Blauwdruk Mentale Zorglijn Politie - Impact - Arq

Blauwdruk Mentale Zorglijn Politie
3.4 De directe omgeving als voorportaal van de zorg
Ook voor een politiemedewerker is de eerste stap bij psychische problemen: deze zelf herkennen of er door de naaste
omgeving op gewezen worden. 49 Hoeveel Nederlandse politiemedewerkers bij zichzelf herkennen dat het mogelijk niet goed
gaat op psychisch vlak is onbekend. Evenmin bekend is hoe vaak psychische problemen bij politiemensen door de naaste
omgeving worden opgemerkt.
Niet elke politieman of – vrouw die merkt of hoort dat het niet goed gaat, onderneemt hierop actie. Een onderzoek bij de
Noorse politie leert dat daar nog geen 10% van de medewerkers bij symptomen van angst en depressie of suïcidale gedachten
contact zocht met een psycholoog of psychiater. 50 Volgens de onderzoekers Berg et al. (2006) hebben politiemedewerkers
grote moeite om zichzelf te zien als iemand die hulp nodig heeft. Zij zijn immers degenen die zelf altijd hulp bieden. 51
25
De directe omgeving van een politiemedewerker fungeert als voorportaal van de zorg, maar blijft ook tijdens en na een eventuele
fase van professionele medische zorg in de GGZ een belangrijke rol spelen. Op basis van het kringenmodel uit hoofdstuk
2 worden de volgende personen tot het voorportaal gerekend (kringen 1 en 2): familie en vrienden, collega’s, lotgenoten,
georganiseerde collegiale ondersteuning, leidinggevenden en geestelijk verzorgers. Voor geen van hen is landelijk bekend
hoeveel politiemedewerkers voor hulp en steun bij hen aankloppen. 52 Evenmin is bekend hoeveel (uren) hulp en ondersteuning
een politiemedewerker met psychische problemen gemiddeld uit de directe omgeving ontvangt. Overigens blijkt uit de
NEMESIS-2 studie van het Trimbos-instituut dat slechts een derde van de volwassenen in Nederland bij psychische problemen
het gesprek daarover aangaat met mensen in de directe omgeving. 53 We vermoeden daarom dat slechts een minderheid
van de politiemedewerkers zijn of haar psychische problemen bespreekt met de directe omgeving en dat een nog kleiner deel
professionele hulp zoekt.
3.5 Gebruik eerstelijnszorg
De eerstelijnszorg is de generalistische zorg die binnen de politie wordt geboden door de bedrijfsarts en het bedrijfsmaatschappelijk
werk, en buiten de politie door onder meer de huisarts en de eerstelijnspsycholoog. In hoeverre er gebruik wordt
gemaakt van deze zorgverleners door politiemedewerkers, komt in deze paragraaf aan bod.
Bedrijfsarts
Hoeveel politiemedewerkers bezoeken per jaar de bedrijfsarts en met welke reden doen ze dat? Navraag bij het landelijk
overleg bedrijfsartsen politie (LOBPOL) leert dat er geen geanonimiseerde registraties zijn op basis waarvan deze vraag kan
worden beantwoord. Er blijkt geen uniform registratiesysteem te bestaan voor de werkzaamheden van bedrijfsartsen. Van
een aantal bedrijfsartsen is bekend dat zij een registratie bijhouden van het aantal bezoekmomenten en de reden van bezoek.
Anderen lijken dit niet te doen. Door de gebrekkige en ongelijksoortige registratie is het niet mogelijk om op landelijk niveau
uitspraken te doen over de frequentie waarmee politiemedewerkers de bedrijfsarts bezoeken en de reden hiervan.
Bedrijfsmaatschappelijk werk
Ook het bedrijfsmaatschappelijk werk blijkt geen uniform registratiesysteem te hebben waaruit men zou kunnen aflezen hoeveel
politiemensen er jaarlijks komen en met welke reden. Lang niet elke bedrijfsmaatschappelijk werker houdt zelf bij hoeveel
bezoekers hij of zij heeft. Landelijke cijfers zijn daarom niet te geven.
Enig inzicht wordt wel verschaft door een onderzoek van Nieuwenhuijsen en Sluiter (2010) bij de politie Amsterdam-
Amstelland. Zij laten zien dat van de 312 aanmeldingen/zorgvragen er 214 in de categorie psychisch vallen (69%). 54
Van de aanmeldingen in de categorie psychisch 55 , is in 80% van de gevallen (172 van de 214) de bedrijfsmaatschappelijk
werker de hoofdbehandelaar geweest en 16 maal was een externe zorgverlener betrokken (via Psychopol).
Het onderzoek van Nieuwenhuijsen en Sluiter (2010) geeft – net als het eerdere onderzoek van Kuijer et al. (2005) – een duidelijke
indicatie dat het merendeel van de zorgvragen en beroepsziekten binnen de politie psychisch van aard is. Interessant
is bovendien dat het merendeel van de zorgvragen in Amsterdam-Amstelland intern wordt behandeld: 172 door het bedrijfsmaatschappelijk
werk en slechts 16 door een externe zorgverlener (via Psychopol). 56 Hoe representatief deze verhouding is
voor de totale politie is niet te zeggen. De rol van het bedrijfsmaatschappelijk werk verschilt per korps. In Amsterdam-
Amstelland neemt het bedrijfsmaatschappelijk werk een centrale plaats in en is de bedrijfsarts op afstand geplaatst, terwijl
het in andere korpsen juist andersom is.
49
Het gaat hier om ’mogelijke’ psychische klachten, omdat er nog geen sprake is van een gediagnosticeerd ziektebeeld.
50
Berg et al. (2006).
51
Aanvullende verklaringen hebben betrekking op onder meer de politiecultuur waarin het moeilijk is om veronderstelde zwakte te tonen en de beschikbaarheid en kosten van
de zorg (Berg et al., 2006).
52
Hoe vaak gebruik wordt gemaakt van de georganiseerde collegiale ondersteuning wordt bijvoorbeeld in een aantal korpsen wel geregistreerd, maar omdat de collegiale
ondersteuning dermate verschillend is vormgegeven in de korpsen, de registratie lang niet altijd plaatsvindt en ook de wijze van registratie verschilt, kunnen deze cijfers niet
worden geëxtrapoleerd naar heel Nederland.
53
Trimbos-instituut 2010: 55.
54
Dit is al dan niet in combinatie met een andere categorie. 48 aanmeldingen hebben betrekking op alleen fysieke klachten. (Nieuwenhuijsen en Sluiter, 2010)
55
Driekwart van de psychische klachten zijn relatief mild: het zijn stress-, depressieve of angstklachten; 11% beslaat problemen in de persoonlijkheid, problemen met
persoonlijk functioneren of problemen in de interactie met collega’s; en 8% problemen in het omgaan met een fysieke aandoening. (Nieuwenhuijsen en Sluiter, 2010)
56
In die jaren beschikte Amsterdam-Amstelland over een eigen psycholoog die politiemensen behandelde.