste plaats wil ik Lisa bedanken voor de
goede samenwerking, maar ook alle andere collega's
van de Haarlemse brandweer!
Kees Jongh
Lid BBT en Hoofd Communicatie
Brandweer Amsterdam
Wij kunnen en willen
niet geloven
dat zijn leven vergeefs voorbij
is gegaan,
en dat wat hij voor
mensen heeft betekend
nu verloren is.
Wij zijn dankbaar
voor alle vriendschap die van
hem is uitgegaan
en voor de vrede die hij heeft
gebracht;
en dat hij zo vergankelijk als
hij was,
een mens geworden is
om van te houden.
Wij wensen
dat wij, die met hem waren
verbonden,
nu ook, omwille van
zijn dood,
Dieper met elkaar verbonden
mogen zijn.
Dan is zijn dood niet
tevergeefs geweest.
15
Regels uit het gedicht van de dichter
Huub Oosterhuis
Voorgelezen door Rob de Bruin tijdens de
kerkdienst van Ben

Lieve Renz,
Momenten
Wat voel ik me alleen zonder jou.
Je humor, je lach, je geplaag, je onzin
16
Momenten die zijn er elk uur, elke dag,
Een moment met een traan, een moment
met een lach.
Een moment van verrukking, door bomen
die bloeien,
Door vlinders, die samen in het zonnetje stoeien.
Een moment, als een kind zegt: ‘ik vind je zo lief",
met stralende oogjes, spontaan naïef.
Momenten van liefde, tederheid, trouw,
Momenten van afscheid, verdriet en van rouw.
Momenten, zo zwaar, bijna niet door te komen,
Waardoor je voor altijd zou willen wegdromen.
Dan wordt er een hand op je schouder gelegd,
Dat is een moment, waarbij niets wordt gezegd.
maar ook mijn geborgenheid die ik bij
jou had. Je steun in alles, met de
kinderen, het stoeien met Richard en
Lianne en het dollen met Abbey (Abse
zoals je de hond noemde).
Wij konden altijd met alles bij je aankomen.
Jij hield zoveel rekening met
ons, je gezin was je alles.
Wij hielden zoveel van elkaar en
bespraken alles.
Er was voor alles een oplossing.
De autoritjes die we maakten en dat ik
zo heerlijk naast je zat te genieten.
Jij zei altijd: "zit je lekker, Netje?".
Nu moeten we met zijn drieën verder
(maar met nog vele anderen om ons
heen). Maar ik voel me sterk, door jou
meegekregen. Wij gaan zoveel mogelijk
op dezelfde voet verder, het zal niet
altijd gemakkelijk gaan. Ik weet dat jij
vreselijk trots op ons zal zijn, net zo
trots als wij op jou zijn.
Je krijgt weer kracht om verder te gaan,
Gesteund en gelouterd, in dit woelige bestaan.
Dag mijn allerliefste schat, ik blijf
altijd ontzettend veel van je houden.
Heel veel liefs, Jeannetje

TOESPRAAK BIJ DE BEGRAFENISSEN
MR. J.J.H. POP, BURGEMEESTER VAN HAARLEM
Hier, in het hart van de stad, staan wij stil bij het drama dat ons zo diep trof in ons eigen hart.
Het betekent veel voor de familie en de collega’s dat het afscheid met korpseer plaatsvindt, en dat wij hier samen
zijn met vele honderden belangstellenden uit Haarlem en uit heel Nederland. Hieronder is de directeur
Brandweer en Rampenbestrijding, de heer Van Strien, die de staatssecretaris van het ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties vertegenwoordigt.
Het noodlottig overlijden van Renz Knipper, Ben Hannenberg en Douwe van Kooten bij de brand in de
Koningkerk heeft ons allen geraakt. En niet alleen ons. Er zijn inmiddels enkele duizenden reacties bij de brandweer,
de gemeente en het Haarlems Dagblad binnengekomen. Een teken van het enorme medeleven in
Nederland en ook van de grote waardering voor de brandweer in het algemeen.
Het was een zwarte nacht, afgelopen
zondag, aan de Kloppersingel. Ik was
erbij toen die nacht langzaam de
contouren van het drama duidelijk
werden. Eerst de twijfel over de vermissing,
over het aantal, toen zachtjes
de eerste namen. De ontzetting
was af te lezen op de gezichten.
Verbijstering over de harde realiteit
van het brandweervak, die zo meedogenloos
in Haarlem had toegeslagen.
Later die nacht schoof ik even
aan toen de ploegen in de kazerne in
verslagenheid bij elkaar zaten.
Tranen, armen om schouders, woorden,
woede, machteloosheid, stilte…….
Foto: United Photos de Boer
Na die zwarte nacht volgde een donkere week. Maandagavond was er een eerste bijeenkomst met de nabestaanden
van Renz, Ben en Douwe, met het brandweerkorps en met de andere hulpverleners van die nacht. Ik heb daar
gezegd dat ik nog nooit zoiets ergs had meegemaakt, en dat ik er (ondiplomatiek gezegd) gewoon kapot van was,
binnen in mijn hart. En zo is het met ons allen. Maar in die donkere week begon er ook direct iets anders. Iets
dat ook past bij de brandweer. Er ontstond een soort tegenbeweging in de vorm van gezamenlijk ontwikkelde
steun en troost.
Niét de gedachte dat het onnoemelijke menselijke leed hersteld kan worden. Maar wel met de opzet om dit leed
te verzachten. In de eerste plaats voor de echtgenotes, de kinderen en de andere nabestaanden. En in de tweede
plaats ook voor de ploeggenoten en de collega’s. Met hulp van velen, waarvoor ik dankbaar ben, is dit traject overtuigend
ingezet. Het zal een lang traject zijn, en – ik herhaal – het verlies zal niet te herstellen zijn. Maar ik ben
trots op de veerkracht van ons brandweerkorps, en de troost en de steun die daarmee geboden kunnen worden
aan de nabestaanden.
17
De vreselijke gebeurtenis van de afgelopen zondag laat de grote kracht zien die de Haarlemse brandweer heeft.
Een kracht die mede is opgebouwd door mannen als Renz, Douwe en Ben en die nu als het ware terugvloeit in
de richting van de nabestaanden.

TOESPRAAK BIJ DE BEGRAFENIS VAN
RENZ KNIPPER OP 28 MAART 2003
DOOR MR. J.J.H. POP, BURGEMEESTER VAN HAARLEM
18
Renz kende ik vooral als de voorzitter van de personeelsvereniging ‘De Tien’. Op korpsavonden, diploma-uitreikingen
en jubilea waren we beiden een soort vast nummer. Voordat het echt gezellig werd, moesten wij spreken
(en de commandant natuurlijk). Dat kon Renz goed. En, als ik besefte wat te serieus te zijn, met onderwerpen
als integrale meldkamer of veiligheidsregio`s, dan wist ik dat Renz daarna in zijn toespraak de luchtigheid wel
zou inbrengen.
Solidariteit, kameraadschap en onderling vertrouwen zijn noodzakelijk voor hun brandweerwerk. Ik hoef hier
niet uit te leggen dat een personeelsvereniging bij de brandweer daarbij een zeer belangrijke rol vervult. Zo ook
dus bij ons. Renz was als voorzitter een bindende factor in de personeelsvereniging en hij was een uitstekende
voorzitter. Daarnaast was hij een bekwame en betrouwbare hoofdbrandwacht, waar we altijd op konden rekenen.
Bij de UWV vervulde hij een verantwoordelijke functie. Dáár dachten ze dat dat zijn hoofdbaan was, terwijl wij bij
de brandweer het idee hadden dat hij alleen voor de brandweer werkte. En in zijn gezin was hij geliefd en betrokken.
Renz Knipper was op vele fronten een waardevolle en zeer gewaardeerde persoonlijkheid.
Als er iéts waar is, dan is het wat zijn vrouw Jeannette op de kaart liet zetten: "Hij kan niet gemist worden".
Wij zijn hem dankbaar voor het vele goede en belangrijke werk dat hij voor ons deed. Niet alleen vandaag
verdient hij korpseer, maar blijvend.
Sterkte en kracht wensen en bieden wij aan Jeannette, Richard en Lianne en aan de andere nabestaanden.

TOESPRAAK BIJ DE BEGRAFENIS VAN
DOUWE VAN KOOTEN OP 29 MAART 2003
DOOR MR. J.J.H. POP, BURGEMEESTER VAN HAARLEM
De kracht, die in het wezen van ons korps zit, is in de loop der jaren opgebouwd door brandweermannen als
Douwe van Kooten.
Wanneer je een voorbeeld van een vrijwillige brandweerman zou willen beschrijven, dan moet dat iemand zijn
die uiteraard gek is van de brandweer, die vervolgens goed is opgeleid in het brandweervak, die een verantwoordelijke
functie vervult in het korps, die joviaal is en vriendelijkheid uitstraalt. Zo’n ideaal type moet dan eigenlijk
ook nog een stevige hoofdbaan hebben.
Welnu, als u de invulling van zo’n voorbeeldfunctie zou uitdraaien, dan verschijnt daar het beeld van teamleider
Vrijwilligers West, brandmeester Douwe van Kooten. Douwe was, ondanks zijn drukke baan als directeur van de
apparatenfabriek Vanko in de Waarderpolder, een toegewijd en zeer gewaardeerd brandweerman. En hij was dat
lange tijd. Ik was erbij toen hij in december vorig jaar zijn onderscheiding voor 25 jaar vrijwillige brandweerdienst
kreeg.
19
Wij zijn hem dankbaar voor het vele goede en belangrijke werk dat hij zo’n lange periode voor onze brandweer
heeft gedaan. Niet alleen vandaag verdient hij korpseer, maar blijvend.
Sterkte en kracht wensen en bieden wij aan Petra, aan Nick en Dave, aan Casper en Thomas en aan de overige
nabestaanden.

TOESPRAAK BIJ DE BEGRAFENIS VAN
BEN HANNENBERG OP 29 MAART 2003
DOOR MR. J.J.H. POP, BURGEMEESTER VAN HAARLEM
20
De kracht, die bij ons korps hoort, is in de loop der jaren opgebouwd door brandweermannen als Ben Hannenberg.
Het is mooi om te zien hoe die kracht nu als het ware weer terugvloeit in de vorm ondersteuning en troost
naar de families van de omgekomen brandweermannen.
Ben Hannenberg had eigenlijk twee banen waar van tijd tot tijd vuur aan te pas kwam. Zijn hoofdbaan bij Corus
bracht hem als technicus soms in de nabijheid van de ovens van dat bedrijf. Bij de brandweer bestreed hij het
vuur. Tenminste, als hij er als vrijwilliger aan toe kwam. Want hij vond wel eens dat er te weinig uitrukmogelijkheden
waren voor vrijwilligers. En daarmee sneed hij een reëel probleem aan, waarvoor wij een oplossing aan
het zoeken zijn. Het is droevig dat hij aan die oplossing niet meer mee kan doen.
Ben was een buitengewoon plezierige collega, die er altijd was, zeer behulpzaam door zijn technische kennis en
ook joviaal en vol humor. Een eigenschap die past bij vrijwillige brandweermensen. Hij had een lange staat van
dienst als hoofdbrandwacht.
Wij verliezen in Ben een uitstekende brandweerman. Wij zijn hem dankbaar voor het vele goede en belangrijke
werk dat hij gedurende een lange periode voor onze brandweer heeft gedaan. Niet alleen vandaag verdient hij
korpseer, maar blijvend.
Wij wensen en bieden Marja, Martijn en Wendy alle sterkte en steun voor de komende tijd.

Zeven maal om de aarde gaan,
als het zou moeten op handen en voeten;
zeven maal om die ene te groeten
die daar lachend te wachten zou staan.
Zeven maal om de aarde te gaan.
Zeven maal over de zeeën te gaan,
schraal in de kleren, wat zou het mij deren,
kon uit de dood ik die ene doe keren.
Zeven maal over de zeeën te gaan
zeven maal, om met zijn tweeën te staan.
(De Gestorvene)
Voorgelezen door Rob de Bruin tijdens herdenkingsdienst van Renz
Lieve Renz,
Het is alweer zeven weken geleden dat ik dat telefoontje
van ma kreeg om ongeveer 0.30 uur. Het
bericht dat jij was omgekomen bij een brand in
jouw geliefde stad; je ouders zijn hun oudste kind
kwijt, je vrouw haar geliefde man en de kinderen
voor de rest van het leven hun lieve vader. En ik
mijn broer, mijn enige broer, je leven in een keer verscheurd.
Voor ons is er een leven vóór 23 maart en
na 23 maart. Alleen met het leven na 23 maart in
balans komen, nog een weg zoeken, dat is een moeizaam
proces dat lang zal duren. Jouw naam wordt
veel genoemd en we proberen in jouw geest verder te
leven. Het gat dat jij achterliet wordt steeds meer
zichtbaar. Het gemis steeds duidelijker en tastbaarder.
Zoveel mensen zijn er zowel direct als indirect
bij jouw overlijden betrokken. Je kunt er gerust
het Haarlem-stadion mee vullen. Allemaal mensen
die jou gekend hebben vanuit je jeugd, je werk, je
vriendschap, je familie en de brandweer. Dat heeft
ons zo geraakt, de betrokkenheid van zoveel mensen,
het verdriet dat je deelt, en de troost die je vindt
bij elkaar. Wat veel mensen aangrijpt is dat je bij
vrijwilligerswerk bent omgekomen. Zo sta je midden
in het leven en zo is alles voorbij. Zo wordt voor
iedereen de kwetsbaarheid van het leven zichtbaar.
Veel mensen steunen Jeannette, Richard, Lianne,
mijn ouders en de gehele familie. Ik zie nu goed dat
wat jij, Renz, anderen gaf nu weer terugkomt naar
de achterblijvers. Veel vragen zijn nog niet beantwoord:
wat is er gebeurd op de avond van de brand?
Hoe heeft dit kunnen gebeuren dat jij samen met
Douwe en Ben zo noodlottig en onnodig bent verongelukt?
Wij wachten nu op een rapport en hopelijk
geeft dit duidelijkheid. Wij zijn naar jou, Douwe,
Ben, de families en heel brandweer Nederland verplicht
dit tot de bodem uit te zoeken. Zodat de opgedane
ervaring bij de Koningkerk wellicht in de toekomst
slachtoffers bij branden kan voorkomen.
Niemand heeft dit gewild, het is duidelijk dat hier
alleen maar slachtoffers zijn.
Ik wil tevens het korps sterkte wensen in de toekomst
en bedanken voor steun en troost. Blijf vooral
de namen Renz, Douwe en Ben noemen, zodat zij
deel van het korps blijven uitmaken.
Ronald
21

HULP BIEDEN WAAR MOGELIJK EN NODIG
DE WERKZAAMHEDEN VAN HET BEDRIJFS OPVANG TEAM (BOT)
23 maart ca. 22.00 uur. De pieper gaat. De 842 moet bijstand verlenen in Haarlem bij de grote brand in de
Koningkerk. Aangekomen bij de Kloppersingel krijgen wij opdracht ademlucht omhangen en meekomen. We
lopen de zijstraat in, over het puin. We passeren een vrijgemaakt lichaam dat met een laken is afgedekt. Even
later zijn wij op de aangewezen locatie op onze knieën enorme brokken puin weg aan het halen. We graven als
gekken en met gemak tillen wij de meest zware brokstukken op. Wij vinden een slachtoffer en maken de plaats
helemaal vrij van brokstukken. Het slachtoffer wordt afgedekt.
22
Eerste inzet BOT
Een collega komt naar mij toe en geeft namens de
bevelvoerder aan mij door dat het BOT-team is opgeroepen
en dat ik naar de kazerne in Haarlem moet. Ik
meld mij af en vertrek vervolgens met spoed naar de
Zijlweg. Daar aangekomen blijkt dat er al een aantal
BOT’ers aanwezig is. Het is de bedoeling dat de collega’s
van Haarlem, die op de Kloppersingel aan het
werk zijn, zo snel mogelijk door collega’s uit de regio
worden afgelost en terugkeren naar de kazerne. Daar
zullen de leden van het BOT-team de diverse ploegen
opvangen. Er is inmiddels ook een aantal ervaren
BOT’ers uit Amsterdam opgeroepen en aangekomen.
Zij waren opgeroepen door de commandant van
Amstelveen, Frans Schippers, die leiding geeft aan
het Begrafenis Bijstands Team.
We krijgen door dat de ‘vrijwilligers centrum’ het
eerst worden afgelost en wij zullen hen opvangen.
Tijdens het wachten spelen er allerlei gedachten door
je hoofd. Toen ik vorig jaar met een flink aantal collega’s
uit de regio de BOT-cursus volgde, hebben wij
het regelmatig over kleinschalige gebeurtenissen
gehad. Wel zijn ook de grootschalige gebeurtenissen
aan de orde geweest maar iedereen dacht hierbij aan
een ‘ver van mijn bed show’. Niemand kon bevroeden
dat dit zo kort na de cursus realiteit zou worden.
Grote bijdrage
Als ik terugkijk op de afgelopen periode dan kan ik
met een gerust hart zeggen dat de BOT’ers een enorme
prestatie hebben neergezet. Van het begin af aan
200% inzet. Alle ploegen die van de Kloppersingel
afkwamen zijn dezelfde nacht nog opgevangen in de
kazerne van Haarlem. De eerste week na het incident
zijn de BOT’ers van ’s morgens vroeg tot ‘s avonds
laat (tot ca. 23.30 uur!!) aanwezig geweest om mensen
en ploegen op te vangen; te praten, een luisterend
oor te bieden en een schouder om op te huilen. De
‘stamtafel’ en het ‘stiltecentrum’ waren veel bezochte
plekken. Ook nadien.
Gedurende de eerste week na het incident was er ook
alle dagen om 18.00 uur BOT-vergadering. Daar werd
de dag nabesproken met Saskia Uhlenbroek en Han
van der Veen; beiden zijn traumapsychologen die
toegevoegd waren aan het team. Er kwam snel structuur
in het BOT-gebeuren. Daarnaast vergaderde het
Begrafenis Bijstands Team drie keer per dag. Het was
een strakke militaire operatie. Er moest ook zoveel
geregeld worden. Het BOT participeerde ook hierin.
Er zijn in een heel korte tijd enorm veel zaken rondom
de begrafenissen geregeld.
Foto: Arno de Kock

De dagen van de begrafenissen waren heel emotioneel.
De BOT-leden hoefden die dagen niet als
BOT’er aan te treden. Zij konden als korpslid de
plechtigheden bijwonen. BOT-collega’s vanuit
Amsterdam hebben de kazerne bemand om degenen
die niet bij de begrafenis aanwezig konden zijn, op te
vangen. Wat fijn dat brandweercollega’s uit andere
regio’s voor je klaar staan!!
BOT en de toekomst
De weken daarna vonden wekelijks meerdere vergaderingen
plaats, onder andere van het BOT- en het
Nazorgteam. De BOT-leden waren immers nog
steeds met de nazorg bezig. Als ik terugkijk zijn er in
korte tijd enorm veel bijeenkomsten georganiseerd
waarbij BOT’ers een rol hebben gespeeld: de eerste
bijeenkomst kort na het incident, de bijeenkomsten
van de verschillende ploegen, partnerbijeenkomsten
etc. Zelfs zoveel dat we moesten waken dat er niet
een soort ‘overkill’ zou komen. Toen hierover signalen
kwamen, zijn gelijk de tijdslijnen aangepast. Het
was voor ons ook de eerste keer en het gevaar bestaat
dat je het ‘te goed’ wilt doen. Dat moet je dus zien te
vermijden. Je moet als BOT’er ingaan op de behoefte
die er is. Je moet het niet opdringen.
De komende periode zullen er nog regelmatig bijeenkomsten
plaatsvinden waarbij leden van het BOTteam
aanwezig zullen zijn. Iedere keer als we bijeen
zijn, voel je de momenten van emotie, rouw en van
spanning als ‘de pieper’ gaat. Niet alleen bij de brandweercollega's
maar ook bij de partners. Het gevoel
gaat slijten en krijgt een ‘plekje’, maar vergeten doe je
het nooit. Vaak nog denken we aan ‘De Kloppersingel’
en hopen uit de grond van ons hart:
‘Dat was eens maar nooit weer’.
Renz,
Een aantal weken zijn voorbij
Ik heb verdriet want jij was
bijzonder voor mij
Jouw leven was kort maar
heel intens
Jij was voor mij een super mens
Het gemis dat nooit zal wennen
Een voorrecht jou te hebben
mogen kennen
Jij was een man met heel
veel glans
Voor jou dit gedicht van
Toon Hermans
Je zwager Co
Sjoerd Joustra
Coördinator BOT Kloppersingel
"De leegte zonder jou
is met geen pen te beschrijven
De leegte zonder jou
zal altijd bij ons blijven
23
Maar veel fijne herinneringen
verzachten onze smart
Voorgoed uit ons midden
maar altijd in ons hart"

H.V.B.V. "DE TIEN" NEEMT AFSCHEID
Op zondag 23 maart 2003 verloren wij onze collega’s Ben, Douwe en Renz. Geschokt, verbijsterd en verdrietig
waren wij de dagen en weken daarna. En nu nog steeds. Renz was de voorzitter van de H.V.B.V. "De Tien" en de
bestuursleden ervaren zijn verlies als een persoonlijk verlies. Renz was een uniek persoon en als voorzitter had
hij een belangrijke rol in het bestuur en de vereniging. De leden van het bestuur waren (en zijn) door zijn overlijden
en die van Ben en Douwe door verdriet overmand.
In de eerste week hebben wij ons enkel en alleen gericht op het delen van het verdriet en zorgen dat de dingen
die geregeld moesten worden, zoals de advertenties en bloemen, daadwerkelijk gebeurden. Omdat de drie collega’s
met korpseer werden begraven, hebben wij Rob de Bruin gevraagd in zijn speech tijdens de begrafenissen
vooral ook de deelneming van de H.V.B.V. "De Tien" te memoreren.
Het uitkomen van deze speciale editie van De Sirene stelt ons in de gelegenheid om als bestuur en namens de
leden van de personeelsvereniging onze gevoelens omtrent dit vreselijke verlies onder woorden te brengen. Niet
dat dit ons zo gemakkelijk afgaat maar we hebben ons best gedaan.
In een informeel samenzijn van de bestuursleden hebben we besloten om Ben, Douwe en Renz namens H.V.B.V.
"De Tien" te eren. Daar waren we het snel over eens.
24
Het postuum eerbetoon heeft plaatsgevonden op de Algemene Leden Vergadering op dinsdagavond 20 mei 2003.
Drie beeldjes van een ademluchtdrager met bijbehorende inscriptie werden overhandigd aan Jeannette, Marja en
Petra. Het was een emotioneel moment toen Sip mooie woorden sprak om aan te geven dat wij Ben, Douwe en
Renz zullen missen als collega’s, vrienden en leden van "De Tien".
Ben en Douwe waren bij verschillende evenementen aanwezig. Ben, Marja en kinderen waren steevast deelnemers
aan de fietspuzzeltocht op Hemelvaartsdag. Douwe en Petra waren op de feestavond op de boot in 2002 hun
danslessen aan het showen. Beelden die op het netvlies staan gegrift. Wij hebben geen woorden voor dit verlies
van deze drie mannen. Maar wij zullen Ben, Douwe en Renz nooit vergeten.
Foto: Arno de Kock

NOOIT MEER VERGETEN ...
Het is zondag 30 maart en ik heb dienst. Ik hang mijn
uitrukkleding op de juiste plek en loop naar boven.
We hebben net de zwaarste en slechtste week uit de
geschiedenis van Brandweer Haarlem achter de rug.
Een week van veel verdriet maar ook van hard werken,
inzet en oefenen.
Gisteren was ik één van de dragers van de kist van
Ben Hannenberg en ondanks de moeheid en verslagenheid
ben ik blij dat ik een drager mocht zijn. Een
gevoel van ‘ik wil erbij zijn’, meehelpen, samen delen
maar ook een waardig afscheid van onze collega’s en
steun aan de familieleden geven. Het geeft mij een
goed gevoel en de mogelijkheid om dit te verwerken.
Het is net een week geleden en Frank van de Toorren
heeft een idee om ’s avonds een kaars te laten branden
en een minuut stilte te houden. Iedereen is het
daarmee eens en we besluiten dit ’s avonds met onze
ploeg bij de Koningkerk te doen, ook Post Oost en
wat vrijwilligers zijn aanwezig.
Zondag 11 mei en ik heb dienst. Er wordt deze dag
gewoon gerommeld, net zoals anders; auto’s wassen,
uitzuigen en er wordt nog wat gesport. Het leven gaat
toch verder en dat is goed. Toch loop ik ’s middags
nog even langs de foto’s van Ben, Douwe en Renz. Op
de steen ligt een briefje met een tekst van Eric
Clapton, opgeschreven door Arie. Ik lees het wel
twee keer, het is een mooie tekst vind ik en ik kijk
naar de foto’s die op het tafeltje staan. Voor de foto’s
staat een kaarsje en ik steek het aan. ‘Zo zijn jullie
toch nog hier’ mompel ik. Het is nu zeven weken
geleden.
Er is ook gelegenheid om de videobanden te kijken.
Het geeft mij een goed gevoel om mezelf en ons
ploegje dragers bezig te zien; een bevestiging dat het
er inderdaad mooi en soepel uitzag voor de nabestaanden.
Daar hebben we tenslotte zo hard voor
geoefend. Bij het zien van de film komen toch ook de
emoties weer boven. Het dragen van de kist, het zien
van de films, foto’s en krantenknipsels. Het hoort
allemaal bij de verwerking en ook het schrijven van
deze tekst hoort daarbij. In gedachten ben ik bij de
vrouwen en kinderen voor wie het leven zo ingrijpend
veranderd is.
Verwerken, verwerken maar nooit meer vergeten
Lieve Renz,
Onbegrijpelijk, wat jou is overkomen en wat
een verdriet dit heeft veroorzaakt. Ook voor
jou, te weten dat je je Jeannetje, Richard,
Lianne en Abbey moest achterlaten terwijl er
nog zo’n lang leven voor je lag. Het is niet te
bevatten dat je er niet en nooit meer zal zijn,
een leeg gevoel blijft achter bij je familie en
vrienden.
Als je wist (en je weet het) hoe Jeannette,
Richard, Lianne en Abbey worden gesteund
door iedereen die jou dierbaar waren, zou je
daar heel blij mee zijn geweest.
Ik hoop dat je daarboven alles kunt volgen
wat hier beneden gebeurt en dat je ziet, hoe
wij met elkaar ons best doen om de draad
weer op te pakken.
Wij zijn heel blij dat je eerst mijn vriend was
en later onze geweldige lieve zwager. Zo lang
als we leven zullen wij je nooit vergeten en
altijd van je blijven houden en je Jeannetje en
de kinderen steunen.
Veel liefs Anneke en Alle
25
Rob Thijssen
Brandweer Haarlem
Repressieve Dienst

In memoriam
Renz Knipper
Bestuurslid van H.V.B.V. "De Tien" 1995 – 1999
Voorzitter van H.V.B.V. "De Tien"
1999 – 23 maart 2003
Nooit meer een bestuursvergadering H.V.B.V. "De Tien" met jou
Nooit meer je bulderende lach, schouderklop of zoen
Nooit meer een baco, nooit meer Kaapse Draai
Nooit meer eten van Gembira, wat kon je hiervan smullen
26
Nooit meer zal een feestavond, fietstocht of evenement nog hetzelfde zijn
Alles nooit meer maar …..
Nooit zullen we je vergeten
Het bestuur van de H.V.B.V. "De Tien"
Mijn herinnering
Een lege plek, een groot gemis,
een fijne herinnering is al wat er nog is.
Waar ben je nu, vraag ik me af,
ik voel nog de liefde die jij me gaf.
Jou te kennen vond ik fijn,
je los te laten dat doet pijn.
Ik zal je missen in dit leven
en altijd om je blijven geven.
Gedicht van Dave, de zoon van Douwe
Voorgelezen tijdens de herdenkingsdienst

Verlies
Te veel pijn,
te weinig woorden
Of juist teveel?
Een hand, een gebaar,
betere keuze,
of niet?
Wat te zeggen,
wat te doen?
Verdriet
Doe ik het goed?
Help ik wel?
Ik weet het niet
Hoe te reageren,
Wat te zeggen?
Verdriet
Dingen die je
niet wil leren,
Maar wel moet,
want wegrennen
helpt niks
Er te zijn,
te proberen, te doen,
wat je kan
Verdriet
’t doet zo’n pijn
Daar zat hij altijd
Dat heeft hij gemaakt
Ik mis hem
Verdriet
Woorden zo leeg,
Ze klinken,
je hoort ze
Ze zijn er niet
Verdriet
Onze lieve oudste zoon Renz,
Foto: United Photos de Boer
Wij waren zo blij dat wij de ouders van
Renz mochten zijn. Wij vinden het verschrikkelijk
wat hem is overkomen. Een
kind verliezen is het ergste wat je kan
gebeuren. Renz was een bijzonder mens
en uniek. Hij was altijd met mensen
bezig. Wij moeten nu verder zonder
hem. Het zal heel moeilijk zijn. Wij willen
van de gelegenheid gebruik maken
iedereen te bedanken (in het bijzonder
de Brandweer Haarlem) voor de steun in
deze moeilijke tijd. Renz, wij zullen
altijd van je blijven houden.
Veel liefs en een dikke kus van je ouders
Fam. R. Knipper
27
Gedicht van Martijn, de zoon van Ben
en zijn vriend,
voorgelezen tijdens de kerkdienst.

EEN BIJZONDERE BIJSTAND
Op zondag 23 maart bereikte ons, de Regionale Brandweer Zaanstreek-Waterland, het trieste bericht dat er drie
collega’s van de brandweer Haarlem bij de bestrijding van een grote uitslaande brand in een kerk waren omgekomen.
Als een dergelijk bericht tot je komt ga je denken ‘kan dat bij ons ook gebeuren?’. Ja, dat kan, maar wat
komt er allemaal op je af als korps. De volgende dag spreek je erover met je collega’s. Dan komt er naar voren
‘kunnen we wat betekenen voor de brandweercollega’s in Haarlem?’
28
Een telefoontje naar de collega’s in Amsterdam was
genoeg om gezamenlijk de brandweer Haarlem hulp
te bieden. In de loop van de dag zijn we met collega’s
van Amsterdam naar de hoofdkazerne in Haarlem
gegaan om door te spreken wat we konden betekenen.
Vervolgens werd voor drie dagen de kazerne
Schalkwijk door Amsterdam bezet met een autoladder
en een tankautospuit en werd de hoofdpost bezet
door collega’s van Zaanstreek-Waterland. De hoofdkazerne
werd met een autoladder, een hulpverleningsvoertuig,
een tankautospuit en een Officier van
Dienst-voertuig bezet. Enkele specialistische voertuigen
werden vervolgens door collega’s uit Wognum
bezet. Voorts werd de ademluchtvoorziening geregeld
door medewerkers van de technische dienst. Een stuk
samenwerking van de bovenste plank. Je ziet dan ook
dat in dergelijke gevallen heel veel kan.
In de kazerne doe je veel indrukken op. Familie en
bevolking komen naar de kazerne om het condoleanceregister
te tekenen in het ingerichte stiltecentrum.
Mensen spreken met elkaar en geven elkaar steun.
Indrukken die je nooit meer vergeet.
De ervaring als kazernecommandant
Door het Begrafenis Bijstands Team (BBT) werd mij
gevraagd om de functie van kazernecommandant op
mij te nemen op de dagen van de uitvaartplechtigheden
van de collega’s. De leden van het BBT brachten
mij op de hoogte van de werkwijze van dit bijstandsteam.
Ik heb die dagen doorgebracht op de hoofdkazerne
van Haarlem en heb op zeer prettige wijze
samengewerkt met collega’s uit verschillende geledingen
van de brandweer.
Een speciaal woord van dank wil ik overbrengen naar
de collega’s van de gemeentelijke organisatie, die
allerlei hand en spandiensten voor mij verzorgden tijdens
deze dagen. Logistiek is in dit soort gevallen een
heel belangrijke factor waarin de gemeentelijke diensten
een grote rol kunnen vervullen.
Ook heb ik kunnen ervaren dat een brandweerkorps
in een zeer trieste situatie als deze goed ondersteund
kan worden door het BBT. Er dienen zoveel zaken
geregeld te worden in een heel korte periode dat hulp
van buitenaf noodzakelijk is. Het is hartverwarmend
om te zien dat verschillende diensten elkaar bij dergelijke
zaken heel hard nodig hebben. Samenwerking
is noodzaak.
Ik wens het brandweerkorps van Haarlem heel veel
sterkte toe met het verwerken van het verlies van drie
brandweercollega’s.
Nico Moes
Sectorhoofd Repressie
Regionale Brandweer
Zaanstreek-Waterland
Foto: United Photos de Boer

Kippenvel
Met een alles doordringende dreun, zo snel, in één seconde, er viel een relatieve stilte, als in een bankschroef,
zo beklemmend. Er liggen mensen onder, zeker twee en misschien wel drie. Ongeloof, niet te bevatten, doorgaan,
zoeken. We trekken ze er onder uit want de vrees voor het allerergste, dat kan toch niet!!! Dat stukje
puzzel, die gedachte, dat past niet, bijna verlammend. In je hoofd de realiteit weer proberen op te pakken.
Kwaad, boos, woedend, als het allerergste bewaarheid wordt. Maak me wakker, sleur me uit deze nachtmerrie
maar hoe ik mezelf figuurlijk ook knijp, wakker schrikken doe ik niet. Want de realiteit is maar al te waar.
Een wacht, een dag die begon als zovele. Een brandje dat ook begon als zovele maar wel één die een onuitwisbaar
litteken in onze zielen heeft achtergelaten. Wanhoop, machteloosheid, boosheid, ongeloof, verdriet,
ongrijpbaarheid, onrecht, zomaar een paar surrealistische gevoelens die zich op 23 maart van ons meester
hebben gemaakt en waaraan je niet kunt ontkomen, hoe hard je ook rent. Ik zou willen dat ik ze bij een ieder
kon wegnemen, niets is minder waar.
Twee of drie weken later loop ik door de kazerne en ben eigenlijk op weg naar huis. Ik heb best wel haast want
ik moet een hoop dingen doen. Beneden bij een voertuig kom ik een collega tegen die me vraagt ‘gaat ie een
beetje?’. Is zijn welgemeende vraag. Vervolgens zijn we leunend op de spoelbak ruim anderhalf uur verder als
ik weer mijn verhaal vertel, alsof ik zo belangrijk ben. Aandachtig luistert Rinus naar me en op een gegeven
moment zegt hij ‘Freek, ik ben er niet bij geweest maar ik krijg het er koud van’ terwijl hij mij zijn onderarmen
toont waarvan de haartjes recht overeind staan.
We schudden elkaar de hand en zeggen gedag. Ik loop naar mijn auto, stap in en zucht heel, heel diep, start de
motor en rijd weg. Goh, het verkeerslicht springt nog steeds op rood als je haast hebt!
Freek Kersten
Brandweer Haarlem
Repressieve Dienst
29

HET AANTAL REACTIES WAS OVERWELDIGEND
PASSAGES UIT EEN AANTAL BRIEVEN
Regionale Brandweer en Hulpverleningsdienst Noord-Kennemerland
30
Echtgenote van omgekomen brandweerman uit Enschede
Brandweer Apeldoorn
Brandweer Groesbeek
Feuerwehr Osnabrück
Via deze weg wil ik mijn medeleven betuigen met het overlijden van drie van jullie collega’s. Ik ben bewoner van de
Zocherstraat. Ik heb vanmorgen gezien hoe een aantal mensen van jullie naar de plek kwam waar het gebeurd is. Wat
goed van jullie om dat te doen! Ik hoop dat alle bloemen die er lagen en alle vlaggen die halfstok hangen, jullie een
heel klein beetje kunnen troosten.
Jullie zijn niet alleen met je verdriet. Ondanks het feit dat wij jullie collega’s niet gekend hebben, zijn wij ook vreselijk
verdrietig. Voor mij persoonlijk geldt ook nog eens dat je wel erg met je neus op de feiten gedrukt wordt. Wat ik
daarmee wil zeggen is dat alles zo onbelangrijk wordt, leuk dat mijn huis er nog staat, jammer van de kerk, maar het
zijn maar spullen, het zijn maar stenen, dat is vervangbaar (meestal), maar dat zijn jullie collega’s niet! Alles is zo
relatief.
Ik wens jullie alle sterkte toe om dit verlies te dragen. Ik kan me voorstellen dat er onder jullie mensen zijn die misschien
nu overwegen het bijltje er bij neer te gooien. Ik heb daar alle begrip voor, maar mensen als jullie hebben we
als maatschappij zo hard nodig.
Ik kan me ook indenken dat jullie vrouwen, mannen, kinderen, ouders nu de angst om het hart slaat. Ik wens ook
hen heel veel sterkte.

Het vuur,
Warme vriend en verwoestende vijand…
Een huis, een kerk
Een veilig thuis en een beschermende haven..
De brandweerlieden troffen deze bewuste zondagavond echter geen
warme vriend, doch een alles verwoestende vijand. Ook de bescherming
en veilige haven van ‘thuis’ of een kerk, bleek geen stand te
kunnen houden.
Arie
De verslagenheid even na het omklappen van de gevel is groot.
Ik zal de tranen en het intense verdriet van één van de vrouwelijke
brandweerlieden nooit vergeten en begreep dat het echt behoorlijk
fout zat. Diep geraakt door dit beeld hoorde ik even later dat haar
collega’s onder het puin bedolven waren geraakt. Op dat moment
stond de tijd even stil.
‘Waarom?’ vraag je jezelf af en tegelijkertijd weet je dat niets of
niemand deze vraag zinnig kan beantwoorden.
Niets of niemand kan de pijn van dit verlies wegnemen. Toch hoop
ik dat collega’s, familie, vrienden en bekenden van deze helden op
enige manier troost kunnen vinden in de vele steunbetuigingen.
Wij denken aan jullie,
Dierenbescherming Haarlem e.o.
Dierenambulance Haarlem e.o.
Kennemer Dierentehuis Zandvoort
Brandweer Lochem
Brandweer Meerssen
Brandweer Steenwijkerland
31
Brandweer Purmerend

‘MOOIE’ GROTE BRAND
DE BRAND DIE EEN DRAMATISCHE WENDING KRIJGT
Het is zondagavond, kwart over tien als ik tijdens mijn wekelijkse avondje uit op de Raamsingel hoor dat er in
Haarlem-Noord een grote brand gaande is. Vanaf het pand aan de Raamsingel is in de verte een grote vuurzee en
dito rookpluim zichtbaar. Men weet ook al te vertellen dat het om een kerk gaat. Ik denk mooi een lekkere grote
fik zonder dat er meteen mensen het slachtoffer zijn en eindelijk een ‘grote brand’, leuk voor de brandweer.
terechtgekomen. Er zouden doden zijn gevallen. We
besluiten naar de Zijlweg te gaan voor het opvangen
van onze ambulancemensen. In de uitrukhal horen
we van de brandweermensen meteen al de namen
van de vermisten. Er heerst grote verslagenheid en
iedereen wacht op de definitieve namen van de
slachtoffers. Wat aanvankelijk lijkt op een mooie grote
brand verandert in een drama.
32
Het is inmiddels rond middernacht als de namen
definitief bekend worden gemaakt van de overledenen.
De koffieruimte puilt uit van alle medewerkers
die inmiddels van huis zijn gekomen. Ook de ‘parate’
ploeg is binnen en kan maar nauwelijks bevatten wat
er is gebeurd. Ook bij de ambulancedienst heerst verslagenheid
en is werken even op de tweede plaats
gekomen. Direct betrokken ambulancemedewerkers
gaan uit de parate dienst, dit grijpt hen ook zeer
zwaar aan. Waren we tot dan toe twee aparte diensten
in een gebouw, nu heeft het meer iets van een grote
familie en treft het ons ook. De meesten van onze
medewerkers kennen de slachtoffers ook goed.
Chaos op straat
Op weg naar huis in Haarlem-Noord is het een drukte
van jewelste, overal auto’s, fietsers en voetgangers
die duidelijk op weg zijn naar die mooie brand. Het
Bolwerk is inmiddels niet meer toegankelijk vanwege
alle dubbel geparkeerde auto’s. Ik hoor ook veel
ambulances rijden en besluit toch maar even te gaan
kijken of mijn hulp daar gewenst is. Ik kom duidelijk
op het verkeerde moment want voordat ik het weet
heb ik bijna een politiehond aan mijn benen hangen.
De politie heeft op dat moment veel moeite om alle
ramptoeristen de weg te wijzen. Het is chaos. Er gaat
onder het publiek het verhaal de ronde dat er een
brandweerman gewond is geraakt of zelfs zou zijn
overleden. Ach, het is maar een verhaal van toeschouwers
denk ik nog. Als ik uiteindelijk alleen
vanuit de verte de brand heb gezien, besluit ik naar
huis te gaan.
Tijdens het bergen van de slachtoffers en ook tijdens
het nablussen blijft er een ambulance de hele nacht
stand-by staan voor eventuele calamiteiten. Ook
voor de doorgewinterde ambulancemedewerkers is
dit een nare klus. Op de Zijlweg vliegt de nacht voorbij.
Af en toe komen we even in actie omdat er mensen
niet lekker zijn en het gewone werk gaat voor ons
ook gewoon door. We organiseren wat veldbedden
voor mensen die niet meer naar huis kunnen of willen
en richten hiermee een slaapruimte in de sport-
Een drama
Thuis aangekomen gaat de telefoon en Machteld
vraagt of ik al iets weet van een brand in de
Koningkerk omdat zij gehoord heeft dat er meerdere
brandweerlieden onder een vallende muur zijn

zaal in. Er wordt hiervan amper gebruik gemaakt, er
is niemand die rustig kan gaan slapen op dit moment.
Zwarte linten
Als op maandagochtend de eerste collega’s binnenkomen,
weten sommigen nog niet wat zich de vorige
avond heeft afgespeeld en komt de informatie als een
donderslag bij heldere hemel. De hele kazerne is een
week lang in rouw gehuld en het slaat op je neer als
je het gebouw betreedt. Al het repressieve brandweerwerk
wordt overgenomen door korpsen uit andere
regio’s en de mensen op kantoor zijn er wel maar
duidelijk van slag. Voor de ambulancemedewerkers is
het een rare week. Eigenlijk zou je ook een moment
van rust willen inlassen maar ons werk gaat gewoon
door. Om aan te geven dat bij ons ook een gevoel van
rouw heerst besluiten wij om aan de antennes van de
ambulances zwarte linten te bevestigen. Een week
lang staat alles in het teken van voorbereidingen voor
de begrafenissen. Aangezien niet iedereen tegelijkertijd
weg kan bij de ambulancedienst moeten er keuzes
worden gemaakt wie waarheen gaat. Ook ambulancedienst
Kennemerland wordt in onze regio ingezet
om zoveel mogelijk medewerkers de
mogelijkheid te geven om de begrafenissen bij te
wonen. Ook gaan er ambulancemedewerkers van
ambulancedienst Kennemerland mee naar de begrafenissen.
Het is inmiddels eind augustus en alles heeft min of
meer weer zijn normale gang gekregen. In de gang
staat een tafeltje met foto’s die herinneren aan drie
leuke brandweercollega’s die naar een grote mooie
brand werden gestuurd maar nooit meer thuiskwamen.
Ik hoop dit nooit meer mee te maken
René Moolenaar
Ambulance Hulpverlening
Haarlem
SAINT FLORIAN
DE BETEKENIS
Florian was in de derde eeuw een officier in het
Romeins leger. Het verhaal van Florian is dat hij
voorkwam dat een dorp afbrandde door
een enkele emmer water op de brand te
gooien. Sindsdien wordt hij gezien als de
beschermheilige van brandweerlieden.
Florian staat voor brandpreventie en
beschermt tegen brand. St. Florian
wordt herdacht op 4 mei.
Brandweer Haarlem beschikt over een aantal
St. Florianmunten, zoals afgebeeld op de omslag,
die te verkrijgen zijn tegen een kleine vergoeding.
De munten liggen bij de receptiebalie op de
Zijlweg 200 in Haarlem.
Herinneringen
Als je afscheid moet nemen van de Brandweer
Haarlem aangezien je de F.L.O.-leeftijd hebt
bereikt, zoals dat iedere brandweerman/vrouw zou
moeten overkomen, dan neem je veel goede en
soms ook minder goede herinneringen mee als
bagage behorend bij een afscheid. De minder goede
herinneringen verdwijnen snel, zo selectief werkt
ons geheugen nu eenmaal, slechts het goede resteert
uiteindelijk. Zo zal het voor mij en velen die de
actieve dienst hebben verlaten echter niet mogen
zijn. Voor altijd zal die zwarte zondag in maart in
ons geheugen gegrift blijven en alle andere herinneringen
verdringen.
Ik denk terug aan de bedachtzame vastbeslotenheid
waarmee Ben zich in ploeggesprekken manifesteerde
en ook denk ik terug aan de onstuitbare
inzet van Douwe voor ‘zijn’ kring West. Renz heeft
op mij diepe indruk gemaakt door zijn persoonlijkheid
en als voorzitter van onze H.V.B.V. “De Tien”.
Ik denk terug aan betere tijden en de gelegenheden
waarin we elkaar zagen samen met Jeannette,
Petra, Marja en de opgroeiende kinderen.
33
Ik denk aan het onvoorstelbare verdriet van
Jeannette, Petra, Marja, de kinderen, de ouders,
familieleden en vrienden en hoop dat we in staat
zullen zijn een deel van het verdriet te dragen.
Rinus van der Peijl
Voormalig hoofd vrijwilligers Brandweer Haarlem

POLITIE STAAT SCHOUDER AAN SCHOUDER
MET DE BRANDWEER OP DE KLOPPERSINGEL
WIJ BESEFFEN DAT HET ONS OOK HAD KUNNEN OVERKOMEN
34
De kerk en de brand
Zondagavond 23 maart wordt rond 21.00 uur gemeld
dat er brand is in de Koningkerk aan de Kloppersingel
in Haarlem Noord. Verschillende politiemensen spoeden
zich ter plaatse. Zij zien daar de brand in de kerk
snel uitgroeien zeer grote uitslaande brand die het
hele gebouw verwoest. Als blijkt dat er geen doden of
gewonden zijn, dat er geen brandstichter kan worden
aangehouden en nadat omwonenden geen gevaar
meer lopen, beperken de politiemensen zich tot het
op afstand houden van het talrijke publiek. Geen eenvoudige
klus maar wel de dagelijkse routine bij de grote
en kleine incidenten waar de politie bij wordt ingezet.
De muur en de dreun
De brandweer doet haar werk. Tientallen brandweerlieden
zijn druk bezig met het blussen van de vlammen
en alle dingen die daarbij komen kijken. Zij hebben
hun eigen commandocentrum en sturen de hele
brandbestrijding en het toezicht door de politie aan.
Dan valt plotseling een hoge zijmuur van de kerk om.
Met geweldige dreun storten tonnen aan oude stenen
in de straat naast de kerk. Na de dreun is het even stil
maar al snel wordt duidelijk dat er mensen in de
straat liepen, mensen van de brandweer. Er is wat verwarring
maar dan blijkt wat er aan de hand is, dat er
drie collega’s van de vrijwillige brandweer het slachtoffer
zijn geworden van de brand en de omvallende
muur. Drie collega hulpverleners die hun leven in de
waagschaal hebben gesteld en nu hebben verloren.
De dood
Er worden nog meer politiemensen ingezet om te helpen
bij de afzetting van wat nu een rampplek is
geworden. De plaats waar drie slachtoffers zijn gevallen.
Die extra handen zijn nodig want het toezicht en
de hulpverlening worden ernstig bemoeilijkt door
opdringerig en zeer vervelend publiek. Er worden drie
Haarlemse mannen aangehouden, één van hen nadat
hij een agent een kopstoot heeft gegeven. Nota bene
terwijl die agent bezig is met de reanimatie van een
onwel geworden man. Deze man overlijdt ondanks de
inspanningen van de betrokken agenten in een ziekenhuis
en is uiteindelijk het vierde slachtoffer van
de brand.
De verslagenheid en de verwerking
Na de brand is de verslagenheid binnen het brandweerkorps
over de dood van de drie spuitgasten zeer
groot. Ook bij de politie komt de klap hard aan. Maar
al te vaak staan dienders en spuitgasten schouder aan
schouder. Hun verlies is ook ons verlies klinkt het
onder de agenten. Ook is er het besef dat het net zo
goed drie agenten hadden kunnen zijn, bezig met hun
deel van het werk rond zo’n brand. Tal van politiemensen
bezoeken de bijeenkomsten die worden georganiseerd
en waar hulpverleners en ook buurtbewoners
welkom zijn om samen het grote verlies te verwerken.
Het onderzoek en de rouw
De dagen na de brand start de politie een groot onderzoek
op naar de oorzaak van de brand. Specialisten
van de technische recherche zijn dagen bezig met een
minutieus onderzoek op het brandterrein. Daarnaast
wordt samen met de brandweerinspectie en de
arbeidsinspectie onderzocht hoe het kon gebeuren dat
de brandweerlieden nog bij de muur in de buurt stonden.
Die dagen komen op de rampplek steeds weer
mensen samen. Brandweermensen, familieleden,
politiemensen en buurtbewoners. Er worden bloemen
neergelegd en er wordt gerouwd. De onderzoekers van
de technische recherche zien dagelijks hoe dit allemaal
verloopt, hoe mensen ook hier hun verdriet proberen
te verwerken.
Het afscheid
De slachtoffers worden op vrijdag 28 en zaterdag 29
maart begraven. Voor de slachtoffers worden herdenkingsdiensten
gehouden in de Grote Kerk op de Grote
Markt en de Adelbertuskerk in Haarlem-Noord.
Draaiboeken worden geschreven om het geheel voor
te bereiden en in goede banen te leiden. Tientallen
politiemensen zijn betrokken bij de begeleiding van
de drie begrafenisstoeten en het toezicht rond herdenkingen
en de begrafenissen. Er zijn duizenden belangstellenden
uit het hele land. Dit alles zorgt voor een
indrukwekkend en passend afscheid.
Foto: Theo Kelderman

De herinnering
Het politieonderzoek naar de oorzaak van de brand
wijst uit dat er vrijwel zeker geen sprake is geweest
van brandstichting. De brand heeft hoogstwaarschijnlijk
een technische oorzaak. Het onderzoek
naar het werk van de brandweer rondom de brand is
niet voor de politie, dat is voor de brandweer zelf en
voor de brandweerinspectie. Het leven en het werk
van de politiemensen gaat door. Met een gemene kerf
in het geheugen, de scherpe herinnering aan een grote
brand in een kerk waarbij drie collega’s omkwamen.
Collega’s van de brandweer die we regelmatig
tegenkwamen maar nu nooit meer zullen zien.
Dick van Egmond
Politie Kennemerland
Bij de bloemen voor en de foto’s van de omgekomen brandweerlieden
op de plek des onheils rouwt de 13-jarige René. Hij is lid van
de Haarlemse jeugdbrandweer en kende de mannen goed.
Foto: Dick van Egmond
EEN KERK
Maandagochtend hoor ik van de brand. Althans: van een brand. Eerst nog even mopperig: waarom zijn we nou
niet gealarmeerd om te evacueren. Dan komt het hele verhaal en rest slechts stille verbijstering. Ik bel Rob de
Bruin meteen. Dan barst de activiteit los. Onze rampentaken moeten vervuld worden: vaststelling van de schades,
registratie geëevacueerden (is iedereen er, en waar dan wel) opvang geëvacueerden, regeling onderdak daklozen,
eventueel voorzien in eerste levensbehoeften. In no time staan we op de plek van wat eens een kerk was.
Dwars door de verslagenheid heen gaan de werkprocessen draaien. We regelen de communicatie ter plaatse en
sturen twee adviseurs naar de kazerne om daar de woordvoerder te ondersteunen bij alle media-aandacht.
Het is wat vreemd, al die burgerpakken tussen de uniformen. Je hoort er niet zo bij, op het eerste gezicht. Maar
de praktische samenwerking komt al gauw vanzelf op gang, de gemeentelijke taken doen wij, in aanvulling op
de hulpdiensten. Hoe tragisch ook, het loopt prima.
Ineens dringt ook het besef die middag door van het
overlijden van drie collega’s: we praten over drie
collega’s en niet alleen brandweerlieden. Het eilandjesdenken
smelt weg. Ik merk het ook in onze organisatie:
iedereen is betrokken. Vrijdagmiddag staat
een grote groep medewerkers voor het gebouw als de
stoet langskomt. Niet georganiseerd, zomaar: onze
collega’s.
De maandagavond na de brand organiseren we een
voorlichtingsavond voor de buurtbewoners. Emotioneel.
Het leiden van een grote bijeenkomst is voor mij niet
bijzonder. Maar deze wel. Soms moet ik toch even
slikken. Het raakt. Ook hier weer een voortreffelijke
samenwerking van alle betrokkenen, hulpdiensten,
bouwtoezicht, slachtofferhulp, de loco-burgemeester.
Dat is het gekke, zo’n gebeurtenis schept meteen een
band, alles kan en loopt gesmeerd. We hebben weer
eens ervaren dat de informatie richting deze burger
noodzakelijk is. Aandacht, openheid en duidelijkheid
over het hoe en waarom wordt enorm op prijs gesteld.
Later zijn we nog een poosje centraal adres voor
bewonersvragen, gaandeweg dragen we die over aan
andere collega’s en instellingen.
De hele week zijn we af en aan nog bezig. De vraag is
niet of je het hoort te doen, maar of het moet gebeuren.
Dan doen we het. We hebben er veel van geleerd,
dat ook, in technisch opzicht. De noodzaak om vooral
veel contact te hebben met brandweer en politie,
bijvoorbeeld, zodat je elkaar snel kan vinden als het
moet, taken af te stemmen maar ook praktisch blijven.
Die samenwerking groeit gestaag en dat is goed.
We staan voor de burger in deze stad, allemaal. De
een zichtbaarder dan de ander, maar met elkaar.
Die zaterdag rijd ik alleen naar Blokzijl, waar de familie
wacht. Het is prachtig Hollands weer. Een beetje
aangeslagen van de week passeer ik steeds maar bussen
en brandweervoertuigen. Op de terugweg naar
alle delen van het land. Het is wat vreemd zo’n burgerauto
tussen die dienstvoertuigen. Net of je er een
beetje bijhoort. Maar ja, weten zij veel, zo’n burgerpak..
Uit de radio klinkt mijn ex-stadsgenoot Lee Towers.
Leen de kraandrijver. ” Walk on, walk on ....You’ll
never walk alone”. Even wordt het mistig.
Zo is het maar net, denk ik, als je dat maar weet.
Jan de Kramer
Directeur Publieksdienst
Gemeente Haarlem
35