M-factor

– in de beeldvorming – ‘medeveroorzaker’
van het incident
(door gedogen, door falende
hulpverlening of gewoon als
zondebok).
De compassie staat nooit op
zichzelf, het komt mee of niet
mee met de communicatie.
Terwijl de communicatie een
goede organisatie vereist, zijn
‘empathie’ en ’organiseren’ in
feite tegenstrijdige begrippen.
Het bestuursvak vergt dat je je eigen gevoel buiten werking moet stellen en je
tegelijkertijd moet inleven in de ervaring van anderen, in de huid kruipen van de
direct- en de indirect-betrokkenen.
5 Consequenties voor de huidige
werkwijze
5.1 Inleiding
Hoe kunnen we ons beter op de M-factor instellen? Hoewel het ABC uit hoofdstuk
4 veel omvat dat ’tussen de oren’ moet zitten, is het de moeite waard om
praktisch te kijken naar onze huidige werkwijzen:
• moeten we aanvullende maatregelen nemen?
• sluiten de verwachtingen van bestuur en operationele diensten goed op elkaar
aan?
• zijn sommige huidige procedures in strijd met een goede hantering van de
maatschappelijke impact?
Uit de voorgaande hoofdstukken is één ding in elk geval duidelijk geworden: een
goede hantering van de maatschappelijke impact laat zich niet, of maar beperkt,
in protocollen vatten. Sterker: protocollair denken kan juist een bedreiging zijn.
In de protocollen moet de burger zich voegen naar de manier waarop wij ons
hebben georganiseerd en die ons goed van pas komt. Het is echter de kunst om
je als grotere organisatie te voegen naar dee individuele burger. Dat vergt eerder
improvisatie dan protocollering. Tegelijkertijd kunnen we niet zonder een helder
stelsel van afspraken.
ondersteuning naar het team van een basisschool nadat een leerlinge om het leven is gebracht.
Burgemeester Haas van Valkenswaard geeft in zijn functie van ‘burgervader’ uiting aan zijn medeleven en
Het probleem is ook niet in één hokje te plaatsen. Het kent vele aspecten en
elke betrokkene in de incidentbestrijding heeft ermee te maken. We moeten dus
niet denken aan een soort ‘M-brigade’ of een regionale ’M-functionaris’, die de
oplossing kan bieden.
In dit hoofdstuk bekijken we op welke manieren we onze hantering van de maatschappelijke
impact kunnen verbeteren. Ter sprake komen:
• de rolverdeling;
• de planvorming en de protocollen;
• de communicatie;
• de opleiding en oefening.
5.2 Rol burgemeester
De discussie over de maatschappelijke impact levert een beeld over de gewenste
rolverdeling. De formulering ‘De hantering van de maatschappelijke impact is
de core business van de burgemeester’ leidt ertoe dat we de burgemeester de
hoofdrol toekennen. Dit past ook bij de verwachtingen die burgers en media
hebben. Deze rol vereist dat de burgemeester snel en duidelijk in het incident
wordt gepositioneerd. Dit vinden we op dit moment maar beperkt terug in de
huidige werkwijzen en protocollen. In het regionale model rampenplan is de
burgemeester tot en met GRIP 2 passief opgenomen: de burgemeester ’wordt
geïnformeerd’. De regionale procedure Regionaal Opschalen Brand vermeldt
bij Grote Brand en bij Zeer Grote Brand onder informeren: ’op verzoek burgemeester’.
Dit verzoek kan bijvoorbeeld van de officier van dienst komen.
In dezelfde procedure worden de media al bij Middelbrand direct door de
Meldkamer ingeseind. Omdat (Zeer) Grote Brand doorgaans in opschaling wordt
gegeven na Middelbrand loopt de burgemeester al direct achter.
Sommige burgemeesters hebben met de operationele diensten een specifieke
afspraak gemaakt bijvoorbeeld direct informeren bij moord, verkeersongelukken
met dodelijke afloop of met meerdere gewonden, brand in woonhuis in de nacht
en soortgelijke incidenten. Het zou goed zijn als daar wat meer lijn in komt,
want hoe meer afwijkingen, hoe groter de kans dat het niet goed gaat. Het lijkt
verstandig om de protocollen op het punt van ’informeren burgemeester’ regiobreed
aan te passen, zodat voldaan kan worden aan de eis van tijdigheid. Een
aantal officieren van dienst brandweer geeft bovendien aan dat ze geen duidelijk
beeld hebben van wat burgemeesters willen weten en wat niet. De officieren van
dienst politie hebben hier helemaal geen beeld van. Een duidelijke lijn over het
informeren van burgemeesters neemt natuurlijk niet het belang weg van de juiste
inschatting die ter plaatse moet worden gemaakt, wanneer een incident wel en
wanneer niet om bestuurlijke aandacht vraagt.
Het informeren van de burgemeester betekent dat de burgemeester ter plaatse
kan komen zonder dat hij het opperbevel daar daadwerkelijk opneemt. Bij het ter
16 17