Zo werkt dat! Kinderopvang en bestemmingsplannen - Rboi

Zo werkt dat!
Kinderopvang en bestemmingsplannen

2
Zo werkt dat!

kinderopvang en bestemmingsplannen
Inhoud
Voorwoord 4
Inleiding 5
1. Wat is een bestemmingsplan? 7
2. Waar is het geldende bestemmingsplan voor een perceel te vinden? 9
3. Waar kan ik terecht met vragen over een bestemmingsplan? 13
4. Hoe lees ik een bestemmingsplan? 15
5. Door wie en hoe wordt een bestemmingsplan getoetst? 19
6. Onder welke bestemmingen is een kindercentrum mogelijk? 23
7. Het kindercentrum past in het bestemmingsplan. Wat nu? 27
8. Het kindercentrum past niet in het bestemmingsplan. Wat nu? 29
9. Welke procedures gelden om alsnog toestemming te krijgen voor een
kindercentrum? 31
10. Welke ruimtelijke eisen gelden er voor een nieuwe locatie voor een
kindercentrum? 43
11. Waar moet ik bij nieuwe bestemmingsplannen op letten? 51
Bijlage Tips voor makers van bestemmingsplannen 55
3

Zo werkt dat!
Voorwoord
De capaciteit aan kinderopvang groeit ieder jaar nog fors. Dit geldt voor zowel
dagopvang, buitenschoolse opvang als gastouderopvang. Die groei vindt plaats in
bestaande panden als brede scholen, buurthuizen of winkels en in nieuw te bouwen
locaties. In alle gevallen moet de (startende) ondernemer als eerste onderzoeken of
kinderopvang volgens de bestaande bestemmingplannen en het omgevingsrecht wel
is toegestaan op de beoogde plek.
Het Netwerkbureau Kinderopvang stimuleert en faciliteert in opdracht van het
ministerie van OCW de uitbreiding van capaciteit in de kinderopvang.
Onduidelijkheid over bestemmingsplanprocedures blijkt regelmatig een obstakel
te zijn in het realiseren van die uitbreiding. In deze brochure wordt het antwoord
gegeven op de elf meest gestelde vragen over bestemmingsplannen.
De brochure is bedoeld voor ondernemers in de kinderopvang, maar is ook goed
bruikbaar voor gemeenteambtenaren.
De inhoud is tot stand gekomen in overleg met het ministerie van VROM en de VNG.
4

kinderopvang en bestemmingsplannen
Inleiding
In deze brochure staat specifieke informatie over hoe u om kunt gaan met bestemmingsplannen
en het omgevingsrecht. Omgevingsrecht is in feite de verzamelnaam
voor alle regels, bepalingen en plannen voor de fysieke leefomgeving.
De brochure is als volgt opgebouwd. Eerst komen de basisvragen aan de orde: wat is
een bestemmingsplan, waar kan ik het inzien en waar kan ik terecht met vragen?
Vervolgens wordt ingegaan op de vraag hoe u een bestemmingsplan moet lezen.
Als een initiatief past in het bestemmingsplan, kan het zonder planologische
procedures worden ontwikkeld. Is een initiatief in strijd met het geldende
bestemmingsplan, dan moet er een procedure worden gestart om alsnog
toestemming te krijgen of te verlenen. Deze brochure gaat in op de procedurele en
inhoudelijke aspecten die dan van toepassing zijn.
Voor gemeenteambtenaren die bestemmingsplannen maken zijn in de bijlage tips
opgenomen.
Nieuwe wetgeving omgevingsrecht
Deze brochure beschrijft de regels onder de nieuwe wetgeving vanaf
1 juli 2010. De wetgeving binnen het omgevingsrecht is de afgelopen twee
jaar ingrijpend veranderd (Wro, Wabo). Resultaat hiervan is een vergaande
digitalisering van informatie en bundeling van diverse vergunningen tot de
omgevingsvergunning. Hierdoor komt u oude (en voor u wellicht bekende)
termen als bouwvergunning, vrijstelling, artikel 19 procedure in deze brochure
niet tegen.
5

6
Zo werkt dat!

1.
Wat is een bestemmingsplan?

Zo werkt dat!!
Het gebruik van gronden en het bouwen van gebouwen op die gronden wordt in
Nederland geregeld met bestemmingsplannen. In een bestemmingsplan worden aan
gronden bestemmingen toegekend. Bestemmingen regelen de functies die op de
betreffende gronden mogen worden uitgeoefend. Daarbij moet gedacht worden aan
functies als wonen, verkeer, bedrijf, onderwijs of recreatie. Naast bestemmingen en
bijbehorende gebruiksregels bevat een bestemmingsplan ook bouwregels: wat mag
er worden gebouwd ten behoeve van de bestemming en welke omvang is toegestaan.
Het doel van een bestemmingsplan is te zorgen voor een goede ruimtelijke ordening
van Nederland. Elk grondgebruik heeft immers gevolgen voor de omgeving.
Andersom geredeneerd stelt elk grondgebruik ook eisen aan zijn omgeving.
Zware industrie of snelwegen hebben bijvoorbeeld nadelige effecten op het
woonklimaat in de directe omgeving. Het bestemmingsplan is bedoeld om deze
functies met de bijbehorende belangen op elkaar af te stemmen.
De bevoegdheid om bestemmingsplannen vast te stellen ligt bij de gemeenteraad
van de betrokken gemeente. De Wet ruimtelijke ordening (Wro) vormt de juridische
basis voor het bestemmingsplan.
Kenmerkend aan een bestemmingsplan is dat het bepaalde functies toestaat en
andere functies verbiedt. Het is niet verplicht al die toegestane functies te realiseren.
De eigenaar van de grond bepaalt zelf van welke mogelijkheden in het bestemmingsplan
hij gebruik wil maken.
Voor nagenoeg het hele Nederlandse grondgebied zijn er bestemmingsplannen.
Indien voor een perceel geen bestemmingsplan geldt, is er altijd een vergelijkbaar
juridisch instrument met een andere naam van toepassing waaraan moet worden
voldaan, bijvoorbeeld een beheersverordening, een inpassingsplan of de stedenbouwkundige
bepalingen van de gemeentelijke bouwverordening.
8

2.
Waar is het geldende
bestemmingsplan voor een
perceel te vinden?

Zo werkt dat!
Steeds meer bestemmingsplannen zijn digitaal op internet in te zien. Dit geldt in
ieder geval voor alle bestemmingsplannen die vanaf 1 januari 2010 zijn gemaakt.
Veel gemeenten zijn inmiddels bezig ook hun oudere bestemmingsplannen op de
gemeentelijke website te plaatsen, meestal op www.gemeentenaam.nl.
Een alternatieve vindplaats van bestemmingsplannen op internet is de landelijke
website www.ruimtelijkeplannen.nl. Deze website zal alle nieuwe bestemmingsplannen
vanaf 1 januari 2010 gaan bevatten en ook steeds meer bestaande
bestemmingsplannen. Op dit moment bevatten de gemeentelijke websites vaak meer
informatie dan de landelijke website omdat op de gemeentelijke websites ook oudere
bestemmingsplannen staan.
Veel gemeentelijke websites bieden ook voor nieuwe bestemmingsplannen meer en
beter ontsloten informatie. Zoek op internet dus eerst bij de desbetreffende
gemeente.
Alle geldende bestemmingsplannen zijn ook op papier in te zien op het gemeentehuis.
Het is dan praktisch om kopieën te maken van de voor het perceel geldende
bestemmingsplan.
In alle gevallen is het goed om te controleren of het betrokken bestemmingsplan
inderdaad geldend is. Op websites staan namelijk ook bestemmingsplannen die nog
niet in werking zijn getreden, maar waarvoor de procedure nog loopt. Bij papieren
bestemmingsplannen moet de status van het bestemmingsplan nagevraagd worden
bij de gemeente. Het is van belang te weten dat voor nieuwe bestemmingsplannen,
d.w.z. bestemmingsplannen die na 1 januari 2010 als ontwerp ter inzage zijn gelegd,
het digitale exemplaar bindend is.
10

kinderopvang en bestemmingsplannen
2.
Figuur 1: Informatie op de website www. ruimtelijkeplannen.nl.
11

12
Zo werkt dat!

3.
Waar kan ik terecht met vragen
over een bestemmingsplan?

Zo werkt dat!
Bestemmingsplannen worden gemaakt door de gemeente. Met vragen over ‘welk
bestemmingsplan geldt’ en ‘hoe moet ik een bestemmingsplan interpreteren’
kunt u in de eerste plaats bij de gemeente terecht. Contactgegevens vindt u op de
gemeentelijke websites. Veel gemeenten hebben voor ondernemers en bedrijven
speciale contactpersonen (bedrijvenloket of omgevingsloket) die als aanspreekpunt
functioneren.
14

4.
Hoe lees ik een
bestemmingsplan?

Zo werkt dat!
Een bestemmingsplan bestaat uit een digitale of papieren kaart van het plangebied.
Door middel van lettercodes en kleuren worden aan percelen (vlakken op de kaart)
bestemmingen en andere kenmerken toegekend. Op een papieren kaart is de
betekenis van deze kleuren en lettercodes terug te vinden in een verklaring op de
kaart (legenda of renvooi). Op het digitale scherm is de betekenis van kleuren en
symbolen te vinden door met de muis op het vlak te gaan staan en/of erop te klikken.
Wat er precies van toepassing is op een perceel vindt u in de bij de kaart behorende
planregels of voorschriften.
Via de plankaart en planregels kunt u zo uitzoeken welke bestemming voor een
perceel geldt. De naam van de bestemming, bijvoorbeeld “Woondoeleinden”,
“Bedrijven”, “Maatschappelijk”, “Horeca”, geeft hierbij een eerste aanwijzing.
Doorslaggevend zijn echter de functies die genoemd worden in de doeleindenomschrijving
of bestemmingsomschrijving in de planregels. Het is bijvoorbeeld zeer
goed mogelijk dat binnen de bestemming “Bedrijven” in de bestemmingsomschrijving
een kindercentrum wordt genoemd als functie die mogelijk is op een bedrijventerrein.
Het is daarom belangrijk niet alleen naar de bestemmingsnaam te kijken,
maar ook het bestemmingsplan zelf te lezen. De bestemming is dus het label op de
kaart, terwijl het bestemmingsplan de inhoud in de vorm van toegelaten functies
bevat. De gemeenteraad bepaalt de inhoud van het bestemmingsplan en dus ook de
gebruiks- en bouwmogelijkheden van een perceel.
Bestemmingsplannen kunnen direct werkende planregels bevatten, die rechtstreeks
bouw- of gebruiksmogelijkheden bieden. Soms zijn er echter ook planregels die pas
gaan werken na nadere besluitvorming door het College van Burgemeester en
Wethouders, zogenoemde afwijkings-, uitwerkings- of wijzigingsregels.
Kenmerkend van deze regels is dat u er pas gebruik van kunt maken nadat deze
nadere besluitvorming heeft plaatsgevonden.
16

kinderopvang en bestemmingsplannen
4.
Artikel 12 Maatschappelijk
12.1 Bestemmingsomschrijving
De voor ‘Maatschappelijk’ aangewezen gronden zijn bestemd voor:
a. bibliotheken, openbare dienstverlening, gezondheidszorg, kinderopvang,
onderwijs, peuterspeelzalen, sociale en welzijnsvoorzieningen en verenigingsleven;
Figuur 2: Binnen de bestemming ‘Maatschappelijk’ zijn meerdere functies mogelijk.
17

18
Zo werkt dat!

5.
Door wie en hoe wordt een
bestemmingsplan getoetst?

Zo werkt dat!
Een bestemmingsplan is maatwerk, doordat de betrokken gemeenteraad voor elk
gebied afzonderlijk heeft vastgesteld welke regels noodzakelijk zijn voor een goede
ruimtelijke ordening. De interpretatie van vastgestelde bestemmingsplannen is ook
een zaak van de gemeente. De gemeente is namelijk verantwoordelijk voor de
toepassing en voor de handhaving van het bestemmingsplan. Of een kindercentrum
past binnen een bestemming zal uiteindelijk worden bepaald door het College van
Burgemeester en Wethouders van de gemeente. Dit betekent concreet dat de
ondernemer, nadat het bestemmingsplan bij de gemeente of op internet is opgevraagd,
er met de gemeente uit moet komen hoe deze informatie geïnterpreteerd
moet worden. Onder vraag 6 in deze brochure treft u handvatten aan voor deze
interpretatie. Als het bestemmingsplan niet eenduidig is, moet de interpretatie
gecheckt worden bij de gemeente.
Het onderscheid tussen gebruik en bouwen is juridisch van belang. Voor het gebruik
van een bestaande locatie als kindercentrum is namelijk vooraf geen omgevingsvergunning
of andere planologische toestemming nodig van de gemeente. Er vindt
in praktijk alleen een juridische toetsing achteraf plaats als een belanghebbende
bezwaar aantekent bij de gemeente tegen het gebruik of als de gemeente zelf
handhaaft. De ondernemer kan vooraf aan de gemeente vragen of het gebruik als
kindercentrum is toegestaan. Maar de reactie van de gemeente heeft juridisch geen
status. Er is dus voor de start van de exploitatie van het kindercentrum geen zekerheid
over of het gebruik past in het bestemmingsplan.
Als een bestaande locatie verbouwd moet worden of als er een nieuwe locatie wordt
gebouwd, is vooraf wel een vergunning verplicht. Alleen als het gaat om kleine,
omgevingsvergunningsvrije bouwplannen zoals genoemd in het Besluit omgevingsrecht,
is vooraf geen vergunning nodig.
Bij het indienen van een bouwplan voor verbouw of nieuwbouw zal de gemeente
bij het wel/niet verlenen van de omgevingsvergunning ook meteen toetsen aan het
bestemmingsplan. De ontwikkeling van het bouwplan brengt kosten met zich mee
van bijvoorbeeld de architect die het ontwerp maakt. Deze kosten worden al gemaakt
20

kinderopvang en bestemmingsplannen
5.
voordat er zekerheid is over het wel of niet verkrijgen van een omgevingsvergunning.
Voordat met de ontwikkeling van het bouwplan wordt gestart, kan overleg worden
gevoerd met de gemeente over de mogelijkheid tot het krijgen van de vergunning.
De gemeente kan alleen informeel reageren, de uitspraak van de gemeente heeft
geen juridische status.
Nadat de procedure is afgerond en de omgevingsvergunning is verleend, is er een
juridische grondslag voor de bouw en het gebruik.
Tegen het wel/niet verlenen van een bouwvergunning kan de aanvrager en kunnen
belanghebbenden in beroep.
Samenvattend gaat het bij toetsing aan het bestemmingsplan om de volgende
stappen:
1. Vraag informatie op bij de gemeente of via internet.
2. Interpreteer het bestemmingsplan. Gebruik hierbij de informatie onder
vraag 6. Vraag bij twijfel de gemeente hoe zij uw initiatief zal toetsen aan
het bestemmingsplan bij latere juridische besluiten. Vraag de gemeente
haar standpunt op papier te zetten. Dit heeft een informele status.
3. Als het kindercentrum wordt gerealiseerd in een bestaand gebouw en geen
omgevingsvergunning nodig is, is er voor de exploitatie start, geen juridisch
bindend besluit over de toetsing aan het bestemmingsplan.
4. Als het kindercentrum wordt gerealiseerd en er verbouw of nieuwbouw
plaatsvindt, moet er een bouwplan worden ontwikkeld en is er een
omgevingsvergunning nodig. De vergunningverlening is een juridisch
bindend besluit.
21

22
Zo werkt dat!!

6.
Onder welke bestemmingen is
een kindercentrum mogelijk?

Zo werkt dat!
Een kindercentrum zal in een aantal gevallen specifiek worden genoemd als
toegestane functie in de bestemmingsomschrijving (of doeleindenomschrijving)
van de desbetreffende bestemming. Dat betekent dat de gemeenteraad bij de
vaststelling van het bestemmingsplan een kindercentrum bewust heeft toegestaan.
In deze gevallen is interpretatie van het bestemmingsplan eenvoudig.
In veel gevallen, zeker bij oudere bestemmingsplannen, zal een kindercentrum echter
niet letterlijk worden genoemd in de bestemmingsomschrijving. Dan is de vraag aan
de orde of een kindercentrum valt onder andere, wel genoemde functies. Dit is in
de eerste plaats een kwestie van interpretatie van het betrokken bestemmingsplan,
waarbij naast de in de bestemmingsomschrijving genoemde functies ook de
bijbehorende begripsbepalingen van belang zijn. Omdat bestemmingsplannen op
deze punten van elkaar afwijken moet dit per bestemmingsplan worden beoordeeld.
Een kindercentrum zal vaak onder de functie “Maatschappelijke doeleinden” passen.
Een kindercentrum is daarbij een vorm van maatschappelijke dienstverlening.
De begripsomschrijving van maatschappelijke doeleinden is in veel bestemmingsplannen
dermate ruim geformuleerd, dat een kindercentrum erbinnen past. In andere
bestemmingsplannen is juist sprake van een begripsomschrijving die kinderopvang
uitsluit.
Voorbeelden
De rechtspraak (Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State, 23 augustus 2006,
zaaknummer. 200509483/1) heeft inmiddels uitgemaakt dat een peuterspeelzaal
of naschoolse opvang niet onder de functie “School” valt. Als de bestemmingsomschrijving
alleen een school toestaat, is een peuterspeelzaal of kindercentrum
op deze locatie dus niet toegestaan.
24

kinderopvang en bestemmingsplannen
6.
Ook als alleen de functie “Wonen” is toegestaan is een kindercentrum niet mogelijk.
Dit komt omdat een kindercentrum een duidelijk andere ruimtelijke invloed en
uitstraling heeft op de omgeving dan een gezinshuishouden.
Met gastouderopvang ligt het anders. Gastouderopvang is een specifieke vorm van
kinderopvang in de eigen woning van de gastouder met, op grond van de Wet
kinderopvang, een maximum van 6 kindplaatsen. Gastouderopvang zal zich in veel
gevallen vanuit de ruimtelijke ordening gezien niet onderscheiden van het wonen.
Als voor de omgeving de uitstraling dezelfde is als die van een woning is de
gastouderopvang ruimtelijk gezien vergelijkbaar met een gezinshuishouden en
toegestaan onder de functie “Wonen”.
De functie “Bedrijf of Bedrijfsdoeleinden” is in een bestemmingsplan meestal
specifiek gedefinieerd voor bedrijven die goederen produceren of bewerken, zodat een
kindercentrum hier niet binnen past. De functie “Dienstverlening” zal – afhankelijk
van de begripsomschrijving in het bestemmingsplan – vaak wel ruimte bieden.
Kinderopvang is dan een vorm van maatschappelijke dienstverlening.
Als “Dienstverlening” in de begripsomschrijving echter wordt beperkt tot publieksgerichte
dienstverlening met een baliefunctie (stomerij, reisbureau, en dergelijke),
zal er juist geen ruimte zijn voor een kindercentrum. Ook binnen de functie
“Detailhandel” is een kindercentrum niet mogelijk. Als in een leegstaand winkelpand
uitsluitend deze functie is toegestaan, kunt u hier op grond van het bestemmingsplan
geen kindercentrum beginnen.
25

26
Zo werkt dat!

7.
Het kindercentrum past in het
bestemmingsplan. Wat nu?

Zo werkt dat!
Als het initiatief past binnen het bestemmingsplan is het plan in het kader van de
ruimtelijke ordening mogelijk. Er kan desgewenst gebruik worden gemaakt van de
bouwmogelijkheden van het bestemmingsplan. In veel gevallen is wel een
omgevingsvergunning voor de activiteit bouwen nodig.
28

8.
Het kindercentrum past niet in
het bestemmingsplan. Wat nu?

Zo werkt dat!
Als het initiatief niet past binnen het bestemmingsplan, kan een kindercentrum dus
niet worden gestart op de betreffende locatie. Voor eventuele bouwplannen zal dan
ook geen vergunning gegeven worden. Als de ondernemer het kindercentrum in de
bestaande gebouwen in strijd met het bestemmingsplan toch start, kan het
gemeentebestuur hiertegen handhavend optreden. Dit kan op eigen initiatief van
het gemeentebestuur of omdat belanghebbenden in de omgeving hierom vragen.
Het gemeentebestuur zal een dergelijk handhavingsverzoek van de omgeving
juridisch moeilijk kunnen weigeren. Gedwongen sluiting kan het gevolg zijn van dit
handhavingsbesluit.
De wetgeving biedt een aantal juridische instrumenten om alsnog toestemming te
verlenen. De hiervoor geldende procedures en inhoudelijke eisen worden onder vraag
9 toegelicht.
30

9.
Welke procedures gelden om
alsnog toestemming te krijgen
voor een kindercentrum?

Zo werkt dat!
Als een kindercentrum niet gerealiseerd kan worden omdat de functie “Kinderopvang”
in strijd is met het bestemmingsplan kan er op twee manieren alsnog
toestemming verleend worden, door een omgevingsvergunning of een wijziging van
het bestemmingsplan. Bij alle procedures kunnen derden, bijvoorbeeld omwonenden,
hun belangen aan de orde stellen. Voor de haalbaarheid en de doorlooptijd van de
realisatie van het plan is het creëren van draagvlak bij omwonenden dus belangrijk.
Investeer daarom vooraf in overleg met uw buren en andere belanghebbenden.
A. De omgevingsvergunning
Via de omgevingsvergunning kan het gemeentebestuur toestemming geven om af
te wijken van een geldend bestemmingsplan. De omgevingsvergunning regelt in één
procedure een integrale vergunning voor de belangrijkste omgevingsaspecten
(bouwen, milieu, ruimte) van een project.
De omgevingsvergunning wordt ook getoetst aan het bestemmingsplan.
De omgevingsvergunning wijzigt de bestemming niet. Bij een volgende verbouwing
of andere verandering van het kindercentrum is mogelijk weer een omgevingsvergunning
nodig. Een wijziging van het bestemmingsplan geeft wel flexibiliteit en
ruimte voor een mogelijke wijziging van het kindercentrum in de toekomst.
In deze brochure is de ruimtelijke component van de omgevingsvergunning
uitgewerkt.
De omgevingsvergunning waarmee wordt afgeweken van het bestemmingsplan kent
drie varianten:
1. Kruimelgeval
2. Omgevingsvergunning met ruimtelijke onderbouwing
3. Tijdelijke omgevingsvergunning voor maximaal 5 jaar.
32

kinderopvang en bestemmingsplannen
9.
Ad.1. De omgevingsvergunning op basis van de zogenoemde kruimelgevallen
De omgevingsvergunning waarbij wordt afgeweken van het bestemmingsplan op
basis van de in het Besluit omgevingsrecht aangewezen gevallen is bedoeld voor
projecten die een beperkt effect hebben op de ruimtelijke omgeving (‘kruimelgevallen’).
De inhoudelijke beperkingen van deze kruimelgevallen zijn:
• de omvang van de nieuwe functie (in dit geval kinderopvang) is beperkt tot een
bruto-oppervlakte van niet meer dan 1500 m 2 ;
• het kan alleen een functieverandering binnen de bebouwde kom betreffen en
• op basis van deze vergunning kan alleen inpandig worden verbouwd.
Alleen als aan alle eisen voor de ‘kruimelgevallen’ regeling wordt voldaan, is deze
variant van de omgevingsvergunning van toepassing.
Voor een omgevingsvergunning op basis van de ‘kruimelgevallen’ regeling geldt de
korte (reguliere) procedure. De vergunning wordt verleend door het College van
Burgemeester en Wethouders, het bevoegd gezag. Dit college zal de vergunning van
een inhoudelijke onderbouwing moeten voorzien. Deze kan echter veel beperkter zijn
dan de hierna genoemde goede ruimtelijke onderbouwing.
De korte reguliere procedure houdt in dat binnen acht weken op de aanvraag van
een omgevingvergunning wordt beslist. Deze termijn kan eenmalig met zes weken
worden verlengd. Wanneer niet binnen de termijn wordt beslist door het College van
Burgemeester en Wethouders, wordt de vergunning van rechtswege verleend.
De doorlooptijd van een omgevingsvergunning is daarmee maximaal 14 weken.
Een omgevingsvergunning voor bouwen treedt in werking op de dag nadat deze
bekend is gemaakt. Tegen deze omgevingsvergunning kan bezwaar en beroep worden
gemaakt door belanghebbenden.
33

Zo werkt dat!
Procedure omgevingsvergunning kruimelgevallen
= reguliere vergunning
Termijn
1. Aanvraag omgevingsvergunning, schriftelijk of via
www.omgevingsloket.nl
2. Besluit omtrent aanvraag omgevingsvergunning Binnen 8 weken
3. Eventuele verlenging door College van Maximaal 6 weken
Burgemeester en Wethouders
4. Bekendmaking omgevingsvergunning Na maximaal 14 weken
Als het college binnen de termijn niet heeft beslist,
wordt de vergunning van rechtswege verleend.
34

kinderopvang en bestemmingsplannen
9.
Bezwaar en beroep procedure
Is er geen bezwaar dan
onherroepelijke vergunning
1. Belanghebbenden kunnen bezwaar maken bij College van Binnen 6 weken na
Burgemeester en Wethouders tegen het besluit. De tegen- bekendmaking
stander kan bij de rechtbank een voorlopige voorziening
vragen om de werking van de vergunning op te laten schorten.
2. Besluit op bezwaar door burgemeester en wethouders. Binnen 6 weken na
Als de gemeente een adviescommissie heeft, binnen
ontvangst bezwaarschrift
10 weken. Verdaging is mogelijk.
3. Tegen het besluit van het college kan in beroep gegaan bij Binnen 6 weken na bekendrechtbank.
Eventueel kan de tegenstander bij de voorzieningen- making van besluit op
rechter van de rechtbank een voorlopige voorziening vragen bezwaar
om de werking van de vergunning op te laten schorten.
4. Uitspraak rechtbank Termijn afhankelijk van de
rechtbank, circa 1 /2 - 1 jaar
5. Tegen de uitspraak van de rechtbank kan in Hoger Beroep Binnen 6 weken na bekendworden
gegaan bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de making uitspraak rechtbank
Raad van State. Tegenstanders hebben de mogelijkheid bij de
Voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad
van State een voorlopige voorziening aan te vragen om de
werking van de vergunning op te laten schorten.
6. Uitspraak Raad van State Termijn van 1 /2 - 1 jaar
35

Zo werkt dat!
Ad.2. De omgevingsvergunning met goede ruimtelijke onderbouwing
Voor de omgevingsvergunning met goede ruimtelijke onderbouwing geldt een
langere procedure. Er is, net als bij wijziging van het bestemmingsplan, sprake van
een periode waarin derden, bijvoorbeeld omwonenden, kunnen reageren op het
ontwerpbesluit. De doorlooptijd is 6 maanden vanaf het moment van aanvraag.
De vergunning wordt verleend door het College van Burgemeester en Wethouders,
het bevoegd gezag. Tegen de omgevingsvergunning kan door belanghebbenden
beroep worden ingesteld bij de bestuursrechter, in eerste instantie bij de Rechtbank
en in hoger beroep bij de Raad van State. Als deze rechtsmiddelen beide worden
ingezet, bedraagt de doorlooptijd in totaal zo’n 2 jaar vanaf de aanvraag.
Over het algemeen verwacht de gemeente dat de aanvrager zelf de ruimtelijke
onderbouwing laat opstellen. Deze onderbouwing bevat de inhoudelijke motivering
voor de afwijking van het bestemmingsplan. Diverse ruimtelijke adviesbureaus of
stedenbouwkundige bureaus kunnen dit verzorgen. De milieuaspecten die in een
dergelijke onderbouwing aan de orde moeten komen, zijn vermeld bij vraag 10.
36

kinderopvang en bestemmingsplannen
9.
Procedure omgevingsvergunning met goede
ruimtelijke onderbouwing
Termijn
1. Aanvraag omgevingsvergunning met goede
ruimtelijke onderbouwing, schriftelijk of via
www.omgevingsloket.nl
2. Ter inzagelegging ontwerpbesluit omgevings- Gedurende 6 weken
vergunning. Mogelijkheid tot het indienen van
bezwaar door een ieder.
3. Besluit omgevingsvergunning door het college. Binnen 6 maanden na aanvraag
Deze termijn is bij een zeer ingewikkelde of
omstreden ontwerp te verlengen met 6 weken.
37

Zo werkt dat!
Beroep procedure
Is er geen beroep dan
onherroepelijke vergunning
1.Beroep tegen de vergunning bij de rechtbank door
belanghebbenden. De tegenstander kan bij de rechtbank
een voorlopige voorziening vragen om de
werking van de vergunning op te laten schorten.
Binnen 6 weken na
bekendmaking
2. Uitspraak rechtbank Termijn afhankelijk van de
rechtbank
3. Hoger Beroep tegen de uitspraak van de rechtbank Binnen 6 weken
bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad na bekendmaking
van State. Tegenstanders hebben de mogelijkheid bij
de Voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State een voorlopige voorziening
aan te vragen om de werking van de vergunning op
te laten schorten. Als die wordt verleend, kan de
(ver)bouw van start.
4. Uitspraak Raad van State Termijn van 1 /2 -1 jaar
Vanaf beroep rechtbank
in totaal ongeveer 2 jaar
Ad. 3. Tijdelijke omgevingsvergunning
Afwijken van een geldend bestemmingsplan is ook mogelijk op basis van een
tijdelijke omgevingsvergunning. Deze omgevingsvergunning geldt dan voor ten
hoogste 5 jaar. Het initiatief moet dan voorzien in een tijdelijke behoefte. In de
praktijk zal het onderbouwen van deze tijdelijkheid bij een kindercentrum tot
38

kinderopvang en bestemmingsplannen
9.
problemen leiden. De behoefte aan kinderopvang is immers permanent.
Tijdelijkheid kan aan de orde zijn als er sprake is van een tijdelijke locatie met concreet
uitzicht op een definitieve locatie. De haalbaarheid van de definitieve locatie binnen
de periode van 5 jaar moet met objectieve gegevens worden aangetoond.
Een andere vorm van tijdelijkheid kan aan de orde zijn bij tijdelijke uitbreiding van
capaciteit in nieuwe woonwijken in verband met een lokale geboortegolf.
Uit de jurisprudentie van de Raad van State blijkt dat ook deze vorm van tijdelijkheid
is toegestaan. De Raad van State stelt echter wel hoge eisen aan de onderbouwing
hiervan. In de betrokken uitspraken van de Raad van State werd de onderbouwing
van de tijdelijkheid als onvoldoende beoordeeld.
Ook de tijdelijke omgevingsvergunning moet worden voorzien van een goede
ruimtelijke onderbouwing. Inhoudelijk gelden daarbij lichtere eisen, omdat het
immers over een tijdelijke situatie gaat. De hiervoor besproken uitgebreide
voorbereidingsprocedure is van toepassing. Ook hier wordt de omgevingsvergunning
verleend door het College van Burgemeester en Wethouders, het bevoegd gezag.
B. Het bestemmingsplan
Het bestemmingsplan aanpassen leidt ertoe dat de functie “Kindercentrum” ook
bij toekomstige projecten niet meer in strijd is met het bestemmingsplan.
Het aanpassen van het bestemmingsplan leidt daarom tot meer flexibiliteit en
rechtszekerheid voor de toekomst.
De aanpassing van een bestaand bestemmingsplan wordt vaak een postzegelbestemmingsplan
of een herziening genoemd. Feitelijk gaat het om een klein
bestemmingsplan, waarvoor een wettelijke bestemmingsplanprocedure geldt.
De gemeente verwacht dat de aanvrager van de aanpassing een voorontwerpbestemmingsplan
laat opstellen. Diverse ruimtelijke adviesbureaus of
39

Zo werkt dat!!
stedenbouwkundige bureaus kunnen dit verzorgen. Een bestemmingsplan bestaat
uit een plankaart, planregels en een plantoelichting. De milieuaspecten die in een
plantoelichting aan de orde moeten komen, zijn toegelicht bij vraag 10.
Kenmerkend aan deze procedure is dat er tenminste één periode is waarop derden
op het plan kunnen reageren. Houd dus rekening met het risico van omwonenden
die bezwaar kunnen maken. Draagvlak in de omgeving voor het initiatief vermindert
de kans op bezwaarprocedures. Goed overleg met de omgeving kan de succeskans
behoorlijk vergroten.
De gemeente is niet verplicht mee te werken aan het verzoek het bestemmingsplan
te wijzigen. Het verlenen van medewerking door het gemeentebestuur is een
bevoegdheid die niet kan worden afgedwongen. Tegen een besluit om geen
medewerking te verlenen is in het algemeen beroep mogelijk bij de rechter.
De slagingskans hiervan is echter zeer beperkt.
De doorlooptijd van de procedure is 26 tot 42 weken, exclusief beroepsprocedure.
Als er ook een (ver-)bouwplan is, moet hier een omgevingsvergunning voor worden
aangevraagd. Bij de doorlooptijd moet dan 14 weken worden opgeteld voordat een
onherroepelijke vergunning is verleend.
De gemeente kan de procedure van de omgevingsvergunning via de Wro coördinatieregeling
parallel laten lopen aan de bestemmingsplanprocedure.
Deze coördinatieregeling wordt echter nog niet veel toegepast.
Het bestemmingsplan wordt uiteindelijk vastgesteld door de gemeenteraad.
Tegen dit besluit kan door belanghebbenden beroep worden ingesteld bij de
Afdeling Bestuursrechtspaak van de Raad van State. Tegen de uitspraak van de
Afdeling Bestuursrechtspraak is geen hoger beroep mogelijk.
40

kinderopvang en bestemmingsplannen
9.
Procedure wijzigen bestemmingsplan
Periode
1. Melden voornemen tot het opstellen van een
bestemmingsplan met ontwikkelingen door de
gemeente
2. Voorbereiding/overleg met andere overheden Circa 12 weken
(overlegpartners)
3. Terinzagelegging van een ontwerpbestemmingsplan. Gedurende 6 weken vanaf ter
Mogelijkheid tot het indienen van bezwaar door een inzage
ieder. Wijze van communicatie en inspraak op basis van
de inspraakverordening
4. Vaststelling bestemmingsplan door de gemeenteraad Binnen 12 weken na terinzagelegging
ontwerpbestemmingsplan
5a. Bekendmaking besluit tot vaststelling Binnen 2 weken na vaststelling
bestemmingsplan
5b. Als Gedeputeerde Staten (provincie) of de minister van 6 weken na vaststelling
VROM een reactieve aanwijzing (= een wijziging in
het voorgestelde plan) kunnen geven
5c. Als Gedeputeerde Staten of de minister van VROM een 7 weken na vaststelling
reactieve aanwijzing hebben gegeven
6. Het vastgestelde bestemmingsplan ligt ter inzage Gedurende 6 weken na bekendmaking
41

Zo werkt dat!
7. Bestemmingsplan in werking, tenzij beroep wordt
ingesteld en bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de
Raad van State voorlopige voorziening wordt gevraagd
om de werking van de vergunning op te laten schorten.
Nadat het bestemmingsplan in werking is, start de
procedure voor de omgevingsvergunning als er (ver)bouw
nodig is. Beide procedures kunnen gebundeld worden bij
toepassing van de coördinatieregeling in de Wro
Beroep procedure
1. Mogelijkheid voor belanghebbenden tot het instellen Gedurende 6 weken na
van beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de bekendmaking
Raad van State.
In deze periode heeft de tegenstander de mogelijkheid
bij de Voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State een voorlopige voorziening te
vragen om de werking van de vergunning op te laten
schorten.
Als dit wordt verleend is het bestemmingsplan in
werking
2. Uitspraak Raad van State Termijn van 1 /2 -1 jaar
42

10.
Welke ruimtelijke eisen gelden
er voor een nieuwe locatie voor
een kindercentrum?

Zo werkt dat!
Het gaat bij deze vraag om een kindercentrum dat niet past in het bestemmingsplan.
Bij het aanvragen van een omgevingsvergunning met goede ruimtelijke onderbouwing
of bij een nieuw bestemmingsplan moet inhoudelijk worden voldaan aan
een goede ruimtelijke ordening. In deze brochure zijn de belangrijkste aspecten van
de ruimtelijke onderbouwing benoemd. Deze informatie is echter algemeen en
globaal. In elke specifieke situatie kunnen nog andere aspecten van belang zijn.
Voor een aantal aspecten (ecologie, water, archeologie en cultuurhistorie en bodemkwaliteit)
geldt dat zij alleen bij (ver)bouwen aan de orde zijn.
Het opstellen van een ruimtelijke onderbouwing of toelichting is specialistisch werk
waarbij diverse disciplines van belang zijn. Diverse ruimtelijke adviesbureaus of
stedenbouwkundige bureaus kunnen dit verzorgen.
Verkeer en parkeren
Een kindercentrum zorgt voor meer verkeer. De locatie moet dus goed bereikbaar zijn
en het wegennet moet het extra verkeer kunnen verwerken. In de praktijk zal vooral
de beschikbare parkeerruimte maatgevend zijn. Hiervoor gelden parkeernormen,
waarbij de gemeente een zekere beleidsvrijheid heeft. Op basis van landelijke
richtlijnen kan als vuistregel een parkeernorm van gemiddeld 0,7 parkeerplaatsen
per arbeidsplaats worden gehanteerd. Tevens dienen zogenoemde Kiss&Ride
parkeerplaatsen te worden berekend voor de ouders en verzorgers die de kinderen
komen brengen en halen. Deze rekenmethode is beschreven in landelijke richtlijnen
(CROW - Het nationale kennisplatform voor infrastructuur, verkeer, vervoer en
openbare ruimte).
Wegverkeerslawaai
Een kindercentrum is wettelijk geen geluidsgevoelige functie in de zin van de Wet
geluidhinder. Op basis van een goede ruimtelijke ordening zal de gemeente hieraan
echter wel toetsen bij nieuwe initiatieven. Relevant is of de locatie is gelegen binnen
de wettelijke geluidzone van een weg. Langs alle wegen, met uitzondering van
30 km/h-wegen en woonerven, bevinden zich namelijk wettelijke geluidzones waar-
44

kinderopvang en bestemmingsplannen
10.
binnen de geluidshinder vanwege de weg aan bepaalde wettelijke normen dient te
voldoen. De breedte van een geluidzone is afhankelijk van het aantal rijstroken en of
de locatie binnen of buiten de stad ligt.
aantal rijstroken
breedte van de geluidszone (in meters)
buitenstedelijk gebied
stedelijk gebied
5 of meer 600 350
3 of 4 400 350
1 of 2 250 200
Zonebreedte aan weerszijden van de weg volgens artikel 74 Wet geluidhinder
Indien de locatie binnen de genoemde afstanden ligt, zal in een onderbouwing
moeten worden onderzocht of de geluidbelasting niet meer bedraagt dan de
wettelijke voorkeursgrenswaarde (48 dB). In bepaalde gevallen is vaststelling van
een hogere waarde mogelijk. Hiervoor is dan een afzonderlijk besluit van het
gemeentebestuur nodig. Deze hogere grenswaarde mag de uiterste grenswaarde niet
te boven gaan. Hiervoor is akoestisch onderzoek noodzakelijk.
Spoorweglawaai
Als de locatie binnen de onderzoekszone van een spoorweg ligt, geldt in principe
hetzelfde als voor wegverkeerslawaai. Deze onderzoekszone is afhankelijk van het
traject. Ook hier zal in een onderbouwing moeten worden onderzocht of de
geluidbelasting niet meer bedraagt dan de wettelijke voorkeursgrenswaarde (55dB)
en kunnen hogere waarden worden vastgesteld mits de uiterste grenswaarde niet
overschreden wordt. Hiervoor is akoestisch onderzoek noodzakelijk.
45

Zo werkt dat!
Bedrijven en Milieuzonering
In Nederland wordt gewerkt met richtafstanden tussen bedrijven en woningen.
Voor een kindercentrum zijn deze richtafstanden op twee manieren van belang.
Om overlast voor de woonomgeving te voorkomen wordt gekeken op welke afstand
van het kindercentrum zich woningen bevinden. Het kindercentrum is hierbij een
mogelijke bron van hinder voor de woonomgeving. Ten tweede wordt gekeken op
welke afstand van het kindercentrum zich bedrijven bevinden. Het kindercentrum
wordt hierbij juist als gevoelige functie gezien. De komst van een kindercentrum
mag de bedrijven niet in hun bedrijfsvoering beperken. Voor een ruimtelijke onderbouwing
is het van belang dat gegevens beschikbaar zijn over welke functies
(bedrijven, woningen) zich in de omgeving bevinden.
Deze zogenaamde milieuzonering vindt plaats via de methodiek uit de VNG uitgave
Bedrijven en Milieuzonering. Voor een kindercentrum geldt een richtafstand van
30 meter tot woningen in een rustige woonwijk. De gemeente kan hiervan
beargumenteerd afwijken, bijvoorbeeld als geen sprake is van een rustige woonwijk
maar van een gebied met verschillende functies. Voor richtafstanden tussen een
kindercentrum en bedrijven is geen algemene afstand aan te geven. Dit hangt af van
het type bedrijf. De afstand kan variëren van 10 meter tot enkele honderden meters.
Geurhinder veehouderijen
De Wet geurhinder en veehouderij regelt de aan te houden afstanden tussen geurgevoelige
objecten en grotere veehouderijen. Een kindercentrum is een geurgevoelig
object volgens deze wet. Krachtens de wet gelden rondom veehouderijen stankcirkeIs,
waarbinnen de vestiging van nieuwe geurgevoelige objecten zoals een kindercentrum
in principe niet mogelijk is.
Industrielawaai
Rondom bedrijventerreinen waarop geluidhinderlijke bedrijven zijn toegestaan
(zogenaamde grote lawaaimakers) gelden wettelijke geluidzones. Deze zones
46

kinderopvang en bestemmingsplannen
10.
kunnen behoorlijk ver buiten het bedrijventerrein reiken, tot wel enkele kilometers.
Een kindercentrum is geen geluidgevoelig object en wordt daardoor niet door de
Wet geluidhinder beschermd tegen industrielawaai. De Wet geluidhinder verbiedt het
vestigen van een kindercentrum binnen de geluidzone van een industrieterrein dus
niet. Uiteraard is het raadzaam om bij de locatiekeuze wel rekening te houden met
industrielawaai. Het is uiteindelijk aan het gemeentebestuur dit aspect af te wegen.
Externe veiligheid inrichtingen
Bij een locatiekeuze moet rekening worden gehouden met risico’s die veroorzaakt
kunnen worden door bedrijven in de omgeving of door de nabijheid van transportroutes
van gevaarlijke stoffen over wegen, spoor, door leidingen en over water.
Het betreft risico’s zoals ontploffingen, vrijkomen van giftige gassen. Op basis van
regelgeving waaronder het Besluit externe veiligheid inrichtingen gelden
risiconormen die in acht genomen moeten worden. De locaties van risicobronnen
en risicocontouren zijn terug te vinden op www.risicokaart.nl. Op grond van het
genoemde Besluit externe veiligheid inrichtingen geldt een plaatsgebonden risicocontour
en een groepsrisico contour. Een kindercentrum is een kwetsbaar object.
Dit betekent dat een kindercentrum in principe niet mogelijk is binnen de plaatsgebonden
risicocontour van een risicovol bedrijf of een vervoersroute. In het kader
van het bestemmingsplan of de goede ruimtelijke onderbouwing bij een omgevingsvergunning
motiveert de gemeente of het groepsrisico van een kindercentrum in de
nabijheid van bedrijven of vervoersroutes met externe veiligheidscontouren
aanvaardbaar is.
Hoogspanningsverbindingen
In de nabijheid van hoogspanningsverbinding is sprake van straling. De minister van
VROM adviseert daarom om binnen een bepaalde zone van een hoogspanningsverbinding
geen nieuwe functies toe te staan waar kinderen langdurig verblijven.
Een kindercentrum is een dergelijke functie. Indien sprake is van een hoogspanningsverbinding
nabij de beoogde locatie voor een kindercentrum dient deze
47

Zo werkt dat!
zone (0,4 microtesla zone) opgevraagd te worden bij de beheerder van de hoogspanningsverbinding.
Indien deze zone niet bekend is kan deze eventueel berekend
worden.
Luchtkwaliteit
Vanuit gezondheidsoptiek is het van belang om inzicht te hebben in de luchtkwaliteit
ter plaatse van de locatie van een kindercentrum. Dit geldt des te meer indien de
locatie in de nabijheid van een provinciale weg of rijksweg ligt. Bij overschrijding
van de wettelijke grenswaarden voor stikstof en fijnstof is vestiging van een
kindercentrum nabij dergelijke wegen niet zonder meer mogelijk. Daarnaast heeft
een kindercentrum verkeersaantrekkende werking en kan daarmee effect hebben op
de luchtkwaliteit in de omgeving. Dit effect zal gering zijn en zal de vestiging van een
kindercentrum niet onmogelijk maken. Voor het bestemmingsplan of de ruimtelijke
onderbouwing bij een omgevingsvergunning moet inzicht worden gegeven in de
luchtkwaliteit ter plaatse van het kindercentrum.
Economische uitvoerbaarheid, planschade
De gemeente zal ook de economische uitvoerbaarheid van het initiatief moeten
toetsen. In dit kader zal de gemeente financiële afspraken met u willen maken over
plankosten die de gemeente moet maken voor het initiatief. Dit gebeurt vaak in de
vorm van een exploitatieovereenkomst. Tevens zal de gemeente vaak contractueel
willen vastleggen dat zij zogenoemde planschadeclaims bij de initiatiefnemer in
rekening kan brengen. Planschade is kort gezegd de schade van derden als gevolg van
waardevermindering van hun onroerende zaken, die optreedt door de nieuwe
planologische mogelijkheid om een kindercentrum te realiseren.
Ecologie
Als er sprake is van nieuwbouw op een onbebouwde locatie of van sloop van een
gebouw, is onderzoek nodig naar de aanwezigheid van beschermde dieren- en
plantensoorten. De Flora- en faunawet verbiedt het verstoren of aantasten van deze
48

kinderopvang en bestemmingsplannen
10.
beschermde soorten. In een aantal gevallen is veldonderzoek nodig om te constateren
of beschermde soorten aanwezig of afwezig zijn. Veldonderzoek moet plaatsvinden
in bepaalde periodes van het jaar, afhankelijk van de beschermde soort. Het is daarom
zaak bij een locatiekeuze vroegtijdig aandacht te besteden aan het ecologisch
onderzoek. Naast beschermde soorten moet men ook rekening houden met
beschermde gebieden zoals de ecologische hoofdstructuur of Europese Natura 2000
gebieden.
Water
Als er nieuwbouw plaatsvindt op een onbebouwde locatie wordt een waterparagraaf
opgesteld. Hierin wordt onder meer aangegeven hoe wordt omgegaan met de afvoer
van het regenwater, welke materialen worden gebruikt en hoe de toename van het
verhard oppervlak wordt gecompenseerd. Het waterschap heeft hiervoor normen
vastgesteld. De waterparagraaf wordt in het kader van de watertoets toegestuurd aan
het waterschap.
Archeologie en cultuurhistorie
Als er nieuwbouw plaatsvindt moet rekening worden gehouden met mogelijke
archeologische en cultuurhistorische waarden. Bij de provincie en gemeenten zijn
kaarten beschikbaar waarop de gronden staan waarin zich mogelijk archeologische
of cultuurhistorische waarden bevinden. Soms zijn deze gronden al in het bestemmingsplan
aangeduid met een dubbelbestemming. Bouwen op deze gronden is niet
zonder meer mogelijk. De gemeente kan een verkennend archeologisch (bodem)
onderzoek op de locatie eisen.
Bodemkwaliteit
Als er nieuwbouw plaatsvindt op een onbebouwde locatie is bodemonderzoek
noodzakelijk. De bodemkwaliteit van de locatie moet geschikt zijn voor de functie
van een kindercentrum. Bij voorkeur vindt nieuwbouw plaats op schone grond.
Basisinformatie over de bodemkwaliteit is te vinden op www.bodemloket.nl en bij
49

Zo werkt dat!
de gemeente. In veel gevallen is een verkennend bodemonderzoek (monstername)
op de locatie nodig.
50

11.
Waar moet ik bij nieuwe
bestemmingsplannen op letten?

Zo werkt dat!
Behalve ondernemers met initiatieven is het mogelijk dat de gemeente een nieuw
bestemmingsplan in procedure brengt waarin potentiële locaties voor kindercentra
zijn opgenomen. De gemeente kan dit doen in het kader van haar verplichting om
actuele bestemmingsplannen vast te stellen of om een nieuwe ontwikkeling
(bijvoorbeeld een nieuwe woonwijk, een nieuw bedrijventerrein) mogelijk te maken.
Tot slot een aantal tips met betrekking tot bestemmingsplannen. De tips kunnen ook
gebruikt worden bij het opstellen van zienswijzen over het bestemmingsplan.
Tips
• Bij veel nieuwe bedrijventerreinen wordt de mogelijkheid geboden om algemene
voorzieningen te realiseren (vergaderzalenverhuur, lunchroom, wasmogelijkheden
voor bedrijfswagens e.d.). Niet in alle gevallen wordt hierbij ook een kindercentrum
als mogelijkheid opgenomen.
• Bij nieuwe woonwijken zal in de meeste gevallen ook rekening worden gehouden
met kinderopvang, bijvoorbeeld in de vorm van een brede school. Het is van belang
dat de bestemmingsomschrijving voldoende ruim is, omdat de rechtspraak kinderopvang
niet als het verlengde van onderwijsvoorzieningen ziet.
• Bij nieuwe woonwijken is het van belang om in het bestemmingsplan al rekening te
houden met noodlokalen en tijdelijke voorzieningen bij scholen en kindercentra om
de geboortepiek in de nieuwe wijk op te vangen. Dit voorkomt extra procedures op
het moment dat de woonwijk al is gerealiseerd.
• Bij actualisering van bestemmingsplannen van bestaande gebieden is het van
belang om onnodige belemmeringen voor kindercentra te voorkomen, bijvoorbeeld
bij de bestemmingsomschrijving van bestaande scholen met bijbehorende schoolpleinen.
Indien als functie alleen onderwijs wordt toegestaan, is kinderopvang niet
mogelijk.
52

kinderopvang en bestemmingsplannen
11.
• Bij regelingen voor aan huis gebonden beroepen en kleinschalige bedrijvigheid aan
huis binnen de woonfunctie wordt in de meeste gevallen geen rekening gehouden
met kleinschalige kindercentra.
53

54
Zo werkt dat!

Bijlage
Tips voor makers van
bestemmingsplannen

Zo werkt dat!
Kinderopvang in de vorm van een kindercentrum of een gastouderopvang zijn
functies waarmee bij het maken van bestemmingsplannen steeds meer rekening
moet worden gehouden. Er is bijvoorbeeld inmiddels jurisprudentie ontstaan waarbij
het bestemmingsplan onbedoeld de vestiging van een kindercentrum binnen een
school onmogelijk maakt. Deze notitie bevat puntsgewijs een aantal tips waarmee
kinderopvang bewuster en beter in bestemmingsplannen kan worden geregeld.
Kinderopvang
Kinderopvang is geregeld in de Wet kinderopvang. De Wet kinderopvang regelt de
inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag voor de ouders, de kwaliteit van de
opvang, het toezicht op de kwaliteit en de handhaving ervan. Kinderopvang wordt in
de wet omschreven als het bedrijfsmatig of anders dan om niet verzorgen en opvoeden
van kinderen tot de eerste dag van de maand waarop het voortgezet onderwijs voor die
kinderen begint.[1] Het gaat dus om kinderen in de leeftijd van nul tot ongeveer
12 jaar.
De Wet kinderopvang kent twee soorten kinderopvang: kinderopvang in een kindercentrum
en kinderopvang in de vorm van gastouderopvang. De term kinderdagverblijf
(in spreektaal ook wel crèche genoemd) wordt vaak gebruikt voor een kindercentrum
waarbij kinderen worden opgevangen in de leeftijd van nul tot 4 jaar (aanvang
leerplicht). De term buitenschoolse opvang wordt gebruikt voor een kindercentrum
waarbij kinderen worden opgevangen gedurende de leeftijd dat zij op de basisschool
zitten.
Gastouderopvang is in de Wet kinderopvang een specifieke vorm van kinderopvang in
de eigen woning van de gastouder met een maximum van 6 kindplaatsen.
[1] De begrippen kinderopvang, kindercentrum en gastouderopvang worden omschreven in artikel 1 lid 1 van de
Wet kinderopvang
56

kinderopvang en bestemmingsplannen
Peuterspeelzalen vallen niet onder de Wet kinderopvang. Ook tussenschoolse opvang
(overblijven) valt niet onder de Wet kinderopvang. Schoolbesturen zijn sinds 2006
wettelijk verantwoordelijk voor de tussenschoolse opvang.
Kindercentrum en SVBP2008
SVBP2008 werkt met hoofdgroepen van bestemmingen. De functies naschoolse opvang
en jeugdopvang worden genoemd in de hoofdgroep Maatschappelijk, zodat bij
het specifiek bestemmen van een kindercentrum de hoofdgroep Maatschappelijk moet
worden gebruikt.
SVBP2008 bevat de functieaanduidingen ‘jeugdopvang’ (jo) en ‘naschoolse opvang’
(nso). Indien een kindercentrum binnen de hoofdgroep Maatschappelijk of binnen een
andere hoofdgroep met behulp van een functieaanduiding mogelijk wordt gemaakt,
ligt het voor de hand deze functieaanduidingen te gebruiken. Desgewenst kan
voor een breder kindercentrum worden uitgeweken naar de functieaanduiding
‘specifieke vorm van maatschappelijk - ...’ (sm-…). Op de puntjes kan binnen SVBP2008
een afkorting of een nummer worden ingevoegd. Wij adviseren te werken met nummering,
omdat bij afkortingen steeds moet worden uitgezocht of de betrokken afkorting
al wordt gebruikt in het systeem van SVBP2008.
57

Zo werkt dat!
Voorbeelden van bestemmingen waarin een kindercentrum wordt geregeld
zijn:
Artikel 19 Gemengd-2
19.1 Bestemmingsomschrijving
De voor ‘Gemengd-2’ aangewezen gronden zijn bestemd voor:
a. detailhandel en dienstverlening;
b. horecabedrijven uit ten hoogste categorie 1b van de Staat
van Horeca-activiteiten;
c. ter plaatse van de aanduiding ‘specifieke vorm van
maatschappelijk – 1’ tevens voor kinderopvang;
d. bij deze bestemming behorende voorzieningen, zoals groen,
parkeervoorzieningen, nutsvoorzieningen en water.
Artikel 23 Maatschappelijk
23.1 Bestemmingsomschrijving
De voor ‘Maatschappelijk’ aangewezen gronden zijn bestemd voor:
a. bibliotheken, openbare dienstverlening, gezondheidszorg, kinderopvang,
onderwijs, peuterspeelzalen, sociale en welzijnsvoorzieningen en
verenigingsleven;
b. bij deze bestemming behorende voorzieningen, zoals groen,
parkeervoorzieningen, nutsvoorzieningen en water.
58

kinderopvang en bestemmingsplannen
Geschikte locaties voor kindercentra
Een voor de hand liggende locatie voor een kindercentrum is de combinatie met een
(brede) school. In de praktijk komen echter ook veel andere locaties aan de orde, zoals:
• in centrumgebieden.
• hoogwaardige bedrijventerreinen als centrale voorziening. Bij veel nieuwe
bedrijventerreinen is sprake van voorzieningenclusters met dienstverlenende
functies en vergaderaccommodatie. In een dergelijke ontwikkeling kan ook
kinderopvang als functie mogelijk worden gemaakt.
• Sportvoorzieningen, waarbij naschoolse opvang in samenwerking met
sportverenigingen mogelijk wordt gemaakt.
• In buitengebieden in combinatie met een agrarisch bedrijf, bijvoorbeeld in het
kader van de multifunctionele landbouw.
Bij het ontwikkelen van plannen voor dit soort gebieden is het van belang dat de
mogelijkheid om een kindercentrum te vestigen niet wordt uitgesloten en zo mogelijk
rechtstreeks wordt toegestaan. Hierdoor wordt voorkomen dat op een later moment
extra planologische procedures nodig zijn om een kindercentrum alsnog toe te staan.
Kindercentra en goede ruimtelijke ordening
De locatie van een nieuw kindercentrum zal moeten voldoen aan het criterium van
een goede ruimtelijke ordening. Hierbij zijn de volgende aandachtspunten van belang
voor wat betreft de functie kindercentrum:
• Een kindercentrum zal moeten beschikken over voldoende parkeervoorzieningen
voor het personeel (vuistregel: 0,7 parkeerplaats per arbeidsplaats) en over
voldoende zogenoemde Kiss&Ride parkeerplaatsen. Hiervoor bestaat een
landelijke richtlijn (CROW).
• Een kindercentrum is geen geluidsgevoelige functie in de zin van de Wet geluidhinder.
De gemeente zal in het kader van een goede ruimtelijke ordening hier
wel aan moeten toetsen. Dit geldt voor wegverkeerslawaai, spoorweglawaai en
industrielawaai.
59

Zo werkt dat!
• Op basis van de VNG uitgave Bedrijven en Milieuzonering geldt voor een kindercentrum
een richtafstand van 30 m tot woningen.
• Bij vestiging van een kindercentrum in de nabijheid van milieuhinderlijke
activiteiten zal op basis van dezelfde VNG uitgave Bedrijven en Milieuzonering
moeten worden beoordeeld of het kindercentrum de bestaande bedrijven niet in
hun bedrijfsvoering beperkt.
• Een kindercentrum is een kwetsbaar object in het kader van externe veiligheid
(bedrijven en transport).
• De staatssecretaris van VROM adviseert om geen nieuwe functies waar kinderen
langdurig verblijven te projecteren binnen een bepaalde zone (0,4 microtesla
zone) van een hoogspanningsverbinding in verband met elektromagnetische
velden.
• Vanuit gezondheidsoptiek is het van belang om de luchtkwaliteit ter plaatse van
de locatie van een kindercentrum te beoordelen.
Indien sprake is van nieuwbouw zal uiteraard ook moeten worden getoetst aan
aspecten als ecologie, water, archeologie en cultuurhistorie en bodemkwaliteit, zoals
dat voor elke nieuwbouwactiviteit geldt.
Kindercentra en nieuwe woonwijken
Bij nieuwe woonwijken is in de eerste jaren vaak een extra behoefte aan capaciteit
voor kinderopvang en onderwijs. Deze behoefte is vaak tijdelijk. Het is praktisch om in
de bestemmingsplannen voor de wijk planologische ruimte op te nemen voor deze
tijdelijke extra capaciteit. Dit kan in de vorm van een locatie bij een brede school of
een kindercentrum waar semi-permanente lokalen kunnen worden gebouwd.
Ook komt het voor dat gebouwen tijdelijk hiervoor worden gebruikt en later worden
verbouwd voor andere functies (bijvoorbeeld appartementen). Indien dit na realisatie
van de wijk juridisch mogelijk moet worden gemaakt, leidt dit tot onnodige extra
procedures. Inmiddels is dan sprake van gevestigde inwoners, die zich mogelijk vanuit
hun individueel belang tegen tijdelijke capaciteitsuitbreiding juridisch kunnen
verzetten.
60

kinderopvang en bestemmingsplannen
De jurisprudentie maakt toepassing van een tijdelijke ontheffing ex artikel 3.22 Wro
(na inwerkingtreding van de Wabo wordt dit een tijdelijke omgevingsvergunning ex
art. 2.23 Wabo) voor deze tijdelijke capaciteitsuitbreiding in principe mogelijk, indien
de tijdelijkheid voldoende wordt onderbouwd.
Kinderopvang en aan-huis-gebonden beroepen en kleinschalige bedrijfsmatige
activiteiten
Volgens vaste jurisprudentie dient in woonbestemmingen ruimte te worden geboden
aan aan-huis-gebonden beroepen. Veel gemeenten gaan beleidsmatig echter verder
dan deze verplichting op grond van jurisprudentie en bieden binnen woonbestemmingen
ruimte voor economische activiteiten, voor zover de woning daarbij
in overwegende mate zijn woonfunctie behoudt.
Gastouderopvang is in de Wet kinderopvang een kinderopvang in de eigen woning
met een maximum van 6 kindplaatsen.
Er is veel variatie in regelingen in bestemmingsplannen op dit punt. In sommige
plannen wordt een specifieke lijst van mogelijke activiteiten genoemd. In dat geval is
het van belang om kinderopvang hierin op te nemen. Een specifieke lijst heeft echter
in de praktijk als nadeel dat onbedoeld activiteiten worden uitgesloten, omdat deze
bij het maken van het bestemmingsplan niet zijn voorzien.
Indien sprake is van een algemenere regeling, waarbij bijvoorbeeld wordt aangesloten
op het Activiteitenbesluit, is het niet nodig kinderopvang specifiek te noemen.
Een kinderopvang is dan mogelijk binnen de regeling voor kleinschalige bedrijfsmatige
activiteiten.
61

Zo werkt dat!!
Een voorbeeld van een dergelijke regeling is:
Artikel 1 Begrippen
1.12 aan-huis-gebonden beroep
een dienstverlenend beroep, dat in een woning door de bewoner wordt
uitgeoefend, waarbij de woning in overwegende mate haar woonfunctie
behoudt en dat een ruimtelijke uitstraling heeft die met de woonfunctie in
overeenstemming is.
1.24 kleinschalige bedrijfsmatige activiteiten
het in een woning door de bewoner op bedrijfsmatige wijze uitoefenen van
activiteiten, voor zover sprake is van een inrichting type A, zoals bedoeld in
het Activiteitenbesluit, en voor zover de woning in overwegende mate zijn
woonfunctie behoudt en die een ruimtelijke uitstraling hebben die met de
woonfunctie in overeenstemming is.
Artikel 16 Wonen
16.1 Bestemmingsomschrijving
De voor ‘Wonen’ aangewezen gronden zijn bestemd voor:
a. het wonen daaronder begrepen aan-huis-gebonden beroepen en
kleinschalige bedrijfsmatige activiteiten.
16.3 Specifieke gebruiksregel
De vloeroppervlakte ten behoeve van aan-huis-gebonden beroepen en
kleinschalige bedrijfsmatige activiteiten bedraagt ten hoogste 25% van de
vloeroppervlakte van de betrokken woning met een maximum van 40 m 2 .
62

kinderopvang en bestemmingsplannen
63

Zo werkt dat!
Colofon
“Zo werkt dat! Kinderopvang en bestemmingsplannen” is een uitgave van het
Netwerkbureau Kinderopvang en is tot stand gekomen in samenwerking met de VNG
en het Ministerie van VROM.
Samenstelling en redactie: Netwerkbureau Kinderopvang en
ruimtelijk adviesbureau RBOI
Vormgeving en realisatie: Studio V&V bv
Uitgave: april 2010
Netwerkbureau Kinderopvang
Postbus 85518, 2508 CE Den Haag
T 070 - 302 82 30
E info@netwerkbureaukinderopvang.nl
W www.netwerkbureaukinderopvang.nl
Het Netwerkbureau Kinderopvang is op 1 september 2008 ingesteld door Staatssecretaris
Dijksma van OCW voor een periode van drie jaar. De opdracht van het
Netwerkbureau is op praktische en oplossingsgerichte wijze kinderopvangorganisaties,
scholen en gemeenten ondersteunen en stimuleren bij het realiseren van meer
capaciteit in de kinderopvang.
De informatie in deze brochure is openbaar. Als u voorbeelden gebruikt graag als
bronvermelding opnemen: Zo werkt dat! Kinderopvang en bestemmingsplannen,
Netwerkbureau Kinderopvang, 2010
Disclaimer
Deze brochure is zo zorgvuldig mogelijk samengesteld. Mochten er desondanks onjuistheden
in staan, dan kan de redactie hiervoor niet aansprakelijk worden gesteld. Aan
eventuele onjuistheden of onvolledigheden kunnen geen rechten worden ontleend.
64